Aktualizacja załoŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze miasta Gorzowa Wielkopolskiego

40-105 Katowice, ul. Węglowa 7 tel.+48/32/351-36-70, tel.fax +048 / / 250-37-33, fax+48/32/351-36-75 250-46-62 e-mail: biuro@energoekspert.com.pl www.energoekspert.com.pl Załacznik nr.. do uchwały Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego Z dinia.. nr.. Aktualizacja załoŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze miasta Gorzowa Wielkopolskiego marzec 2012 r.

Zespół projektantów dr inŝ. Adam Jankowski dyrektor do spraw produkcji mgr inŝ. Anna Szembak kierownik projektu mgr inŝ. Marta Szawracka mgr Krzysztof Kupczyk inŝ. Alicja Plebankiewicz mgr Sabina Sierzyńska mgr inŝ. Zbigniew Przedpełski mgr inŝ. Andrzej Mizera mgr inŝ. Marian Surowiec mgr Marcin Całka Sprawdzający: mgr inŝ. Józef Bogalecki 2

Spis treści I. WPROWADZENIE... 7 1. Podstawa opracowania, charakter i zakres dokumentu... 7 2. Planowanie energetyczne na szczeblu gminnym zasady kształtowania gospodarki energetycznej w mieście... 11 3. Charakterystyka miasta... 13 3.1 PołoŜenie geograficzne, główne formy zagospodarowania... 13 3.2 Warunki klimatyczne... 13 3.3 Ludność i zasoby mieszkaniowe... 15 3.4 Sektor usługowo-wytwórczy... 17 3.5 Podział na jednostki bilansowe... 17 3.6 Utrudnienia terenowe w rozwoju systemów energetycznych... 22 3.7 Lokalne dokumenty strategiczne i planistyczne... 24 II. CHARAKTERYSTYKA STANU ISTNIEJĄCEGO ZAOPATRZENIA GMINY W NOŚNIKI ENERGII BILANS ZAPOTRZEBOWANIA CIEPŁA, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PALIWA GAZOWEGO, ŹRÓDŁA I DYSTRYBUCJA... 34 4. PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrociepłownia Gorzów charakterystyka... 34 5. Zaopatrzenie Miasta w ciepło... 44 5.1 Źródła ciepła na terenie Miasta... 44 5.1.1 Źródła systemowe... 44 5.1.2 Kotłownie lokalne... 44 5.1.3 Źródła indywidualne niska emisja... 45 5.2 Charakterystyka systemu ciepłowniczego... 46 5.3 Zapotrzebowanie ciepła i sposób pokrycia - bilans stanu istniejącego... 49 5.4 Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych... 52 5.5 Ocena stanu istniejącego systemu zaopatrzenia w ciepło... 53 6. System elektroenergetyczny... 55 6.1 Wprowadzenie charakterystyka przedsiębiorstw zmiany formalne... 55 6.1.1 Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej... 55 6.1.2 Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem energii elektrycznej... 55 6.1.3 Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej... 56 6.1.4 Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się obrotem energią elektryczną 57 6.2 System zasilania miasta... 59 6.2.1 Źródła, GPZ-ty i linie NN i WN... 59 6.2.2 Linie SN i stacje transformatorowe... 62 6.2.3 Linie nn... 62 6.3 Odbiorcy i zuŝycie energii elektrycznej... 63 6.4 Sieci oświetlenia drogowego... 65 6.5 Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych... 66 3

6.6 Ocena stanu zaopatrzenia w energię elektryczną... 68 7. System zaopatrzenia w gaz ziemny... 72 7.1 Wprowadzenie charakterystyka przedsiębiorstw zmiany formalne... 72 7.2 Charakterystyka systemu gazowniczego... 75 7.2.1 System źródłowy... 75 7.2.2 Systemy dystrybucyjne gazu... 77 7.3 Charakterystyka odbiorców i zuŝycie gazu... 79 7.4 Plany inwestycyjno-modernizacyjne plany rozwoju przedsiębiorstw... 80 7.5 Ocena stanu systemu gazowniczego... 82 8. Koncesje i taryfy na nośniki energii... 83 8.1 Ciepło... 83 8.2 Gaz... 87 8.3 Energia elektryczna... 92 III. ANALIZY, PROGNOZY, PROPOZYCJE DO 2030 R.... 95 9. Analiza rozwoju - przewidywane zmiany zapotrzebowania na nośniki energii... 95 9.1 Wprowadzenie, metodyka prognozowania zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe... 95 9.2 Uwarunkowania do określenia wielkości zmian zapotrzebowania na nośniki energii100 9.2.1 Prognoza demograficzna... 100 9.2.2 Rozwój zabudowy mieszkaniowej... 102 9.2.3 Rozwój zabudowy strefy usług i wytwórczości... 105 9.3 Potrzeby energetyczne dla nowych obszarów rozwoju... 108 9.4 Zakres przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło... 111 9.4.1 Bilans przyszłościowy zapotrzebowania na ciepło... 111 9.4.2 Prognoza zmian w strukturze zapotrzebowania na ciepło... 114 9.4.3 MoŜliwości pokrycia przyszłego zapotrzebowania na ciepło z systemu ciepłowniczego... 115 9.5 Prognoza zmian zapotrzebowania na gaz ziemny... 117 9.6 Prognoza zmian zapotrzebowania na energię elektryczną... 118 9.7 Mapy prognoz energetycznych... 121 10. Sformułowanie scenariuszy zaopatrzenia obszaru Miasta w nośniki energii... 124 10.1 Analiza porównawcza rozwiązań zaopatrzenia wybranych obszarów w ciepło.. 125 10.2 Scenariusze zaopatrzenia nowych odbiorców w nośniki energii (ciepło, gaz sieciowy)... 129 10.3 Scenariusze zaopatrzenia nowych odbiorców w energię elektryczną... 138 10.4 Rozwój i modernizacja systemów energetycznych w odniesieniu do planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych... 140 10.5 Likwidacja niskiej emisji... 144 10.6 Analiza i ocena moŝliwości zastosowania energetycznej gospodarki skojarzonej w Mieście, w źródłach rozproszonych... 146 11. Ocena bezpieczeństwa energetycznego zaopatrzenia Miasta w nośniki energii... 149 11.1 Bezpieczeństwo zaopatrzenia mieszkańców Miasta w ciepło... 153 11.2 Bezpieczeństwo zaopatrzenia mieszkańców Miasta w energię elektryczną... 154 11.3 Bezpieczeństwo zaopatrzenia mieszkańców Miasta w gaz ziemny... 157 11.4 Wpływ liberalizacji ryku energii (zasada TPA) na gospodarkę energetyczną gminy160 4

