Druk nr 391 Warszawa, 30 marca 2016 r.

SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VIII kadencja Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji DZiK-III-0330-1/2016 Druk nr 391 Warszawa, 30 marca 2016 r. Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku Realizując obowiązek wynikający z art. 4 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, przekazuje w załączeniu - Sprawozdanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji w 2015 r. ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Z wyrazami szacunku (-) Mariusz Błaszczak

SPRAWOZDANIE Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji w 2015 r. ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców Warszawa, marzec 2016 r.

* * * Wypełniając zobowiązanie zawarte w artykule 4 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, niniejszym przedkładam Wysokiej Izbie Sprawozdanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji w 2015 r. ustawy z dnia 24 marca 1920 roku o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Sprawozdanie z realizacji ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w 2015 r. zawiera szczegółowe informacje dotyczące nabywania nieruchomości przez cudzoziemców oraz dane statystyczne przedstawione w formie zestawień tabelarycznych. Przedkładane Wysokiej Izbie sprawozdanie przedstawia w szczególności informacje o: - wydanych zezwoleniach, - rodzaju i obszarze oraz terytorialnym rozmieszczeniu nieruchomości, których dotyczą zezwolenia, - zasadach udzielania zezwoleń oraz o przyczynach wydawania decyzji odmownych. W Sprawozdaniu przedstawiono również problematykę związaną z prowadzeniem rejestrów nieruchomości, udziałów i akcji nabytych lub objętych przez cudzoziemców bez zezwolenia oraz na podstawie zezwolenia. Część sprawozdania poświęcona została problematyce badania legalności - ważności czynności prawnych - w zakresie obrotu nieruchomościami z udziałem cudzoziemców. * * * 2

Spis treści WSTĘP... 6 CZĘŚĆ I... 7 ROZDZIAŁ I WARUNKI NABYWANIA NIERUCHOMOŚCI PRZEZ CUDZOZIEMCÓW... 7 1. Zakres podmiotowy... 7 2. Zakres przedmiotowy... 7 3. Wyłączenia z zakresu ustawy (art. 7 ustawy)... 9 4. Okoliczności warunkujące wydanie zezwolenia (art. 1a ustawy)... 9 5. Postępowanie administracyjne w zakresie wydawania zezwoleń... 10 6. Czas trwania postępowania w sprawie wydania zezwolenia... 12 7. Charakter zezwolenia jako decyzji administracyjnej... 13 8. Instytucja promesy (art. 3d ustawy)... 13 9. Zwolnienia z obowiązku uzyskania zezwolenia dotyczące wszystkich cudzoziemców bez względu na obywatelstwo lub siedzibę... 14 10. Nabywanie lub obejmowanie przez cudzoziemców udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego z siedzibą na terytorium Polski... 15 11. Nabywanie nieruchomości, udziałów i akcji przez cudzoziemców z Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiej... 16 12. Kontrola sądów administracyjnych... 17 ROZDZIAŁ II SKALA ZAINTERESOWANIA CUDZOZIEMCÓW NABYWANIEM NIERUCHOMOŚCI W ROKU 2015 - ZEZWOLENIA... 19 1. Nieruchomości gruntowe... 20 1.1. Nieruchomości rolne i leśne... 25 1.2. Zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych wydane na rzecz podmiotów z Europejskiego Obszaru Gospodarczego... 29 1.3. Nieruchomości leśne... 33 2. Lokale... 35 3. Akcje i Udziały... 38 ROZDZIAŁ III REJESTRY NIERUCHOMOŚCI, UDZIAŁÓW I AKCJI, NABYTYCH LUB OBJETYCH PRZEZ CUDZOZIEMCÓW... 40 1. Informacje ogólne... 40 1.1. Nieruchomości gruntowe... 41 1.2. Nieruchomości rolne i leśne... 44 1.3. Lokale... 45 1.4. Udziały i akcje... 47 3

2. Rejestr nieruchomości, udziałów i akcji nabytych lub objętych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych.... 48 3. Rejestr nieruchomości, udziałów i akcji nabytych lub objętych przez cudzoziemców bez obowiązku uzyskiwania zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych... 50 ROZDZIAŁ IV BADANIE LEGALNOŚCI NABYCIA PRZEZ CUDZOZIEMCÓW NIERUCHOMOŚCI, UDZIAŁÓW LUB AKCJI... 55 1. Pozyskiwanie przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji informacji o nabyciu nieruchomości przez cudzoziemców... 55 2. Skutki nabycia nieruchomości wbrew przepisom ustawy... 56 3. Postępowania w sprawach nabycia nieruchomości wbrew przepisom ustawy... 57 CZĘŚĆ II... 60 DANE STATYSTYCZNE DOTYCZĄCE REJESTRÓW NIERUCHOMOŚCI, UDZIAŁÓW I AKCJI, NABYTYCH LUB OBJĘTYCH PRZEZ CUDZOZIEMCÓW... 60 Tabela 1: Liczba wpisów do rejestrów dotycząca nieruchomości nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia... 60 Tabela 2: Liczba wpisów oraz powierzchnia nieruchomości nabytych za zezwoleniem przez przedstawicielstwa dyplomatyczne państw obcych w Polsce... 60 Tabela 3: Powierzchnia nieruchomości nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia... 61 Tabela 4: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg województw)... 62 Tabela 5: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg kraju pochodzenia nabywcy)... 63 Tabela 6: Powierzchnia nieruchomości leśnych nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg województw)... 65 Tabela 7: Powierzchnia nieruchomości leśnych nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg kraju pochodzenia nabywcy)... 65 Tabela 8: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez obywateli i przedsiębiorców Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Konfederacji Szwajcarskiej (wg województw)... 66 Tabela 9: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez spółki z siedzibą w Polsce, w których kapitał dominujący pochodzi z kraju spoza EOG (wg województw)... 66 Tabela 10: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez obywateli i przedsiębiorców Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Konfederacji Szwajcarskiej (wg kraju pochodzenia nabywcy)... 67 4

Tabela 11: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez spółki z siedzibą w Polsce, w których kapitał dominujący pochodzi z kraju spoza EOG (wg kraju pochodzenia nabywcy)... 68 Tabela 12: Powierzchnia lokali nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg województw)... 69 Tabela 13: Powierzchnia lokali nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg kraju pochodzenia nabywcy)... 70 Tabela 14: Powierzchnia lokali nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia oraz liczba dokonanych transakcji (dla wybranych miast)... 73 Tabela 15: Liczba wpisów do rejestrów dotycząca nieruchomości nabytych przez cudzoziemców bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg podstawy prawnej nabycia i kraju pochodzenia nabywcy)... 74 Tabela 16: Liczba wpisów do rejestru akcji i udziałów nabytych (objętych) przez cudzoziemców w spółkach z siedzibą w Polsce, będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości w Polsce oraz powierzchnia tych nieruchomości (wg województw)... 77 Tabela 17: Liczba wpisów do rejestru akcji i udziałów nabytych (objętych) przez cudzoziemców w spółkach z siedzibą w Polsce, będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości w Polsce oraz powierzchnia tych nieruchomości (wg województw)... 78 Tabela 18: Liczba wpisów do rejestru akcji i udziałów nabytych (objętych) przez cudzoziemców w spółkach z siedzibą w Polsce, będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości w Polsce oraz powierzchnia tych nieruchomości (wg kraju pochodzenia nabywcy). 79 Tabela 19: Powierzchnia nieruchomości rolnych i leśnych, stanowiących własność lub znajdujących się w użytkowaniu wieczystym spółek z siedzibą w Polsce, w których cudzoziemcy nabyli (objęli) akcje lub udziały (wg województw)... 80 Tabela 20: Powierzchnia nieruchomości rolnych i leśnych, stanowiących własność lub znajdujących się w użytkowaniu wieczystym spółek z siedzibą w Polsce, w których cudzoziemcy nabyli (objęli) akcje lub udziały (wg województw)... 81 Tabela 21: Powierzchnia nieruchomości rolnych i leśnych, stanowiących własność lub znajdujących się w użytkowaniu wieczystym spółek z siedzibą w Polsce, w których cudzoziemcy nabyli (objęli) akcje lub udziały (wg kraju pochodzenia nabywcy)... 82 PODSUMOWANIE... 83 5

WSTĘP Ustawa z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz.U. z 2014 r. poz. 1380), zwana dalej ustawą, jest aktem prawnym reglamentującym nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców w Polsce. Wprowadza bowiem generalną zasadę, iż nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia, które jest wydawane w drodze decyzji administracyjnej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Ustawa ta reguluje również kwestie nabywania przez cudzoziemców udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego z siedzibą na terytorium RP, będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości. W aktualnym brzmieniu ustawa obowiązuje od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, tj. od 1 maja 2004 r. Przepisy ustawy są dostosowane do wymogów prawa europejskiego, a w szczególności do swobód europejskich, takich jak swoboda przepływu kapitału czy też swoboda przemieszczania się osób, przysługujących podmiotom z państw stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Konfederacji Szwajcarskiej, co odzwierciedla w szczególności art. 8 ust. 2 ustawy. O ile zatem cudzoziemcy spoza EOG i Konfederacji Szwajcarskiej mają obowiązek co do zasady uzyskać zezwolenie na nabycie każdej nieruchomości, o tyle cudzoziemcy z EOG i Konfederacji Szwajcarskiej co do zasady mogą nabywać nieruchomości oraz udziały i akcje spółek prawa handlowego bez zezwolenia. Wyjątek dotyczy jedynie nieruchomości rolnych i leśnych, na nabycie których cudzoziemcy z EOG i Konfederacji Szwajcarskiej mają obowiązek uzyskać zezwolenie przez okres 12 lat od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, a więc do 1 maja 2016 r. Akty prawne regulujące kwestie nabywania nieruchomości przez cudzoziemców to powołana wyżej ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców oraz wydane na jej podstawie dwa akty wykonawcze: Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych informacji oraz rodzajów dokumentów, jakie jest obowiązany przedstawić cudzoziemiec ubiegający się o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości (Dz.U. z 2012 r. poz. 729), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie trybu postępowania i szczegółowych zasad prowadzenia rejestrów nieruchomości, udziałów i akcji nabytych lub objętych przez cudzoziemców (Dz.U. z 2004 r. nr 255, poz. 2556). Sprawozdanie składa się z dwóch części opisowej i statystycznej, ujętej w tabelach. Część pierwsza obejmuje cztery rozdziały. W rozdziale I omówiono zakres regulacji ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Rozdział II dotyczy zezwoleń wydanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych w 2015 r. w ramach realizacji ustawy. W rozdziale III zawarto informacje dotyczące prowadzonych przez Ministra rejestrów nieruchomości, udziałów i akcji nabytych przez cudzoziemców bez zezwolenia oraz na podstawie wymaganych zezwoleń. W rozdziale IV omówiono zagadnienia dotyczące badania legalności nabycia przez cudzoziemców nieruchomości, akcji i udziałów. 6

CZĘŚĆ I Rozdział I WARUNKI NABYWANIA NIERUCHOMOŚCI PRZEZ CUDZOZIEMCÓW 1. Zakres podmiotowy Przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców mają zastosowanie wyłącznie do podmiotów mających status cudzoziemców. Cudzoziemcem w rozumieniu art. 1 ust 2 ustawy jest: 1) osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego; 2) osoba prawna mająca siedzibę za granicą; 3) nieposiadająca osobowości prawnej spółka osób wymienionych w pkt 1 lub 2, mająca siedzibę za granicą, utworzona zgodnie z ustawodawstwem państw obcych; 4) osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowana bezpośrednio lub pośrednio przez osoby lub spółki wymienione w pkt 1, 2 i 3. W przypadku spółki handlowej za kontrolowaną w rozumieniu ustawy (zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy) uważa się spółkę, w której cudzoziemiec lub cudzoziemcy dysponują bezpośrednio lub pośrednio powyżej 50 % głosów na zgromadzeniu wspólników lub na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi osobami, albo mającą pozycję dominującą w rozumieniu przepisów art. 4 1 pkt 4 lit. b lub c lub e ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm.) 1. Z uwagi na powyższe unormowania ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nie będzie miała zastosowania m.in. do osoby fizycznej posiadającej obok obywatelstwa państwa obcego również obywatelstwo polskie, jak również spółki kapitałowej mającej siedzibę na terytorium RP, w której cudzoziemscy wspólnicy lub akcjonariusze nie dysponują ponad 50% głosów na zgromadzeniu wspólników bądź nie mają pozycji dominującej w spółce. 2. Zakres przedmiotowy Ustawa wprowadza obowiązek uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości oraz na nabycie lub objęcie udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego z siedzibą na terytorium Polski, będących właścicielami lub wieczystymi użytkownikami nieruchomości położonych na terytorium Polski 1 Zgodnie z art. 4 1 pkt 4 Ksh spółka dominująca to spółka która: (...) b) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej ), albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, c) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków rady nadzorczej innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, (...) e) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w spółce osobowej zależnej albo na walnym zgromadzeniu 7

