KONKURS WIEDZY OBYWATELSKIEJ I EKONOMICZNEJ 2009/2010 ETAP PONADSZKOLNY IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA... SZKOŁA, ADRES SZKOŁY...... IMIĘ I NAZWISKO NAUCZYCIELA... NA ROZWIĄZANIE TESTU PRZEZNACZAMY 60 MINUT Zadanie 1. 5 pkt Wśród poniŝszych zdań zaznacz w rubryce PRAWDA zdania prawdziwe i w rubryce FAŁSZ zdania nieprawdziwe L.P. A. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości rozpatruje sprawy z zakresu prawa międzynarodowego określone w Karcie Narodów Zjednoczonych oraz w obowiązujących traktatach i konwencjach Narodów Zjednoczonych. B. Rada Bezpieczeństwa ONZ ma za zadanie zapewnienie bezpieczeństwa na świecie, dlatego jej stałymi członkami są państwa najbardziej zagroŝone na świecie. C. Zbrodniami przeciw ludzkości nazywa się morderstwa, eksterminacje, niewolnicze podporządkowanie i inne nieludzkie czyny popełnione wobec ludności cywilnej, a takŝe prześladowania ze względów politycznych, rasowych lub religijnych. Przykładem mogą być zbrodnie hitlerowskie w Polsce i okupowanych krajach Europy w latach 1939-45. D. Przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym w Hadze mogą być sądzone osoby fizyczne odpowiedzialne za najpowaŝniejsze naruszenia praw człowieka - ludobójstwa, zbrodnie przeciw ludzkości, zbrodnie wojenne. E. Międzynarodowy Trybunał Praw Człowieka i Zwierząt to sąd orzekający w sprawach przeciwko osobom fizycznym za znęcanie się nad zwierzętami oraz za przemoc w rodzinie. prawda fałsz 1
Zadanie 2. 5pkt Połącz daty z odpowiadającymi im wydarzeniami. A. 1915-1917 B. 1939-1945 C. 1994 D. 1995 E. 2004-2005 1. Zagłada śydów 2. Ludobójstwo w Darfurze 3.Rzeź Ormian 4. Ludobójstwo w Srebrenicy 5. Ludobójstwo w Ruandzie Zadanie 3. 6 pkt Przeczytaj tekst i na jego podstawie oraz korzystając z własnej wiedzy wykonaj poniŝsze zadania. Jak ETA zamierzała otruć sędziego Garzóna Terroryści zamierzali zabić takŝe innych sędziów [ ]. Baltasar Garzón zalazł im za skórę szczególnie. To on jako sędzia śledczy sądu krajowego od lat 90. ściga terrorystów oraz ich politycznych rzeczników, którzy przez kilkanaście lat zasiadali w baskijskim parlamencie i radach miejskich w Kraju Basków. To Garzón doprowadzał do delegalizacji kolejnych mutacji legalnej partii terrorystów odradzającej się pod nowymi nazwami - Herri Batasuna, Euskal Herritarrok, Batasuna - ich działacze szli za kraty za współpracę z ETA. To takŝe Garzón doprowadzał do zamknięcia gazet - lub terrorystów.[ ] Student [który miał przesłać do Garzona zatruty alkohol] miał teŝ dołączyć list i wyrazić w nim głęboki podziw dla sędziego za jego wybitne kompetencje i zasługi. Szczególnie miał być wdzięczny Garzónowi za aresztowanie w 1998 roku w Londynie byłego chilijskiego dyktatora gen. Augusta Pinocheta. Aresztowanie Pinocheta było wówczas światową sensacją - Garzón doprowadził do niego, rozsyłając za generałem międzynarodowy list gończy i oskarŝając go o niepodlegające przedawnieniu oraz podlegające prawu międzynarodowemu zbrodnie przeciw ludzkości. Emerytowanego generała aresztowała policja brytyjska w czasie jego prywatnej