12. Przedsięwzięcia racjonalizujące uŝytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych - racjonalizacja zuŝycia energii w mieście... 163 12.1 Uwarunkowania i narzędzia prawne racjonalizacji... 163 12.2 Kierunki działań racjonalizacyjnych... 170 12.3 Audyt energetyczny, charakterystyka energetyczna budynków, stymulowanie rozwoju budownictwa energooszczędnego... 174 12.4 Racjonalizacja uŝytkowania energii w systemie ciepłowniczym... 177 12.4.1 Systemowe źródła ciepła - działania producentów... 178 12.4.2 System dystrybucyjny - działania dystrybutorów... 178 12.4.3 Racjonalizacja uŝytkowania energii w poza-systemowych źródłach ciepła179 12.4.4 Racjonalizacja uŝytkowania ciepła u odbiorców działania termomodernizacyjne... 182 12.5 Racjonalizacja uŝytkowania paliw gazowych... 187 12.6 Racjonalizacja uŝytkowania energii elektrycznej... 190 12.6.1 Źródła energii elektrycznej - działania producentów... 191 12.6.2 Ograniczenie strat energii elektrycznej w systemie dystrybucyjnym - działania dystrybutorów... 191 12.6.3 Poprawienie efektywności wykorzystania energii elektrycznej inteligentne opomiarowanie... 191 12.6.4 Analiza i ocena moŝliwości wykorzystania energii elektrycznej na potrzeby ogrzewania... 193 12.6.5 Racjonalizacja zuŝycia energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia ulicznego... 195 12.7 Propozycja działań (rozwiązań) organizacyjnych w Urzędzie Miasta energetyk miejski... 197 12.8 ZałoŜenia miejskiego programu zmniejszenia kosztów energii w obiektach gminnych zasady i metody budowy programu zmniejszenia kosztów energii.. 202 13. Ocena moŝliwości i planowane wykorzystanie lokalnych źródeł energii... 212 13.1 Ocena moŝliwości wykorzystania nadwyŝek energii cieplnej oraz energii odpadowej ze źródeł przemysłowych istniejących na terenie Miasta... 212 13.2 Ocena moŝliwości wykorzystania odpadów komunalnych jako alternatywnego źródła energii dla Gorzowa Wlkp. z podaniem czystych technologii... 216 13.3 Ocena moŝliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Mieście... 225 13.3.1 Rola władz lokalnych i samorządowych w rozwoju energetyki odnawialnej225 13.3.2 Analiza potencjału energetycznego energii odnawialnej na obszarze miasta228 13.4 Podsumowanie analiza w okresach pięcioletnich... 241 14. Analiza formalno-prawna proponowanych scenariuszy rozwojowych... 245 14.1 Charakterystyka dokumentów i aktów prawnych w dziedzinie planowania i rozwoju energetyki. Powiązania załoŝeń energetycznych dla Gorzowa Wlkp. z zagadnieniami zawartymi w tych dokumentach... 245 14.1.1 Planowanie energetyczne w Unii Europejskiej... 245 14.1.2 Krajowe dokumenty strategiczne i planistyczne... 248 14.1.3 Podsumowanie... 258 14.2 Analiza moŝliwości realizacji polityki UE w aspekcie wykorzystania OZE, zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz oszczędności zuŝycia energii... 259 5

14.3 Analiza funkcjonowania rynku energii i jej nośników w układzie do 2015, z perspektywą do 2030... 263 15. Zakres współpracy z gminami sąsiednimi... 266 15.1 Zakres współpracy - stan istniejący... 266 15.2 MoŜliwe przyszłe kierunki współpracy... 267 15.3 Rezerwowanie systemu elektroenergetycznego... 268 15.4 Energetyczne wykorzystanie biomasy... 271 16. Wnioski i zalecenia... 273 ZAŁĄCZNIKI: Załącznik nr 1: Zestawienie kotłowni Załącznik nr 2: Tablice bilansowe stan istniejący Załącznik nr 3: Potrzeby energetyczne nowych obszarów rozwoju Załącznik nr 4: Korespondencja z przedsiębiorstwami energetycznymi ws. zaopatrzenia w energię terenów rozwoju miasta Załącznik nr 5: Korespondencja ws. współpracy pomiędzy gminami w zakresie zaopatrzenia w energię CZĘŚĆ GRAFICZNA: System ciepłowniczy System gazowniczy System elektroenergetyczny 6

I. WPROWADZENIE 1. Podstawa opracowania, charakter i zakres dokumentu Podstawę Aktualizacji załoŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze miasta Gorzowa Wielkopolskiego stanowią ustalenia określone w umowie z dnia 7 czerwca 2011 r. zawartej pomiędzy: Miastem Gorzów Wielkopolski z siedzibą w Gorzowie Wielkopolskim przy ul. Sikorskiego 3-4, a firmą Energoekspert sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach przy ul. Węglowej 7. Zgodnie z zapisami umownymi opracowanie to powinno być wykonane zgodnie z: ustawą o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r., nr 142, poz. 1591 z późn.zm.); ustawą o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r., nr 89, poz. 971 z późn. zm); ustawą Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. nr 89 poz. 625 z późniejszymi zmianami); przepisami wykonawczymi do ww. ustawy; ustawą Prawo ochrony środowiska z dnia 10 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. nr 25 poz. 150 z późniejszymi zmianami); ustawą o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 r. (Dz.U. z 2008 r., nr 199, poz. 1227 z późn.zm.); ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz.U. z 2003 r., nr 80, poz. 717 z późn.zm.); ustawą Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r., nr 156, poz. 1118 z późn.zm.); ustawą o wspieraniu termomodernizacji i remontów z dnia 21 listopada 2008 r. (Dz.U. z 2008 r., nr 223, poz. 1459 z późn.zm.); ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów z dnia 15 grudnia 2000 r. (Dz.U. z 2005 r., nr 244, poz. 2080 z późn.zm.); innymi obowiązującymi przepisami szczegółowymi; oraz z uwzględnieniem uwarunkowań wynikających z obecnego i planowanego zagospodarowania przestrzennego. Miasto Gorzów Wielkopolski posiada ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, paliwa gazowe na obszarze miasta Gorzowa Wielkopolskiego, przyjęte przez Radę Miasta w Gorzowie Wielkopolskim uchwałą nr IX/84/2003 z dn. 26 marca 2003 r. Dokument ten określał potrzeby energetyczne miasta do roku 2020. W związku z tym, Ŝe w minionym okresie (2003 2010) nastąpiły znaczące zmiany zarówno bezpośrednio w sferze gospodarki energetycznej Miasta, w tym zmiany formalno- 7

prawne, własnościowe, organizacyjne przedsiębiorstw energetycznych, jak i w zapisach dotyczących kierunków rozwoju i zagospodarowania przestrzennego Miasta, niezbędnym okazało się ponowne przeprowadzenie analizy stanu zaopatrzenia Miasta Gorzowa Wlkp. w nośniki energii oraz wskazanie niezbędnych kierunków działania dla zapewnienia szeroko rozumianego bezpieczeństwa energetycznego Miasta. Dodatkowo wystąpiły nowe uwarunkowania wynikające z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, co z jednej strony związane jest z koniecznością spełniania podwyŝszonych wymagań, w szczególności np. tych związanych z ochroną środowiska, z drugiej daje szansę na pozyskanie środków na wsparcie finansowe niezbędnych inwestycji. Przyjęcie niniejszego projektu Aktualizacji załoŝeń... uchwałą Rady Miasta stanowić będzie spełnienie wymagań stawianych ustawą 'o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw' z dn. 08.01.2010 r. (Dz.U. z 2010 r., nr 21, poz. 104) art. 17, Ŝe uchwalenie przez gminę pierwszych załoŝeń..., lub ich aktualizacja powinna nastąpić w terminie 2 lat od dnia wejścia w Ŝycie ww. ustawy, tj. do marca 2012 r. Zadaniem niniejszego opracowania jest: ocena stanu aktualnego zaopatrzenia Miasta Gorzowa Wielkopolskiego w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; identyfikacja przewidywanych moŝliwości rozwoju przestrzennego Miasta; identyfikacja potrzeb energetycznych istniejącej i planowanej zabudowy; określenie niezbędnych działań dla zapewnienia pokrycia zapotrzebowania; wytyczenie kierunków działań Miasta dla osiągnięcia optymalnego wyniku przy realizacji załoŝeń do planu zaopatrzenia dla Miasta. Dokumentami planistycznymi, których załoŝenia i ustalenia uwzględniono w niniejszym opracowaniu, są: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wielkopolskiego przyjęte uchwałą nr XII/131/2003 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 18 czerwca 2003 r. oraz zmienione uchwałą nr LXXIV/903/2006 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 30 sierpnia 2006 r. i uchwałą nr LXV/1046/2009 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 25 listopada 2009 r.; Ocena aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Gorzów Wielkopolski i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, przyjęte uchwałą nr LXXXIII/1282/2010 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 27 października 2010 r.; obowiązujące Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego. Natomiast dokumentami strategicznymi, których zapisy poddano analizie na cele przedmiotowego opracowania, są: Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Miasta Gorzowa Wielkopolskiego na lata 2010 2020 przyjęta uchwałą Rady Miasta Gorzowa Wlkp. nr LXVIII/1073/2010 z dn. 3 lutego 2010 r.; Strategia Mieszkalnictwa miasta Gorzowa Wlkp. Gorzów Wielkopolski 2001+, przyjęta uchwałą Rady Miasta Gorzowa Wlkp. nr L/491/2001 z dn. 21 lutego 2001 r.; 8