w przypadkach określonych w art. 3e ust. 1 i 2 ustawy. Nabyciem nieruchomości w rozumieniu ustawy jest nabycie prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego, na podstawie każdego zdarzenia prawnego 2, z którym normy prawa łączą powstawanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego. Oznacza to, iż nabycie nieruchomości może być dokonane w drodze umowy nazwanej tj. najczęściej: umowa sprzedaży, umowa zamiany, umowa darowizny. Ponadto, nabycie nieruchomości może nastąpić z mocy prawa np. w drodze spadkobrania, gdzie chwilą nabycia nieruchomości jest data otwarcia spadku tj. data śmierci spadkodawcy. Może również nastąpić na podstawie orzeczenia sądu tj. np. wydanie przez sąd orzeczenia o przysądzeniu prawa własności nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym czy też sądowy podział majątku wspólnego małżonków. Poza tym nabycie nieruchomości może nastąpić również na podstawie decyzji administracyjnej np. w sprawie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z art. 158 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny dla zawarcia umowy zobowiązującej do przeniesienia własności nieruchomości, jak i dla umowy przenoszącej jej własność zastrzeżono wymóg zachowania formy aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy powoduje nieważność umowy (art. 73 2 k.c.). Przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nie mają zastosowania do czynności prawnych ustanawiających ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomościach, jak np. użytkowanie, zastaw czy hipoteka oraz umów o charakterze zobowiązującym, takich jak dzierżawa i najem. Przepisy ustawy mają natomiast wyłącznie zastosowanie do prawa rzeczowego tj. do prawa własności oraz prawa wieczystego użytkowania nieruchomości. Omawiana ustawa nie zawiera legalnej definicji nieruchomości. Definicję nieruchomości określa kodeks cywilny w art. 46 i 46 1, w myśl których nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty) jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności (art. 46 k.c.). Natomiast nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej (art. 46 1 ). spółdzielni zależnej, także na podstawie porozumień z innymi osobami. 2 Nabycie współwłasności nieruchomości lub współużytkowania wieczystego gruntu jest również nabyciem nieruchomości w rozumieniu ustawy (wyrok NSA z dnia 25 lutego 2002 r., sygn. akt V SA 1909/01). 8

3. Wyłączenia z zakresu ustawy (art. 7 ustawy) Przepisów ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nie stosuje się do przekształcenia spółki handlowej w rozumieniu przepisów tytułu IV działu III Kodeksu spółek handlowych. Przepisów ustawy nie stosuje się również do nabycia nieruchomości w drodze dziedziczenia lub zapisu windykacyjnego przez osoby uprawnione do dziedziczenia ustawowego, bez względu na rodzaj nieruchomości. Wyłączenie z obowiązku uzyskania zezwolenia odnosi się zarówno do nabycia nieruchomości w drodze dziedziczenia ustawowego jak i testamentowego, o ile osoby powołane do spadku na podstawie testamentu należą jednocześnie do kręgu spadkobierców ustawowych. Ustalenie kręgu spadkobierców ustawowych następuje w oparciu o prawo ojczyste spadkodawcy. Obowiązek uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości w drodze dziedziczenia dotyczy tylko dziedziczenia testamentowego przez cudzoziemców nie należących do kręgu spadkobierców ustawowych. Przepisów ustawy nie stosuje się również do funduszu inwestycyjnego zamkniętego oraz specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego stosującego zasady i ograniczenia inwestycyjne określone dla funduszu inwestycyjnego zamkniętego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 157 z późn. zm.). 4. Okoliczności warunkujące wydanie zezwolenia (art. 1a ustawy) Zezwolenie wydawane jest na wniosek cudzoziemca, jeżeli: nabycie nieruchomości przez cudzoziemca nie spowoduje zagrożenia obronności, bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, a także nie sprzeciwiają się temu względy polityki społecznej i zdrowia społeczeństwa, wykaże on, że zachodzą okoliczności potwierdzające jego więzi z Rzeczpospolitą Polską. Okolicznościami potwierdzającymi więzi cudzoziemca z Rzeczpospolitą Polską mogą być w szczególności: posiadanie polskiej narodowości lub polskiego pochodzenia, zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej, posiadanie zezwolenia na pobyt czasowy (z wyłączeniem zezwolenia na pobyt dla cudzoziemców będących ofiarami handlu ludźmi i ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu), pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, członkostwo w organie zarządzającym przedsiębiorcy będącego osobą prawną lub spółką handlową nieposiadającą osobowości prawnej z siedzibą na terytorium Polski, kontrolowaną przez cudzoziemców, wykonywanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej lub rolniczej, zgodnie z przepisami prawa polskiego. 9

Zgodnie z art. 1a ust. 5 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców powierzchnia nieruchomości nabytych przez cudzoziemca w celu zaspokojenia jego potrzeb życiowych nie może przekroczyć 0,5 ha, zaś w przypadku nabywania nieruchomości na potrzeby prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej lub rolniczej powierzchnia powinna być uzasadniona rzeczywistymi potrzebami wynikającymi z charakteru wykonywanej działalności. Ponadto, zgodnie z art. 1a ust. 6 ustawy nabycie nieruchomości rolnych przez cudzoziemców następuje dodatkowo z zachowaniem przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. 5. Postępowanie administracyjne w zakresie wydawania zezwoleń Zezwolenie na nabycie nieruchomości oraz udziałów lub akcji jest wydawane w formie decyzji administracyjnej, podlega zatem wszystkim rygorom prawnym wynikającym z ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 23) oraz ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Postępowanie administracyjne w sprawie zezwolenia na nabycie nieruchomości wszczyna się na wniosek cudzoziemca. Minister właściwy do spraw wewnętrznych wydaje zezwolenie na nabycie nieruchomości, o ile sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony Narodowej, a w przypadku nieruchomości rolnych również Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Sprzeciw ten może być zgłoszony w terminie 14 dni od daty doręczenia wystąpienia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Minister, na wniosek organu któremu przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu, może przedłużyć termin do jego wniesienia do 2 miesięcy od dnia doręczenia wystąpienia. W praktyce z tego uprawnienia Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi korzysta dość często. Wymienione organy, posiadając ustawowe prawo sprzeciwu wobec udzielenia zezwolenia, współdecydują z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji o wydaniu zezwolenia. Sprzeciw któregoś z nich oznacza niemożność wydania decyzji zezwalającej. W przeciwnym razie byłaby ona nieważna jako wydana z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 1 pkt 2 K.p.a.). Sprzeciw Ministra Obrony Narodowej oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest wyrażany, zgodnie z art. 1 ust. 1a ustawy, w drodze postanowienia. Stosownie do art. 127 3 K.p.a. w związku z art. 144 K.p.a. strona niezadowolona z postanowienia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz/lub Ministra Obrony Narodowej może wystąpić do tych organów z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia. W celu zebrania i rozpatrzenia całości materiału dowodowego 3, poza obligatoryjnym wystąpieniem do Ministra Obrony Narodowej oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy przed wydaniem decyzji w sprawie zezwolenia może: 3 Art. 7 w związku z art. 77 1 K.p.a. 10

1) zażądać przedstawienia dowodów i informacji niezbędnych do rozpatrzenia wniosku oraz do dokonania sprawdzenia, o którym mowa w pkt 2, 2) dokonać, także przy pomocy właściwych organów administracji rządowej, sprawdzenia, czy nabycie nieruchomości przez cudzoziemca nie spowoduje zagrożenia obronności państwa, bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, a także czy będzie ono zgodne z interesem państwa. Ponadto, na podstawie art. 2a ustawy, Minister może zwrócić się do innych niż określone w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy organów administracji publicznej, organizacji zawodowych i instytucji państwowych z prośbą o wyrażenie opinii w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia oraz o przekazanie dokumentów i informacji (w szczególności zawartych w rejestrze gruntów), niezbędnych do prowadzenia postępowań o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości, udziałów lub akcji, a także prowadzenia rejestru nieruchomości, udziałów i akcji nabytych przez cudzoziemców bez zezwolenia oraz rejestru nieruchomości, udziałów i akcji nabytych przez cudzoziemców na podstawie wymaganych zezwoleń. Na podstawie powołanych przepisów, organ zwraca się z prośbą o wyrażenie opinii w wyżej wskazanym zakresie między innymi do: Ministra Rozwoju, Ministra Finansów, Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministra Skarbu Państwa, Ministra Środowiska, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Komendanta Głównego Straży Granicznej, właściwych ze względu na położenie nieruchomości wojewodów, a także: właściwych konserwatorów zabytków, właściwych jednostek samorządu terytorialnego (gminy, powiatu, województwa), właściwych jednostek samorządu rolniczego, organizacji zawodowych. Opinie wyżej wymienionych organów nie są wiążące dla Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Stanowią jednak ważny element postępowania administracyjnego, pomagając w dokonaniu oceny spełnienia przesłanek warunkujących wydanie zezwolenia przez wnioskodawcę, a także braku sprzeczności nabycia nieruchomości przez cudzoziemca z bezpieczeństwem państwa oraz słusznym interesem społecznym. W praktyce ukształtowano zasadę, że w każdej sprawie dotyczącej wydania zezwolenia na nabycie nieruchomości leśnej, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji zasięga opinii Ministra Środowiska. 11

Decyzja negatywna Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji może zostać podjęta po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 2 ustawy i zebraniu całego materiału dowodowego uzasadniającego wydanie takiego rozstrzygnięcia. Decyzja ta nie musi być poprzedzona uzyskaniem opinii Ministra Obrony Narodowej lub Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W art. 1 ust. 1b ustawy jednoznacznie wskazano, że odmowa wydania zezwolenia nie wymaga wystąpienia do Ministra Obrony Narodowej lub Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Tego rodzaju tryb postępowania może jednak wystąpić wyłącznie w sytuacji, gdy Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, w zakresie swoich kompetencji, stwierdzi jednoznaczne przesłanki uzasadniające wydanie decyzji odmownej. Strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 127 3 w związku z art. 144 K.p.a.), a także po wyczerpaniu toku instancji może złożyć skargę na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. 6. Czas trwania postępowania w sprawie wydania zezwolenia Ustawa nie określa terminu, w jakim Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji powinien wydać decyzję. Jedynie art. 3a ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wyraźnie wskazuje, że decyzję w sprawie zezwolenia na nabycie nieruchomości położonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej, ustanowionej na podstawie odrębnych przepisów, wydaje się w terminie miesiąca od dnia złożenia wniosku przez stronę. W pozostałych przypadkach zastosowanie ma zatem przepis art. 35 3 K.p.a. zgodnie z którym załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Zgodnie z art. 35 5 K.p.a., do wskazanego terminu na załatwienie sprawy nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony. Dodać należy, iż cudzoziemcy często składają wnioski, w których brak jest podstawowych informacji i dokumentów niezbędnych do wydania zezwolenia, co ma ogromny wpływ na termin rozpatrywania tych spraw przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Postępowanie przedłuża się także z powodu braku reakcji stron lub ich pełnomocników na wezwania organu do uzupełnienia informacji i dokumentów niezbędnych do wydania rozstrzygnięcia, jak również z powodu postępowań prowadzonych przez organy współdziałające z Ministrem w wydawaniu decyzji, w szczególności prowadzonych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 12

