Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Laboratorium Spajalnictwa ĆWICZENIE Nr SP-5 Opracowali: dr inż. Leszek Gardyński mgr inż. Mirosław Szala I. Temat ćwiczenia: Spawanie łukowe elektrodą nietopliwą GTA oraz napawanie plazmowe. II. Cel ćwiczenia: Zapoznanie się praktyczne z urządzeniem do spawania w osłonie argonu (metoda GTA), oraz własnoręczne spawanie i napawanie blachy aluminiowej lub ze stali kwasoodpornej III. Pytania kontrolne: 1. Istota spawania metodą GTA (TIG) 2. Budowa stanowiska laboratoryjnego 3. Gazy osłonowe (mieszanki) do spawania met. GTA wg PN-EN 4. Parametry spawania, biegunowość, charakterystyki statyczne 5. Charakterystyka i właściwości plazmy; 6. Sposoby otrzymywania plazmy niskotemperaturowej; 7. Rodzaje plazmotronów do napawania plazmowego; 8. Zasady napawania plazmowego z zastosowaniem proszków metalicznych; 9. Zalety i zastosowanie napawania plazmowego; 10. Przepisy bhp przy napawaniu plazmotronem NP. 1-250 IV. Literatura: 1. Dobrowolski Z.: Podręcznik spawalnictwa. WNT, Warszawa, 1978. 2. Marcolla K.: Zarys spawalnictwa. PWN, Warszawa - Poznań, 1979. 3. Lisowski Z., Rudowski S.: Spawalnictwo. PWSz, Warszawa 1976. 4. Poradnik Inżyniera. Spawalnictwo. WNT, Warszawa, 2005. 5. Dziubiński J., Klimpel A.: Napawanie i natryskiwanie cieplne. WNT, Warszawa 1985. 6. Weroński A., Gardyński L.: Nakładanie powłok metodą plazmową na części samochodowe. Przegląd Spawalnictwa nr 1-2, 1996, Warszawa 1996, str. 14 16. 7. Dobaj E., Maszyny i urządzenia spawalnicze, WNT, Warszawa, 2005. Politechnika Lubelska, Katedra Inżynierii Materiałowej, http://kim.pollub.pl
8. Internet V. Przebieg ćwiczenia 1. Sprawdzenie przygotowania teoretycznego studentów i dopuszczenie do ćwiczeń 2. Zapoznanie się z przepisami bhp 3. Zapoznanie się ze stanowiskiem spawalniczym 3.1. Urządzenie do spawania w osłonie gazowej elektrodą nietopliwą, typ TIG/MMA ESAB CADDY TIG 2200i AC/DC TA33 3.2. Butla z argonem i przytwierdzonym do niej reduktorem, 3.3. Stół spawalniczy z wentylatorem wyciągowym 3.4. Odzież ochronna wyposażenie laboratorium: fartuchy i rękawice skórzane, przyłbica ochronna, wyposażenie osobiste: płaszcz roboczy, beret lub inne nakrycie głowy. 3.5. Szczotka stalowa do czyszczenia blachy i spoin. 3.5. Urządzenie typu NP1-250 do napawania plazmowego proszkami metalowymi. Urządzenie typu NP1-250 przeznaczone jest przede wszystkim do napawania elementów maszyn pracujących przy dużych obciążeniach mechanicznych, w warunkach intensywnego ścierania, erozji i korozji, w normalnych i podwyższonych temperaturach, jak również do napawania prewencyjnego i regeneracyjnego szerokiego asortymentu części dla energetyki, chemii, górnictwa, wiertnictwa, maszyn rolniczych, np. grzybki i gniazda zaworów silników spalinowych, elementy zaworów energetycznych i chemicznych, noże kombajnów węglowych, końcówki rur wiertniczych, lemiesze i inne części maszyn rolniczych, regeneracja powierzchni podłożyskowych różnego rodzaju wałków itp. Urządzenie NP1-250 umożliwia nakładanie wysokiej jakości warstw o grubościach od ok. 1mm, równomiernych z niewielkim wymieszaniem i nagrzaniem materiału rodzime- Copyright by L. Gardyński, M. Szala, Lublin University of Technology, 2011 2
