Założenia do planu zaopatrzenia gminy Rudnik w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.

Założenia do planu zaopatrzenia gminy Rudnik w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Rudnik Sierpień 2012 r.

Opracowanie wykonane przez zespół ekspertów VGI Łukasz Łepecki

SPIS TREŚCI WSTĘP... 7 PODSTAWY PRAWNE OPRACOWANIA... 11 Ustawa o samorządzie gminnym... 11 Prawo energetyczne... 12 Założenia... 13 Plan... 18 Obowiązki przedsiębiorstwa energetycznego... 21 Obowiązki gminy względem przedsiębiorstw energetycznych... 22 ZAKRES OPRACOWANIA... 24 POWIĄZANIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI... 26 Europejska Karta Energetyczna:... 26 Strategia Europa 2020:... 26 Pakiet Energetyczno-Klimatyczny:... 26 Polityka Energetyczna Polski do roku 2030... 28 Krajowy Plan Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych... 29 Pakiet ustaw energetycznych... 29 Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006 2020... 31 Program Rozwoju Energetyki dla Województwa Lubelskiego... 31 Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego... 32 Pogram Zrównoważonego Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Województwa Lubelskiego.. 33 Regionalna Strategia Innowacji Województwa Lubelskiego... 33 Strategia Rozwoju Powiatu Krasnostawskiego na lata 2008-2020... 34 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Krasnostawskiego na lata 2009-2012... 34 Strategia Rozwoju Gminy Rudnik... 36 Plan Ochrony Środowiska Gminy Rudnik... 37 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY... 39 Położenie i podział administracyjny gminy... 39 Uwarunkowania społeczno-gospodarcze... 45 STAN ZAOPATRZENIA GMINY W CIEPŁO... 54 Stan obecny... 54 Plany rozwoju... 56 STAN ZAOPATRZENIA GMINY W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ... 57 Strona 5 z 129

Stan obecny... 57 Plany rozwoju... 62 STAN ZAOPATRZENIA GMINY W PALIWA GAZOWE... 66 Stan obecny... 66 Plany rozwoju... 66 PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE... 68 Wytyczne na poziomie krajowym... 69 Wytyczne na poziomie wojewódzkim... 71 Możliwości na poziomie gminy... 73 ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA LOKALNYCH I ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII. 79 Energia wiatru... 80 Energia słoneczna... 85 Energia geotermalna... 92 Energia wodna... 97 Energia z biomasy... 98 Biogaz... 114 WSPÓŁPRACA Z INNYMI GMINAMI... 117 PODSUMOWANIE I ZAKOŃCZENIE... 119 Polityka energetyczna gminy na najbliższe 15 lat... 119 Planowanie przestrzenne, a polityka energetyczna gminy... 121 Możliwości wykorzystania OZE... 122 Prognozowane zużycie i emisja... 124 Efektywność zarządzania zaopatrzeniem w energię... 128 Strona 6 z 129

WSTĘP Planowanie i realizacja zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe wymaga wypracowania kompromisu pomiędzy możliwościami gminy i lokalnego rynku energii w odniesieniu do realizacji założonych celów, a uzyskaniem zgody na ich realizację ze strony wszystkich podmiotów działających na lokalnym rynku energii, w tym konsumentów energii. Gospodarka energetyczna na szczeblu lokalnym stanowi ważne pole działania na rzecz rozwoju gospodarczego i społecznego gminy. Najważniejszym zadaniem gminy jest ustalenie celów społeczno-ekonomicznych, które powinna realizować, zarówno w odniesieniu do całej gospodarki gminy jak też jej gospodarki energetycznej. Cele gospodarki energetycznej gminy w wielu przypadkach przenikają się i są współzależne z celami gospodarki energetycznej państwa i regionu. Ważne jest uwzględnienie występujących w tym zakresie powiązań. Gmina działa na rynku energii jako: użytkownik energii w swoich obiektach komunalnych (w interesie gminy jest zużycie jak najmniejszej ilości jak najtańszej energii); producent lub dystrybutor energii (w interesie gminy jest sprzedanie jak najwięcej i jak najdroższej energii); regulator lokalnego rynku energii musi (w interesie gminy jest jak najlepsze reprezentowanie interesu ogółu społeczeństwa gminy i uzyskanie najlepszego z możliwych systemu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa). Gmina powinna dążyć do: zapewnienia niezawodnego i pełnego zaspokojenia potrzeb energetycznych odbiorców poprzez: zadbanie o dywersyfikację źródeł zaopatrzenia w paliwa i energię, ew. utrzymanie zapasów strategicznych, stworzenie programu działań na wypadek sytuacji awaryjnych stworzenie warunków do rozwoju podaży paliw i energii; minimalizacji kosztów zaspokajania potrzeb energetycznych odbiorców poprzez: Strona 7 z 129

stworzenie rynku i możliwości konkurencji producentów paliw i energii, wprowadzenie antymonopolistycznych regulacji warunków i cen dostawy paliw i energii, realizację strategii, zaspokajanie potrzeb według zasady najmniejszych kosztów; zmniejszenie obciążenia środowiska przyrodniczego związanego z produkcją i użytkowaniem energii poprzez: restrukturyzację zakładów przemysłowych znajdujących się na terenie gminy, rozwijanie systemów paliwowo-energetycznych i infrastruktury mniej uciążliwych dla środowiska nośników energii, ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby; uzyskanie społecznego przyzwolenia i poparcia dla realizacji zintegrowanych programów ekonomicznych, energetycznych i ekologicznych poprzez: upowszechnienie informacji i decyzji odnoszących się do gospodarki energetycznej gminy, preferowanie kierunków i rozwiązań gospodarce energetycznej tworzących nowe miejsca pracy, rozwijanie systemów paliwowo-energetycznych i ich infrastruktury, rozwijanie świadomości w zakresie efektywności energetycznej oraz edukacji ekologicznej. Gmina powinna uwzględniać: zmiany zapotrzebowania na ciepło (rozwój budownictwa mieszkaniowego i sektora użyteczności publicznej, tworzenie nowych i likwidacja istniejących podmiotów gospodarczych itp.); wzrost efektywnego wykorzystania energii przez odbiorców; postęp technologiczny w wytwarzaniu, przesyle i użytkowaniu energii; wymagania odbiorców w zakresie komfortu; możliwość wykorzystania lokalnych zasobów energii, w tym tych odnawialnych; konieczność umożliwienia każdemu odbiorcy swobodnego wyboru nośnika energii. Strona 8 z 129