7. Charakter zezwolenia jako decyzji administracyjnej Zezwolenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, wydawane po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, tworzy dla cudzoziemca prawo podmiotowe, którego treścią jest możliwość nabycia konkretnie określonej nieruchomości w Polsce albo nabycia lub objęcia udziałów (akcji) spółek będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (w sytuacjach przewidzianych w art. 3e ustawy). Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy, zezwolenie ważne jest przez okres 2 lat od dnia wydania. Jeżeli w tym czasie nie dojdzie do nabycia nieruchomości, zezwolenie wygasa. Przedłużenie ważności zezwolenia nie jest dopuszczalne, a uprawnienie wynikające z zezwolenia nie może zostać przeniesione na innego cudzoziemca. Fakt posiadania zezwolenia na nabycie nieruchomości nie uprawnia do nabycia nieruchomości innej niż wskazana w decyzji. Uprawnienie płynące z zezwolenia dotyczy określonego podmiotu oraz konkretnie oznaczonej nieruchomości. Udzielone cudzoziemcowi przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zezwolenie na nabycie nieruchomości nie zastępuje orzeczeń sądów lub decyzji administracyjnych innych organów państwowych i samorządowych, wymaganych bądź wydawanych na podstawie odrębnych ustaw. Zezwolenie nie zwalnia także od obowiązku zachowania wymogów określonych w innych przepisach prawa. Udzielone cudzoziemcowi zezwolenie nie powoduje przyznania mu żadnych innych praw, poza prawem nabycia nieruchomości. Nie rodzi ono również żadnych dodatkowych praw i obowiązków po stronie zbywcy, poza uprawnieniem, ale nie obowiązkiem, zbycia nieruchomości cudzoziemcowi, który uzyskał zezwolenie. Zezwolenie zatem umożliwia cudzoziemcowi nabycie nieruchomości na powszechnie obowiązujących zasadach. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji może określić w zezwoleniu specjalne warunki, od których spełnienia uzależniona będzie możliwość nabycia nieruchomości przez cudzoziemca (art. 2 ust. 2 i art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy). Minister nie ustala jednak warunków wpływających na treść przyszłej umowy między stronami. W praktyce tego typu decyzje wydawane są bardzo rzadko, w 2015 r. nie wydano żadnej tego typu decyzji. 8. Instytucja promesy (art. 3d ustawy) Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców stwarza cudzoziemcom, zamierzającym nabyć nieruchomość w Polsce, możliwość ubiegania się o przyrzeczenie wydania zezwolenia, zwane promesą. Uzyskanie promesy ułatwia np. przystępowanie do przetargów i negocjacji w sprawie nabycia nieruchomości. Nie jest to jednak wymóg bezwzględny warunkujący przystąpienie do przetargu czy negocjacji (ustalenie warunków przetargu należy bowiem do organizatora przetargu). Wydanie promesy może nastąpić również na wniosek założycieli kontrolowanej przez cudzoziemców osoby prawnej 13

z siedzibą w Polsce na wstępnym etapie tworzenia spółki, do której ma być wniesiony aport (wkład niepieniężny) w postaci nieruchomości. Okres ważności promesy wynosi 1 rok od dnia wydania. W okresie ważności promesy organ nie może odmówić wydania zezwolenia, chyba że uległ zmianie stan faktyczny istotny dla rozstrzygnięcia sprawy. Do promesy stosuje się odpowiednio przepisy art. 1-3c ustawy, co oznacza, że jest ona decyzją administracyjną. Wydawana jest więc po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego i stosuje się do niej przepisy dotyczące zaskarżania decyzji. W razie odmowy udzielenia promesy cudzoziemiec może w terminie 14 dni zwrócić się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przysługują mu ponadto nadzwyczajne środki odwoławcze od decyzji ostatecznych przewidziane w Kodeksie postępowania administracyjnego oraz możliwość zaskarżenia decyzji do sądu administracyjnego. 9. Zwolnienia z obowiązku uzyskania zezwolenia dotyczące wszystkich cudzoziemców bez względu na obywatelstwo lub siedzibę Zwolnienia z obowiązku uzyskania zezwolenia przewidziane są w art. 8 ust. 1 ustawy. Nie dotyczą one jednak nieruchomości położonych w zasięgu strefy nadgranicznej oraz gruntów rolnych o powierzchni przekraczającej 1 ha. Wykaz gmin położonych w strefie nadgranicznej zawarty jest w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580). Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nie wymaga zezwolenia: nabycie samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. z 2015 r., poz. 1892) oraz nabycie samodzielnego lokalu użytkowego o przeznaczeniu garażowym lub udziału w takim lokalu, jeżeli jest to związane z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych nabywcy lub właściciela nieruchomości lub samodzielnego lokalu mieszkalnego, nabycie nieruchomości przez cudzoziemca zamieszkującego w Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 5 lat od udzielenia mu zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej; nabycie przez cudzoziemca, będącego małżonkiem obywatela polskiego i zamieszkującego w Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 2 lata od udzielenia mu zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, nieruchomości, które w wyniku nabycia stanowić będą wspólność ustawową małżonków; 14

nabycie przez cudzoziemca nieruchomości w drodze umowy ze zbywcą, jeżeli w dniu nabycia cudzoziemiec jest uprawniony do dziedziczenia ustawowego po zbywcy nieruchomości, a zbywca nieruchomości jest jej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem co najmniej 5 lat, nabycie przez osobę prawną lub spółkę handlową nieposiadającą osobowości prawnej mającą siedzibę w Polsce i kontrolowaną przez cudzoziemców, na cele statutowe, nieruchomości niezabudowanych, których łączna powierzchnia w całym kraju nie przekracza 0,4 ha na obszarze miast, nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, będącego bankiem i jednocześnie wierzycielem hipotecznym, w trybie przejęcia nieruchomości na własność w wyniku bezskutecznej licytacji w postępowaniu egzekucyjnym, nabycie lub objęcie przez bank z siedzibą na terytorium Polski kontrolowany przez cudzoziemców, w związku z dochodzeniem przez ten bank roszczeń wynikających z dokonanych czynności bankowych akcji lub udziałów w spółce, która jest lub stanie się w wyniku nabycia jej udziałów lub akcji cudzoziemcem i jest jednocześnie właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości położonych w Polsce. 10. Nabywanie lub obejmowanie przez cudzoziemców udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego z siedzibą na terytorium Polski Cudzoziemcy, z wyjątkiem cudzoziemców z Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiej, mają obowiązek uzyskać zezwolenie na nabycie lub objęcie udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego z siedzibą na terytorium Polski, będących właścicielami lub wieczystymi użytkownikami nieruchomości położonych na terytorium Polski. Mianowicie, zgodnie z art. 3e ust. 1 i 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, zezwolenia wymaga: 1. nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Polski, a także każda inna czynność prawna dotycząca udziałów lub akcji, jeżeli w ich wyniku spółka będąca właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanie się spółką kontrolowaną, 2. nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spółka ta jest spółką kontrolowaną, a udziały lub akcje nabywa lub obejmuje cudzoziemiec niebędący udziałowcem lub akcjonariuszem spółki. Obowiązek uzyskania zezwolenia na nabycie lub objęcie udziałów lub akcji nie dotyczy przypadków, gdy akcje spółki są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym albo spółka jest 15

właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości wyłączonej spod obowiązku uzyskania zezwolenia. Do zezwoleń na nabycie lub objęcie udziałów lub akcji stosuje się odpowiednio przepisy art. 1-3d ustawy. 11. Nabywanie nieruchomości, udziałów i akcji przez cudzoziemców z Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiej Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji przez cudzoziemców, będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiej, z wyjątkiem nabycia nieruchomości rolnych i leśnych przez okres 12 lat od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Literalna wykładnia przytoczonego przepisu prowadzi do wniosku, iż w odniesieniu do osób prawnych obejmuje on tylko osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą, a więc posiadające status przedsiębiorcy. Jednakże zauważyć należy, iż z chwilą przystąpienia 1 maja 2004 r. do Unii Europejskiej Polska, na mocy Traktatu Akcesyjnego podpisanego 16 kwietnia 2003 r. w Atenach, związana jest prawem europejskim, na które składają się m.in. postanowienia Traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej, tj. obecnie Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. nr 90, poz. 864/2 z późn. zm.) i Traktatu o Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. nr 90, poz. 864/30 z późn. zm.) Szczególny reżim dotyczący prawa europejskiego wyraża się w tym, iż akty prawa europejskiego wywierają skutek bezpośredni w sferze wewnętrznej państw członkowskich, mając pierwszeństwo przed prawem krajowym w razie rozbieżności interpretacyjnych. Zgodnie z art. 63 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zakazane są wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału oraz w płatnościach między podmiotami z państw członkowskich. Swoboda przepływu kapitału dotyczy wszystkich podmiotów z obszaru Unii Europejskiej i odnosi się też do swobody nabywania nieruchomości. W związku z powyższym należy przyjąć, iż zakres podmiotowy zwolnienia od obowiązku uzyskania zezwolenia na zakup nieruchomości, jak i ograniczeń w zakresie nabywania nieruchomości rolnych i leśnych, obejmuje wszystkie podmioty z EOG, bez względu na okoliczność prowadzenia lub nieprowadzenia działalności gospodarczej w przypadku osób prawnych. Istniejące ograniczenia dotyczące obecnie jedynie nabywania nieruchomości rolnych i leśnych znajdują podstawę prawną w załączniku nr XII do Traktatu Akcesyjnego, którego postanowienia stanowią również prawo europejskie. Odnośnie zakresu przedmiotowego art. 8 ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wskazać należy, iż nie wymaga zezwolenia nabywanie lub obejmowanie przez cudzoziemców z Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiej udziałów lub akcji w spółkach będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości położonych w Polsce. Wymóg uzyskania przez wskazane podmioty zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych jest 16

przyjęty w drodze wyjątku od obowiązującej w państwach członkowskich EOG zasady swobodnego przepływu kapitału, z której wynika też swoboda nabywania nieruchomości, udziałów i akcji. Ograniczenia w zakresie swobody przepływu kapitału dotyczą aktualnie jedynie nabywania nieruchomości rolnych i leśnych i jako wyjątków nie można interpretować ich rozszerzająco. Ograniczenia te nie obejmują więc nabywania lub obejmowania przez wskazane wyżej podmioty udziałów lub akcji w spółkach będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości położonych w Polsce, także w przypadku gdy są to nieruchomości rolne lub leśne. Ustanowiony w art. 8 ust. 2 ustawy okres przejściowy dotyczący nabywania nieruchomości rolnych i leśnych obowiązuje do dnia 1 maja 2016 r. 12. Kontrola sądów administracyjnych Zgodnie z art. 3 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r, poz. 270 z późn. zm.) wojewódzkie sądy administracyjne oraz Naczelny Sąd Administracyjny orzekają w sprawach skarg na decyzje administracyjne i postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, a ponadto rozpoznają skargi na bezczynność organów administracji publicznej. W 2015 r. do organu wpłynęły 4 skargi na decyzje ministra właściwego do spraw wewnętrznych. W zakresie dwóch skarg Sąd wydał postanowienia odrzucające skargę, natomiast w zakresie dwóch pozostałych postępowania nadal się toczą. Ponadto w 2015 r. sądy administracyjne rozpatrzyły ostatecznie 2 skargi na decyzje ministra właściwego do spraw wewnętrznych, wydane na podstawie ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, które zostały wniesione do sądu w latach poprzednich. W pierwszym przypadku skarga została oddalona jako bezzasadna, natomiast w drugim przypadku wyrokiem Sądu decyzje ministra właściwego do spraw wewnętrznych, których dotyczyła skarga, zostały uchylone. Poniżej przedstawiono liczbę skarg, które zostały rozpatrzone przez sądy w porównaniu z liczbą wydanych decyzji w poszczególnych latach, wnoszonych od 1991 r. do 2015 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego (od 2004 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego) na decyzje ministra właściwego do spraw wewnętrznych: w 1991 r. - 7 skarg (635 decyzji), w 1992 r. - 4 skargi (1238 decyzji), w 1993 r. - 14 skarg (1285 decyzji), w 1994 r. - 9 skarg (1695 decyzji), w 1995 r. - 11 skarg (1839 decyzji), w 1996 r. - 16 skarg (2048 decyzji), w 1997 r. - 7 skarg (2887 decyzji), w 1998 r. - 12 skarg (3161 decyzji), 17

w 1999 r. - 9 skarg (3641 decyzji), w 2000 r. - 8 skarg (2606 decyzji), w 2001 r. - 11 skarg (2525 decyzji), w 2002 r. - 6 skarg (2909 decyzji), w 2003 r. - 15 skarg (2822 decyzje), w 2004 r. - 21 skarg ( 2518 decyzji), w 2005 r. - 5 skarg (1133 decyzje), w 2006 r. - 5 skarg (1072 decyzje), w 2007 r. - 3 skargi (1030 decyzji), w 2008 r. - 3 skargi (1013 decyzji), w 2009 r. - 3 skargi (792 decyzje), w 2010 r. - 4 skargi (620 decyzji), w 2011 r. 3 skargi (685 decyzji), w 2012 r. 5 skarg (677 decyzji), w 2013 r. 9 skarg (530 decyzji), w 2014 r. 5 skarg (591 decyzji), w 2015 r. 4 skargi (659 decyzji). Sprawozdanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji w 2015 r. Ogółem, w latach 1991 2015, zostało rozpatrzonych 197 skarg przez sądy administracyjne (od 2004 r. przez WSA) w stosunku do 40611 decyzji wydanych w tych latach przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, co oznacza, że jedynie 0,48 % wydanych decyzji zostało zaskarżonych. 18