Plan Rozwoju Lokalnego Miasta Gorzowa Wielkopolskiego na lata 2007-2013 przyjęty uchwałą Rady Miasta Gorzowa Wlkp. nr VIII/96/2007 z dn. 21 marca 2007 r.; Program ochrony środowiska i Plan gospodarki odpadami wraz z programem usuwania wyrobów zawierających azbest dla Miasta Gorzowa Wielkopolskiego - Aktualizacja, przyjęty uchwałą Rady Miasta Gorzowa Wlkp. nr LII/849/2009 z dn. 29 kwietnia 2009 r. Dodatkowo w projekcie załoŝeń uwzględniono zapisy ujęte w dokumentach planistycznych i strategicznych na poziomie województwa: Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego z horyzontem czasowym do 2020 r. przyjęta uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego nr XV/91/2000 z dn. 6 marca 2000 r. wraz z aktualizacją z 2005 r. ; Program ochrony powietrza dla Gorzowa Wielkopolskiego - miasta na prawach powiatu wprowadzony Rozporządzeniem nr 5 Wojewody Lubuskiego z dn. 27 grudnia 2007 r. - Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego nr 1 z dn. 2 stycznia 2008 r.) ze względu na PM10; Projekt Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Gorzów Wielkopolski z grudnia 2011 r. ze względu na benzo(α)piren; Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Lubuskiego przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego nr XXXVII/272/2002 z dn. 2 października 2002 r. wraz z projektem zmiany (uchwała Sejmiku Województwa Lubuskiego nr 18/221/11 z dn. 1 marca 2011 r.); Studium rozwoju systemów energetycznych w województwie lubuskim do roku 2025 ze szczególnym uwzględnieniem perspektyw rozwoju energetyki odnawialnej. Projekt Aktualizacji załoŝeń wykonany został w oparciu o informacje i uzgodnienia uzyskane w trakcie przeprowadzonej akcji ankietowej oraz spotkań konsultacyjnych z przedstawicielami przedsiębiorstw energetycznych, instytucji działających na rzecz rozwoju Miasta, duŝymi podmiotami gospodarczymi, których działalność w sposób pośredni lub bezpośredni związana jest z wytwarzaniem i/lub dystrybucją nośników energii zarówno dla potrzeb własnych, jak i odbiorców zewnętrznych. Dotyczy to równieŝ duŝych odbiorców nośników energii. Instytucje, podmioty objęte akcją ankietową na potrzeby niniejszego opracowania: Urząd Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna Spółka Akcyjna Oddział Elektrociepłownia Gorzów, ul. Energetyków 6, 66-400 Gorzów Wlkp., PSE Operator S.A. ul. Warszawska 165, 05-520 Konstancin-Jeziorna, ENEA Operator Sp. z o.o., Oddział Dystrybucji Gorzów Wlkp., ul. Gen. Sikorskiego 37, 66-400 Gorzów Wlkp., ENEA S.A., Biuro SprzedaŜy w Gorzowie Wlkp., ul. Gen. Sikorskiego 37, 66-400 Gorzów Wlkp., PKP Energetyka S.A., Pomorski Rejon Dystrybucji, ul. Czarnieckiego 8, 70-221 Szczecin, 9

Zakład Energoelektryczny ENERGO-STIL Sp. z o.o., ul. Walczaka 25, 66-407 Gorzów Wlkp., OGP GAZ-SYSTEM S.A., ul. Mszczonowska 4, Warszawa, Wielkopolska Spółka Gazownictwa sp. z o.o, ul. Grobla 15, 61-859 Poznań, PGNiG S.A. Wielkopolski Oddział Obrotu Gazem Gazownia Poznańska, ul. Grobla 15, 61-859 Poznań, PGNiG S.A. oddział w Zielonej Górze, ul. Boh. Westerplatte 15, 65-034 Zielona Góra, EWE Energia Sp. z o.o., ul. 30 Stycznia 67, 66-300 Międzyrzecz, obiekty uŝyteczności publicznej będące własnością Miasta; spółdzielnie mieszkaniowe i inni administratorzy budynków; duŝe zakłady przemysłowe działające na terenie Miasta Gorzów Wielkopolski. Dane i informacje zawarte w niniejszym opracowaniu, przedstawiają stan na 31 grudnia 2010 r. 10

2. Planowanie energetyczne na szczeblu gminnym zasady kształtowania gospodarki energetycznej w mieście Szczególną rolę w planowaniu energetycznym prawo przypisuje samorządom gminnym poprzez zobowiązanie ich do planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na swoim terenie. Zgodnie z art. 7 Ustawy o samorządzie gminnym, obowiązkiem gminy jest zapewnienie zaspokojenia zbiorowych potrzeb jej mieszkańców. Wśród zadań własnych gminy wymienia się w szczególności sprawy: wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. Prawo energetyczne w art. 18 wskazuje na sposób wywiązywania się gminy z obowiązków nałoŝonych na nią przez Ustawę o samorządzie gminnym. Do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe naleŝy planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy, planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy oraz finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg, znajdujących się na terenie gminy. Polskie Prawo energetyczne przewiduje dwa rodzaje dokumentów planistycznych: ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, Plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Dokumenty te powinny być zgodne z załoŝeniami polityki energetycznej państwa, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a takŝe spełniać wymogi ochrony środowiska. Zgodnie z art. 19 Prawa energetycznego projekt załoŝeń do planu zaopatrzenia jest opracowywany przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), a następnie podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. Projekt załoŝeń przed uchwaleniem przez Radę Gminy winien podlegać wyłoŝeniu do publicznego wglądu. Projekt załoŝeń jest opracowywany we współpracy z lokalnymi przedsiębiorstwami energetycznymi, które są zobowiązane (zgodnie z art. 16 i 19 Prawa energetycznego) do bezpłatnego udostępnienia zarządom gmin swoich planów rozwoju w zakresie zaspokojenia aktualnego i przyszłego zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Plan zaopatrzenia opracowuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) w sytuacji, gdy okaŝe się, Ŝe plan rozwoju opracowany przez przedsiębiorstwo energetyczne nie zapewnia realizacji załoŝeń do planu zaopatrzenia. Plan zaopatrzenia uchwalany jest przez Radę Gminy, po uprzednim badaniu przez samorząd województwa pod kątem zgodności z polityką energetyczną państwa. Poglądowy schemat procedur tworzenia dokumentów lokalnego planowania wynikający z Prawa energetycznego przedstawia poniŝszy rysunek. 11