Gmina powinna kierować się następującymi wytycznymi: bezpieczeństwo zaopatrzenia w energię uzyskane poprzez: zapewnienie zasilania według potrzeb odbiorców, różnicowanie dostaw, utrzymanie stanu technicznego, możliwość modernizacji; niskie koszty usług energetycznych uzyskane poprzez: racjonalizowanie potrzeb energetycznych przez odbiorców, możliwie niskie koszty/ceny dostawy paliw i energii do odbiorców, organizację lokalnego rynku energii, koordynację przedsięwzięć inwestycyjnych według zasady możliwie najniższych kosztów usług energetycznych; zmniejszenie obciążenia środowiska przyrodniczego uzyskane poprzez: planowanie poprawy środowiska według możliwie największych efektów środowiskowych, utrzymanie standardów emisji zanieczyszczeń, ograniczenie emisji ze źródeł niskiej emisji, wykorzystanie lokalnych oraz odnawialnych źródeł energii; społeczna akceptacja dla rozwoju systemów energetycznych uzyskana poprzez: ochronę przed nieracjonalnym rozwojem systemów energetycznych, racjonalizację popytu na energię, komunikowanie się ze społeczeństwem. Gmina uzyskuje: skoordynowanie planów rozwoju lokalnych przedsiębiorstw energetycznych ze strategią rozwoju społeczno-gospodarczego gminy; współdziałanie ze wszystkimi podmiotami lokalnych rynków paliw i energii na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; otwarcie lokalnego rynku energii na konkurencję; Strona 9 z 129

zharmonizowanie i zintegrowanie działań na lokalnym rynku energii zgodnie z wymogami otoczenia prawnego. Planowanie energetyczne pozostaje w ścisłym związku z innymi planami i strategiami rozwoju tworzonymi przez gminę, planami przedsiębiorstw energetycznych oraz innych uczestników rynku energetycznego, tj.: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, strategią rozwoju gminy, programem ochrony środowiska; planami energetycznych operatorów sieciowych (przesyłowych i dystrybucyjnych) oraz innych przedsiębiorstw energetycznych działających na terenie gminy; planami odbiorców ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, wspólnot mieszkaniowych, itp. Bardzo ważną rolą gminy jest bycie inicjatorem i propagatorem dobrych praktyk w zakresie oszczędności i efektywności energetycznej. Strona 10 z 129

PODSTAWY PRAWNE OPRACOWANIA Ustawa o samorządzie gminnym Ustawa o samorządzie gminnym stanowi, iż do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty szczególnie w kwestiach zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną oraz paliwa gazowe. 1 Art. 7 ustawy o samorządzie gminnym: 1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: 1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, 2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, 4) lokalnego transportu zbiorowego, 5) ochrony zdrowia, 6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, 7) gminnego budownictwa mieszkaniowego, 8) edukacji publicznej, 9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, 10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, 11) targowisk i hal targowych, 12) zieleni gminnej i zadrzewień, 13) cmentarzy gminnych, 1 Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późniejszymi zmianami; art. 7, p. 1, ust. 3. Strona 11 z 129

14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego, 15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, 16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, 17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej, 18) promocji gminy, 19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.), 20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw. Prawo energetyczne Wg ustawy Prawo energetyczne do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy: planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy, planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy, finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy. 2,3 Gmina realizuje zadania zgodnie z: 4 miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu z kierunkami rozwoju gminy zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy; odpowiednim programem ochrony powietrza przyjętym na podstawie art. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska. 2 Z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych. 3 Dz. U. z 1997 r. Nr 54, poz. 348 z późniejszymi zmianami; art. 18. 4 Zmiana wprowadzona ustawą z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Dz. U. 2010 nr 21 poz. 104. Strona 12 z 129

W orzecznictwie sądowym podkreślono, że treść art. 18 ustawy Prawo energetyczne nie upoważnia do stwierdzenia, że ustawowym obowiązkiem gminy jest dostarczanie wspólnocie mieszkańców ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych (wyrok SN z dnia 07.02.2002 r., I CKN 1002/99). Gmina może w zakresie zadań polegających na planowaniu i organizacji zaopatrzenia w paliwa gazowe i energię podejmować działania: bezpośrednie tworzenie podmiotów gospodarczych, np. spółek prawa handlowego; pośrednie tworzenie warunków rozwoju przedsiębiorstw energetycznych za pomocą dostępnych instrumentów prawnych. Założenia Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe to dokument o charakterze: kompleksowym i strategicznym, całościowym, długoterminowym. Przepisy prawa energetycznego nie zawierają sankcji dla władz gminy za brak planów założeń lub brak ich aktualizacji. Przyjmuje się, iż podmioty, które mają interes prawny w sporządzeniu lub aktualizacji projektu założeń, w sytuacji niewykonania lub opóźnienia w wykonaniu tego obowiązku, mogą po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszeń, złożyć skargę do sądu administracyjnego. Również niezadowoleni takim stanem rzeczy mieszkańcy w najbliższych wyborach mogą nie zagłosować na opieszałe władze. Art. 19 ustawy Prawo energetyczne: 1. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej projektem założeń. 2. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy co najmniej na okres 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata. 3. Projekt założeń powinien określać: 1)ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe 2)przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; Strona 13 z 129