Rozdział II SKALA ZAINTERESOWANIA CUDZOZIEMCÓW NABYWANIEM NIERUCHOMOŚCI W ROKU 2015 - ZEZWOLENIA W 2015 r. do ministra właściwego do spraw wewnętrznych wpłynęło łącznie 667 wniosków o udzielenie zezwolenia na nabycie nieruchomości oraz udziałów i akcji w spółkach będących właścicielem bądź użytkownikiem wieczystym nieruchomości położonych w Polsce. W ramach przywołanej powyżej liczby, 656 wniosków dotyczyło nieruchomości, a 11 wniosków - udziałów i akcji. W roku sprawozdawczym minister właściwy do spraw wewnętrznych wydał łącznie 823 rozstrzygnięcia administracyjne w zakresie wniosków o wydanie zezwolenia na rzecz cudzoziemców, w tym 8 rozstrzygnięć dotyczyło nabycia (objęcia) udziałów lub akcji. Wskazana liczba obejmuje również rozstrzygnięcia dotyczące wniosków pozostałych do rozpatrzenia z poprzedniego okresu sprawozdawczego. Ponadto 15 spraw pozostawiono bez rozpoznania na podstawie art. 64 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż wnioski nie spełniały wymagań formalnych, o których mowa w przepisach prawa. W ramach wyżej wymienionej liczby rozstrzygnięć administracyjnych, wydano: 410 zezwoleń na nabycie nieruchomości gruntowych, lokali, udziałów i akcji, 12 promes, 40 decyzji odmownych, 7 decyzji zmieniających, 178 decyzji umarzających postępowanie, 12 decyzji utrzymujących w mocy decyzje zaskarżone przez stronę w trybie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, 164 postanowienia (m. in. o zawieszeniu i podjęciu zawieszonego postępowania lub o przedłużeniu terminu na wniesienie sprzeciwu przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi). Spośród 410 spraw, zakończonych decyzją pozytywną, wydano: 341 zezwoleń na nabycie nieruchomości gruntowych, 68 zezwoleń na nabycie lokali mieszkalnych i użytkowych, 1 zezwolenie na nabycie udziałów w spółce, będącej właścicielem nieruchomości położonych w Polsce. W 2015 r. minister właściwy do spraw wewnętrznych wydał łącznie 40 decyzji odmawiających cudzoziemcom udzielenia zezwolenia na nabycie nieruchomości oraz lokali. W ramach wymienionej liczby, decyzje negatywne zostały wydane z powodu niewykazania przez 19

cudzoziemca jego trwałych więzi z Polską, bądź braku spełnienia ustawowych przesłanek uzasadniających wydanie zezwolenia. W ramach wskazanej liczby wszystkich decyzji odmownych 13 decyzji odmownych wydano z powodu wyrażenia sprzeciwu przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Nie wydano natomiast żadnej decyzji odmawiającej udzielenia zezwolenia na nabycie (objęcie) udziałów lub akcji. 1. Nieruchomości gruntowe Przepisy ustawy dotyczą nabywania przez cudzoziemców prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, a zatem w Sprawozdaniu prezentowane są łącznie dane dotyczące obu tych form nabycia nieruchomości. W 2015 r. cudzoziemcy uzyskali łącznie 335 zezwoleń na nabycie nieruchomości gruntowych o łącznej powierzchni 459,86 ha: osoby prawne otrzymały 110 zezwoleń na łączną powierzchnię 425,69 ha nieruchomości, osoby fizyczne otrzymały 225 zezwoleń na nabycie nieruchomości o łącznej powierzchni 34,17 ha. Wynika z tego, że średnia powierzchnia nieruchomości w stosunku do których wydano zezwolenie dla osób prawnych wynosiła 3,87 ha, a dla osób fizycznych 0,15 ha. Powyższe wskazuje zatem, iż wnioskowano o wydanie zezwolenia na nieruchomości o niewielkiej powierzchni. Ponadto wydano 6 zezwoleń dotyczących nieruchomości o łącznej powierzchni 0,77 ha na rzecz przedstawicielstw dyplomatycznych państw obcych w Polsce Algierskiej Republiki Ludowo- Demokratycznej, Kataru, Łotwy, Islamskiej Republiki Pakistanu i Włoch, z przeznaczeniem nieruchomości na placówki dyplomatyczne wskazanych państw. Zezwolenia dotyczyły najczęściej nieruchomości położonych w województwach: 1) mazowieckim (111,02 ha), 4) wielkopolskim (48,35 ha), 2) zachodniopomorskim (52,64 ha), 5) małopolskim (48,31 ha), 3) warmińsko-mazurskim (51,75 ha), 6) lubuskim (26,05 ha). Osoby prawne zainteresowane były głównie uzyskaniem zezwolenia na nabycie nieruchomości położonych w województwach: 1) mazowieckim (100,95 ha), 4) małopolskim (46,12 ha), 2) zachodniopomorskim (51,91 ha), 5) wielkopolskim (45,43 ha), 3) warmińsko-mazurskim (50,01 ha), 6) lubuskim (25,53 ha). Osoby fizyczne zainteresowane były głównie otrzymaniem zezwolenia na nabycie nieruchomości położonych w województwach: 1) mazowieckim (10,07 ha), 3) lubelskim (3,84 ha), 2) dolnośląskim (6,36 ha), 4) wielkopolskim (2,92 ha). 20

Wśród cudzoziemców, którym wydano zezwolenie (osób fizycznych i osób prawnych łącznie) najczęściej reprezentowane było obywatelstwo i kapitał: 1) ukraiński (99 zezwoleń w odniesieniu do 15,45 ha nieruchomości), 2) białoruski (28 zezwoleń w odniesieniu do 5,95 ha nieruchomości), 3) niemiecki (26 zezwoleń w odniesieniu do 59,24 ha nieruchomości), 4) rosyjski (17 zezwoleń w odniesieniu do 5,43 ha nieruchomości), 5) holenderski (16 zezwoleń w odniesieniu do 86,81 ha nieruchomości). Biorąc pod uwagę liczbę wydanych zezwoleń podmioty ukraińskie należy uznać za zdecydowanie dominujące. Na 335 z ogólnej liczby zezwoleń udzielonych osobom fizycznym i prawnym na nabycie nieruchomości gruntowych w roku 2015, ok. 30 % zezwoleń otrzymały podmioty ukraińskie. Kapitał holenderski dominował natomiast w odniesieniu do powierzchni nieruchomości objętych zezwoleniem 86,81 ha, co stanowi ok. 19 % powierzchni wszystkich nieruchomości, co do których wydano zezwolenie w 2015 roku. Natomiast wśród podmiotów spoza EOG w zakresie powierzchni nieruchomości dominowały podmioty z Ukrainy 15,45 ha. Zezwolenia na nabycie nieruchomości gruntowych (powierzchnia nieruchomości wg województw) Rodzaj Osoba Fizyczna Osoba Prawna Suma Powierzchnia ha Powierzchnia ha Województwo DOLNOŚLĄSKIE 6,36 8,77 15,13 KUJAWSKO-POMORSKIE 0,73 20,56 21,29 LUBELSKIE 3,84 0,48 4,32 LUBUSKIE 0,52 25,53 26,05 ŁÓDZKIE 0,53 12,79 13,32 MAŁOPOLSKIE 2,19 46,12 48,31 MAZOWIECKIE 10,07 100,95 111,02 OPOLSKIE 0,16 6,38 6,55 PODKARPACKIE 1,24 11,42 12,67 PODLASKIE 0,36 0,66 1,02 POMORSKIE 1,51 13,84 15,36 ŚLĄSKIE 1,25 22,67 23,92 ŚWIĘTOKRZYSKIE 0,00 8,16 8,16 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 1,74 50,01 51,75 WIELKOPOLSKIE 2,92 45,43 48,35 ZACHODNIOPOMORSKIE 0,73 51,91 52,64 Suma 34,17 425,69 459,86 21

Powierzchnia w ha 0,01-10,00 10,01-20,00 20,01-30,00 30,01-60,00 60,01-100,00 100,01-200,00 22

Zezwolenia na nabycie nieruchomości gruntowych (powierzchnia nieruchomości i liczba zezwoleń wg kraju pochodzenia wnioskodawcy) Rodzaj Osoba Fizyczna Osoba Prawna Suma Suma Kraj Powierzchnia ha Liczba zezwoleń Powierzchnia ha Liczba zezwoleń Afganistan 0,01 1 0,01 1 Armenia 0,84 8 0,84 8 Australia 0,12 2 0,12 2 Austria 0,23 1 17,15 6 17,38 7 Autonomia Palestyńska 0,09 1 0,09 1 Bangladesz 0,0002 1 0,0002 1 Belgia 0,10 1 17,80 5 17,90 6 Białoruś 5,65 27 0,30 1 5,95 28 Brazylia 0,10 1 0,10 1 Bułgaria 0,18 1 0,18 1 Chiny 2,02 13 2,60 2 4,61 15 Cypr 47,11 7 47,11 7 Czechy 0,73 1 2,18 2 2,91 3 Dania 0,45 1 21,45 4 21,89 5 Egipt 0,08 1 0,08 1 Finlandia 8,22 3 8,22 3 Francja 22,55 9 22,55 9 Gruzja 0,0003 1 0,0003 1 Hiszpania 0,87 3 0,87 3 Holandia 3,60 1 83,21 15 86,81 16 Indie 0,53 4 0,68 1 1,21 5 Irak 0,04 1 0,04 1 Irlandia 55,81 2 55,81 2 Izrael 0,60 2 0,60 2 Jordania 0,37 1 0,37 1 Kamerun 0,50 1 0,50 1 Kolumbia 0,13 3 0,13 3 Korea Południowa 0,25 2 0,25 2 Kuwejt 0,28 1 0,28 1 Luxemburg 51,12 12 51,12 12 Meksyk 0,09 2 0,09 2 Mołdawia 0,16 1 0,16 1 Niemcy 1,49 4 57,75 22 59,24 26 Norwegia 1,92 1 1,92 1 Pakistan 0,08 2 0,08 2 Rep. Południowej Afryki 0,10 2 0,10 2 Rosja 1,60 16 3,83 1 5,43 17 Singapur 0,003 1 0,0003 1 Słowacja 1,33 1 1,33 1 Syria 0,06 1 0,06 1 Szwecja 0,14 1 12,92 3 13,06 4 Turcja 0,27 5 0,27 5 Ukraina 12,03 98 3,42 1 15,45 99 USA 0,23 5 7,82 3 8,05 8 Uzbekistan 0,24 2 0,24 2 Węgry 2,20 1 2,20 1 Wielka Brytania 0,44 1 0,62 1 1,06 2 Wietnam 0,25 7 0,25 7 Włochy 2,59 2 2,59 2 Zimbabwe 0,37 2 0,37 2 Suma 34,17 225 425,69 110 459,86 335 23

Porównując dane z ostatnich 5 lat należy stwierdzić, iż liczba wydanych zezwoleń na nabycie nieruchomości gruntowych przez cudzoziemców utrzymuje się na zbliżonym poziomie. Co prawda w 2013 r. udzielono o 66 zezwoleń mniej niż w roku 2012, to z kolei w roku 2015 udzielono o kilkanaście zezwoleń więcej niż w 2012 r. W 2015 r. zauważa się natomiast dużą różnicę w powierzchni nabytych nieruchomości w stosunku do roku 2014 r. Powierzchnia ta jest o ok. 55 % mniejsza niż w 2014 r. Może mieć to związek ze specyfiką zdarzeń prawnych, mocą których miało dojść do nabycia nieruchomości. Zauważyć należy, iż w 2014 r. zaobserwowano zwiększoną ilość wniosków podmiotów osób prawnych ubiegających się o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości w związku z zamiarem dokonania połączenia spółek w rozumieniu przepisów prawa handlowego. Szczególnie zauważalna była ta tendencja na rynku spółek wykonujących działalność w obszarze wydobycia piasku i kopalin. W 2015 r. liczba tego typu nieruchomości nie była już tak znaczna. Ponadto w omawianym okresie sprawozdawczym zauważalnie zwiększyła się liczba zezwoleń wydawanych na rzecz osób fizycznych spoza EOG, które planują osiedlić się w Polsce i uczynić z niej swoje centrum życiowe (w 2014 r. było to 133 zezwoleń, a w 2015 r. - 214 zezwoleń). Liczba zezwoleń na nabycie nieruchomości gruntowych w latach 2011-2015 350 300 250 200 150 100 50 0 2011 2012 2013 2014 2015 Liczba zezwoleń 309 318 252 271 335 24

Powierzchnia nieruchomości gruntowych objętych zezwoleniami w latach 2011-2015 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2011 2012 2013 2014 2015 Powierzchnia (w ha) 1008 1033 697 1036 460 (Powyższe wykresy nie uwzględniają zezwoleń wydanych na rzecz przedstawicielstw dyplomatycznych państw obcych w Polsce). 1.1. Nieruchomości rolne i leśne W 2015 r. minister właściwy do spraw wewnętrznych wydał cudzoziemcom 162 zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych o łącznej powierzchni 446,05 ha, co stanowi ok. 97 % powierzchni wszystkich nieruchomości gruntowych objętych zezwoleniami w omawianym roku sprawozdawczym. Zestawienie tabelaryczne Zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych obejmuje nieruchomości stanowiące grunty rolne oraz leśne, przy czym wiele nieruchomości rolnych ma również częściowo charakter gruntów leśnych. Ze względu na mieszany charakter gruntów istnieje konieczność umieszczenia tego rodzaju nieruchomości w jednym zestawieniu. W ramach 162 zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych, 32 zezwolenia dotyczyły nieruchomości stricte leśnych o łącznej powierzchni 118,44 ha. 25