Rysunek 2-1. Proces planowania energetycznego na szczeblu lokalnym Wójt, (Burmistrz, Prezydent) opracowuje (art.19 ust.1) Przedsiębiorstwo energetyczne opracowuje (art.16 ust.1) Procedura SOOS (ustawa o udostępnianiu Dział IV) Opiniowanie RDOŚ Opiniowanie PWIS Projekt założeń do planu zaopatrzenia Gminy w energię (art.19 ust.3) Samorząd wojewódzki (art.19 ust.5) opiniuje w zakresie współpracy z innymi gminami oraz zgodności zpolityką energetyczną państwa Rada Gminy uchwala ZAŁOŻENIA DO PLANU (art.19 ust.8) Wyłożeniedo publicznego wglądu (art.19 ust.6) Art.7ust.4 i ust 5 Przedsiębiorstwaenergetyczne... są zobowiązane zapewnić realizację ifinansowaniebudowyirozbudowysieci, w tym na potrzeby przyłączeń podmiotów ubiegających się o przyłączenie na warunkach określonych w art. 9 i46, oraz w Założeniach... Plan rozwoju przedsiębiorstwa energetycznego namin. 3 lata (art.16 ust.2) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (art.16 ust.6) uzgadnia w zakresie przed. elektro. i gaz Zarząd województwa (art.23 ust.3i 4) opiniuje NIE Wójt, (Burmistrz, Prezydent) opracowuje Projekt Planu zaopatrzenia (art.20 ust.1) Rada Gminy uchwala Wójt, (Burmistrz, Prezydent) bada czy Plany Rozwojowe Przedsiębiorstwa zapewniają realizację Założeń... TAK Samorząd Wojew. (art.17) bada zgodność z polityką energetyczną państwa PLAN ZAOPATRZENIA (art.20 ust.4) PLAN ROZWOJU PE (art.16 ust.3) Realizacja inwestycji ujętych w Planach Rozwoju działania ujęte w uzgodnionym Planie rozwoju stanowią podstawę do ujęcia ich kosztów w taryfie przedsiębiorstwa Realizacjainwestycji ujętych w Planie zaopatrzenia inwestycje i działania ujęte w Planie zaopatrzeniastanowiąpodstawędo ujęciaichkosztów(częścikosztów) w budżecie Gminy 12

3. Charakterystyka miasta 3.1 PołoŜenie geograficzne, główne formy zagospodarowania Gorzów Wielkopolski jest gminą miejską połoŝoną w północnej części województwa lubuskiego, nad rzeką Wartą. Jako jedna z dwóch stolic województwa jest administracyjnym i gospodarczym centrum regionu. PołoŜony jest w obrębie dwóch zróŝnicowanych krain geograficznych. Północna część miasta naleŝy do mezoregionu Równina Gorzowska (z licznymi wzgórzami morenowymi wysokości 50-80 m n.p.m.), a południowa do mezoregionu Kotlina Gorzowska (15-20 m n.p.m.). Gorzów Wielkopolski graniczy: od północy z gminą wiejską Kłodawa; od północnego zachodu z gminą wiejską Lubiszyn; od południowego zachodu z gminą wiejską Bogdaniec; od południowego wschodu z gminą wiejską Deszczno; od wschodu z gminą wiejską Santok. Powierzchnia Gorzowa Wielkopolskiego wynosi 85,7 km 2. Struktura uŝytkowania gruntów przedstawia się następująco: uŝytki rolne: 4 612 ha, w tym: grunty orne: 3 790 ha, sady: 71 ha, łąki: 482 ha, pastwiska: 269 ha, lasy i grunty leśne: 415 ha, pozostałe grunty i nieuŝytki: 3 576 ha. Źródło: GUS Bank Danych Lokalnych 3.2 Warunki klimatyczne Miasto Gorzów Wielkopolski leŝy w obrębie strefy klimatu umiarkowanego (przejściowego), na pograniczu dwóch dzielnic: pomorskiej i lubuskiej. Łączy on cechy klimatu oceanicznego oraz kontynentalnego. Charakteryzuje się on nieco chłodniejszymi, obfitującymi w opady okresami lata i łagodnymi zimami z częstymi odwilŝami. Rejon ten zaliczany jest do najcieplejszych w Polsce. Opady w mieście Gorzowie wahają się pomiędzy 550-600 mm. Maksimum przypada na miesiące letnie, minimum na okres zimowy. Długość zalegania pokrywy śnieŝnej wynosi 59 dni w ciągu roku. Rocznie odnotowuje się takŝe średnio 19 dni z burzami i 2 dni z gradem. Wilgotność względna na terenie miasta charakteryzuje się statycznym przebiegiem w ciągu roku. Maksymalne wartości, rzędu 71%, występują w listopadzie i grudniu, minimalne natomiast w czerwcu, sięgając około 50%. 13

Zgodnie z Polską Normą PN-76/B-02403 teren Polski jest podzielony na pięć stref klimatycznych. Dla kaŝdej z nich określono obliczeniową temperaturę powietrza na zewnątrz budynków, która jest równa takŝe temperaturze obliczeniowej powierzchni gruntu. Wielkość ta jest wykorzystywana do obliczenia szczytowego zapotrzebowania mocy cieplnej ogrzewanego obiektu. Gorzów Wielkopolski leŝy w II strefie klimatycznej, dla której temperatura obliczeniowa powietrza na zewnątrz budynku wynosi (-)18ºC. Dane klimatyczne dotyczące średnich wieloletnich temperatur powietrza, podane wg polskiej normy PN-B-02025, dla stacji meteorologicznej Gorzów Wielkopolski, przedstawiono w tabeli poniŝej. Tabela 3-1 Średnie wieloletnie temperatury miesiąca i liczba dni ogrzewania dla Gorzowa Wielkopolskiego Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Temperatura [ C] -1,8-1,0 2,5 7,4 12,6 16,6 17,7 17,2 13,5 8,6 3,7 0,3 Ilość dni ogrzewania 31 28 31 30 10 0 0 0 5 31 30 31 Liczba stopniodni * 676 588 543 378 74 0 0 0 33 353 489 611 * Wskaźnik liczby stopniodni jest jednym z wielu wśród parametrów opisujących warunki pogodowe dla uproszczonego bilansowania potrzeb cieplnych. Liczba stopniodni jest iloczynem liczby dni ogrzewania i róŝnicy pomiędzy średnią temperaturą zewnętrzną a średnią temperaturą ogrzewanego pomieszczenia. Średnia roczna temperatura dla Gorzowa wynosi 8,1 C, a roczna amplituda średnich miesięcznych temperatur wynosi 9,6 0 C. Natomiast średnioroczna liczba stopniodni (dla temperatury wewnętrznej 20 C) wynosi 3 745. Na podstawie powyŝszych danych przyjęto następujące załoŝenia: -18 C obliczeniowa najniŝsza temperatura zewnętrzna dla II strefy klimatycznej; +12 C graniczna temperatura zewnętrzna, przy której zaczyna się ogrzewanie; +5,1 C średnia temperatura zewnętrzna w sezonie grzewczym; +20 C obliczeniowa temperatura pomieszczeń ogrzewanych; 5 448 h czas trwania okresu grzewczego; 3% udział zysków ciepła od nasłonecznienia. Dla tak przyjętych wielkości sporządzono wykres uporządkowany zapotrzebowania mocy cieplnej dla potrzeb ogrzewania w sezonie grzewczym dla miasta Gorzowa i okolicy. PosłuŜył on w dalszej kolejności do wyliczenia wielkości zuŝycia ciepła w standardowym sezonie grzewczym. 14

