II Rzeczpospolita cz. 2 Historia Polski Klasa III Gim
Centrolew. Wybory brzeskie. W wyniku coraz ostrzejszych rządów partie centrowe i lewicowe stworzyły blok Centrolew. Blok ten zorganizował własny kongres i manifestację w Krakowie w roku 1930. W wyborach, zwanych brzeskimi (1930) zwyciężył Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, a Piłsudski objął stanowisko premiera. Pod koniec sierpnia prezydent rozwiązał parlament. Przywódców Centrolewu aresztowano i osadzono w twierdzy w Brześciu, a rok później zostali oni oskarżeni i wymierzono im kary od 1,5 do 3 lat więzienia. Z lewej: członkowie BBWZR Z prawej: ulotka wyborcza
Konstytucja kwietniowa. 23 kwietnia 1935 roku, wykorzystując nieobecność opozycji prezydent uchwalił konstytucję, zwaną kwietniową. Postanowienia: zwiększenie uprawnień prezydenta (mianowanie i odwoływanie premiera oraz prezesów: Sądu Najwyższego, Najwyższej Izby Kontroli, Naczelnego Wodza, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych; mianowanie 1/3 senatorów; możliwość odwołania obu izb parlamentu); zwiększenie uprawnień premiera i rządu; rząd może być odwołany przez prezydenta niezależnie od stanowiska parlamentu; zmniejszenie kompetencji parlamentu; ograniczenie immunitetu; ograniczenie praw i wolności obywatelskich.
Wybrane artykuły z Konstytucji kwietniowej z 23 kwietnia 1935 r. Art.2 1. Na czele Państwa stoi Prezydent Rzeczypospolitej. 2. Na nim spoczywa odpowiedzialność wobec Boga i historii za losy Państwa. 3. jego obowiązkiem naczelnym jest troska o dobro Państwa, gotowość obronna i stanowisko wśród narodów świata. 4. W jego osobie skupia się jednolita i niepodzielna władza państwowa. Art.5 2. Państwo zapewnia obywatelom możność rozwoju ich wartości osobistych oraz wolność sumienia, słowa i zrzeszeń. 3. Granicą tych wolności jest dobro powszechne. Art.6 Obywatele winni są Państwu wierność oraz rzetelne spełnianie nakładanych przez nie obowiązków.
Zadania: 1) Wymień obowiązki, które według konstytucji spoczywały na społeczeństwie, państwie i prezydencie. 2) Udowodnij, przywołując odpowiednie fragmenty tekstu, że konstytucja kwietniowa nie miała demokratycznego charakteru.
Polityka po śmierci Piłsudskiego 12 maja 1935 Józef Piłsudski umarł na raka. To zapoczątkowało walkę o władzę. Edward Rydz-Śmigły został w 1936 Głównym Inspektorem Sił Zbrojnych. Walery Sławek nie został prezydentem, pomimo takiej decyzji wydanej przez marszałka. Powstały dwie grupy: Zamek skupiająca się wokół prezydenta Mościckiego i wicepremiera Kwiatkowskiego. GISZ skupiająca się wokół marszałka Rydza-Śmigłego. W 1936 roku Mościcki i Rydz-Śmigły doszli do porozumienia i formalnie Rydz-Śmigły został uznany za drugą osobę w kraju. Powołano rząd generała Felicjana Sławoja Składkowskiego, który utrzymał się najdłużej z rządów II RP. W 1937 powstał Obóz Zjednoczenia Narodowego (Ozon) skupiający siły, którym zależy na dobru państwa. Z prawej: Edward Rydz Śmigły Z lewej: Ignacy Mościcki
Gospodarka w latach 1926-1939 W latach 1926-1928 wzrasta produkcja przemysłowa, spada bezrobocie, rozpoczyna się budowa magistrali kolejowej łączącej Gdynię ze Śląskiem oraz fabryki ciągników Ursus. Rok 1929 następuje wielki kryzys. Produkcja przemysłowa spada o 46%, a bezrobocie rośnie aż o 30%, maleje obrót handlu zagranicznego. Kryzys udaje się zakończyć w 1937 roku, wzrasta poziom produkcji, rozpoczyna się budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (przemysł zbrojeniowy, lotniczy, maszynowy, ciężki). Rozpoczyna się także budowa elektrowni wodnych w Porąbce i Rożnowie. Elektrownia wodna w Rożnowie.