3)możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; 3a)możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej; 4)zakres współpracy z innymi gminami. 4. Przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) plany, o których mowa w art. 16 ust. 1, w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania projektu założeń. 5. Projekt założeń podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. 6. Projekt założeń wykłada się do publicznego wglądu na okres 21 dni, powiadamiając o tym w sposób przyjęty zwyczajowo w danej miejscowości. 7. Osoby i jednostki organizacyjne zainteresowane zaopatrzeniem w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy mają prawo składać wnioski, zastrzeżenia i uwagi do projektu założeń. 8. Rada gminy uchwala założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, rozpatrując jednocześnie wnioski, zastrzeżenia i uwagi zgłoszone w czasie wyłożenia projektu założeń do publicznego wglądu. Strona 14 z 129

Przedsiębiorstwo energetyczne Gmina Samorząd województwa Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Opiniowanie projektu założeń w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami. Badanie zgodności planów zaopatrzenia w energię i paliwa z polityką energetyczną państwa Rys. Proces planistyczny w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Strona 15 z 129

Projekt założeń powinien określać: Wójt (burmistrz, prezydent miasta) ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; Opracowanie projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Opiniowanie przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami zgodności z polityką energetyczną państwa. Wyłożenie do publicznego wglądu na okres 21 dni. Powiadomienie o wyłożeniu w sposób przyjęty zwyczajowo w danej miejscowości. Uchwalenie przez Radę Gminy założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; zakres współpracy z innymi gminami. Złożenie wniosków, zastrzeżeń i uwag do projektu założeń przez osoby i jednostki organizacyjne zainteresowane zaopatrzeniem w paliwa gazowe i energię na obszarze gminy. Rys. Proces uchwalania założeń do plau zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Strona 16 z 129

Działania gminy i działania przedsiębiorstw energetycznych winny być ze sobą skorelowane. Brak założeń do planu zaopatrzenia w paliwa gazowe i energię nie pozwala przedsiębiorstwom energetycznym racjonalnie planować rozwoju infrastruktury energetycznej: odbiorcy na terenie gminy, która nie opracowała projektu założeń, mogą ponosić wyższe koszty opłat przyłączeniowych; uwzględnienie w taryfie przedsiębiorstwa energetycznego kosztów realizacji inwestycji zawartych w planie rozwoju wpływ na poziom cen i stawek opłat. Uchwalone przez Radę Gminy założenia do planu bezpośrednio wiążą jedynie organy gminy, nie wiążą natomiast innych podmiotów. Wymagania odnośnie projektu: ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; zakres współpracy z innymi gminami. Posiadanie przez gminę założeń do planu zaopatrzenia w poszczególne nośniki energii, służyć ma przede wszystkim porównaniu potrzeb gminy w zakresie zaopatrzenia w te nośniki z planami rozwoju przedsiębiorstw energetycznych działających na terenie gminy. W przypadku, gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, wójt opracowuje projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, dla obszaru gminy Strona 17 z 129

lub jej części. Projekt planu opracowywany jest na podstawie uchwalonych przez Radę Gminy założeń i winien być z nim zgodny. Plan uchwalany jest przez Radę Gminy. Plan Posiadanie planu pozwala na: kształtowanie gospodarki energetycznej gminy w sposób optymalny i uporządkowany uwzględniając przy tym specyficzne warunki lokalne gminy; harmonizację działań w zakresie zaopatrzenia w paliwa gazowe i energię podejmowanych bezpośrednio przez organy gminy z odpowiednimi przedsiębiorstwami energetycznymi funkcjonującymi na obszarze gminy; uzgadnianie kierunków działań gmin i przedsiębiorstw energetycznych w zakresie rozwoju infrastruktury, w tym lokalizacji nowych źródeł wytwórczych; uzgadnianie kierunków działań gmin i przedsiębiorstw energetycznych z interesami i potrzebami społeczności lokalnej. łatwiejszy dostęp do środków unijnych oraz innych środków publicznych; uzyskanie społecznej akceptacji dla rozwoju systemów energetycznych; lepszy wizerunek i promocję gminy poprzez plany energetyczne zorientowane na zrównoważony rozwój; przyciągnięcie inwestorów i podniesienie konkurencyjności; zapewnienie ładu energetycznego oraz inwentaryzację infrastruktury energetycznej; lepszy dostęp odbiorców do usług energetycznych. Art. 20 ustawy Prawo energetyczne: 1. W przypadku, gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji założeń, o których mowa w art. 19 ust. 8, wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, dla obszaru gminy lub jej części. Projekt planu opracowywany jest na podstawie uchwalonych przez radę tej gminy założeń i winien być z nim zgodny. 2. Projekt planu, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać: Strona 18 z 129

1)propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, wraz z uzasadnieniem ekonomicznym; 1a)propozycje w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i wysokosprawnej kogeneracji; 1b)propozycje stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej; 2)harmonogram realizacji zadań; 3)przewidywane koszty realizacji proponowanych przedsięwzięć oraz źródło ich finansowania. 3. (uchylony). 4. Rada gminy uchwala plan zaopatrzenia, o którym mowa w ust. 1. 5. W celu realizacji planu, o którym mowa w ust. 1, gmina może zawierać umowy z przedsiębiorstwami energetycznymi. 6. W przypadku, gdy nie jest możliwa realizacja planu na podstawie umów, rada gminy - dla zapewnienia zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - może wskazać w drodze uchwały tę część planu, z którą prowadzone na obszarze gminy działania muszą być zgodne. W celu realizacji planu zaopatrzenia, gmina może zawierać umowy z przedsiębiorstwami energetycznymi. Jest to umowa cywilnoprawna regulowana przepisami prawa cywilnego. Powinna ona zawierać co najmniej zapisy określające: obowiązki przedsiębiorstwa energetycznego; sposób partycypacji gminy w działaniach przedsiębiorstwa energetycznego; zasady odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania; zasady rozliczeń finansowych. Strona 19 z 129