Liczba zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych w porównaniu z liczbą zezwoleń na pozostałe nieruchomości gruntowe 52% 48% Nieruchomości rolne i leśne Pozostałe nieruchomości Osoby fizyczne otrzymały 53 zezwolenia dotyczące łącznie 20,44 ha nieruchomości rolnych i leśnych, zaś osoby prawne 109 zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych o łącznej powierzchni 425,61 ha. W 2015 r. cudzoziemcy uzyskali zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych położonych najczęściej w województwach: 1) mazowieckim (106,57 ha), 4) wielkopolskim (47,85 ha), 2) zachodniopomorskim (52,53 ha), 5) małopolskim (46,49 ha), 3) warmińsko-mazurskim (51,52 ha), 6) lubuskim (25,76 ha). Ze względu na obywatelstwo lub kraj pochodzenia kapitału najwięcej zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych otrzymały osoby fizyczne i prawne pochodzące z: 1) Niemiec (26 zezwoleń w odniesieniu do 59,24 ha nieruchomości), 2) Ukrainy (25 zezwoleń w odniesieniu do 10,11 ha nieruchomości), 3) Holandii (16 zezwoleń w odniesieniu do 86,81 ha nieruchomości), 4) Luksemburga (12 zezwoleń w odniesieniu do 51,12 ha nieruchomości), 5) Francji (9 zezwoleń w odniesieniu do 22,55 ha nieruchomości). Analizując dane z ostatnich 5 lat tendencje w zakresie zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych, biorąc pod uwagę liczbę wydanych zezwoleń, nie ulegają większym zmianom za wyjątkiem 2013 r. i 2015 r., w których odnotowano mniejszą powierzchnię nieruchomości objętych zezwoleniami. 26

Liczba zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych w stosunku do pozostałych nieruchomości w latach 2011-2015 350 300 250 200 150 100 50 0 2011 2012 2013 2014 2015 Nieruchomości rolne i leśne 217 218 161 166 162 Pozostałe nieruchomości 91 95 90 105 173 Powierzchnia nieruchomości rolnych i leśnych objętych zezwoleniami w latach 2011-20 1200 1000 800 600 400 200 0 2011 2012 2013 2014 2015 Powierzchnia w ha 1001 1021 661 1030 446 27

Poniżej przedstawiono szczegółowe dane dotyczące wydanych w 2015 r. zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych z podziałem na województwa oraz kraj pochodzenia nabywcy. Zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych (powierzchnia nieruchomości wg województw) Rodzaj Osoba Fizyczna Osoba Prawna Suma Województwo Powierzchnia ha Powierzchnia ha DOLNOŚLĄSKIE 5,16 8,77 13,93 KUJAWSKO-POMORSKIE 0,50 20,56 21,06 LUBELSKIE 2,41 0,48 2,89 LUBUSKIE 0,23 25,53 25,76 ŁÓDZKIE 12,79 12,79 MAŁOPOLSKIE 0,37 46,12 46,49 MAZOWIECKIE 5,71 100,86 106,57 OPOLSKIE 6,38 6,38 PODKARPACKIE 0,36 11,42 11,79 PODLASKIE 0,66 0,66 POMORSKIE 0,28 13,84 14,12 ŚLĄSKIE 0,88 22,67 23,55 ŚWIĘTOKRZYSKIE 8,16 8,16 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 1,52 50,01 51,52 WIELKOPOLSKIE 2,42 45,43 47,85 ZACHODNIOPOMORSKIE 0,62 51,91 52,53 Suma 20,44 425,61 446,05 Pow ierzchnia ha 0,01-10,00 10,01-20,00 20,01-30,00 30,01-60,00 60,01-100,00 100,01-200,00 28

Zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych (powierzchnia nieruchomości i liczba zezwoleń wg kraju pochodzenia wnioskodawcy) Rodzaj Osoba Fizyczna Osoba Prawna Suma Suma Powierzchnia ha Liczba zezwoleń Powierzchnia ha Liczba zezwoleń Kraj Armenia 0,20 1 0,20 1 Austria 0,23 1 17,15 6 17,38 7 Belgia 0,10 1 17,80 5 17,90 6 Białoruś 3,94 4 0,30 1 4,24 5 Bułgaria 0,18 1 0,18 1 Chiny 0,13 1 2,60 2 2,73 3 Cypr 47,11 7 47,11 7 Czechy 0,73 1 2,18 2 2,91 3 Dania 0,45 1 21,45 4 21,89 5 Finlandia 8,22 3 8,22 3 Francja 22,55 9 22,55 9 Hiszpania 0,87 3 0,87 3 Holandia 3,60 1 83,21 15 86,81 16 Indie 0,68 1 0,68 1 Irlandia 55,81 2 55,81 2 Izrael 0,60 2 0,60 2 Korea Płd. 0,15 1 0,15 1 Kuwejt 0,28 1 0,28 1 Luxemburg 51,12 12 51,12 12 Niemcy 1,49 4 57,75 22 59,24 26 Norwegia 1,92 1 1,92 1 Pakistan 0,004 1 0,004 1 Rosja 0,84 5 3,83 1 4,67 6 Słowacja 1,33 1 1,33 1 Szwecja 0,14 1 12,92 3 13,06 4 Turcja 0,09 1 0,09 1 Ukraina 6,69 24 3,42 1 10,11 25 USA 7,82 3 7,82 3 Węgry 2,20 1 2,20 1 Wielka Brytania 0,44 1 0,62 1 1,06 2 Włochy 2,59 2 2,59 2 Zimbabwe 0,33 1 0,33 1 Suma 20,44 53 425,61 109 446,05 162 1.2. Zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych wydane na rzecz podmiotów z Europejskiego Obszaru Gospodarczego W omawianym okresie sprawozdawczym cudzoziemcy osoby fizyczne będące obywatelami państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w ramach 53 zezwoleń udzielonych wszystkim osobom fizycznym na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych, otrzymały 11 zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych o łącznej powierzchni 7,18 ha, co stanowi niecałe 21% liczby 29

wszystkich zezwoleń udzielonych osobom fizycznym na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych w 2015 r. Obywatele państw członkowskich EOG byli głównie zainteresowani uzyskaniem zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych położonych w województwach: dolnośląskim (4,14 ha), warmińsko-mazurskim (0,99 ha) i śląskim (0,73 ha). Spośród cudzoziemców będących obywatelami państw członkowskich EOG o uzyskanie zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych najczęściej występowali obywatele Niemiec (4 zezwolenia w odniesieniu do 1,49 ha nieruchomości). Obywatele pozostałych państw otrzymali po 1 zezwoleniu. W omawianym okresie cudzoziemcy osoby prawne przedsiębiorcy państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego otrzymali 109 zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych o łącznej powierzchni 425,61 ha, co stanowi całość zezwoleń wydanych osobom prawnym na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych w 2015 r. Przedsiębiorcy państw członkowskich EOG byli zainteresowani głównie wydaniem zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych położonych w województwach: mazowieckim (97,35 ha), zachodniopomorskim (51,91 ha), warmińsko-mazurskim (50,01 ha) i małopolskim (46,12 ha). Wśród cudzoziemców, będących przedsiębiorcami z państw członkowskich EOG oraz Konfederacji Szwajcarskiej, którzy uzyskali zezwolenie na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych, najczęściej reprezentowany był kapitał: 1) niemiecki (22 zezwolenia w odniesieniu do 57,75 ha nieruchomości), 2) holenderski (15 zezwoleń w odniesieniu do 83,21 ha nieruchomości), 3) luksemburski (12 zezwoleń w odniesieniu do 51,12 ha nieruchomości). 30

Szczegółowe dane dotyczące wydanych zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych przez obywateli i przedsiębiorców Europejskiego Obszaru Gospodarczego przedstawiają poniższe zestawienia. Zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych przez obywateli i przedsiębiorców Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Konfederacji Szwajcarskiej (powierzchnia nieruchomości wg województw) Rodzaj Osoba Fizyczna Osoba Prawna Suma Województwo Powierzchnia ha Powierzchnia ha DOLNOŚLĄSKIE 4,14 8,77 12,91 KUJAWSKO-POMORSKIE 20,56 20,56 LUBELSKIE 0,14 0,48 0,62 LUBUSKIE 0,23 21,70 21,93 ŁÓDZKIE 12,79 12,79 MAŁOPOLSKIE 46,12 46,12 MAZOWIECKIE 97,35 97,35 OPOLSKIE 4,37 4,37 PODKARPACKIE 11,42 11,42 PODLASKIE 0,36 0,36 POMORSKIE 11,97 11,97 ŚLĄSKIE 0,73 22,67 23,40 ŚWIĘTOKRZYSKIE 8,16 8,16 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 0,99 50,01 50,99 WIELKOPOLSKIE 0,47 38,30 38,77 ZACHODNIOPOMORSKIE 0,49 51,91 52,40 Suma 7,18 406,96 414,14 Zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych przez spółki z siedzibą w Polsce, w których kapitał dominujący pochodzi z kraju spoza EOG (powierzchnia nieruchomości wg województw) Rodzaj Osoba Prawna Suma Województwo Powierzchnia ha LUBUSKIE 3,83 3,83 MAZOWIECKIE 3,51 3,51 OPOLSKIE 2,01 2,01 PODLASKIE 0,30 0,30 POMORSKIE 1,87 1,87 WIELKOPOLSKIE 7,13 7,13 Suma 18,65 18,65 31

Zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych przez obywateli i przedsiębiorców Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Konfederacji Szwajcarskiej (powierzchnia nieruchomości i liczba zezwoleń wg kraju pochodzenia wnioskodawcy) Rodzaj Osoba Fizyczna Osoba Prawna Suma Suma Kraj Powierzchnia ha Liczba zezwoleń Powierzchnia ha Liczba zezwoleń Austria 0,23 1 17,15 6 17,38 7 Belgia 0,10 1 17,80 5 17,90 6 Bułgaria 0,18 1 0,18 1 Cypr 47,11 7 47,11 7 Czechy 0,73 1 2,18 2 2,91 3 Dania 0,45 1 21,45 4 21,89 5 Finlandia 8,22 3 8,22 3 Francja 22,55 9 22,55 9 Hiszpania 0,87 3 0,87 3 Holandia 3,60 1 83,21 15 86,81 16 Irlandia 55,81 2 55,81 2 Luxemburg 51,12 12 51,12 12 Niemcy 1,49 4 57,75 22 59,24 26 Norwegia 1,92 1 1,92 1 Słowacja 1,33 1 1,33 1 Szwecja 0,14 1 12,92 3 13,06 4 Węgry 2,20 1 2,20 1 Wielka Brytania 0,44 1 0,62 1 1,06 2 Włochy 2,59 2 2,59 2 Suma 7,18 11 406,96 100 414,14 111 Zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych przez spółki z siedzibą w Polsce, w których kapitał dominujący pochodzi z kraju spoza EOG (powierzchnia nieruchomości i liczba zezwoleń wg kraju pochodzenia wnioskodawcy) Rodzaj Osoba Prawna Powierzchnia ha Liczba zezwoleń Kraj Białoruś 0,30 1 Chiny 2,60 2 Indie 0,68 1 Rosja 3,83 1 Ukraina 3,42 1 USA 7,82 3 Suma 18,65 9 32

1.3. Nieruchomości leśne Sprawozdanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji w 2015 r. Wśród 32 zezwoleń wydanych cudzoziemcom na nabycie nieruchomości o charakterze wyłącznie leśnym, 6 zezwoleń wydano na rzecz osób fizycznych i dotyczyły one nieruchomości położonych w województwie mazowieckim (1,55 ha). Natomiast o uzyskanie zezwolenia na nabycie tych nieruchomości wystąpili obywatele Białorusi, Rosji oraz Ukrainy. Zezwolenia na nabycie nieruchomości leśnych wydane na rzecz cudzoziemskich osób prawnych dotyczyły nieruchomości położonych głównie w województwach: warmińsko-mazurskim (47,41 ha), lubuskim (22,33 ha) oraz podkarpackim (11,01 ha). O wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości stricte leśnych występowali m.in. przedsiębiorcy z kapitałem: francuskim, holenderskim oraz luksemburskim (po 4 zezwolenia). W ramach 109 zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych udzielonych osobom prawnym z Europejskiego Obszaru Gospodarczego, 26 zezwoleń dotyczyło nieruchomości o charakterze stricte leśnym o łącznej powierzchni 116,89 ha. Na przestrzeni ostatnich 5 lat w zakresie zezwoleń wydanych na nabycie nieruchomości leśnych wskazać należy na lata 2011 i 2014, gdzie powierzchnia tych nieruchomości była znacząco większa. Związane jest to ze specyfiką wniosków, które zostały rozpatrzone w tych latach. 33