go. Napoiny o wymaganych właściwościach uzyskuje się przez dobór proszku o odpowiednim składzie chemicznym. Rozkład temperatury w łuku plazmowym Urządzenie typu NP1-250 przeznaczone jest do wykonywania napoin liniowych a przy współpracy z manipulatorem spawalniczym można także wykonywać napoiny kołowe. Charakterystyka techniczna urządzenia. Natężenie prądu napawania 60 250 A Zużycie argonu łuku pomocniczego 2 6 dm 3 /min Zużycie argonu łuku głównego 2 6 dm 3 /min Zużycie wody chłodzącej 60 dm 3 /h Napięcie zasilania 3 380 V + N Zapotrzebowanie mocy ok. 1 kva Elektroda φ 4 mm, wolframowa - torowana Wymiary (d s w) 2,05 0,62 1,78 m Masa 360 kg Mechanizm wahadłowy Częstotliwość wahań 30 150 1/min Regulacja częstotliwości Dozownik proszku Pojemność zbiornika 2 dm 3 Zużycie proszku max 6 cm 3 /min Regulacja dozowania Wysięgnik Skok wysięgnika max 0.5 m Napęd wysięgnika elektromechaniczny Prędkość wysięgnika 30 300 mm/min Regulacja prędkości Skok suportu pionowego max 0,2 m Skok suportu poprzecznego max 0,1 m Przechylenie palnika od pionu ± 30 Copyright by L. Gardyński, M. Szala, Lublin University of Technology, 2011 3
Rys. Urządzenie do napawania plazmowego NP1-250 z obrotnikiem. 3.6. Prostownik spawalniczy tyrystorowy typu SPE-400. Posiada opadającą charakterystykę statyczną. Zakres regulacji prądu spawania zawiera się w przedziale 10 400A. Wielkość prądu spawania jest uzależniona od względnego czasu pracy. Dane techniczne: napięcie zasilania 3 380 V moc pobierana z sieci przy obciążeniu znamionowym 17,8 kva znamionowy prąd spawania 315 A napięcie stanu jałowego 69 V 3.7. Układ chłodzenia wody typu UChW-3. Układ chłodzenia wody UChW-3 przeznaczony jest do współpracy z urządzeniami spawalniczymi wymagającymi chłodzenia wodą. Dane techniczne: napięcie zasilania 220 V moc silnika 0,55 kw obroty 2900 obr/min temperatura otoczenia 293 K strumień ciepła oddawanego 4 kw przepływ 10 dm 3 /min ciśnienie 0,16 MPa temperatura na dopływie 318 K pojemność 15 dm 3 wymiary 0,5 0,4 0,5 m masa 35 kg Copyright by L. Gardyński, M. Szala, Lublin University of Technology, 2011 4
3.8. Manipulator spawalniczy (obrotnik). Urządzenie umożliwiające napawanie elementów obrotowych i płaskich. W przypadku elementów obrotowych mocowane są one w uchwycie o płynnie regulowanej prędkości. Prąd do zacisku masowego prostownika spawalniczego płynie poprzez układ czterech szczotek węglowych współpracujących z mosiężnym pierścieniem osadzonym na wale uchwytu. 3.9. Butle z argonem. 4. Czynności wykonywane podczas części praktycznej ćwiczenia. 4.1. Instruktor /spawalnik/ po omówieniu budowy i działania urządzenia podaje parametry spawania /natężenie prądu, napięcie łuku, ciśnienie gazu/ i demonstruje wykonanie złącza. Podaje również gatunek blachy i jej grubość. 4.2. Studenci wykonują indywidualnie złącza wg. zaleceń instruktora. 4.3. Instruktor po omówieniu budowy i działania urządzenia NP1-250 podaje parametry napawania (natężenie prądu, ilość podawanego proszku, natężenie przepływu gazów) i demonstruje wykonanie napoiny. 5. Opracowanie sprawozdania 5.1. Podział metod spawania łukowego w osłonach gazowych w zależności od rodzaju elektrody i gazu ochronnego oraz ich zastosowanie. 5.2. Schemat zestawu spawalniczego do spawania w osłonie argonu. 5.3. Opis czynności wykonywanych osobiście, parametry spawania, rysunki złącza (z wymiarami), nazwę złącza i spoiny, rysunek w przekroju, pionowym napoiny z wymiarami, gatunek blachy. 5.4. Opis czynności wykonywanych podczas części praktycznej napawania plazmowego, parametry napawania, gatunek proszku. 5.5. Rysunek napoiny wykonanej podczas ćwiczenia. 5.6. Schemat i opis napawania plazmowego proszkami metalowymi. 5.7. Wnioski. 6. Zaliczenie ćwiczenia. Copyright by L. Gardyński, M. Szala, Lublin University of Technology, 2011 5