Cele planu zaopatrzenia: opis celów strategicznych wynikających z obowiązującego prawa w Unii Europejskiej, prawa krajowego, regionalnego i miejscowego w połączeniu z przyjmowaną polityką energetyczną gminy; ocena istniejącego stanu gospodarki energią na terenie gminy; ocena wpływu aktualnego stanu gospodarki energią w gminie na inne obszary i dziedziny życia w gminie uregulowania prawne; przewidywane trendy zmian w gospodarce energią na terenie gminy z uwzględnieniem długofalowej polityki lokalnej, regionalnej (powiat, województwo) i krajowej; opis wybranych modeli zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na terenie gminy; wypełnienie obowiązku wynikającego z zapisów Ustawy Prawo energetyczne i Ustawy o samorządzie gminnym; wybór docelowego wariantu realizacji polityki gminy w zakresie gospodarki energią ocena istniejącego stanu gospodarki energią na terenie gminy; ocena wpływu wybranego wariantu gospodarki energią na inne obszary i dziedziny życia w gminie; ocena zgodności wybranego wariantu gospodarki energią w gminie z polityką energetyczną gmin sąsiednich, powiatu, województwa (regionu) i kraju; model wdrożenia wybranego wariantu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; sposób kontroli i monitoringu w trakcie wdrażania wybranego modelu, wraz z określeniem zasad wprowadzania korekt lub zmian; edukacja społeczna w zakresie racjonalizacji zużycia energii. Korzyści z planu: Możliwość współfinansowania inwestycji energetycznych w gminie przez przedsiębiorstwa energetyczne, o ile znajdą się one w planach. Wynika to z art. 7 ustawy Prawo energetyczne, w którym określono m.in., że stawki opłat Strona 20 z 129

za przyłączenie do sieci energetycznej mają się równać 25% średniorocznych nakładów inwestycyjnych na budowę stosownych odcinków sieci; Możliwość pozyskiwania środków na inwestycje energetyczne, szczególnie o profilu ekologicznym, ze źródeł tzw. środków pomocowych; Minimalizacja kosztów zaopatrzenia w nośniki energii w wyniku realizacji gminnych planów energetycznych; Określenie na etapie planu energetycznego gminy zasięgu sieci energetycznych, ciepłowniczych i gazowych. Stworzenie warunków do opracowania lub aktualizacji planów rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych. Zapewnienie prawidłowego uwzględnienia kosztów wynikających z kosztów rozwoju i modernizacji przy opracowywaniu taryf. Określenie ekonomicznie uzasadnionych warunków przyłączenia nowych odbiorców do sieci. Obowiązki przedsiębiorstwa energetycznego Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii sporządzają dla obszaru swojego działania plany rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię, uwzględniając miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo kierunki rozwoju gminy określone w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. 5 Plany przedsiębiorstw energetycznych obejmują w szczególności: przewidywany zakres dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła; przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy albo budowy sieci oraz ewentualnych nowych źródeł paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, w tym źródeł odnawialnych; przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie paliw i energii u odbiorców; przewidywany sposób finansowania inwestycji; 5 Art. 16 ustawy Prawo energetyczne. Strona 21 z 129

przewidywane przychody niezbędne do realizacji planów; przewidywany harmonogram realizacji inwestycji. Ponadto przedsiębiorstwa energetyczne zobligowane są do współpracy z: przyłączonymi podmiotami polegającej na przekazywaniu im informacji o planowanych przedsięwzięciach w takim zakresie, w jakim przedsięwzięcia te będą miały wpływ na pracę urządzeń przyłączonych do sieci albo na zmianę warunków przyłączenia lub dostawy paliw gazowych lub energii; gminami, na których obszarze przedsiębiorstwa te wykonują działalność gospodarczą w szczególności polegającej na zapewnieniu spójności między planami przedsiębiorstw energetycznych a założeniami i planami zaopatrzenia, w tym udostępnianie planów rozwoju i przedłożenie propozycji niezbędnych do opracowania projektu założeń. Przedsiębiorstwa energetyczne mają obowiązek udostępniać nieodpłatnie zarządowi gminy swoje plany rozwoju w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania projektu założeń. Obowiązki gminy względem przedsiębiorstw energetycznych Nieodpłatne przekazywanie informacji: odnośnie przewidywanego zakresu dostarczania paliw gazowych i energii; dotyczących przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie modernizacji, rozbudowy albo budowy sieci oraz ewentualnych nowych źródeł, w tym źródeł odnawialnych; dotyczących połączeń transgranicznych; dotyczących racjonalizacji zużycie paliw i energii u odbiorców. Strona 22 z 129

Plan operatora systemu dystrybucyjnego (OSD) Plan powinien zawierać: przewidywany zakres dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła; przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy albo budowy sieci oraz ewentualnych nowych źródeł paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, w tym źródeł odnawialnych; przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy lub budowy połączeń z systemami gazowymi albo z systemami elektroenergetycznymi innych państw; przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie paliw i energii u odbiorców; przewidywany sposób finansowania inwestycji; przewidywane przychody niezbędne do realizacji planów; przewidywany harmonogram realizacji inwestycji. Plan rozwoju OSD elektroenergetycznego uwzględnia: plan rozwoju opracowany przez operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo kierunki rozwoju gminy określone w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Strona 23 z 129

