Journal of KONBiN 2(18)2011 ISSN 1895-8281 POLISH ARMED FORCES C2 SYSTEMS DEVELOPMENTS DIRECTIONS CHOSEN ASPECTS KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMU DOWODZENIA SIŁ ZBROJNYCH RP - WYBRANE ASPEKTY Piotr Wojton Zarząd Planowania Systemów Dowodzenia i Łączności SG WP Abstract: In this article the author took the problem concerning the use of C2 assets in changing C2 environment at the strategic and operational levels. He attempted to present Polish Armed Forces C2 sites in which main effort should be placed at those two mentioned levels in order to ensure effective and efficient command during nationally led joint operation. This problem was contained in three parts illustrating basic changes directions in C2 systems at the strategic and operational levels. On such a base, he presented directions in which national C2 means could be refined to enable the most effective command. Searching for the solution the author used also instructions, Polish Armed Forces Doctrines and other authors materials containing the know-how and high-tech knowledge, particularly about future technologies. He used his broad professional experience too. The author graduated from The Polish Military Technology University in Warsaw. He occupied a number positions at The Polish Armed Forces tied with signal and computer areas. Currently, he is deputy of J6 Division Chief. Keywords: command and control, strategic level, operational level, command effectiveness Streszczenie: W artykule autor podjął problem dotyczący wykorzystania środków dowodzenia w zmieniającym się systemie dowodzenia na poziomie strategicznym i operacyjnym. Dokonano też próby wskazania miejsca lub miejsc, w którym należałoby skupić główny wysiłek w systemie dowodzenia SZ RP na dwóch poziomach: strategicznym i operacyjnym tak, aby przy wykorzystaniu środków dowodzenia zapewnić skuteczne i efektywne dowodzenie w operacji połączonej w układzie narodowym. Problematykę tę ujęto w trzech zagadnieniach prezentując zasadnicze kierunki zmian w systemie dowodzenia na poziomie strategicznym i operacyjnym i na takiej bazie określono kierunki doskonalenia środków dowodzenia, a w szczególności zautomatyzowanych systemów, które na tych poziomach umożliwiłyby jak najbardziej efektywne dowodzenie. W artykule, wykorzystano instrukcje, doktryny obowiązujące w Siłach Zbrojnych RP oraz materiały autorów traktujące m.in. o technologiach przyszłości i kierunkach rozwoju organizacji jak również swoje wieloletnie doświadczenie w pracy na stanowiskach związanych z systemami dowodzenia, w tym głównie środkami dowodzenia. Słowa kluczowe: dowodzenie, poziom strategiczny, poziom operacyjny, efektywność dowodzenia 159
Polish Armed Forces C2 systems developments directions... Kierunki rozwoju systemu dowodzenia sił zbrojnych RP... 1. Wstęp W niniejszym artykule podjęto problem dotyczący wykorzystania środków dowodzenia w zmieniającym się systemie dowodzenia na poziomie strategicznym i operacyjnym. Jednocześnie dokonano próby wskazania miejsca lub miejsc, w którym należałoby skupić główny wysiłek w systemie dowodzenia SZ RP na dwóch poziomach: strategicznym i operacyjnym tak, aby przy wykorzystaniu środków dowodzenia zapewnić skuteczne i efektywne i dowodzenie w operacji połączonej w układzie narodowym. Aby osiągnąć powyższy cel, którym jest naszkicowanie rozwiązania wcześniej sformułowanego problemu, problematykę tę ujęto w trzech zagadnieniach. Dlatego, zaprezentowano zasadnicze