Wykres 3-1 Wykres uporządkowany zapotrzebowania mocy cieplnej 1,000 0,900 zapotrzebowanie mocy cieplnej [MW] 0,800 0,700 0,600 0,500 0,400 0,300 0,200 0,100 0,000 0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 3 000 3 500 4 000 4 500 5 000 5 500 godziny Dla średnich wieloletnich warunków klimatycznych panujących w rejonie Gorzowa otrzymano, Ŝe dla 1 MW mocy cieplnej na potrzeby grzewcze w roku standardowym zuŝywa się 6 998 GJ, co daje wykorzystanie mocy szczytowej w czasie 1 944 h/rok. Do dalszych analiz zaprezentowanych w niniejszym opracowaniu przyjęto, Ŝe przy zapotrzebowaniu 1 MW mocy cieplnej roczne zuŝycie ciepła wynosi 7 000 GJ. 3.3 Ludność i zasoby mieszkaniowe Według danych Urzędu Statystycznego stan ludności w Gorzowie Wielkopolskim na dzień 31.12.2010 r. wyniósł 125 394 osób, w tym 65 850 kobiet i 59 544 męŝczyzn. W tabeli poniŝej przedstawiono dane dotyczące stanu ludności na terenie Gorzowa Wielkopolskiego w latach 2001 i 2005-2010. Tabela 3-2 Stan ludności i ruch naturalny w Gorzowie Wielkopolskim w latach 2001 i 2005-2010 [liczba osób] Wyszczególnienie 2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ludność ogółem, w tym: Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym 125 818 125 416 125 504 125 411 125 157 125 383 125 394 Kobiety 65 733 65 695 65 727 65 709 65 620 65 849 65 850 MęŜczyźni 60 085 59 721 59 777 59 702 59 537 59 534 59 544 27 092 23 047 22 521 21 982 21 589 21 445 21 189 82 593 84 863 84 890 84 674 84 113 83 815 83 339 16 133 17 506 18 093 18 755 19 455 20 123 20 866 Przyrost naturalny 108 119 191 171 233 217 178 Źródło: GUS Bank Danych Lokalnych 15

W tabelach poniŝej przedstawiono charakterystykę zasobów mieszkaniowych i budynków na terenie Gorzowa Wielkopolskiego w latach 2001 i 2005-2010. Tabela 3-3 Charakterystyka zasobów mieszkaniowych Gorzowa Wielkopolskiego Wyszczególnienie 2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Zasoby mieszkaniowe ogółem [liczba mieszkań] 41 995 45 888 46 441 47 070 48 089 48 599 49 122* Izby [ilość] 149 018 164 001 165 865 167 956 171 293 172 888 b.d. Powierzchnia uŝytkowa mieszkań ogółem [tys.m 2 ] 2 345,8 2 739,2 2 782,6 2 830,9 2 910,8 2 948,6 2 987* Przeciętna powierzchnia uŝytkowa mieszkania [m 2 ] 55,9 59,7 59,9 60,1 60,5 60,7 60,1* Przeciętna powierzchnia uŝytkowa mieszkania na 1 os. [m 2 /os] 18,6 21,8 22,2 22,6 23,3 23,5 23,8* Mieszkania oddane do uŝytkowania [liczba mieszkań] 755 649 578 651 1 023 516 523 Powierzchnia uŝytkowa mieszkań oddanych do uŝytkowania [m 2 ] 46 088 50 605 45 690 50 784 80 355 38 214 37 869 Skróty: b.d. brak danych Źródło: GUS Bank Danych Lokalnych * obliczenia własne Na podstawie danych z 2009 roku, dotyczących ogólnej liczby mieszkań oraz ich powierzchni uŝytkowej oraz danych z 2010 roku, dotyczących charakterystyki mieszkań oddanych do uŝytkowania, moŝna oszacować liczbę mieszkań ogółem dla roku 2010 na: 49 122 mieszkań o łącznej pow. uŝytkowej: 2 987 tys.m 2 (pow. uŝytk. mieszkania na jedną osobę: 23,8 m 2 /os.). Tabela 3-4 Charakterystyka nowej zabudowy w Gorzowie Wielkopolskim Wyszczególnienie 2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Budynki nowe oddane do uŝytkowania ogółem [ilość] w tym: 177 177 136 134 195 85 126 budynki mieszkalne [ilość] 125 159 115 95 147 67 89 budynki niemieszkalne [ilość] 52 18 21 39 48 18 37 Kubatura nowych budynków oddanych do uŝytkowania ogółem [m 3 ] b.d. 305 961 296 737 731 946 773 626 237 996 232 784 w tym: kubatura budynków mieszkalnych [m 3 ] b.d. 256 933 205 420 259 161 333 256 177 322 116 554 Źródło: GUS Bank Danych Lokalnych Na obszarze miasta Gorzowa liczba ludności utrzymuje się praktycznie na stałym poziomie ± 1%. 16

3.4 Sektor usługowo-wytwórczy Według danych Urzędu Statystycznego (stan na koniec 2010 r.) liczba podmiotów gospodarczych na terenie Gorzowa Wielkopolskiego, zarejestrowanych w systemie REGON, wynosiła 18 228, w tym: w sektorze publicznym: 738 podmiotów gospodarczych, w sektorze prywatnym: 17 490 podmiotów gospodarczych (w tym 13 408 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i 491 spółek z udziałem kapitału zagranicznego). Liczba osób pozostających bez pracy wynosiła: 4 546 (w tym 2 222 męŝczyzn); stopa bezrobocia: 7,8%. Gorzów Wielkopolski jest miastem o charakterze przemysłowym (głównie chemiczny, włókienniczy, maszynowy, drzewny i przetwórstwa rolno spoŝywczego). Ta gałąź gospodarki obejmuje ok. 60% osób pracujących w mieście. W mieście dominują małe firmy prowadzone przez osoby fizyczne. Na ekonomiczny rozwój miasta duŝy wpływ ma funkcjonująca tu podstrefa Kostrzyńsko Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, oferująca inwestorom wiele ulg. Całkowity obszar podstrefy Gorzów Wielkopolski zlokalizowany w granicach miasta to 86 ha. W Gorzowie funkcjonują m.in.: ZWCH STILON S.A., HOLDING ZREMB Gorzów S.A., Fabryka Maszyn do Drewna GOMAD Sp. z o.o., Magnum Spółka Jawna, SE Bordnetze Polska, TPV Displays Polska, Bama Polska, Faurecia, Vetoquinol Biowet, Yetico, Enka. Gorzów Wielkopolski jest największym ośrodkiem Euroregionu Pro Europa Viadrina, w ramach którego współpracuje z miastami partnerskimi w Niemczech, Włoszech i Szwecji. Gorzów leŝy na skrzyŝowaniu waŝnych szlaków komunikacyjnych, co sprzyja rozwojowi miasta i zachęca do inwestowania w nim. 3.5 Podział na jednostki bilansowe Dla prawidłowej i efektywnej oceny stanu zaopatrzenia Gorzowa Wielkopolskiego w nośniki energii oraz dla potrzeb planowania energetycznego dokonano podziału obszaru miasta na energetyczne jednostki bilansowe. Podstawę tak przyjętego podziału stanowiły następujące załoŝenia: rodzaj jednostki energetycznej, jednorodnej w miarę moŝliwości pod względem funkcji uŝytkowania terenu i charakterystyki budownictwa, w miarę moŝliwości jednorodny sposób zaopatrzenia w ciepło. Cechy charakterystyczne poszczególnych jednostek bilansowych, na które podzielono obszar Gorzowa Wielkopolskiego, przedstawiono w tabeli 3-5. 17