ZAKRES OPRACOWANIA Podczas powstawania niniejszego opracowania brano pod uwagę: charakter gminy (rodzaj i teren działania, wielkość gminy); dostępność do sieci przesyłowych energii elektrycznej i gazu; dostępność do scentralizowanych systemów ciepłowniczych; działające na terenie gminy przedsiębiorstwa energetyczne; istniejące systemy zaopatrzenia w energię na terenie gminy; przedsiębiorstwa na terenie gminy; sposób i rodzaj zabudowy mieszkaniowej, usługowej i przemysłowej; walory środowiskowe; plany rozwojowe gminy; politykę energetyczną sąsiednich samorządów lokalnych, regionu i województwa; politykę energetyczną i środowiskową kraju i Unii Europejskiej; uregulowania prawne; zasoby finansowe samorządu; programy wsparcia finansowego dla racjonalizacji gospodarki energią i ochrony środowiska; ceny paliw i energii (monopole cenowe); świadomość i wolę mieszkańców gminy. Niniejsze opracowanie zakresem swym obejmuje: ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych Strona 24 z 129

w kogeneracji oraz ew. zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej; współpracę z innymi gminami w tematyce zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Niniejsze założenia do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe sporządzone są na okres 15 lat, tj. do roku 2027. Strona 25 z 129

POWIĄZANIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI NA POZIOMIE UNII EUROPEJSKIEJ Europejska Karta Energetyczna 6 : Ustanawia ramy dla współpracy międzynarodowej między krajami Europy i innymi krajami uprzemysłowionymi, w szczególności w celu rozwijania potencjału energetycznego krajów Europy Środkowej i Wschodniej oraz zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii dla Unii Europejskiej. Protokół w sprawie efektywności energetycznej i związanych z nią aspektów ochrony środowiska ma na celu wspieranie polityki efektywności energetycznej zgodnej z zasadą zrównoważonego rozwoju, zachęcanie do bardziej efektywnego korzystania z czystszej energii oraz promowanie współpracy w dziedzinie efektywności energetycznej. 7 Strategia Europa 2020 8 : Długookresowy program rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej (UE), który zastąpił realizowaną od 2000 r., zmodyfikowaną pięć lat później, Strategię Lizbońską. Wśród najważniejszych wskaźników realizacji dokumentu wymieniono m. in.: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomami z 1990 r.; zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii; dążenie do zwiększenia efektywności energetycznej o 20%; 9. Pakiet Energetyczno-Klimatyczny 10 : Cele Pakietu (zwane 3 razy 20 ) dotyczą: zwiększenia do 2020 roku efektywności energetycznej o 20%; 6 http://europa.eu/legislation_summaries/energy/external_dimension_enlargement/l27028_pl.htm 7 Ibid. 8 http://ec.europa.eu/eu2020/pdf/1_pl_act_part1_v1.pdf 9 http://www.mg.gov.pl/bezpieczenstwo+gospodarcze/strategia+europa+2020 10 http://ec.europa.eu/climateaction/docs/climate-energy_summary_pl.pdf Strona 26 z 129

zwiększenia do roku 2020 udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20% całkowitego zużycia energii finalnej w UE (w przypadku Polski do 15%); zmniejszenia do 2020 roku emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20%, w porównaniu do 1990 roku. W skład Pakietu wchodzi sześć aktów prawnych: Promowanie energii ze źródeł odnawialnych. Głównym celem dyrektywy jest zapewnienie osiągnięcia celu 20% udziału OZE 11 w bilansie energetycznym UE. Projekt określa cele dla poszczególnych państw członkowskich. Dla Polski jest to 15% udział OZE w energii finalnej w 2020 roku. Dyrektywa odnosi się do trzech sektorów: produkcji energii elektrycznej, ciepła oraz transportu (biopaliwa). Normy emisji z samochodów. Uzgodniona została propozycja ograniczenia emisji dwutlenku węgla przez samochody do przeciętnego poziomu 120 g CO 2 /km. Specyfikacja paliw. Dyrektywa przewiduje obowiązek monitorowania poziomu emisji zanieczyszczeń związanych z produkcją i wykorzystywaniem paliw oraz ograniczeniem zanieczyszczeń o 10% do roku 2020. Wspólne wysiłki na rzecz redukcji emisji. Projekt dyrektywy dotyczy redukcji emisji o średnio 10% z sektorów nieobjętych systemem ETS 12 : transportu, budownictwa, usług, mniejszych instalacji przemysłowych, rolnictwa oraz gospodarki odpadami. Pułapy redukcyjne są różne dla państw członkowskich. Wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla. Dyrektywa zakłada, że wszystkie nowo budowane elektrownie węglowe po 2015 roku powinny być wyposażone w instalacje CCS 13. Przegląd europejskiego systemu handlu emisjami. Zaproponowano wprowadzenie do ETS zamiany darmowego rozdawania emisji krajom członkowskim, na rzecz 100% licytacji na zasadzie aukcji. 11 OZE Odnawialne Źródła Energii. 12 ETS Europejski System Handlu Emisjami. http://ec.europa.eu/clima/publications/docs/ets_pl.pdf 13 CCS Carbon Capture and Storage Sekwestracja dwutlenku węgla. Oddzielania dwutlenku węgla i jego magazynowanie w celu ograniczenia emisji. Strona 27 z 129