Próby ożywienia gospodarki Wielki kryzys gospodarczy na Zachodzie trwał w latach 1929 1933. Polska ze względu na zacofanie gospodarcze i słabe uprzemysłowienie, zaczęła wychodzić z kryzysu później. Sanacja w latach30. osiągnęła jednak duże sukcesy gospodarcze. Ich głównym inicjatorem był wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski. Największą inwestycją była budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP) w widłach Wisły i Sanu. Nadal rozbudowywano Gdynię.
Plan 15-letni W 1939 roku Eugeniusz Kwiatkowski przedstawił plan 15-letni rozbudowy Polski:
Polska polityka zagraniczna Koncepcje polskiej polityki zagranicznej były kształtowane przez uwarunkowania międzynarodowe i koncepcje dominujące w poszczególnych okresach sił politycznych: endecji do roku 1926 i sanacji po przewrocie majowym. W pierwszym okresie polska polityka zagraniczna była nastawiona na sojusz z Francją w 1921 r. została zawarta konwencja wojskowa mająca chronić Polskę przed zagrożeniem niemieckim. W polityce wschodniej miał nas wspomagać układ sojuszniczy z Rumunią. Konferencja w Locarno (Niemcy zagwarantowały niezmienność tylko swych granic zachodnich) okazała się porażką polityki opartej na sojuszu z Francją.
Polska polityka zagraniczna c.d. Zmiana polityki zagranicznej po przewrocie majowym. Piłsudski, dość nieufny wobec Francji, wypracował koncepcję polityki równowagi w stosunkach z coraz silniejszymi sąsiadami. Wykonawcą tej koncepcji był minister spraw zagranicznych Józef Beck. W 1932 roku został zawarty pakt o nieagresji ze Związkiem Radzieckim W 1934 Polska podpisała z hitlerowskimi Niemcami deklarację o niestosowaniu przemocy.
Podział administracyjny Polska dzieliła się na 17 województw. Powierzchnia wynosiła 388 634 km 2, a od 1938-389 720 km 2. Całkowita długość granic 5529 km
Ludność i religia W 1939 roku w Polsce przebywało ok. 34 849 000 ludzi. Gęstość zaludnienia wynosiła 89,7 osób/km 2. Wielonarodowość spowodowała obecność różnych religii w Polsce. II Rzeczpospolita - Ludność Wyznawcy religii 66 15 8,5 2 4 4,5 Polacy Ukraińcy i Rusini Żydzi Białorusini Niemcy Inni 11 11 10 4 64 rzymsko-katolicy greko-katolicy prawosławni judaiści protestanci
Kultura W okresie międzywojennym prężnie rozwijały się dziedziny oświaty i sztuki. Do najwybitniejszych postaci należą: matematyka Stefan Banach; filozofia Roman Ingarden, Władysław Tatarkiewicz; historia Władysław Konopczyński, Wacław Tokarz; literatura Stefan Żeromski, Władysław Reymont, Witold Gombrowicz, Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska, Zofia Kossak-Szczucka; poezja Leopold Staff, Julian Tuwim, Bolesław Leśmian, Konstanty Ildefons Gałczyński; muzyka Ignacy Jan Paderewski, Jan Kiepura; malarstwo Jerzy Kossak, Jacek Malczewski, Leon Wyczółkowski. W czasach zaborów literatura i poezja miała za zadanie nakłaniać Polaków do walki o niepodległość i napawać nadzieją, w latach 1918-1939 zaś autorzy zajmowali się sprawami codziennymi. W dodatku coraz częściej pojawiały się nowe kierunki, nurty, np. ekspresjonizm, surrealizm, kubizm.
Osiągnięcia 1924 Literacka Nagroda Nobla dla Władysława Reymonta za czterotomową powieść Chłopi ; 1928 pierwszy złoty medal olimpijski w historii dla Haliny Konopackiej za rzut dyskiem; 1933 rekordowy przelot nad Atlantykiem Stanisława Skarżyńskiego samolotem RWD-5; 1934 rozpoczęcie produkcji polskich motocykli Sokół ; 1935 skonstruowanie najnowocześniejszego polskiego samolotu tego okresu dwusilnikowego bombowca Łosia ; 1936 budowa wagonu luxtorpeda (nazwa pochodzi od dużej prędkości i aerodynamicznego kształtu). Z lewej: samolot RWD Z prawej: wagon luxtorpeda
Dziękuję za uwagę Małgorzata Soczewicz