podróŝy do Wielkiej Brytanii. ETA w przeszłości zamordowała prokurator sądu krajowego Carmen Tagle i usiłowała zabić wielu innych sędziów i prokuratorów. Maciej Stasiński Źródło: Gazeta Wyborcza; 2009-06-10 A. Podaj, na terytorium jakich państw obecnie mieszkają Baskowie. B. Napisz, jakie cele stawia przed sobą ETA. C. Podaj nazwę innej narodowo-wyzwoleńczej organizacji posługującej się terrorem, działającej w Europie w latach 90 i wcześniej... D. Wyjaśnij, kim był Augusto Pinochet. 2
E. Napisz, o co sędzia Garzón chciał oskarŝyć generała Augusta Pinocheta... F. Podaj, jakie demokratyczne środki nacisku moŝe stosować mniejszość narodowa, która pragnie uzyskać większą autonomię. Zadanie 4. 2 pkt Zdefiniuj pojęcia: A. separatyzm. B. autonomia.. Zadanie 5. 2 pkt Pomoc udzielaną krajom biednym przez kraje bogate moŝna podzielić na dwa typy: pomoc doraźną i pomoc długofalową. Połącz wymienione działania z odpowiednim typem pomocy. A. Pomoc długofalowa B. Pomoc doraźna 1. Dostarczanie Ŝywności. 2. WdraŜanie wydajniejszych technik uprawy roli. 3. Ufundowanie kilkorgu chorym wyjazdu na leczenie do Europy. 4. WyposaŜanie szpitali w krajach biednych. Zadanie 6. 1 pkt W 1949 roku 12 państw, w tym Stany Zjednoczone, Kanada, Francja i Belgia podpisały Traktat Waszyngtoński. Podaj, jaka organizacja międzynarodowa powstała w wyniku podpisania tego traktatu. Zadanie 7. 4 pkt Obywatele krajów naleŝących do Unii Europejskiej mogą korzystać z zasad obowiązujących na wspólnym rynku. Wymień cztery główne swobody europejskiego wolnego rynku. A.. B.. C.. D.. 3
Zadanie 8. 1 pkt WIG jest to: A. Warszawska Instytucja Giełdowa B. Warszawski Indeks Giełdowy C. Wojewódzki Instytut Gospodarki Zadanie 9. 1 pkt Słowo bessa oznacza: A. spadek wartości indeksów na giełdzie B. spadek tempa wzrostu gospodarczego C. wzrost wartości indeksów na giełdzie Zadanie 10. 1 pkt Słowo hossa oznacza: A. spadek wartości indeksów na giełdzie B. spadek tempa wzrostu gospodarczego C. wzrost wartości indeksów na giełdzie Zadanie 11. 1 pkt Inflacja jest to: A. procentowy wzrost stopy bezrobocia B. wzrost przeciętnego poziomu cen C. wskaźnik wzrostu płac Zadanie 12. 6 pkt Połącz definicję z pojęciem dotyczącym handlu międzynarodowego. Definicja Pojęcie nr : A. Wywóz za granicę dóbr, które zostały wytworzone w danym kraju. B. Zakup towarów i usług produkowanych za granicą. C. Opłata pobierana przez państwo w związku z przemieszczaniem towarów przez granicę. D. Całkowity zakaz przywozu lub wywozu określonych towarów do lub z danego państwa. E. Ilość towaru, którą nabywcy są skłonni kupić w określonym czasie przy ustalonej cenie. F. Ilość dóbr oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie. 1. Embargo 2. PodaŜ 3. Popyt 4. Eksport 5. Cło 6. Import Zadanie 13. 4 pkt Na podstawie tabeli przedstawiającej niektóre państwa świata uszeregowane według stopnia poszanowania wolności prasy, (tzw. światowy wskaźnik wolności prasy) oraz własnej wiedzy, odpowiedz na pytania. 4