NA POZIOMIE KRAJOWYM Polityka Energetyczna Polski do roku 2030 14 Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 roku. Zgodnie z nim udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu w Polsce ma wzrosnąć do 15% w 2020 roku i 20% w roku 2030. Planowane jest także osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw. Ważnym elementem systemu odnawialnych źródeł energii będzie budowa farm wiatrowych na morzu, które są bardziej efektywne od tych działających na lądzie. Ponadto Rada Ministrów zobowiązała wszystkich uczestników procesu do podjęcia intensywnych działań w celu przygotowania warunków do wdrożenia programu energetyki jądrowej w Polsce w zgodzie z wymogami zaleceniami sprecyzowanymi w dokumentach Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej. Podstawowe kierunki polskiej polityki energetycznej: poprawa efektywności energetycznej, wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko, działania wspomagające, system wdrażania polityki energetycznej. Główne cele polskiej polityki energetycznej: wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych, 14 http://www.mg.gov.pl/files/upload/8134/polityka%20energetyczna%20ost.pdf Strona 28 z 129

osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji, ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw tak, aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną, wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa, zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej, opartej na lokalnie dostępnych surowcach. Krajowy Plan Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych 15 Rada Ministrów przyjęła dokument 7 grudnia 2010 r. Jest on realizacją zobowiązania wynikającego z art. 4 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Krajowy cel na 2020 rok: produkcja łączna energii z OZE 15,5%, produkcja ciepła z OZE 17,05%, produkcja energii elektrycznej z OZE 19,13%, produkcja zielonej energii w transporcie 10,14%. Pakiet ustaw energetycznych Efektywny system wsparcia produkcji zielonej energii oraz ochrona wrażliwych odbiorców energii elektrycznej i gazu ziemnego to główne rozwiązania, które wprowadzą nowe ustawy prawo energetyczne, prawo gazowe i o odnawialnych źródłach energii. Pakiet regulacji 15 http://www.mg.gov.pl/node/12111 Strona 29 z 129

opracowanych przez Ministerstwo Gospodarki zaprezentowany został 22 grudnia 2011 r. podczas konferencji Nowa energia w prawie. 16 Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii 17, Projekt ustawy Prawo gazowe 18, Projekt ustawy Prawo energetyczne 19. Ustawy obowiązujące: Prawo Energetyczne 20, O Efektywności Energetycznej 21, Prawo Ochrony Środowiska 22, O udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 23, O odpadach 24, Prawo Geologiczne i Górnicze 25. 16 http://www.mg.gov.pl/bezpieczenstwo+gospodarcze/energetyka/pakiet+ustaw+energetycznych 17 http://bip.mg.gov.pl/node/15168 18 http://bip.mg.gov.pl/node/15167 19 http://bip.mg.gov.pl/node/15166 20 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu19970540348 21 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20110940551 22 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20010620627 23 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20081991227 24 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20010620628 25 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20111630981 Strona 30 z 129

NA POZIOMIE WOJEWÓDZKIM Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006 2020 Tom I 26 wraz z aneksem 27 oraz Tom II 28 Dokument opisujący główne cele strategiczne w zakresie elektroenergetyki dla województwa lubelskiego, tj. zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, rozumiane jako pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska oraz podniesienie sprawności technicznej źródeł i sieci oraz dostosowanie do norm europejskich i wymagań ekologicznych. Szczególną uwagę zwraca się na zasoby biomasy 29. Kultura rolna województwa, rozdrobnienie gospodarstw oraz duży odsetek gruntów odłogowych i ugorów mogą stać się przyczyną pozyskiwania biomasy na cele energetyczne. Ponadto zaleca się wykorzystanie energii słonecznej w sezonie letnim do podgrzania ciepłej wody użytkowej i w suszarnictwie. Zwrócono uwagę na niski stan techniczny sieci i urządzeń energetycznych średniego i niskiego napięcia (szczególnie na obszarach wiejskich). Przewiduje się wsparcie produkcji energii w procesie kogeneracji oraz ze źródeł ekologicznie czystych, promocję nowoczesnych technik konwersji produktów rolnych na wysokowydajne nośniki energetyczne. Program Rozwoju Energetyki dla Województwa Lubelskiego 30 Celem Programu Rozwoju Energetyki dla Województwa Lubelskiego jest głównie ocena występujących problemów i potrzeb, jak również propozycja kierunków rozwoju energetyki na obszarze województwa lubelskiego, przy uwzględnieniu polityki energetycznej i ekologicznej państwa oraz potrzeb rozwoju gospodarczego regionu. 26 http://www.lubelskie.pl/index.php?pid=1093 27 http://www.bip.lublin.pl/um/upload/pliki/2aneks.doc 28 http://www.plan.lubelskie.pl/tom_2/roz2_02.htm 29 Cz. I Uwarunkowania i diagnoza stanu wyjściowego, rozdział III Atrakcyjność i spójność terytorialna. 30 http://www.bpp.lublin.pl/oprac1/energetyka.prog/energetyka.pdf Strona 31 z 129

priorytetowe cele szczegółowe: pełne zaspokojenie obecnych i przyszłych potrzeb odbiorców na media energetyczne, osiągnięcie niezawodności i podniesienie jakości dostaw energii, racjonalne użytkowanie energii, wyrównanie poziomu zaopatrzenia w media energetyczne obszarów wiejskich i miejskich, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł w produkcji energii. Zwrócono uwagę na bezpieczeństwo energetyczne regionu. Wskazano na duże zagrożenie wynikające z posiadania najuboższej w kraju infrastruktury energetycznej. Podkreślono brak zasilania drugostronnego niektórych głównych stacji zasilających 110/SN, co w przypadku awarii uniemożliwia dostawę energii elektrycznej dużej grupie odbiorców. Wpisując się w ogólny i wszędzie zapisany model rozwoju OZE na Lubelszczyźnie proponuje się rozwój energetyki odnawialnej głównie na bazie biomasy i biogazu. W scenariuszach dotyczących ciepłownictwa wymieniono wszystkie elementy z sektora OZE i EE, jakie mogą być stosowane, jednak tylko informacyjnie, bez analizy ich wpływu na rozwój energetyki ciepłowniczej w województwie lubelskim. Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego 31 Dokument najszerzej opisujący sektor OZE na terenie województwa lubelskiego. Wskazano na teoretycznie możliwe do wykorzystania lokalizacje dla niektórych z tych źródeł lub tereny o najwyższym potencjale, na których może być realizowana większa liczba projektów z danej dziedziny OZE. Poza wskazaniami odnoszącymi się do potencjałów i szans rozwojowych, wymieniono również zagrożenia (m. in. środowiskowe), które mogą blokować rozwój sektora OZE. Szeroko przedstawione zostały kwestie prawne regulujące rynek OZE. 31 http://www.bpp.lublin.pl/oprac1/oze/prognoza.pdf Strona 32 z 129

