P O L I T Y K A K O N C E S Y J N A W Z A K R E S I E G A Z U Ł U P K O W E G O Lublin 19.09.2011 Maciej Młynarczyk Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwo Środowiska
P L A N P R E Z E N T A C J I : R o l a i z a d a n i a M i n i s t r a Ś r o d o w i s k a P r o c e s k o n c e s j o n o w a n i a I n f o r m a c j e o k o n c e s j a c h N o w e P r a w o g e o l o g i c z n e i g ó r n i c z e
Struktura administracyjna (MŚ+DGiKG) Główny Geolog Kraju Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Państwowy Instytut Geologiczny- Państwowy Instytut Badawczy Wyższy Urząd Górniczy
Główne zadania Ministra Środowiska jako organu koncesyjnego Udzielanie koncesji i kontrola nad ich realizacją (poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie strategicznych surowców energetycznych, rud metali, wód termalnych i leczniczych, bezzbiornikowe magazynowanie ropy naftowej i gazu ziemnego, składowanie odpadów w górotworze) Pobieranie opłat związanych z działalnością górniczą Zatwierdzanie i przyjmowanie projektów prac geologicznych, dokumentacji geologicznych oraz projektów zagospodarowania złoża Zarządzanie informacją geologiczną Prowadzenie prac geologicznych w zakresie kartografii geologicznej, hydrogeologii i geologii inżynierskiej Międzynarodowa współpraca w zakresie geologii Prace legislacyjne Uprawnienia geologiczne Nadzór nad Wyższym Urzędem Górniczym i Państwową Służbą Geologiczną
Proces koncesjonowania Podstawa prawna dla gazu łupkowego Poziom krajowy: Ustawa Prawo geologiczne i górnicze Nowa ustawa Prawo geologiczne i górnicze (wejście w życie 1.01.2012 roku) Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej Kodeks postępowania administracyjnego Ustawa Prawo ochrony środowiska Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Poziom europejski: Dyrektywa 94/22/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 1994r. w sprawie warunków przyznawania i korzystania z koncesji na poszukiwanie, badanie i produkcje węglowodorów Rodzaje koncesji: na poszukiwanie i/lub rozpoznawanie złóż kopalin na wydobywanie kopalin ze złóż
Proces koncesjonowania Koncesja na poszukiwanie i rozpoznawanie Wniosek o koncesję na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż Projekt prac geologicznych (jako załącznik do wniosku koncesyjnego) Wstępna ocena organu koncesyjnego potencjalnego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (w szczególności na obszary Natura 2000) Opinia gmin Koncesja na poszukiwanie i rozpoznawanie kopalin ze złóż
Proces koncesjonowania Organy współdziałające przy udzielaniu koncesji opinia właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta - w przypadku poszukiwania i rozpoznawania złóż kopalin uzgodnienie właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta - w przypadku wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji i składowania odpadów w górotworze (z wyjątkiem takiej działalności wykonywanej w granicach obszarów morskich RP) Uzgodnienie następuje na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (art. 16 ust. 5) uzgodnienie ministra właściwego do spraw gospodarki (wydobywanie kopalin podstawowych) uzgodnienie Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego (w zakresie granic obszaru i terenu górniczego) Bez stosownego uzgodnienia Minister Środowiska nie może udzielić koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż!!! -5-