UWAGA : Państwa o najniŝszej ilości punktów, najmniej represjonują dziennikarzy Miejsce Państwo Ilość punktów Miejsce Państwo Ilość punktów 1 Dania 0,00 157 Ruanda 64,67 2 Finlandia 0,00 158 Gwinea Równikowa 3 Irlandia 0,00 159 Pakistan 65,67 4 Norwegia 0,00 160 Uzbekistan 67,67 5 Szwecja 0,00 161 Autonomia Palestyny 69,83 6 Estonia 0,50 162 Sri Lanka 72,13 7 Holandia 1,00 163 Arabia Saudyjska 76,50 8 Szwajcaria 1,00 164 Somalia 77,50 9 Islandia 2,00 165 Syria 78,00 10 Litwa 2,25 166 Wietnam 81,67 11 Belgia 167 Jemen 83,38 12 Malta 2,50 168 Chiny 84,50 13 Austria 3,00 169 Laos 92,00 14 Łotwa 3,00 170 Kuba 94,00 15 Nowa Zelandia 3,00 171 Birma 102,67 16 Australia 3,13 172 Iran 104,14 17 Japonia 3,25 173 Turkmenistan 107,00 18 Niemcy 3,50 174 Północna Korea 112,50 19 Kanada 3,70 175 Erytrea 115,50 Opracowane w oparciu o dane ze strony www.rsf.org A. Wymień kraj w Ameryce Środkowej, w którym najbardziej represjonuje się dziennikarzy. B. Wymień dwa kraje na świecie gdzie najbardziej represjonuje się dziennikarzy. C. Wymień trzy kraje, kaŝdy z innego kontynentu(ameryka Północna, Ameryka Południowa i Środkowa, Afryka, Azja, Europa, Australia i Oceania), gdzie wolność słowa jest szanowana... D. Wymień nazwę jednej z międzynarodowych organizacji, chroniących prawa człowieka... 5
Zadanie 14. 5 pkt Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia. Nieprzyzwoitość Tydzień temu pisałem o haniebnym artykule w szwedzkim "Aftenposten", w którym oskarŝa się armię izraelską o kradzieŝ narządów zabitych Palestyńczyków. Redakcja przyznała, Ŝe nie ma dowodów, ale Ŝąda, by sprawę zbadać. Oburzony rząd izraelski bezsensownie zaŝądał, by Sztokholm potępił artykuł, ale przecieŝ rządy nie są od oceny prasy. Zamiast tego izraelski minister obrony powinien podać "Aftenposten" do sądu. Wygrałby z pewnością. Tymczasem we Włoszech premier podał do sądu największy dziennik "La Repubblica", tyle Ŝe nie za bezpodstawne oskarŝenia, ale za zadawanie pytań. "La Repubblica" domaga się od Berlusconiego wyjaśnień tyczących się jego związku z modelką Noemi Letizią. Nie dlatego, Ŝeby naruszać jego prywatność, ale dlatego, Ŝe w tej sprawie premier udzielał sprzecznych wyjaśnień, a wiarygodność premiera nie jest jego prywatną sprawą.[ ]. Pozywając gazetę do sądu, Berlusconi dopuszcza się zamachu na funkcjonowanie demokratycznego państwa. W Rosji wnuk Stalina pozwał "Nową Gazetę", która napisała, Ŝe Stalin osobiście odpowiada za śmierć milionów Rosjan zesłanych do łagrów. Jewgienij DŜugaszwili uznał, Ŝe dziadek został zniesławiony i domaga się 10 mln rubli odszkodowania. Dla siebie, rzecz jasna. Sąd, zamiast oddalić wniosek jako bezzasadny, przyjął go do rozpatrzenia. Tylko czekać pozwów od rodziny Hitlera czy potomków Czyngis-chana. [ ] Rosyjskie sądy niechętnie naraŝają się zwolennikom Stalina, a co dopiero jego rodzinie. Ciekawe, czy włoskie sądy mają odwagę nieposłuszeństwa wobec Berlusconiego. Artykuł w "Aftenposten", pozwy DŜugaszwilego i Berlusconiego [ ] mają jedną cechę wspólną: nieprzyzwoitość. Karą za nieprzyzwoitość powinna być wzgarda, tymczasem winni jej z reguły stają się obiektami zainteresowania, a czasem sympatii. "Ale im dołoŝył!". Tymczasem