Przy określaniu wyposaŝenia tych jednostek w infrastrukturę techniczną uwzględniono zaopatrzenie ich w sieć gazową, sieć systemu ciepłowniczego oraz wskazano lokalizację GPZ-tów. Wszystkie jednostki posiadają rozbudowaną sieć elektroenergetyczną średniego i niskiego napięcia. Podział Miasta na jednostki bilansowe przedstawiono na rys. 3-1, a charakterystykę jednostek zawarto w tabeli poniŝej. Rysunek 3-1 Podział miasta Gorzów Wielkopolski na jednostki bilansowe 18

Tabela 3-5 Charakterystyka jednostek bilansowych Ozna czenie Nazwa Lokalizacja / obręb G1 Górczyn Obejmuje osiedla: Przylesie, Ustronie, Chemik, Zacisze, Parkowe, Sady G2 Janice, Wawrów Obejmuje osiedle Janice i tereny przemysłowe G3 Zakanale Obejmuje dzielnice Zakanale i część dzielnicy Nowy Dwór G4 Siedlice Obejmuje dzielnice Siedlice G5 Karnin, Zieleniec Obejmuje dzielnice: Karnin, Zieleniec, część os. Nowy Dwór G6 Zamoście Obejmuje: Zamoście, Zawarcie, osiedle Ułańskie Zagospodarowanie przestrzenne Funkcja mieszkaniowo-usługowo-administracyjna. W północnej części uŝytki rolne i ogródki działkowe, na pozostałym obszarze zabudowa jedno i wielorodzinna o wysokiej intensywności. Obiekty uŝyteczności publicznej (urząd pracy, komenda policji, szpitale, hale sportowe, szkoły, kościoły) i usług (centra handlowe, hotele, gastronomia, stacje paliw, TVP). Na południowym-wschodzie zakład produkcyjny Prefadom. Funkcja przemysłowo-usługowa. Na północy zakłady przemysłowe: Silwana, Interbiowet i Stilon, EC Gorzów, ZE Gorzów powierzchnie magazynowe. W części środkowej zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna oraz usługowa, magazynowa, obiekty uŝyteczności publicznej: szkoła, dom opieki, zakład karny, kino, Miejskie Centrum Sztuki, Urząd Celny, park Czechówek i ogródki działkowe. W części południowej uŝytki rolne i dolina rzeki Warty. Funkcja mieszkaniowo-usługowo-przemysłowa. Przy kilku ulicach w północnej części jednostki stoją stare kamienice wielorodzinne, przy pozostałych zabudowa jednorodzinna. Zabudowa usługowo-przemysłowa (m.in. BAMA Polska, liczne sklepy, hurtownie, salony, Dworzec PKP, szkoły). W części centralnej i południowej jednostki uŝytki rolne, tereny zielone. Funkcja mieszkaniowa oraz rolnicza. Zabudowa jednorodzinna, zlokalizowana w części środkowej jednostki oraz wzdłuŝ głównych ulic na południu. Pozostały obszar: uŝytki rolne, otwarte. Na północy rzeki Warta i Stara Warta, w części środkowej równieŝ inne mniejsze cieki wodne. Funkcja mieszkaniowo-rolnicza. Zabudowa jednorodzinna o niskiej intensywności, zlokalizowana przede wszystkim wzdłuŝ głównych ulic. Pozostałe tereny głównie o funkcji rolniczej, ogródki działkowe, kolej, cieki wodne. Funkcja mieszkaniowo-usługowa. Jednostka połoŝona na lewym brzegu Warty. Połączona z prawobrzeŝną częścią miasta Mostem Staromiejskim i Lubuskim. LeŜy pomiędzy rzeką Wartą a Kanałem Ulgi. Zabudowa jedno i wielorodzinna z usługami towarzyszącymi o średniej Istniejąca infrastruktura techniczna Jednostka zasilana z msc. System ciepłowniczy obejmuje praktycznie całą jednostkę os. Ustronie, Chemik, Parkowe, Zacisze, Sady. Lokalizacja GPZ Jedwabie. Na terenie jednostki linie: 400 kv (w części północnej), 220 i 110 kv. W obrębie całej jednostki linie SN i stacje trafo SN/nN. Sieć gazowa s/c i n/c dobrze rozwinięta. Lokalizacja źródła msc EC Gorzów wraz ze stacją gazu zaazotowanego. RównieŜ zasilanie z kotłowni indywidualnych. Sieć gazowa s/c i n/c głównie w części środkowej. Lokalizacja SE 220/110 kv Gorzów oraz GPZ Stilon i Wawrów. Linie: 400 kv (w części północnej), 220 i 110 kv. W obrębie całej jednostki linie SN i stacje trafo SN/nN. Lokalizacja Ciepłowni Zakanale, przebieg magistrali ciepłowniczej. Zasilanie z kotłowni indywidualnych. Sieć gazowa s/n i n/c poprowadzona na terenach zabudowanych. Przez jednostkę przebiegają linie 110 kv. Na terenach zabudowanych - linie SN i stacje trafo SN/nN. Brak msc. Zasilanie z kotłowni indywidualnych. Występuje sieć gazowa s/c. Brak n/c. Przez jednostkę przebiegają linie: 110 i 220 kv. Na terenach zabudowanych - linie SN i stacje trafo SN/nN. Brak msc. Zasilanie z kotłowni indywidualnych. Przez jednostkę przebiega gazociąg s/c DN225 EWE. Sieć s/c i n/c. Przez jednostkę przebiegają linie 110 kv. Na terenach zabudowanych - linie SN i stacje trafo SN/nN. Jednostka zasilana z msc. System ciepłowniczy obejmuje os. Ułańskie i Zamoście. Sieć gazownicza n/c i s/c we wschodniej części (osiedla mieszkaniowe). Lokalizacja GPZ Przemysłowa. Na terenie jednostki 19