Ocena oddziaływania na środowisko W PRZYPADKU POSZUKIWANIA, ROZPOZNAWANIA ZŁÓŻ WĘGLOWODORÓW Wymagana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (może / nie musi być raport ooś) a) połączonego z robotami geologicznymi wykonywanymi przy użyciu materiałów wybuchowych, b) na obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej, c) wykonywane metodą otworów wiertniczych o głębokości większej niż 1000 m - Gdy przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 (przeprowadzane postępowanie w sprawie OOŚ, a warunki środowiskowe określane w koncesji) 8
Koncesje na wydobywanie Koncesja na poszukiwanie i rozpoznawanie kopalin ze złóż Dokumentacja geologiczna złoża Prawo pierwszeństwa do ubiegania się o użytkowanie górnicze (2lata) Ocena oddziaływania na środowisko (raport -?, decyzja środowiskowa) Wniosek o koncesję na wydobywanie Uzgodnienie organów samorządowych Uzgodnienie Minister Gospodarki Uzgodnienie WUG Koncesja na wydobywanie kopalin ze złóż
Ocena oddziaływania na środowisko W PRZYPADKU WYDOBYWANIA ZŁÓŻ WĘGLOWODORÓW Wymagana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach + wymagany raport ooś a) jeżeli wydobyta ilość wynosi więcej niż 500 ton na dobę w przypadku ropy lub więcej niż 500 000 m 3 na dobę w przypadku gazu ziemnego, b) z obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej Wymagana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (może / nie musi być raport ooś) - wydobywanie kopalin ze złoża metodą otworów wiertniczych (gdy brak warunków ww.) 10
Ilość obowiązujących koncesji Wg stanu na dzień 16.09.2011 obowiązują 763 koncesje: 341 koncesje na poszukiwanie, rozpoznawanie złóż kopalin, w tym 244 koncesje na węglowodory (w tym 101 na gaz łupkowy); 407 koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż, w tym 233 koncesji na węglowodory; 10 koncesji na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego; 1 koncesja na bezzbiornikowe magazynowanie ropy naftowej i paliw; 4 koncesje na składowanie odpadów w górotworze. 11
Obszary objęte koncesjami na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż gazu łupkowego Gaz niekonwencjonalny Inne formacje Gaz niekonwencjonalny Dolny Paleozoik Od 2007 do 2011 Minister Środowiska udzielił 101 koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż gazu łupkowego, w tym tak dużym firmom jak: ExxonMobil Chevron Marathon Oil Lane Energy/ConocoPhillips; Potencjalne złoża gazu łupkowego w Polsce mogą wynosić od 1,4 bln m 3 (wg. Wood Mackenzie) do 3 bln m 3 (wg. Advanced Res. Int.) (dane szacunkowe, bez badań geologicznych) Według raportu Agencji Informacji Energetycznej USA (EIA Energy Information Agency), prognostyczne zasoby wydobywalne gazu łupkowego w Polsce wynoszą 5 bln m3. 1 2 W najbliższych kilku latach zasoby tego surowca zostaną oszacowane; Najbardziej perspektywiczne obszary to: Pomorze, Lubelszczyzna, Mazowsze. 12
Koncesje na poszukiwanie, rozpoznawanie złóż gazu łupkowego na terenie Lubelszczyzny Ilość obowiązujących koncesji uprawniających do poszukiwania i rozpoznawania niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego tzw. gazu łupkowego- 26 13
Rozmieszczenie koncesji na gaz łupkowy w poszczególnych województwach Wg stanu na dzień 16.09.2011 r. obowiązuje 101 koncesji na gaz łupkowy 2 2 1 2 15 4 4 3 7 2 14 1 18 26 woj. dolnośląskim 1 koncesja; woj. kujawsko pomorskim 4 koncesje; woj. lubelskim 26 koncesji; woj. lubuskim 2 koncesje; woj. mazowieckim 18 koncesji; woj. pomorskim 15 koncesji; woj. śląskim 3 koncesje; woj. świętokrzyskim 1 koncesja; woj. warmińsko mazurskim 14 koncesji; woj. wielkopolskim 2 koncesje; woj. zachodnio pomorskim 2 koncesje; woj. opolskie 4 koncesje; woj. łódzkie 2 koncesje; obszar morski 7 koncesji.