ci oni to my wszyscy. Dlatego wspaniale jest, Ŝe sto tysięcy Włochów wyraziło juŝ w internecie solidarność z "La Repubblica". I fatalnie, Ŝe ofiary innych nieprzyzwoitości walczą w osamotnieniu. Nieprzyzwoitość. Dawid Warszawski http://wyborcza.pl/dziennikarze/1,96904,6989652,nieprzyzwoitosc.html, 2009-09-01 A. Wyjaśnij/zinterpretuj stanowisko autora, Ŝe rządy nie są od oceny prasy... B. Napisz, jaki jest sposób obrony swojego dobrego imienia w państwie prawa.. C. Wyjaśnij stanowisko autora: Sąd, zamiast oddalić wniosek jako bezzasadny, przyjął go do rozpatrzenia. D. Określ jakie dwa rodzaje nieprzyzwoitości stały się przedmiotem treści artykułu. 1... 2.. 6
Zadanie 15. 1 pkt Zapoznaj się z rysunkiem i wyjaśnij, jakiego zjawiska z Ŝycia publicznego dotyczy. 30 marca 2008r. Rysunek z "Tygodnika Powszechnego". Marcin Wicha, wichajstry.blog.onet.pl. Zadanie 16. 4 pkt W oparciu o tekst oraz własną wiedzę odpowiedz na pytania. O sprawiedliwości Piszący na ten temat nieraz, od czasów Etyki Nikomachejskiej Arystotelesa, zwracali uwagę na to, Ŝe sprawiedliwość często pojmuje się po prostu jako nazwę ogólnego dobra moralnego; człowiek sprawiedliwy to człowiek zacny, uczynek sprawiedliwy to coś, co naleŝało w tej sytuacji zrobić wedle reguł moralnych, postępować sprawiedliwie to postępować zgodnie z kodeksem moralnym obowiązującym. W takim wszechobejmującym znaczeniu idea sprawiedliwości jest jednak mało uŝyteczna. Kodeksy moralne teŝ bywają róŝne: tutaj jest wymóg odwetu, tam wezwanie do wybaczenia, tutaj wolno, a tam nie wolno mordować przeciwników politycznych. Nie moŝna teŝ mówić, Ŝe sprawiedliwy jest ten, kto wedle prawa kraju postępuje, wolno bowiem twierdzić, Ŝe prawo bywa niesprawiedliwe, i to nie tylko w ustrojach totalitarnych (np. obowiązek składania donosów na rodzinę czy sąsiadów albo kary za posiadanie niedozwolonych ksiąŝek), ale równieŝ w państwach, gdzie działają instytucje demokratyczne. Jedni powiedzą, Ŝe niesprawiedliwe są progresywne podatki, inni ze zakaz posiadani broni palnej. Leszek Kołakowski Mini-wykłady o maxi-sprawach. -Seria trzecia i ostatnia, str. 51 Wydawnictwo Znak, Kraków, 2002 A. Dlaczego zbyt szerokie pojmowanie idei sprawiedliwości jest mało uŝyteczne?. B. Dlaczego niewłaściwe jest zrównywanie sprawiedliwości z prawem? Podaj przykłady uzasadniające taką opinię.. 7
. C. Wyjaśnij pojęcie podatki progresywne.. D. Kim był Arystoteles? Jaki dzieło napisał? Jak określał człowieka?. Odpowiedz na pytanie, wykorzystując informacje zawarte w tekście i własną wiedzę.. Zadanie 17. 3 pkt Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania. Obcokrajowcy nie wykupują ziemi w Polsce Od ośmiu miesięcy cudzoziemcy mogą kupować domy w Polsce bez zezwolenia. Ale nie odnotowano wzmoŝonej fali zainteresowania. Rocznie wydaje się nadal ok. 400 zezwoleń dla osób spoza Unii. W 2009 roku, od kiedy zrezygnowano z pozwoleń administracyjnych, ograniczając się do rejestracji transakcji, nie notujemy zasadniczej róŝnicy w zainteresowaniu kupnem ziemi przez cudzoziemców w porównaniu z poprzednimi latami mówi