Ozna czenie Nazwa Lokalizacja / obręb G7 Wieprzyce Obejmuje osiedla: Tartaczne, Zielona Dolina, część osiedla Słonecznego G8 Małyszyn Obejmuje osiedla: Małyszyn Wielki, Baczynka, Myśliborskie, Chróścik, Baczyna Kolonia G9 Santocko Obejmuje tereny przyłączone do miasta z gminy Kłodawa Zagospodarowanie przestrzenne intensywności, zlokalizowana we wschodniej części jednostki. Zlokalizowane są tu zakłady przemysłowe: Zremb i Fabryka Maszyn do Drewna Goma oraz liczne punkty usługowe, szkoły, Dworzec towarowy PKP, port rzeczny, stadion ŜuŜlowy. Nad rzeką Wartą znajduje się przystań kajakowa oraz obiekty sportowo-rekreacyjne. W zachodniej części jednostki rozległe tereny zielone, uŝytki rolne, łąki, obszary ogródków działkowych. Funkcja mieszkaniowo-usługowa oraz tereny zielone. Rozległe tereny zielone popoligonowe w zachodniej i częściowo w centralnej części jednostki. We wschodniej części zabudowa mieszkaniowa jedno i wielorodzinna wraz z usługami towarzyszącymi. Na południowymwschodzie granicą jednostki jest rzeka Warta. W południowej części przebiega kolej ze stacją PKP, uŝytki rolne, ogródki działkowe, obiekty usługowo produkcyjne m.in.: Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska. Na wschodzie oczyszczalnia ścieków. Funkcja przemysłowo-usługowo-mieszkaniowa oraz rolnicza. Zabudowa mieszkaniowa w poszczególnych dzielnicach. W dzielnicy Małyszyn zabudowa jednorodzinna, dom kultury, szkoła, obiekty sportowe, Zakład Doświadczalny Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Małyszyn. W dzielnicy Baczyna występuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna oraz podstrefa gorzowska Kostrzyńsko-Słubickiej Strefy Ekonomicznej wraz z licznie tu działającymi przedsiębiorstwami, hotel, Starostwo Powiatowe. W dzielnicy Chróścik zabudowa jednorodzinna, Zakład Utylizacji Odpadów ze składowiskiem odpadów, kościół, plac sportowy. Na obszarze całej jednostki występują rozległe tereny zielone, otwarte. Rozległe tereny zielone. Istniejąca infrastruktura techniczna linie 110 kv. Na terenach zabudowanych - linie SN i stacje trafo SN/nN. Brak msc. Zasilanie z kotłowni indywidualnych. Sieć gazownicza n/c i s/c we wschodniej i środkowej części jednostki (osiedla mieszkaniowe). W zachodniej części jednostki przebiega gazociąg w/c. Przez jednostkę przebiegają linie 110 kv. Na terenach zabudowanych - linie SN i stacje trafo SN/nN. Poza granicami miasta w pobliŝu Gorzowa GPZ Lipowo. Sieć ciepłownicza Dn250 występuje w północnej części jednostki, biegnie do Kostrzyńsko Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Lokalizacja planowanego GPZ Baczyna. Przez jednostkę przebiegają linie 110 kv oraz sieci SN. W części zachodniej sieć gazownicza w/c Dn125 Na pozostałym obszarze s/c. Brak msc. Przez jednostkę przebiegają linie 110 kv oraz sieci SN. W części zachodniej sieć gazownicza w/c Dn125. G10 Chwalęcice Obejmuje osiedla: Piaski, Słoneczne (część), Słowiańskie i Staszica Funkcja mieszkaniowo-przemysłowo-usługowa. Zabudowa mieszkaniowa jedno i wielorodzinna o wysokiej intensywności we wschodniej i południowej części jednostki na osiedlach: Piaski, Staszica i Słonecznym. Obiekty usługowe oraz uŝyteczności publicznej: szkoły, kościoły, centra handlowe, obiekty sportowe, zbiorniki wodne o funkcji rekreacyjnej, ogródki działkowe, Park Słowiański, liczne zakłady przemysłowe m.in. Zakład Farmaceutyczny Biowet. W północnej i zachodniej części jednostki rozległe tereny zielone. Jednostka zasilana z msc. System ciepłowniczy obejmuje praktycznie całą jednostkę os. Piaski, Staszica, Słoneczne, Słowiańskie. W rejonie Al. Konstytucji 3 Maja zlokalizowana jest komora ciepłownicza (dawna Ciepłownia Staszica). Na os. Słonecznym przepompownia Olimpijska. Sieć gazownicza s/c i n/c bardzo dobrze rozwinięta na terenach zabudowanych (część południowa 20

Ozna czenie Nazwa Lokalizacja / obręb G11 Śródmieście Obejmuje osiedla: Dolinki, Nowe Miasto i Stare Miasto Zagospodarowanie przestrzenne Funkcja mieszkaniowo-usługowa. Gęsta zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna. Obiekty uŝyteczności publicznej: szkoły, sądy, obiekty sportowe, Urząd Wojewódzki, Urząd Miejski, kościoły, szpital, centra handlowe, dworzec PKS i PKP. W części centralnej tereny zielone park Zacisze, park im. M. Kopernika, park im. Siemiradzkiego, park Wiosny Ludów. WzdłuŜ południowej granicy rzeka Warta. Istniejąca infrastruktura techniczna i wschodnia) W części północnej sieć s/c EWE. Lokalizacja GPZ Słoneczna i Słowiańska. Przez jednostkę przebiegają linie 110 kv. Na terenach zabudowanych - linie SN i stacje trafo SN/nN. Jednostka zasilana z msc. System ciepłowniczy obejmuje praktycznie całą jednostkę os. Dolinki, Śródmieście, Stare i Nowe Miasto. Lokalizacja komory ciepłowniczej przy ul. Kosynierów Gdańskich. Sieć gazownicza s/c i n/c bardzo dobrze rozwinięta. Lokalizacja linii SN i stacji trafo SN/nN. 21

3.6 Utrudnienia terenowe w rozwoju systemów energetycznych Utrudnienia w rozwoju systemów sieciowych moŝna podzielić na dwie grupy: czynniki związane z elementami geograficznymi, czynniki związane z istnieniem obszarów podlegających ochronie. Przy obecnym stanie techniki niemal wszystkie utrudnienia związane z czynnikami geograficznymi mogą być pokonane. WiąŜe się to jednak z dodatkowymi kosztami, które nie zawsze mają uzasadnienie. Czynniki geograficzne dotyczą zarówno elementów pochodzenia naturalnego, jak i powstałych z ręki człowieka. Mają one charakter obszarowy lub liniowy. Do najwaŝniejszych naleŝą: akweny i cieki wodne; obszary zagroŝone zniszczeniami powodziowymi; tereny bagienne; obszary nieustabilizowane geologicznie (np. bagna, składowiska odpadów organicznych itp.); trasy komunikacyjne (linie kolejowe, zwłaszcza wielotorowe i zelektryfikowane, główne trasy drogowe, lotniska); tereny o specyficznej rzeźbie terenu (głębokie wąwozy i jary lub odwrotnie: wały ziemne lub pasy wzniesień). W przypadku istnienia tego rodzaju utrudnień naleŝy dokonywać oceny, co jest bardziej opłacalne: pokonanie przeszkody czy jej obejście. ZaleŜy to równieŝ od rodzaju rozpatrywanego systemu sieciowego. Najłatwiej i najtaniej przeszkody pokonują linie elektroenergetyczne, trudniej sieci gazowe, a najtrudniej sieci ciepłownicze. Utrudnienia związane z terenami chronionymi mają charakter obszarowy. Do najwaŝniejszych naleŝą: obszary przyrody chronionej: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, pomniki przyrody zabytkowe parki; kompleksy leśne; obszary urbanistyczne objęte ochroną konserwatorską oraz zabytki architektury; obszary objęte ochroną archeologiczną; cmentarze; tereny kultu religijnego; tereny wojskowe. W niektórych przypadkach prowadzenie elementów systemów zaopatrzenia w ciepło jest całkowicie niemoŝliwe, a dla pozostałych jest utrudnione, wymagające dodatkowych zabezpieczeń potwierdzonych odpowiednimi uzgodnieniami i pozwoleniami. Ponadto w przypadku obszarów objętych ochroną konserwatorską mocno utrudnione mo- Ŝe być prowadzenie działań termorenowacyjnych obiektów. W kaŝdym przypadku konieczne jest prowadzenie uzgodnień z konserwatorem zabytków. 22