Pogram Zrównoważonego Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Województwa Lubelskiego 32 Tom I i II Dokument opracowany przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa 33. Produkcja roślinna przeznaczona na cele energetyczne powinna dodatkowo zagwarantować: tworzenie nowych miejsc pracy w rolnictwie, w przemyśle wytwarzającym urządzenia i produkującym energię, pełniejsze wykorzystanie potencjału produkcyjnego rolnictwa, w tym zagospodarowanie części gruntów ugorowanych i odłogowanych oraz pełniejsze wykorzystanie maszyn i urządzeń, będących w dyspozycji rolnictwa, wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich poprzez powstanie małych przedsiębiorstw, zajmujących się obrotem biopaliwami oraz ich przetwarzaniem, redukcję emisji gazów cieplarnianych (według dotychczasowego stanu wiedzy różne biopaliwa zmniejszają ją od 60 do 80%, w porównaniu z paliwami kopalnymi). Proponuje się przeznaczenie gruntów odłogowanych na produkcję biomasy na cele energetyczne, a głównie biopaliw stałych 34 oraz uprawy specjalnych gatunków roślin na cele energetyczne na użytkach rolnych. Regionalna Strategia Innowacji Województwa Lubelskiego (RSIWL) 35 Przedsiębiorstwa z regionu bez wsparcia zewnętrznego nie są gotowe do podejmowania ryzyka związanego z innowacjami o wyższym poziomie technologicznym oraz szerszym zasięgu geograficznym, w tym związanych z zaopatrzeniem w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Bez wsparcia instytucjonalnego na poziomie województwa, powiatu, czy gminy oraz konkretnych programów pomocowych (finansowych i B+R 36 ) mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa nie poradzą sobie samodzielnie z wprowadzaniem nowych rozwiązań technologicznych i technicznych w tych dziedzinach. 32 http://www.lubelskie.pl/img/userfiles/files/pdf/pzrriow.pdf 33 http://www.iung.pulawy.pl/ 34 Na cele energetyczne może być wykorzystywane około 500 tys. ton słomy zbożowej. 35 http://ris.lubelskie.pollub.pl/strategia/strategiaris.pdf 36 B+R badawczo - rozwojowe Strona 33 z 129

NA POZIOMIE POWIATOWYM Strategia Rozwoju Powiatu Krasnostawskiego na lata 2008-2020 37 Liczba ludności korzystającej z sieci gazowej w powiecie krasnostawskim stopniowo wzrasta. Na terenach miejskich z sieci korzysta około 65% gospodarstw domowych, a na terenach wiejskich blisko 35%. Rozbudowa sieci gazowej jest procesem dość powolnym, o czym świadczy tempo rozbudowy około 5 km w ciągu trzech lat. 38 Ze względu na źródło pozyskania, najwięcej energii cieplnej sprzedawane jest z własnych kotłowni na cele komunalno-bytowe, a w dalszej kolejności ze źródeł obcych. 39 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Krasnostawskiego na lata 2009-2012 40 Na terenie powiatu krasnostawskiego istnieje 11 kotłowni, a długość sieci cieplnej przesyłowej wynosi 6,9km. Długość sieci cieplnej połączeń do budynków i innych obiektów wynosi 10,8 km. Do spółdzielni mieszkaniowych przynależy 1 kotłownia, a długość sieci cieplnej przesyłowej 3,3 km. Długość sieci cieplnej połączeń do budynków i innych obiektów wynosi 4,0 km. Powszechnymi nośnikami energii cieplnej w gospodarstwach domowych powiatu są: drewno i trociny, rzadziej węgiel. 41 W celu zmniejszenia ilości zużywanej energii, a tym samym zmniejszenia ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do atmosfery powstających przy produkcji energii cieplnej, prowadzone są na szeroką skalę prace termomodernizacyjne budynków, zarówno mieszkalnych, jak i biurowych. 37 http://www.krasnystaw-powiat.pl/grafika/strategia20082020.pdf 38 Ibid. 39 Ibid. 40 http://www.krasnystaw-powiat.pl/prawo/sesje/u_2010_000253_z01.pdf 41 Ibid. Strona 34 z 129

Długość sieci czynnej w powiecie krasnostawskim ogółem wynosi 420742 m, długość sieci przesyłowej wynosi 62 916 m. Długość czynnej sieci rozdzielczej w powiecie wynosi 357826 m. Ilość podłączonych budynków wynosi 5 259, gdzie korzysta z nich 6 998 gospodarstw domowych. Większość gospodarstw w powiecie nie jest wyposażony w sieć gazową. Wobec braku sieci gazu przewodowego mieszkańcy powiatu korzystają z gazu propan-butan, dystrybuowanego w butlach. W powiecie krasnostawskim z gazu sieciowego korzysta 20 000 osób. W powiecie krasnostawskim 29,2% z ogółu społeczności jest podłączonych do sieci gazowej, z czego w miastach korzysta z niej 71,1% a na wsi zaledwie 12,8% ludzi.. 42 W powiecie krasnostawskim jest 7754 odbiorów energii elektrycznej na niskim napięciu w gospodarstwach domowych w miastach, którzy zużywają 11 889 MWh energii elektrycznej na niskim napięciu. 43 Na terenie powiatu krasnostawskiego występują w znaczącej ilości materiały do produkcji biopaliw typu: słoma, drewno oraz możliwości rozwoju upraw do produkcji biopaliw (np. rzepak, wierzba energetyczna). Natomiast nie jest w pełni wykorzystywany potencjał hydroenergetyczny rzek. 44 42 Ibid. 43 Ibid. 44 Ibid. Strona 35 z 129