kierunki zmian w systemie dowodzenia na poziomie strategicznym i operacyjnym, aby następnie określić kierunki doskonalenia środków dowodzenia, a w szczególności zautomatyzowanych systemów, które na tych poziomach umożliwiłyby jak najbardziej efektywne dowodzenie. W referacie, wykorzystano instrukcje, doktryny obowiązujące w Siłach Zbrojnych RP oraz materiały autorów traktujące m.in. o technologiach przyszłości i kierunkach rozwoju organizacji jak również swoje wieloletnie doświadczenie w pracy na stanowiskach związanych z systemami dowodzenia, w tym głównie środkami dowodzenia. Na wstępie należy podkreślić, iż organizatorem systemu dowodzenia jest Szef ZPSDiŁ-P6, co oznacza odpowiedzialność za konstruowanie jego trzech najważniejszych elementów (podsystemów) tj.: organizacji dowodzenia, procesu dowodzenia oraz środków dowodzenia (w tym łączności i informatyki). Trzeba też przytoczyć zasadnicze kategorie związane z systemem dowodzenia oraz wspomnieć o elementach (komponentach) tego systemu, a także wskazać miejsce środków dowodzenia czyli (zautomatyzowanych systemów wsparcia dowodzenia oraz środków łączności i informatyki) w tym obszarze. Przede wszystkim system dowodzenia to uporządkowana, zgodnie z zasadami sztuki wojennej całość, złożona z organów i środków dowodzenia, sprzężonych ze sobą informacyjnie, zapewniająca podejmowanie stosownych decyzji na wszystkich poziomach dowodzenia i szczeblach organizacyjnych oraz ich sprawną, terminową i jakościową realizację. Z kolei, systemowi dowodzenia podporządkowane są następujące podsystemy: organizacja dowodzenia, proces dowodzenia i środki dowodzenia Organizacja dowodzenia to ogólne zasady działania, sposób zorganizowania dowództw, relacje pomiędzy dowództwami, uprawnienia i odpowiedzialność dowództw oraz ich podział i struktura funkcjonalna na stanowiskach dowodzenia. Proces dowodzenia zaś, to cykl informacyjno decyzyjny realizowany przez dowództwa, który jest jednakowy na wszystkich poziomach dowodzenia. Polega na cyklicznej realizacji czynności w ramach funkcji dowodzenia. Proces 160
Piotr Józef Wojton dowodzenia obejmuje cztery fazy: ustalanie położenia, planowanie, stawianie zadań i kontrolę. Natomiast, środki dowodzenia to zasoby techniczne i materialne, wydzielone do działania (wykorzystania) w systemie dowodzenia. Zalicza się do nich: środki łączności i informatyki (w tym zautomatyzowane systemy dowodzenia /ZSyD/ i systemy kierowania środkami walki /SK ŚW/) oraz środki pomocnicze (zabezpieczające funkcjonowanie ww. podsystemów). Widzimy aktualną strukturę systemu i dowodzenia SZ RP w czasie pokoju. 2. Kierunki doskonalenia środków dowodzenia Według D. Arquilli i J. Ronfeldta, rewolucja technologiczno - informacyjna obejmuje nie tylko zmiany w systemach i technologiach informatycznych, ale także wprowadza zmiany funkcjonowaniu instytucji i organizacji oraz w systemach ich zarządzania. Ponadto, uruchamia mechanizmy zmian starych sposobów myślenia i działania, które podważają funkcjonalność struktur hierarchicznych, stawiając przed nimi wyzwania ze strony podmiotów sieciowych, wobec których struktury hierarchiczne są niemal całkowicie niewydolne. Niemniej jednak w dowodzeniu na każdym poziomie osiąganie celu działań musiało będzie bazować na niemalże perfekcyjnym rozwiązaniu wypełniania funkcji współdziałania, koordynowania i synchronizacji. Sprawdzono to podczas wielu ćwiczeń i zawsze traktowano jako element wrażliwy. Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania przyjęto, iż dokonanie syntetycznej oceny możliwości doskonalenia użycia środków dowodzenia, w tym zautomatyzowanych systemów dowodzenia na poziomie strategicznym w operacji połączonej wymaga skupienia głównego wysiłku w tym zakresie na wypełnianiu właśnie wymienionych wcześniej funkcji. Należało zatem, zidentyfikować stan aktualny organizacji dowodzenia. Przedstawiono ją w syntetycznej postaci na rys.1. Trzeba podkreślić, iż obecnie dowództwa i sztaby stanowisk dowodzenia (SD) poziomu strategicznego, stanowiska kierowania (SK) czasu P i W (SK MON, SD Naczelnego Dowódcy (ND)), nie posiadają zautomatyzowanego systemu wsparcia dowodzenia (ZSywD) zapewniającego skuteczne zobrazowanie i wsparcie procesu kierowania i dowodzenia. Podobne podejście przyjęto, aby dokonać oceny możliwości doskonalenia użycia środków dowodzenia na poziomie operacyjnym w realizacji współdziałania, koordynowania i synchronizacji działań w operacji połączonej. Czyli, wymaga to również przeprowadzenia identyfikacji stanu aktualnego organizacji dowodzenia na tym poziomie. Prezentując wypełnianie funkcji koordynacyjnej przez poziom operacyjny przedstawiono komponenty poziomu taktycznego (rys.2.). Dostrzegalne jest, że większość przedstawionych zautomatyzowanych systemów dowodzenia jest autonomiczna i nie pozwala na wzajemną wymianę informacji. Tak skonstruowany system dowodzenia na poziomie operacyjnym również stanowi wyzwanie w wypełnianiu nie tylko funkcji współdziałania, ale także koordynowania. 161
Polish Armed Forces C2 systems developments directions... Kierunki rozwoju systemu dowodzenia sił zbrojnych RP... Rys. 1. Środki dowodzenia na poziomie strategicznym i operacyjnym opracowanie własne. Przed przystąpieniem do planowania systemu dowodzenia wskazane byłoby zatem zoptymalizowanie organizacji systemu dowodzenia, a następnie, określenie potrzeby wykorzystania zautomatyzowanych systemów wsparcia dowodzenia oraz środków łączności i informatyki. Po tak przeprowadzonych rozważaniach, przed przystąpieniem do wprowadzania zmian, należałoby w ramach ćwiczeń i treningów zweryfikować poprawność przyjętych rozwiązań, zgrywając na poziomie strategicznym i operacyjnym szczególnie te elementy, które związane są z funkcjami współdziałania i koordynowania jako niezwykle istotne podczas prowadzenia operacji połączonej, w tym w układzie narodowym. Uwzględniając powyższe argumenty wydaje się celowe zaprojektowanie sieciowego, zautomatyzowanego systemu dowodzenia, który obejmowałby dwa poziomy dowodzenia strategiczny i operacyjny. System ten posiadałby wspólną wirtualną platformę, umożliwiającą elastyczne kształtowanie (skalowanie) oraz 162
Piotr Józef Wojton korzystanie z zasobów z dowolnego stanowiska dowodzenia lub miejsca w systemie dowodzenia. Tak zaprojektowany system wymusiłby spłaszczenie struktury dowodzenia, co spowoduje optymalizację struktury samych stanowisk, a także ich ilości. Przyjęte technologie informatyczne pozwolą także na częściowe zwirtualizowanie samych stanowisk dowodzenia. Rys.2. Środki dowodzenia na poziomie operacyjnym i taktycznym opracowanie własne. 163