Utrudnienia związane z elementami geograficznymi Akweny i cieki wodne Obszar miasta znajduje się w dorzeczu rzeki Warty (równieŝ za pośrednictwem rzek Kłodawka i Srebrna), która dzieli miasto na część lewo- i prawobrzeŝną. W mieście występują liczne kanały i rozbudowany system melioracyjny. Wody stojące reprezentowane są przez zbiorniki wodne pochodzenia wytopiskowego. Największe z nich to jeziorko Leśnik przy ul. Emilii Plater i jezioro Błotne. Te przeszkody wodne stanowić mogą potencjalne utrudnienie dla dalszej rozbudowy systemu ciepłowniczego i gazowniczego. Trasy komunikacyjne Gorzów Wielkopolski pełni funkcję waŝnego węzła komunikacyjnego oraz miasta tranzytowego. W mieście krzyŝują się drogi łączące kraje Europy zachodniej i wschodniej oraz Europy południowej ze Skandynawią. Przez miasto przebiegają drogi krajowe: nr 3 Świnoujście Jakuszyce (granica z Czechami), nr 22 Grzechotki (granica z Rosją) Kostrzyn nad Odrą (granica z Niemcami). Na obszarze miasta znajdują się takŝe liczne drogi wojewódzkie i powiatowe oraz gminne. Gorzów posiada powiązania kolejowe umoŝliwiające połączenia z wieloma miejscami w kraju. Główne linie kolejowe to KrzyŜ Kostrzyn i Gorzów Zbąszynek. Przez teren miasta przebiegają linie kolejowe o łącznej długości 33 kilometrów. Trasy komunikacyjne mogą stanowić potencjalne utrudnienia dla rozwoju systemów energetycznych. Rzeźba terenu Gorzów Wlkp. połoŝony jest w Kotlinie Gorzowskiej, która jest częścią Równiny Gorzowskiej. Miasto połoŝone na wysokości 19-82 m n.p.m. Północna część miasta (prawobrzeŝna) znajduje się na obszarze mezoregionu Równina Gorzowska, mającej charakter wysoczyzny, południowa (lewobrzeŝna) połoŝona jest w zachodniej części Pradoliny Toruńsko Eberswaldzkiej w Kotlinie Gorzowskiej. Gorzów Wielkopolski jest naturalnie podzielony na część lewo i prawobrzeŝną. LewobrzeŜna (nizinna) obejmuje płaską terasę zalewową, wznoszącą się na wysokość do 19 m n.p.m. Natomiast prawobrzeŝna część znajduje się w obszarze silnie pofałdowanej północnej krawędzi Pradoliny Warty o wysokościach bezwzględnych kształtujących się w granicach od 23 do 82 m n.p.m. Opisane wyŝej ukształtowanie terenu moŝe stanowić niewielkie utrudnienie w rozbudowie sieci energetycznych, zwłaszcza dla przesyłu energii cieplnej. 23

Utrudnienia związane z istnieniem obszarów podlegających ochronie Obszary przyrody chronionej W ramach sieci NATURA 2000 na terenie miasta wyznaczono: obszary specjalnej ochrony (OSO): Dolina Dolnej Noteci o powierzchni 22 241,5 ha, z której 311,6 ha znajduje się w granicach miasta Gorzowa, to szeroka dolina rzeczna poprzecinana kanałami z licznymi łąkami i pastwiskami, Ostoja Witnicko Dębniańska o powierzchni 46 993,1 ha, z której 6,9 ha znajduje się w granicach miasta, to fragment lasów połoŝonych na północ od doliny Warty. specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO): Murawy Gorzowskie obszar zajmuje teren o powierzchni 79,9 ha i całkowicie znajduje się w granicach rezerwatu przyrody "Gorzowskie murawy" oraz uŝytku ekologicznego "Gorzowskie murawy kserotermiczne. Teren ten naleŝy do najcenniejszych obszarów w Zachodniej Polsce chroniących zanikający juŝ element krajobrazu roślinnego Polski jakim są murawy kserotermiczne, Ujście Noteci to obszar ujścia Warty i Noteci charakteryzujący się duŝymi obszarami zalewowymi. Inne obszary podlegające ochronie w granicach administracyjnych Gorzowa to: uŝytek ekologiczny Gorzowskie murawy kserotermiczne, rezerwat przyrody Gorzowskie murawy, obszary chronionego krajobrazu: Dolina Warty i Dolnej Noteci, 56 pomników przyrody drzew lub grupy drzew, korytarz ekologiczny Dolina Kłodawki będący częścią głównego korytarza ekologicznego Dolina Warty Noteci, doliną Kłodawki łączy kompleks leśny Puszczy Gorzowsko-Barlineckiej z doliną Warty. Zlokalizowane na terenie Gorzowa Wielkopolskiego obszary ochronne nie powinny stanowić większego utrudnienia i moŝliwe jest ich ominięcie przy planowaniu infrastruktury technicznej dla obszaru miasta. 3.7 Lokalne dokumenty strategiczne i planistyczne Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Miasta Gorzowa Wielkopolskiego na lata 2010-2020 Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Miasta Gorzowa Wlkp. na lata 2010-2020 przyjęta została uchwałą Rady Miasta Gorzowa Wlkp. nr LXVIII/1073/2010 z dnia 3 lutego 2010 r. W dokumencie określono wizję miasta, która brzmi: Umacnianie roli Gorzowa Wlkp. jako stabilnego ośrodka o charakterze regionalnym największego miasta środkowego pogranicza polsko-niemieckiego oraz Euroregionu Pro Europa Viadrina. PowyŜsza wizja realizowana jest w czterech obszarach strategicznych: Oświacie i nauce, Polityce prospołecznej, Ładzie przestrzennym oraz Ochronie środowiska. Dla kaŝdego obszaru strategiczne- 24

go określono cele strategiczne, a dla prawidłowej realizacji tych celów określono główne programy strategiczne wraz z ich działaniami. Realizacja wszystkich celów strategicznych powinna odbywać się w oparciu o właściwe finanse, przy wykorzystaniu dogodnego połoŝenia Miasta, przy odpowiedniej promocji Miasta oraz dobrej wewnętrznej współpracy międzysektorowej i współpracy z otoczeniem, a efektem powinien być wpływ na powstanie nowych miejsc pracy, spadek bezrobocia i rozwój społeczno ekonomiczny miasta. Miejska strategia rozwoju, juŝ w opisie stanu obecnego miasta, ujmuje w swoich zapisach kwestie związane z infrastrukturą energetyczną Gorzowa, takie jak elektroenergetyka, gazownictwo i ciepłownictwo. Ponadto, z punktu widzenia ZałoŜeń i zawartych w nich celów i zadań, znaczące wydają się być przede wszystkim zagadnienia przypisane w Strategii do obszaru Ochrona środowiska. Obszar ten wyznacza siedem programów, którym przypisano konkretne działania. I tak na przykład dla Programu Środ. 3 Ochrona powietrza, przypisano następujące działania o szczególnym znaczeniu dla ZałoŜeń : ograniczenie tzw. niskiej emisji, termoizolacja budynków. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta Gorzowa Wielkopolskiego Studium zostało przyjęte uchwałą nr XII/131/2003 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 18 czerwca 2003 r. oraz zmienione uchwałą nr LXXIV/903/2006 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 30 sierpnia 2006 r. i uchwałą nr LXV/1046/2009 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 25 listopada 2009 r. W aktualnie obowiązującym Studium zawarto kompleksowy obraz miasta, pokazując dynamikę zmian we wszystkich dziedzinach Ŝycia, mogących kształtować przestrzeń publiczną miasta. Dokument ten stanowi element polityki przestrzennej miasta, określając kierunki kształtowania ładu przestrzenno funkcjonalnego miasta. Szczegółowe ustalenia zawierają miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Ich celem jest takie kształtowanie zagospodarowania przestrzennego miasta, aby zapewnione zostały niezbędne warunki do zaspokojenia potrzeb bytowych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych społeczeństwa, uwzględniając zachowanie równowagi przyrodniczej i ochrony krajobrazu. Z punktu widzenia zagadnień stanowiących treść niniejszych ZałoŜeń.. istotne są następujące kierunki działań poruszanych w Studium: Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz uŝytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy, Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej, 25