NA POZIOMIE GMINY Strategia Rozwoju Gminy Rudnik 45 Ciepłownictwo Źródłem ciepła dla domostw są indywidualne piece węglowe. W niektórych placówkach tj. w Szkole Podstawowej w Płonce, w budynku Gminnego Ośrodka Zdrowia w Rudniku i Sali sportowej, w budynku Spółdzielni Mieszkaniowej w Rudniku, stosowany jest olej opałowy bądź gaz ziemny ze zbiorników naziemnych. Na terenie gminy w najbliższych latach nie przewiduje się budowy centralnych źródeł ciepła ani sieci cieplnych, natomiast istnieje potrzeba termomodernizacji budynków mieszkalnych. Energia elektryczna W obrębie Gminy Rudnik wszystkie instytucje oraz gospodarstwa rolne są zelektryfikowane. Długość linii energetycznych na terenie gminy jest dość zróżnicowana i przedstawia się następująco: NN- linia najwyższego napięcia długość 0 km, WN- linia wysokiego napięcia - długość 7,6 km, SN linia średniego napięcia - długość 10 km, nn- linia niskiego napięcia długość 85 km. Przy liniach najwyższego napięcia i liniach wysokiego napięcia stworzono specjalne strefy ochronne zapobiegające niekorzystnemu oddziaływaniu pola magnetycznego na ludzi i na środowisko naturalne. 45 Źródło: Urząd Gminy Rudnik. Strona 36 z 129

Gazyfikacja: Na terenie Gminy Rudnik brak jest sieci gazownictwa przewodowego. Mieszkańcy gminy najczęściej korzystają z gazu w butlach (propan-butan techniczny). W celu utrzymania obecnego stanu środowiska, a w przyszłości jego poprawy, korzystniejsze będzie doprowadzenie do domostw gazu ziemnego. Pozwoli to na zmniejszenie emisji do atmosfery szkodliwych gazów i pyłów. Za gazyfikacją gminy przemawia również, poza względem ekologicznym, czynnik ekonomiczny, związanym z planowanym rozwojem agroturystycznym gminy. W przyszłości źródłem zasilania gminy w gaz ziemny może stać się gazociąg dosyłowy wysokiego ciśnienia doprowadzony od istniejącego gazociągu Zamość Krasnystaw z podłączeniem w rejonie Izbicy. Plan Ochrony Środowiska Gminy Rudnik 46 Zmiany zachodzące w ostatnich latach spowodowały wzmożone zainteresowanie dostawami energii na cele grzewcze w ramach preferowanych systemów oszczędnościowych dostosowanych do wymogów i specyfiki każdego użytkownika. Gospodarstwa rolne - zbiorowe systemy mieszkalnictwa zainteresowane są oszczędnym gospodarowaniem energią, jak też zabezpieczeniem i ochroną powietrza. Są to przesłanki do wydatnego zmniejszenia emisji niskiej. W gminie aktualnie istnieją możliwości zastąpienia paliwa stałego (węgla) innymi alternatywnymi źródłami energii, pochodzących z biomasy - głównie dotyczy to słomy, wierzby energetycznej, spadków wody, słońca i wiatru. Wykorzystanie źródeł alternatywnych energii oraz prowadzenie oszczędnej gospodarki energetycznej przy wzmożonym nacisku społecznym do rozwiązania tych 46 Ibid. Strona 37 z 129

problemów powoduje potrzebę stworzenia programu energetycznego gminy". Realizacja programu pozwoli na możliwość pozyskania środków pozabudżetowych. Program powinien zawierać strategię rozwoju dostarczania energii z różnych źródeł z uwzględnieniem: rachunku ekonomicznego, zasad i systemów prowadzenia oszczędnej gospodarki energetyczno-cieplnej. Wśród zadań zmierzających do ograniczania emisji gazów i pyłów w powietrzu wymieniono m. in.: Sukcesywne przechodzenie na wykorzystanie źródeł przyjaznych dla środowiska - paliwo gazowe, olejowe, biogaz, biomasa Wdrażanie alternatywnych źródeł energii (woda, słońce, wiatr, ciepło ziemi) Plany rozwojowe gminy pokrewne z tematem powyższych opracowań: Zrealizowane zostaną inwestycje proekologiczne. Kontynuowane będą inwestycje w zakresie uzbrojenia terenu w infrastrukturę techniczną. Nastąpi wzrost liczby i rozwój małych oraz średnich przedsiębiorstw, w tym zwłaszcza takich, które dają miejsca pracy poza rolnictwem. Wykorzystane zostaną wszelkie możliwości pozyskania funduszy przez gminę od nisko oprocentowanych kredytów, pożyczek do funduszy pomocowych i strukturalnych Unii Europejskiej. Utrzymywać się będzie dobry stan środowiska naturalnego. Strona 38 z 129

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY Gmina Rudnik jest gminą wiejską o charakterze rolniczym. Główną funkcją gminy jest rolnictwo, ponad 75 % mieszkańców gminy związana jest z rolnictwem. Użytki rolne zajmują 86 % powierzchni gminy. POŁOŻENIE I PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINY Gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie krasnostawskim. Powierzchnia administracyjna gminy wynosi 88,4 km 2 ha. Siedzibą gminy jest Rudnik. W skład gminy wchodzą sołectwa: Bzowiec, Joanin, Kaszuby, Majdan Borowski Pierwszy, Majdan Kobylański, Majdan Łuczycki, Maszów, Mościska, Płonka, Płonka Poleśna, Równianki, Rudnik, Suche Lipie, Suszeń, Wierzbica. Gmina oddalona jest od Lublina o ok. 60 km. Sąsiaduje z gminami: Gorzków, Izbica, Nielisz, Sułów, Turobin, Żółkiewka Strona 39 z 129