Operatorzy koncesji na terenie Lubelszczyzny Orlen Upstream 6 koncesji PGNiG 5 koncesji Chevron 4 koncesje ExxonMobil 3 koncesje Marathon Oil 2 koncesje DPV Service 2 koncesje Cuadrilla 2 koncesje Dart Energy 1 koncesja Silurian 1 koncesja 15
Zobowiązania koncesyjne na terenie Lubelszczyzny Zakres prac z udzielonych na Lubelszczyźnie koncesji przewiduje wykonanie: 900 km 2 grawimetrii 500 km magnetotelluryki; 3265 km obligatoryjnej sejsmiki 2D (opcjonalnie 900 km) 429 km 2 obligatoryjnej sejsmiki 3D (opcjonalnie 670 km 2 ) 32 obligatoryjnych otworów (opcjonalnie 18 otworów) 16
Zobowiązania koncesyjne na terenie Lubelszczyzny (otwory wiertnicze) OTWORY ZA GAZEM ŁUPKOWYM na Lubelszczyźnie ( stan na dzień 16-09-2011) 1. Wykonane i w trakcie realizacji (1 otwór zakończony): ExxonMobil Exploration and Production Poland Sp. z o.o.: - Krupe 1 (koncesja 319-320) otwór zakończony, trwają badania 2. Planowane w 2011 r. (4 otwory): - PGNiG S.A. 1 otwór (X 2011) - Orlen Upstream Sp. z o.o. 2 otwory (IV Q 2011) - Chevron Polska Sp. z o.o. 1 otwór (IV Q 2011) 3. Planowane w 2012 r.: Chevron Polska Sp. z o.o. 5 otworów Marathon oil Poland Sp. z o.o. 2 otwory Orlen Upstream Sp. z o.o. 1 otwór (I-II Q 2012) Dart Energy 1 otwór 17
Nowe Prawo geologiczne i górnicze Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku Główne cele: Dostosowanie do przepisów UE Odbiurokratyzowanie postępowań administracyjnych Bardziej czytelne przedstawienie modelu własności złóż Rezygnacja z niektórych koncesji Decentralizacja zadań Wzmocnienie instrumentów przeciwdziałających nielegalnej eksploatacji kopalin Usunięcie barier utrudniających wykonywanie działalności w zakresie geologii i górnictwa oraz pobudzenie przedsiębiorczości poprzez zwiększenie pewności inwestowania 18
Nowe Prawo geologiczne i górnicze Zmiany dotyczące ropy i gazu 1. Przetarg na koncesję z urzędu (zamiast przetargu na ustanowienie użytkowania górniczego) 2. Open door przetarg na koncesję z inicjatywy wnioskodawcy 3. Tryb bezprzetargowy możliwy w przypadkach określonych w dyrektywie 4. Prawo pierwszeństwa do uzyskania użytkowania górniczego na wydobycie w ciągu 5 lat od udokumentowania złoża (zamiast dzisiejszych 2 lat) 5. Właścicielem złóż ropy i gazu jest Skarb Państwa 6. Opłaty eksploatacyjne: -rezygnacja z określania dolnych i górnych stawek-stawki w ustawie -6 miesięcy (zamiast 3) okresu rozliczeniowego -brak opłaty, gdy jest ona niższa niż 300 zł w okresie rozliczeniowym 6. Uszczelnienie systemu odmowy koncesji możliwość odmowy udzielenia koncesji i jej przeniesienia gdy zamierzona działalność sprzeciwia się interesowi publicznemu (np. bezpieczeństwu państwa)
Nowe Prawo geologiczne i górnicze Poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie gazu łupkowego było i będzie celem publicznym w rozumieniu ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami, Nowa ustawa Prawo geologiczne i górnicze utrzymuje dotychczasowe rozwiązania dotyczące dostępu do tych złóż, z niewielkimi modyfikacjami. Modyfikacja polega na tym, że w przypadku realizowania celu publicznego, zamiast dotychczasowego wywłaszczania na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego ustawa umożliwia staroście dokonanie ograniczenia korzystania z nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy, posiadającego koncesję na czas nie dłuższy niż termin jej obowiązywania. Odszkodowanie z tego tytułu wypłaca przedsiębiorca (art. 191). Właściciel nieruchomości może także żądać wykupu nieruchomości, jeśli ograniczenie niezbędne w celu poszukiwania, rozpoznawania lub wydobywania kopalin objętych własnością górniczą jest ustanawiane na czas dłuższy niż rok, lub uniemożliwia właścicielowi dalsze prawidłowe korzystanie z nieruchomości w sposób dotychczasowy. W sprawach spornych rozstrzygają sądy powszechne. Obowiązek zapłaty odszkodowania za szkody powstałe wskutek prowadzenia działalności oraz za zmniejszenie wartości nieruchomości z tego powodu obciąża przedsiębiorcę, który na podstawie koncesji wykonuje działalność w zakresie poszukiwania, rozpoznawania lub wydobywania kopalin objętych własnością górniczą. Rozwiązania te zapewniają właścicielowi nieruchomości odszkodowanie ustalane według kryteriów rynkowych, a także pozwalają na rozstrzygnięcie kolizji pomiędzy potrzebami publicznymi w zakresie poszukiwania, rozpoznawania lub wydobywania niektórych kopalin 20 i interesem jednostki.