Cezary Gawlas z Departamentu Zezwoleń i Koncesji MSWiA. W ubiegłym roku wydano niespełna 400 zezwoleń na nabycie nieruchomości przez cudzoziemców spoza Unii Europejskiej. Najbardziej zainteresowani naszymi nieruchomościami od lat są Niemcy, Holendrzy, Anglicy, Francuzi. A zza naszej wschodniej granicy o pozwolenie występują Ukraińcy, Białorusini, Wietnamczycy i Koreańczycy. Cudzoziemiec moŝe kupić dom lub ziemię w Polsce tylko pod warunkiem, Ŝe nie stanowi to zagroŝenia dla obronności kraju, porządku publicznego czy zdrowia. Ponadto musi wykazać swoje związki z Polską (pochodzenie lub obywatelstwo polskie). Kryterium odmowy sprzedaŝy ziemi to kwestia uznania administracyjnego mówi Mariusz Stawiarczyk, radca prawny z kancelarii Chadbourne & Parke. Nasuwa się pytanie, czy okresy przejściowe 5- i 16-letnie (dla lasów i ziemi rolnej) były w ogóle Polsce potrzebne? Zdaniem prof. Jana Barcza zachowanie pozwoleń na kupno nieruchomości ustanowione w traktacie akcesyjnym były jednak uzasadnione. Oprócz względów politycznych przez pięć lat od wejścia do Unii ceny domów w Polsce i w innych krajach europejskich wyrównały się. Dzisiaj dom na Korfu kosztuje od 75 tys. euro, a w okolicach Malagi 200 tys. euro, czyli tyle ile dom w Konstancinie pod Warszawą. Źródło: Dziennik Gazeta Prawna Artykuł z dnia: 2010-01-22, ostatnia aktualizacja: 2010-01-22 09:58 A. Jaka zmiana zaszła osiem miesięcy temu w prawie polskim, dotyczącym moŝliwości zakupu ziemi przez obcokrajowców? B. Kiedy wprowadzono ograniczenie w nabywaniu ziemi przez obcokrajowców?. C. Co zmieniło się w relacji cen domów w Polsce do cen domów w Europie, w czasie okresu przejściowego (w okresie gdy były wymagane pozwolenia)? 8
Zadanie 18. 2 pkt Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia. Damian właśnie skończył 12 lat. Chcąc uczcić swoje urodziny, wybrał się do pobliskiej cukierni, aby za pieniądze otrzymane w prezencie od mamy kupić pączki na przyjęcie urodzinowe. Był bardzo zaskoczony, gdy okazało się, Ŝe za 50 zł, które wręczył sprzedawcy otrzymał tylko 5 pączków. Kiedy zapłakany Damian wrócił do domu, oburzona mama pobiegła do cukierni wyjaśnić sprawę. Okazało się, Ŝe wg cennika 1 pączek kosztuje 1 zł a nie 10 zł. Podaj dwa uzasadnienia prawne (przepisy prawa), które mogą być podstawą do uniewaŝnienia opisanej sprzedaŝy. 1.. 2 Zadanie 19. 6 pkt Podaj jaką funkcję pełni w organach Unii Europejskiej i z jakiego kraju pochodzi. W tym celu połącz poniŝsze nazwiska z właściwymi informacjami. : A. Herman Van Rompuy B. Jerzy Buzek C. Danuta Hubner.. D. Jose Manuel Barroso E. Janusz Lewandowski F. Catherine Ashton.. 1. Komisarz ds. budŝetu UE (Polska) - 2. Przewodnicząca Komisji Rozwoju Regionalnego w Parlamencie Europejskim (Polska) 3. Przewodniczący Komisji Europejskiej (Portugalia) 4. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego (Polska) - 5. Szefowa unijnej dyplomacji (Minister Spraw Zagranicznych) (Wielka Brytania) 6. Przewodniczący Rady Europejskiej (Prezydent UE) (Belgia) 7. Przewodnicząca Komisji Sprawiedliwości i Ochrony Praw Człowieka ( Luksemburg) 9