Szczegółowe dane dotyczące zezwoleń wydanych na nabycie nieruchomości leśnych zaprezentowano poniżej. Zezwolenia na nabycie nieruchomości leśnych (powierzchnia nieruchomości wg województw) Rodzaj Osoba Fizyczna Osoba Prawna Powierzchnia ha Powierzchnia ha Suma Województwo DOLNOŚLĄSKIE 0,31 0,31 KUJAWSKO-POMORSKIE 3,18 3,18 LUBUSKIE 22,33 22,33 ŁÓDZKIE 1,91 1,91 MAŁOPOLSKIE 2,55 2,55 MAZOWIECKIE 1,55 9,16 10,71 PODKARPACKIE 11,01 11,01 POMORSKIE 5,38 5,38 ŚLĄSKIE 9,02 9,02 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 47,41 47,41 WIELKOPOLSKIE 3,46 3,46 ZACHODNIOPOMORSKIE 1,17 1,17 Suma 1,55 116,89 118,44 Zezwolenia na nabycie nieruchomości leśnych (powierzchnia nieruchomości i liczba zezwoleń wg kraju pochodzenia wnioskodawcy) Rodzaj Osoba Fizyczna Osoba Prawna Suma Suma Powierzchnia ha Liczba zezwoleń Powierzchnia ha Liczba zezwoleń Kraj Austria 11,18 2 11,18 2 Belgia 3,80 2 3,80 2 Białoruś 0,94 1 0,94 1 Chiny 0,73 1 0,73 1 Cypr 0,10 1 0,10 1 Dania 7,63 2 7,63 2 Francja 5,84 4 5,84 4 Holandia 3,16 4 3,16 4 Irlandia 55,50 1 55,50 1 Luxemburg 4,77 4 4,77 4 Niemcy 9,33 3 9,33 3 Rosja 0,26 2 3,83 1 4,09 3 Szwecja 11,01 1 11,01 1 Ukraina 0,35 3 0,35 3 Suma 1,55 6 116,89 26 118,44 32 34

2. Lokale W 2015 r. cudzoziemcy otrzymali 68 zezwoleń ministra właściwego do spraw wewnętrznych na nabycie lokali użytkowych oraz położonych w strefie nadgranicznej samodzielnych lokali mieszkalnych o łącznej powierzchni 4 578,89 m 2. Obowiązek uzyskania zezwolenia na nabycie lokali nie dotyczy osób fizycznych i osób prawnych będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo Konfederacji Szwajcarskiej. W tym roku sprawozdawczym, podobnie jak w roku poprzednim, wszystkie zezwolenia na nabycie lokali uzyskały osoby fizyczne. Lokale te położone były najczęściej w województwach: 1) pomorskim ( 2 479,32 m 2 ), 2) dolnośląskim (626,68 m 2 ), 3) zachodniopomorskim (558,92 m 2 ), 4) lubelskim (304,42 m 2 ), 5) lubuskim (200,43 m 2 ). Cudzoziemcami najczęściej występującymi do Ministra o uzyskanie zezwolenia na nabycie lokali mieszkalnych położonych w strefie nadgranicznej oraz lokali użytkowych, biorąc pod uwagę liczbę zezwoleń, byli głównie obywatele: Ukrainy (28 zezwoleń w odniesieniu do 1 639,58 m 2 lokali), Białorusi (12 zezwoleń w odniesieniu do 759,80 m² lokali) i Rosji (8 zezwoleń w odniesieniu do 698,01 m 2 lokali), co stanowi niecałe 71 % wszystkich zezwoleń wydanych cudzoziemcom na nabycie lokali mieszkalnych i użytkowych. Średnia powierzchnia lokalu przypadająca na 1 zezwolenie wyniosła 67,34 m 2. Poniższe tabele przedstawiają szczegółowe zestawienia dotyczące zezwoleń wydanych w 2015 r. na nabycie lokali mieszkalnych i użytkowych oraz dane porównawcze w tym zakresie obejmujące ostatnie 5 lat. 35

Rodzaj Zezwolenia na nabycie lokali mieszkalnych i użytkowych (powierzchnia lokali wg województw) Województwo Osoba Fizyczna Powierzchnia m2 DOLNOŚLĄSKIE 626,68 LUBELSKIE 304,42 LUBUSKIE 200,43 MAŁOPOLSKIE 6,12 MAZOWIECKIE 26,33 PODKARPACKIE 76,87 PODLASKIE 65,00 POMORSKIE 2 479,32 ŚLĄSKIE 169,30 WIELKOPOLSKIE 65,50 ZACHODNIOPOMORSKIE 558,92 Suma 4 578,89 Pow ierzchnia m2 0,01-20,00 20,01-100,00 100,01-400,00 400,01-600,00 600,01-1 000,00 1 000,01-2 500,00 36

Rodzaj Kraj Zezwolenia na nabycie lokali mieszkalnych i użytkowych (powierzchnia lokali i liczba zezwoleń wg kraju pochodzenia wnioskodawcy) Osoba Fizyczna Powierzchnia m2 Liczba zezwoleń Albania 103,40 2 Armenia 128,57 2 Białoruś 759,80 12 Chiny 0,94 1 Indie 62,66 1 Izrael 66,05 1 Kanada 220,72 3 Kuwejt 143,24 1 Mongolia 94,14 1 Republika Południowej 55,90 1 Afryki Rosja 698,01 8 Syria 293,32 2 Tajlandia 38,69 1 Tunezja 53,80 1 Turcja 52,50 1 Ukraina 1 639,58 28 USA 167,58 2 Suma 4 578,89 68 37

3. Akcje i Udziały W 2015 r. minister właściwy do spraw wewnętrznych wydał 1 zezwolenie dla spółki z siedzibą w USA na nabycie udziałów w spółce będącej właścicielem 6,49 ha nieruchomości położonych w województwie kujawsko-pomorskim (w tym nieruchomości rolne i leśne o powierzchni 4,64 ha). Należy przypomnieć, że z dniem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej obywatele oraz przedsiębiorcy pochodzący z państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a od września 2008 r. również obywatele Konfederacji Szwajcarskiej nie muszą legitymować się zezwoleniem na nabycie udziałów i akcji w spółkach z siedzibą w Polsce, będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości w Polsce, z uwagi na to liczba wydanych zezwoleń na nabycie lub objęcie akcji lub udziałów od lat jest niewielka. Potwierdzają to poniższe zestawienia. 38

Dane statystyczne zaprezentowane w tej części Sprawozdania wskazują, iż w zakresie liczby udzielonych zezwoleń zainteresowanie cudzoziemców nabyciem nieruchomości w Polsce w 2015 r. wzrosło o 14%. Znacząco spadła natomiast powierzchnia nieruchomości objętych zezwoleniami. Wpływ na ten spadek miała w szczególności specyfika transakcji dokonanych w 2015 r. Natomiast, podobnie jak w roku poprzednim, wśród podmiotów ubiegających się o wydanie zezwolenia, największą grupę stanowiły podmioty pochodzące z Ukrainy, które otrzymały ok. 30 % wydanych w roku objętym sprawozdaniem zezwoleń. 39

Rozdział III REJESTRY NIERUCHOMOŚCI, UDZIAŁÓW I AKCJI, NABYTYCH LUB OBJETYCH PRZEZ CUDZOZIEMCÓW 1. Informacje ogólne Ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668) o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa nałożono na ministra właściwego do spraw wewnętrznych obowiązek prowadzenia rejestru nieruchomości, udziałów i akcji nabytych przez cudzoziemców za zezwoleniem, a także tych nabytych bez zezwolenia. Konsekwencją tej regulacji było dodanie do ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców przepisu art. 8a, który nałożył na notariuszy oraz odpowiednio sądy obowiązek przesyłania ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych wypisów aktów notarialnych oraz w przypadku sądów orzeczeń, mocą których cudzoziemcy weszli w posiadanie nieruchomości, udziałów lub akcji. Zgodnie z powyższym, na podstawie art. 8 ust. 4 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, prowadzony jest rejestr nieruchomości, udziałów i akcji, nabytych lub objętych przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia w przypadkach określonych w art. 8 ust. 1, 2 i 2a ustawy oraz rejestr nieruchomości, udziałów i akcji nabytych lub objętych przez cudzoziemców na podstawie wymaganych zezwoleń, o których mowa w art. 1 ust. 1 oraz w art. 3e ust. 1 i 2 ustawy. Rada Ministrów, na podstawie art. 8 ust. 5 ustawy, wydała rozporządzenie z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie trybu postępowania i szczegółowych zasad prowadzenia rejestrów nieruchomości, udziałów i akcji nabytych lub objętych przez cudzoziemców (Dz. U. z 2004 r. Nr 255, poz. 2556). Jak wyżej wspomniano, wpisy do przedmiotowych rejestrów dokonywane są na podstawie wypisów aktów notarialnych dotyczących czynności prawnych, na mocy których cudzoziemcy nabyli nieruchomości oraz nabyli lub objęli udziały lub akcje w spółkach będących właścicielami lub wieczystymi użytkownikami nieruchomości, prawomocnych odpisów orzeczeń sądów, mocą których nastąpiło nabycie nieruchomości przez cudzoziemców, a także odpisów postanowień o dokonaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, dotyczącego nabycia albo objęcia przez cudzoziemców udziałów lub akcji w spółkach posiadających nieruchomości na terytorium RP. W 2015 r. do ministra właściwego do spraw wewnętrznych wpłynęło 12 419 dokumentów (w tym 8910 dokumentów podlegających wpisowi do rejestrów tj.: 8459 wypisów aktów notarialnych dotyczących transakcji zawartych z cudzoziemcami i 451 orzeczeń sądowych; analiza pozostałych 3509 dokumentów wykazała brak podstaw do wpisania transakcji do prowadzonych przez Ministra rejestrów). W porównaniu z rokiem 2014 odnotowano 13% wzrost liczby dokumentów podlegających analizie, które wpłynęły do Ministra. W 2015 r. dokonano 10094 wpisy dotyczące nabycia nieruchomości przez cudzoziemców, 5 wpisów dotyczących nabycia za zezwoleniem nieruchomości na cele dyplomatyczne przez przedstawicielstwa państw obcych w Polsce oraz 129 wpisów dotyczących nabycia lub objęcia przez 40

cudzoziemców udziałów i akcji w spółkach, będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości. Dane te uwzględniają także transakcje dokonane w grudniu 2014 r., które nie zostały uwzględnione w ubiegłorocznym sprawozdaniu. Ponadto, część wpisów dokonano w sprawach z lat ubiegłych, po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających prawidłowość nabycia, czy też po otrzymaniu dopiero w 2015 r. aktów notarialnych sporządzonych w latach wcześniejszych. Wskazać należy bowiem, iż dokumenty stanowiące podstawę wpisu do prowadzonych przez Ministra rejestrów, wymagają często przeprowadzenia czynności wyjaśniających, gdyż nie zawierają informacji niezbędnych do dokonania wpisu do rejestru. Dotyczy to najczęściej braku wskazania w akcie notarialnym obywatelstwa nabywcy bądź kraju pochodzenia kapitału zagranicznego cudzoziemca nabywającego nieruchomość, informacji o przeznaczeniu nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, czy też - w przypadkach nabywania akcji lub udziałów - braku informacji na temat nieruchomości stanowiących własność lub będących w użytkowaniu wieczystym spółek, w których nastąpiły zmiany kapitałowe. Z uwagi na powyższe, dane wpisane w 2015 r. do prowadzonych przez Ministra rejestrów, nie odpowiadają w pełni dokonanym w 2015 r. transakcjom, mocą których cudzoziemcy nabyli lub objęli nieruchomości, akcje lub udziały. W związku z koniecznością podejmowania czynności wyjaśniających prawidłowość nabycia niektóre transakcje dokonane w 2015 r. zostaną wpisane do rejestrów w roku następnym. W szczególności akty notarialne, które zostały sporządzone w grudniu 2015 roku, ze względu na konieczność ich analizy, zostaną uwzględnione w 2016 r. 1.1. Nieruchomości gruntowe Z danych zgromadzonych w rejestrach wynika, iż w 2015 r. dokonano wpisów do rejestrów transakcji mocą których cudzoziemcy, zarówno na podstawie wymaganego zezwolenia, jak i bez konieczności ubiegania się o zezwolenie, nabyli: na podstawie 4923 transakcji nieruchomości gruntowe o łącznej powierzchni 3 877,05 ha, na podstawie 5171 transakcji lokale o łącznej powierzchni 861 010,47 m 2. Wśród osób fizycznych najwięcej nieruchomości gruntowych nabyli obywatele: 1) Niemiec - 130,04 ha 2) Wielkiej Brytanii - 29,25 ha 3) Francji - 24,09 ha 4) Ukrainy - 22,79 ha 5) Irlandii - 19,22 ha W przypadku osób prawnych najwięcej nieruchomości gruntowych nabyły podmioty z przewagą kapitału: 1) luksemburskiego - 749,11 ha 2) holenderskiego - 686,68 ha 41