Polish Armed Forces C2 systems developments directions... Kierunki rozwoju systemu dowodzenia sił zbrojnych RP... Rys.3. Wirtualny sieciowy system zautomatyzowany Sił Zbrojnych RP opracowanie własne. Podsumowując więc podjętą próbę wskazania miejsca lub miejsc, w którym należałoby skupić główny wysiłek w systemie dowodzenia SZ RP na dwóch poziomach: strategicznym i operacyjnym tak, aby przy wykorzystaniu środków dowodzenia zapewnić skuteczne i efektywne dowodzenie w operacji połączonej, w układzie narodowym, wydaje się, iż proces ten należałoby realizować w środowisku optymalnie najlepszym w danej sytuacji i przy wsparciu wyrafinowanych technologii informatycznych o przyjętych, wspólnych standardach, które zapewniłyby wymianę informacji w czasie rzeczywistym. Należy podkreślić, że ze względu na wymagania związane z czasem, a poprzez to z zawartością wystąpienia, stanowi ono jedynie próbę bardzo syntetycznego przeglądu problematyki dotyczącej doskonalenia środków dowodzenia w odniesieniu do systemu dowodzenia. Uczestnicząc w procesie kształtowania elementów systemu dowodzenia trzeba poinformować, że Zarząd Planowania Systemów Dowodzenia i Łączności - P6 zidentyfikował obszary wymagające doskonalenia możliwości użycia ZSywD oraz środków łączności i informatyki na omawianych poziomach. 164
Piotr Józef Wojton Na zakończenie można dodać, iż przy zachodzących, szybkich zmianach, m.in. struktur i liczebności Sił Zbrojnych RP, a także eksploatowanych technologii, proces ten stanowi i należy sądzić, że w przyszłości również będzie stanowił znaczne wyzwanie zarówno dla personelu dowódczego jak technicznego, w tym szczególnie zajmującego się łącznością i informatyką. 3. Bibliografia: [1] Doktryna systemu dowodzenia SZ RP DD/6.1-Szt.Gen. 1620/2009. [2] Doktryna prowadzenia operacji połączonych DD/3-szkol. 804/2004. [3] Doktryna działań połączonych DD/01-szkol.813/2009. [4] Instrukcja organizacji rozwijania i funkcjonowania WSyD SZ RP. [5] Instrukcja zgrywania systemów walki w SZ RP-DD/7.1.2-2011. [6] Słownik terminów i definicji NATO AAP-6. [7] Gregory J. Rattray, Wojna strategiczna w cyberprzestrzeni, Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa 2004. [8] Edukacja humanistyczna w wojsku nr 2/2005 pod red. Zbigniew Falkowski, wyd. Dom Wojska Polskiego, Warszawa 2005. [9] Społeczeństwo informacyjne. Wizja czy rzeczywistość? Tom I pod red Lesław Haber, wyd. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo Dydaktyczne, Kraków 2004. [10] http://pl.wikipedia.org/wiki/wojna_cybernetyczna. [11] http://www.nato.int/docu/review/2007/issue4/polish/analysis2.html. [12] http://www.angelfire.com/az/sthurston/cyberwar.html. [13] Carl von Clausewitz O wojnie, Kraków 2005. [14] Mariusz Kubiak, Edukacja Humanistyczna w wojsku Nowe wojny epoki globalizacji, Warszawa 2005. Płk Piotr Józef WOJTON ukończył studia wojskowe na wydziale elektroniki Wojskowej Akademii Technicznej 1987 r. Następnie w latach 1987 1990 pełnił służbę w 15 Brygadzie Radioliniowo Kablowej w Sieradzu na stanowiskach:dowódca plutonu; starszy inżynier. Od 1990 obejmował stanowiska w strukturach Dowództwa Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (obecnie Dowództwo Sił Powietrznych): starszy oficer Oddziału Eksploatacji, starszy oficer Oddziału Organizacji i Planowania, starszy specjalista Oddziału Łączności, szef Wydział Zarządzania Systemami Łączności, zastępca szefa Zarządu Dowodzenia i Łączności A-6. Od września 2006 roku pełnił służbę na stanowisku Komendanta Centrum Wsparcia Teleinformatycznego Sił Powietrznych. Z dniem 01 lipca 2011 r. wyznaczony na stanowisko Zastępcy Szefa Zarządu Planowania Systemów Dowodzenia i Łączności P6 Sztabu Generalnego WP. 165
Polish Armed Forces C2 systems developments directions... Kierunki rozwoju systemu dowodzenia sił zbrojnych RP... 166