Nowe Prawo geologiczne i górnicze Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych Art. 7. 1. Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, sporządzonym w trybie określonym w przepisach o zagospodarowaniu przestrzennym. Prawo geologiczno górnicze przepisy przejściowe Art. 190. W ustawie z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266, z późn. zm.15)) art. 8 otrzymuje brzmienie: Art. 8. 1. Przepisów art. 7 nie stosuje się do okresowego, na czas nie dłuższy niż 10 lat, wyłączenia gruntów z produkcji w zakresie niezbędnym do: 1) podjęcia natychmiastowych działań interwencyjnych niezbędnych do zwalczania klęsk żywiołowych i ich następstw, jak również usuwania następstw wypadków losowych; 2) poszukiwania lub rozpoznawania węglowodorów, węgla kamiennego, węgla brunatnego, rud metali, z wyjątkiem darniowych rud żelaza, metali w stanie rodzimym, rud pierwiastków promieniotwórczych, siarki rodzimej, soli kamiennej, soli potasowej, gipsu i anhydrytu, kamieni szlachetnych 21
Nowe Prawo geologiczne i górnicze Koncesja na poszukiwanie/rozpoznawanie złóż węglowodorów Nadal niezbędna opinia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta Koncesja nawydobywanie złóż węglowodorów Nadal niezbędne uzgodnienie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta Utrzymanie pozycji organów współdziałających w postępowaniach koncesyjnych (wójt, burmistrz, prezydent miasta)
Kampania informacyjna o gazie łupkowym Negatywne informacje w mediach nagłaśnianie protestów lokalnych (Niestkowo, czarna woda w Grabowcu, zagrożenie wybuchami przy szczelinowaniu) kampanie antyłupkowe w Europie moratoria w krajach UE Potrzeba dostarczenia wiarygodnej, merytorycznej informacji zainteresowanym (samorządom, ludności) Potrzeba prowadzenia dobrej, pozytywnej kampanii informacyjnej
Ministerstwo Środowiska Przydatne informacje www.mos.gov.pl link do informacji o koncesjach (mapy, udzielone koncesje, raporty i zestawienia) http://www.mos.gov.pl/kategoria/259_koncesje_geologiczne/ link do "niekonwencjonalne złoża gazu ziemnego w Polsce" http://www.mos.gov.pl/kategoria/3317_niekonwencjonalne_zloza_gazu_zie mnego_w_polsce_br_gaz_w_lupkach_shale_gas_i_gaz_zamkniety_tight_ gas/ link do "Informacja dotycząca udzielonych przez Ministra Środowiska koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie gazu niekonwencjonalnego http://www.mos.gov.pl/artykul/3784_informacja_dotyczaca_udzielonych_ przez_ministra_srodowiska_koncesji_na_poszukiwanie_i_rozpoznawanie _gazu_niekonwencjonalnego_tzw_gazu_z_lupkow_w_polsce/11702_infor macja_dotyczaca_udzielonych_przez_ministra_srodowiska_koncesji_na_ poszukiwanie_i_rozpoznawanie_gazu_niekonwencjonalnego_br_tzw_gazu _z_lupkow_w_polsce.html
Wnioski 1. Duża rola samorządu lokalnego w procesie prowadzenia działalności gospodarczej dla gazu łupkowego. Ewentualne wydobycie nie rozpocznie się bez uzgodnienia koncesji eksploatacyjnej z wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta. 2. Lubelszczyzna jest jednym z najbardziej perspektywicznych obszarów poszukiwań gazu łupkowego, udzielono dotychczas na tym obszarze najwięcej koncesji. 3. Badania za gazem są prowadzone coraz intensywniej, możliwe odwiercenie aż 50 otworów na Lubelszczyźnie w ciągu kilku lat, co określi realny potencjał zasobowy gazu. 4. Wydobywanie złóż gazu łupkowego będzie możliwe tylko po spełnieniu wszystkich wymagań prawnych (aspekty środowiskowe i społeczne będą jednymi z najważniejszych). 5. Mamy przygotowane, dobre i transparentne prawo, które pozwoli kontrolować proces inwestycyjny, chronić środowisko i respektować prawa ludności lokalnej. 6. Budowanie świadomości społecznej, walka z negatywnym przekazem i konsultacje dotyczące inwestycji ze społecznością lokalną kluczowe wyzwania.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ ul. Wawelska 52/54 00-922 Warszawa www.mos.gov.pl Maciej Młynarczyk Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Lublin, 19.09. 2011r.