3) niemieckiego - 396,33 ha 4) cypryjskiego - 346,46 ha 5) czeskiego - 181,13 ha. Sprawozdanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji w 2015 r. Najwięcej nieruchomości gruntowych cudzoziemcy nabyli na terenie województw: 1) mazowieckiego 799,53 ha, 2) dolnośląskiego 647,81 ha, 3) śląskiego 504,74 ha, 4) łódzkiego 361,42 ha, 5) warmińsko-mazurskiego 223,08 ha. Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg województw) Pow ierzchnia (ha) 0,01-100,00 100,01-200,00 200,01-300,00 300,01-400,00 400,01-500,00 500,01-600,00 600,01-800,00 42

Porównując dane z ostatnich 5 lat wynika, iż w 2015 r. liczba zarejestrowanych transakcji nabycia nieruchomości gruntowych wzrosła o ponad 11% w porównaniu do 2014 r. Z powyższych danych nie można jednak wysnuć kategorycznego wniosku, iż w 2015 r. nastąpił wzrost nabywania nieruchomości przez cudzoziemców. Nadal bowiem odnotowywane są przypadki wpływu ze znacznym opóźnieniem, nawet kilkuletnim, aktów notarialnych dotyczących transakcji nabycia nieruchomości przez cudzoziemców. Wpisy w rejestrze w danym roku nie obejmują więc jedynie transakcji faktycznie dokonanych w danym roku, lecz również transakcje z lat ubiegłych, o których Minister powziął informację dopiero w danym roku. Sytuacja ta dotyczy także danych z 2015 r. 43

1.2. Nieruchomości rolne i leśne Sprawozdanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji w 2015 r. W 2015 r. cudzoziemcy nabyli na podstawie 351 transakcji nieruchomości rolne i leśne o łącznej powierzchni 412,25 ha co stanowi niecałe 11% ogólnej powierzchni nieruchomości gruntowych nabytych przez cudzoziemców. Wśród osób fizycznych najwięcej nieruchomości rolnych i leśnych nabyli obywatele: 1) Niemiec - 37,37 ha 2) Wielkiej Brytanii - 12,56 ha 3) Ukrainy - 12,19 ha 4) Białorusi - 4,97 ha 5) Holandii - 4,09 ha W przypadku osób prawnych najwięcej nieruchomości rolnych i leśnych nabyły podmioty z przewagą kapitału: 1) irlandzkiego - 55,50 ha 2) austriackiego - 50,19 ha 3) niemieckiego - 43,83 ha 4) cypryjskiego - 27,79 ha 5) duńskiego - 27,01 ha. Najwięcej nieruchomości rolnych i leśnych cudzoziemcy nabyli na terenie województw: 1) warmińsko-mazurskiego 69,58 ha, 2) mazowieckiego 50,52 ha, 3) śląskiego 48,30 ha, 4) wielkopolskiego 38,41 ha, 5) zachodniopomorskiego 35,56 ha. 44

Powierzchnia nieruchomości rolnych i leśnych w stosunku do pozostałych nieruchomości 89% 11% Nieruchomości rolne i leśne Pozostałe nieruchomości W ramach ww. powierzchni 412,25 ha dotyczącej nabytych nieruchomości rolnych i leśnych 159,22 ha dotyczyło nieruchomości o charakterze stricte leśnym, w tym osoby prawne nabyły 146,56 ha, a osoby fizyczne 12,66 ha tego typu nieruchomości. Najwięcej nieruchomości leśnych nabyły podmioty z Irlandii (55,50 ha) i Austrii (35,63 ha). Najczęściej nieruchomości leśne nabywane były na terenie województwa warmińsko-mazurskiego 53,11 ha. 1.3. Lokale W omawianym roku sprawozdawczym zarejestrowano 3754 transakcje dotyczące zakupu lokali mieszkalnych o łącznej powierzchni 229 569,12 m 2 oraz 1417 transakcji dotyczących zakupu lokali użytkowych o łącznej powierzchni 631 441,35 m 2. Najwięcej lokali (mieszkalnych i użytkowych) cudzoziemcy nabyli na terenie województw: 1) mazowieckiego 414 933,35 m 2, 2) małopolskiego 121 273,54 m 2, 3) wielkopolskiego 120 440,18 m 2, 4) śląskiego 60 670,99 m 2, 5) pomorskiego 36 554,01 m 2. Najchętniej lokale mieszkalne i użytkowe cudzoziemcy nabywali w dużych miastach takich jak: Warszawa (1613 lokali o łącznej powierzchni 396 905,60 m²), Kraków (664 lokale o łącznej powierzchni 117 608,75 m²), Wrocław (349 lokali o łącznej powierzchni 20 986,24 m²), Poznań (213 lokali o łącznej powierzchni 116 204,26 m²), Gdańsk (131 lokali o łącznej powierzchni 9 455,61 m²). Analiza danych z ostatnich lat wskazuje, iż zdecydowanie Warszawa jest miastem, w którym cudzoziemcy najchętniej nabywają lokale, głównie mieszkalne. 45

Powierzchnia lokali nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg województw) Pow ierzchnia m2 0,01-10 000,00 10 000,01-30 000,00 30 000,01-100 000,00 100 000,01-200 000,00 200 000,01-500 000,00 46

1.4. Udziały i akcje W 2015 r. zarejestrowano 129 transakcji dotyczących nabycia lub objęcia przez cudzoziemców akcji i udziałów w spółkach, będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości o łącznej powierzchni 10 718,96 ha, przy czym 104 wpisy dotyczyły osób prawnych (nieruchomości o łącznej powierzchni 6 478,51 ha), a 25 wpisów dotyczyło osób fizycznych (nieruchomości o łącznej powierzchni 4 240,45 ha). Przy czym znaczna część dokonanych w powyższym zakresie wpisów do rejestru dotyczyła transakcji zawartych w latach poprzednich, w szczególności w 2014 r. Transakcje dotyczące nabywania lub obejmowania akcji bądź udziałów w spółkach handlowych dokonywane były najczęściej przez podmioty reprezentujące kapitał cypryjski (26), holenderski (21), niemiecki (14), luksemburski (6) i włoski (5). Wśród osób fizycznych nabywcami udziałów (akcji) byli najczęściej obywatele Niemiec (12). W omawianym roku sprawozdawczym odnotowano transakcje dotyczące nabycia lub objęcia przez cudzoziemców akcji i udziałów w spółkach będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości rolnych i leśnych o powierzchni 9 729,9 ha. Transakcje, na mocy których nabyto lub objęto akcje i udziały w spółkach posiadających najwięcej nieruchomości rolnych i leśnych (pod względem powierzchni) dokonywane były najczęściej przez podmioty (osoby fizyczne i prawne) reprezentujące obywatelstwo bądź kapitał niemiecki (3 930,95 ha), holenderski (3 317,24 ha), duński (1 656,10 ha), brytyjski (594,27 ha) i cypryjski (29,32 ha). Porównując ostatnie lata można stwierdzić, iż od 2013 r. liczba transakcji dotyczących nabywania lub obejmowania akcji i udziałów w spółkach będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości utrzymuje się na zbliżonym poziomie. Jednocześnie odnotowany w 2015 r. wzrost powierzchni nieruchomości będących w posiadaniu spółek, wynika przede wszystkim z faktu, iż w 2015 r., po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających, dokonano wpisów wielu transakcji które miały miejsce w latach ubiegłych i dotyczyły spółek posiadających nieruchomości o znacznej powierzchni. 47

2. Rejestr nieruchomości, udziałów i akcji nabytych lub objętych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych. W 2015 r. zarejestrowano w przedmiotowym rejestrze: - 372 transakcje dotyczące nabycia prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych o łącznej powierzchni 388,71 ha, - 64 transakcje dotyczące nabycia prawa własności lokali mieszkalnych i użytkowych o łącznej powierzchni 3 282,58 m 2, - 5 transakcji dotyczących nabycia prawa własności nieruchomości gruntowych przez przedstawicielstwa państw obcych o łącznej powierzchni 0,57 ha. W przypadku nieruchomości gruntowych nabytych na podstawie zezwolenia dokonano wpisów do rejestru: - 124 transakcji, na podstawie których osoby prawne nabyły nieruchomości o łącznej powierzchni 347,55 ha, - 248 transakcji, na podstawie których osoby fizyczne nabyły nieruchomości o łącznej powierzchni 41,16 ha. Natomiast wszystkie wpisy dotyczące nabycia prawa własności lokali mieszkalnych i użytkowych dotyczyły transakcji dokonanych przez osoby fizyczne. W ramach 372 zarejestrowanych transakcji dotyczących nabycia prawa własności i prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych, 167 transakcji dotyczyło nabycia nieruchomości rolnych i leśnych o łącznej powierzchni 345,99 ha. Wśród wspomnianych powyżej 167 transakcji, 107 transakcji dotyczyło nabycia nieruchomości rolnych i leśnych o łącznej powierzchni 314,67 ha przez osoby prawne, natomiast 60 transakcji nabycia nieruchomości rolnych i leśnych o łącznej powierzchni 31,32 ha dokonanych było przez osoby fizyczne. Z danych powyższych wnika, iż prawie połowa (45 %) odnotowanych transakcji dokonanych na podstawie zezwolenia dotyczyła nabycia gruntów rolnych i leśnych. Wynika to z faktu, iż duża grupa cudzoziemców, jaką stanowią podmioty z Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiej, ma obowiązek uzyskać zezwolenie jedynie w przypadku nabywania nieruchomości rolnych i leśnych. 48

Należy wskazać, iż dane zawarte w rejestrze dotyczącym transakcji zawartych na podstawie zezwolenia nie odpowiadają liczbie zezwoleń oraz powierzchni nieruchomości, objętych zezwoleniami ministra właściwego do spraw wewnętrznych, wydanymi w danym roku kalendarzowym. Zezwolenie ważne jest 2 lata od dnia jego wydania, a wyłącznie od stron transakcji zależy, kiedy dojdzie do zawarcia umowy (często nabycie nieruchomości dokonywane jest w następnym roku kalendarzowym). Ponadto, nie każde zezwolenie oznacza faktyczne nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, gdyż strony mogą odstąpić od zamiaru zawarcia umowy. 49

3. Rejestr nieruchomości, udziałów i akcji nabytych lub objętych przez cudzoziemców bez obowiązku uzyskiwania zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych W 2015 r. zarejestrowano w przedmiotowym rejestrze: - 4 551 transakcji dotyczących nabycia prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych o łącznej powierzchni 3 488,34 ha, - 5 107 transakcji dotyczących nabycia prawa własności lokali mieszkalnych i użytkowych o łącznej powierzchni 857 727,89 m 2. W przypadku nieruchomości gruntowych nabytych bez obowiązku uzyskania zezwolenia dokonano wpisów do rejestru: - 2 304 transakcji, na podstawie których osoby prawne nabyły nieruchomości o łącznej powierzchni 3 152,36 ha, - 2 247 transakcji, na podstawie których osoby fizyczne nabyły nieruchomości o łącznej powierzchni 335,98 ha. Powyższe dane wskazują, iż średnia powierzchnia nieruchomości nabytej przez osobę prawną wynosiła ok. 1,4 ha, w przypadku osoby fizycznej powierzchnia ta wynosiła ok. 0,14 ha. W przypadku nieruchomości lokalowych (zarówno mieszkalnych, jak i użytkowych) nabytych bez obowiązku uzyskania zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych dokonano wpisów do rejestru: - 630 transakcji, na podstawie których osoby prawne nabyły lokale o łącznej powierzchni 627 590,47 m 2, - 4 477 transakcji, na podstawie których osoby fizyczne nabyły lokale o łącznej powierzchni 230 137,43 m 2. W ramach 4 551 zarejestrowanych transakcji dotyczących nabycia prawa własności i prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych, 184 transakcje dotyczyły nabycia nieruchomości rolnych i leśnych o łącznej powierzchni 66,25 ha. Wśród wspomnianych powyżej 184 transakcji, jedynie 1 transakcja dotyczyła nabycia nieruchomości rolnej o powierzchni 0,21 ha przez osobę prawną, która nabyła ją korzystając ze zwolnienia z obowiązku uzyskania zezwolenia na mocy artykułu 8 ust. 1 pkt 5 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Z danych powyższych wynika, iż wśród transakcji nabycia nieruchomości dokonanych bez zezwolenia, transakcje dotyczące gruntów rolnych i leśnych stanowią zaledwie 4%. Nabycie gruntów tego rodzaju podlega ścisłej reglamentacji, co wiąże się z koniecznością uzyskania zezwolenia. 50

Liczba wpisów do rejestrów w zakresie nieruchomości nabytych przez cudzoziemców bez obowiązku uzyskania zezwolenia w latach 2011-2015 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2011 2012 2013 2014 2015 Nieruchomości 4095 4273 3997 4188 4551 Lokale 4291 3835 4222 4386 5107 Powierzchnia nieruchomości gruntowych (w ha) nabytych przez cudzoziemców bez obowiązku uzyskania zezwolenia w latach 2011-2015 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2011 2012 2013 2014 2015 Nieruchomości rolne i leśne 68,28 80,6 72,57 60,68 66,25 Pozostałe nieruchomości 2527,73 2991,13 2346,32 3077,99 3422,09 Ogółem w 2015 r. zarejestrowano 9 658 transakcji nabycia przez cudzoziemców prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych i prawa własności lokali bez obowiązku uzyskania zezwolenia na podstawie art. 8 ust. 1, ust. 2 i ust. 2a ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, w tym na podstawie: - art. 8 ust. 1 pkt 1 (dot. nabycia samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali) - zarejestrowano 1485 transakcji (w 2014 r. 1100), - art. 8 ust. 1 pkt 1a (dot. nabycia samodzielnego lokalu użytkowego o przeznaczeniu garażowym lub udziału w takim lokalu, jeżeli jest to związane z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych nabywcy lub właściciela nieruchomości lub samodzielnego lokalu mieszkalnego) zarejestrowano 434 transakcje (w 2014 r. 300), 51

- art. 8 ust. 1 pkt 2 (dot. nabycia nieruchomości przez cudzoziemca zamieszkującego w Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 5 lat od udzielenia mu zezwolenia na pobyt stały) zarejestrowano 157 transakcji (w 2014 r. 135), - art. 8 ust. 1 pkt 3 (dot. nabycia przez cudzoziemca, będącego małżonkiem obywatela polskiego i zamieszkującego w Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 2 lata od udzielenia mu zezwolenia na pobyt stały, nieruchomości, które w wyniku nabycia stanowić będą wspólność ustawową małżonków) zarejestrowano 139 transakcji (w 2014 r. 128), - art. 8 ust. 1 pkt 4 (dot. nabycia przez cudzoziemca nieruchomości, jeżeli w dniu nabycia jest uprawniony do dziedziczenia ustawowego po zbywcy nieruchomości, a zbywca nieruchomości jest jej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem co najmniej 5 lat) zarejestrowano 136 transakcji (w 2014 r. 141), - art. 8 ust. 1 pkt 5 (dot. nabycia przez osobę prawną, mającą siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowaną bezpośrednio lub pośrednio przez osoby fizyczne nie posiadające polskiego obywatelstwa lub osoby prawne mające siedzibę za granicą, na jej cele statutowe, nieruchomości niezabudowanych, których łączna powierzchnia w całym kraju nie przekracza 0,4 ha na obszarze miast) 3 transakcje (w 2014 r. 2), - art. 8 ust. 2 (dot. swobodnego nabywania nieruchomości przez obywateli lub przedsiębiorców państw-stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo Konfederacji Szwajcarskiej, z wyjątkiem nabycia: 1) nieruchomości rolnych i leśnych, przez okres 12 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej; 2) drugiego domu, przez okres 5 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, przy czym okres ten już upłynął) zarejestrowano 7 301 transakcji (w 2014 r. 6 766), - art. 8 ust. 2a pkt. 1 (dot. swobodnego nabywania nieruchomości rolnych przez obywateli państwstron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo obywateli Konfederacji Szwajcarskiej w okresach przejściowych, w przypadku nabycia nieruchomości rolnych położonych w poszczególnych województwach po upływie 7 lub 3 lat od dnia zawarcia umowy dzierżawy z datą pewną, jeżeli przez ten okres nabywcy osobiście prowadzili na tej nieruchomości działalność rolniczą oraz legalnie zamieszkiwali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) zarejestrowano 1 transakcję (w 2014 r. 0), - art. 8 ust. 2a pkt. 2a (dot. swobodnego nabywania nieruchomości rolnych przez obywateli państwstron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo obywateli Konfederacji Szwajcarskiej w okresach przejściowych, w przypadku nabycia drugiego domu jeżeli nabywca legalnie, nieprzerwanie zamieszkuje co najmniej 4 lata na terytorium RP; warunek sformułowany art. 8 ust. 2a pkt 2 już nie obowiązuje, ale w 2015 notariusze nadesłali akty notarialne zawarte przed dniem 52

1.05.2009 r., uwzględniające obowiązujący wówczas stan prawny) zarejestrowano 2 transakcje (w 2014 r. 2). W 2015 r. nie odnotowano, podobnie jak w latach poprzednich, transakcji zawartych bez obowiązku uzyskania zezwolenia, przewidzianego w art. 8 ust. 1 pkt 6 i 7 ustawy, tj. dotyczącego: - nabycia nieruchomości przez cudzoziemca będącego bankiem i jednocześnie wierzycielem hipotecznym, w trybie przejęcia nieruchomości na własność w wyniku bezskutecznej licytacji w postępowaniu egzekucyjnym (pkt 6), - nabycia lub objęcia przez bank będący osobą prawną mającą siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowaną bezpośrednio lub pośrednio przez cudzoziemca, akcji lub udziałów w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości, w związku z dochodzeniem przez ten bank roszczeń wynikających z dokonanych czynności bankowych (pkt 7). Obywatele i przedsiębiorcy Europejskiego Obszaru Gospodarczego przeważają wśród cudzoziemców nabywających nieruchomości w Polsce, a większość nieruchomości zostało nabytych na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy. Podmioty z Europejskiego Obszaru Gospodarczego stanowią ok. 76 % ogólnej liczby podmiotów, które nabyły nieruchomości w Polsce na podstawie transakcji nie wymagających zezwolenia. Przepis art. 8 ust. 2 ma charakter podmiotowy odnosząc się do kraju pochodzenia nabywcy (obywateli i przedsiębiorców z EOG i Szwajcarii), nie zaś do przedmiotu transakcji. W związku z tym wpisy do rejestru transakcji dokonanych na podstawie art. 8 ust. 2 dotyczą zarówno nabycia lokali, jak i nieruchomości gruntowych nabytych przez osoby fizyczne i prawne. W roku 2015 r. najwięcej nieruchomości bez obowiązku uzyskania zezwolenia korzystając ze zwolnień przewidzianych w art. 8 ust. 1, 2 i 2a ustawy nabyli obywatele i przedsiębiorcy reprezentujący obywatelstwo bądź kapitał z: Niemiec (2096), Ukrainy (940), Holandii (679), Wielkiej Brytanii (663) i Francji (476). Natomiast odnosząc się do wyjątków niewymagających zezwolenia przewidzianych w art. 8 ust. 1, to podobnie jak w latach 2000-2014, najwięcej nieruchomości bez obowiązku uzyskania zezwolenia zostało nabytych przez cudzoziemców na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy, to znaczy samodzielnych lokali mieszkalnych. Wśród nabywców lokali mieszkalnych dominują podmioty z Ukrainy (627), Białorusi (145), Rosji (142), USA (101), Izraela (73). Ponadto odnotowano 434 transakcje nabycia lokali o przeznaczeniu garażowym (na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 1a), których nabywcami podobnie jak w przypadku lokali mieszkalnych głównie byli obywatele: Ukrainy, Białorusi, Rosji, Izraela, USA. Dużą liczbę wpisów stanowiły także przypadki nabywania nieruchomości na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 4 ustawy. Najczęściej nabywcami byli - mający polskie pochodzenie - obywatele Niemiec (65), Austrii 53

(17) oraz USA (13). Sprawozdanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji w 2015 r. Znaczną liczbę wpisanych do rejestru transakcji stanowiły również przypadki nabywania nieruchomości przez małżeństwa, w których jeden z małżonków posiada obywatelstwo polskie, tj. na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy. Najwięcej nieruchomości nabyły małżeństwa, w których jedno z małżonków posiadało obywatelstwo: ukraińskie (56), białoruskie (14) i rosyjskie (13). Dane statystyczne zaprezentowane w tej części Sprawozdania wskazują, iż w stosunku do roku poprzedniego nastąpił wzrost zarówno co do liczby zarejestrowanych transakcji (w 2014 r. - 9059, w 2015-10094) jak również powierzchni nabytych lokali. Szczególnie duża różnica występuje w zakresie powierzchni lokali użytkowych zakupionych przez osoby prawne (w 2014 r. powierzchnia ta wynosiła 321 659,72 m 2, a w 2015 r. wynosiła 631 159,50 m 2 ). Związane jest to ze specyfiką transakcji zawartych w 2015 r. dotyczących nabycia wielkopowierzchniowych obiektów handlowych oraz hal garażowych. Szczegółowe zestawienia dotyczące zarejestrowanych w 2015 r. transakcji nabycia nieruchomości przez cudzoziemców znajdują się w II części Sprawozdania. 54

Rozdział IV BADANIE LEGALNOŚCI NABYCIA PRZEZ CUDZOZIEMCÓW NIERUCHOMOŚCI, UDZIAŁÓW LUB AKCJI 1. Pozyskiwanie przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji informacji o nabyciu nieruchomości przez cudzoziemców Podstawowym źródłem informacji o nabytych przez cudzoziemców nieruchomościach są dla Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wypisy aktów notarialnych przesyłane przez notariuszy. Zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, notariusz jest zobowiązany do przesłania do MSWiA wypisu aktu notarialnego w terminie 7 dni od dnia jego sporządzenia. Jednakże, tak jak w latach ubiegłych, odnotowuje się przypadki naruszenia przez notariuszy tego terminu. Nadal, pomimo podejmowanych przez Ministra działań, odnotowuje się przypadki przesyłania przez notariuszy wypisów aktów notarialnych po kilku latach od dokonania czynności, zazwyczaj po wezwaniu ze strony Ministra, który uzyskuje informację o nabyciu nieruchomości z innych źródeł (np. z dokumentów dostarczanych przez stronę w toku postępowania o wydanie zezwolenia). Dodać należy, iż do 2014 r. liczba aktów przesłanych do ministra właściwego do spraw wewnętrznych z uchybieniem ustawowego terminu systematycznie rosła, natomiast w roku 2015 odnotowano mniej przypadków naruszenia terminu przez notariuszy, i tak: w 2012 r. było to 337 aktów, w 2013 r. 390, w 2014 r. 449, w 2015 r. - 318. Powyższe dane wskazują, iż pomimo poprawy sytuacji skala tego problemu jest wciąż niepokojąca. Dochowanie obowiązku terminowego przesyłania wypisów aktów notarialnych przez notariuszy ma zasadniczy wpływ na zachowanie pewności obrotu prawnego z udziałem cudzoziemców oraz ma istotny wpływ na prawidłowość prowadzonych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji rejestrów nabytych nieruchomości, akcji i udziałów. W związku z licznymi przypadkami naruszenia przez notariuszy art. 8a ust. 1 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, tak jak co roku, skierował do Ministra Sprawiedliwości pismo informujące o ww. problemie (wraz z listą notariuszy, którzy dopuścili są naruszenia ustawy) oraz zwrócił się z prośbą o podjęcie działań zmierzających do zdyscyplinowania notariuszy w zakresie przestrzegania obowiązku przesyłania do ministra właściwego do spraw wewnętrznych aktów notarialnych, dotyczących nabycia nieruchomości przez cudzoziemców zarówno w przypadku nabycia nieruchomości za zezwoleniem, jak i bez zezwolenia. W odpowiedzi na powyższe wystąpienie Minister Sprawiedliwości wskazał na wzmożony nadzór nad notariuszami polegający m.in. na wysłuchiwaniu notariuszy dopuszczających się naruszeń oraz kierowaniu wniosków o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Zgodnie z przekazanymi informacjami w 2015 r. wysłuchano w trybie art. 58 ustawy Prawo o notariacie 22 osoby, z czego, po wysłuchaniu, do 18 notariuszy wystosowano pisma nadzorcze, natomiast przeciwko 4 notariuszom skierowano wniosek o wszczęcie 55

postępowania dyscyplinarnego (w jednej sprawie sąd dyscyplinarny orzekł karę dyscyplinarną upomnienie, w jednej karę nagany, a w dwóch pozostałych notariusze zostali uniewinnieni). Minister Sprawiedliwości zapewnił o kontynuowaniu podejmowanych dotychczas czynności nadzorczych wobec notariuszy. Zwrócił jednak uwagę, iż nie zawsze są one skuteczne, w szczególności jeśli chodzi o wnioski o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Obecnie część sądów dyscyplinarnych oraz Wyższy Sąd Dyscyplinarny przy Krajowej Radzie Notarialnej prezentuje stanowisko, iż obowiązek notariusza określony w art. 8a ust. 1 ustawy ma charakter sprawozdawczy, zatem jego naruszenia nie można rozpatrywać w kategoriach rażącego naruszenia prawa, co w rezultacie skutkuje uniewinnieniem notariusza. W związku z powyższym konieczne jest kontynuowanie prac dotyczących zmian w ustawie o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, polegających między innymi na nakładaniu kar administracyjnych na notariuszy za każdorazowe uchybienie obowiązkowi określonemu w art. 8a ust. 1 ustawy. W ocenie Ministra Sprawiedliwości sankcja ta stanowiłaby istotną dolegliwość dla notariuszy i mogłaby skutecznie przyczynić się do terminowego wykonywania powyższego obowiązku. Ponadto, celem wzmocnienia odpowiedzialności dyscyplinarnej notariuszy, Minister Sprawiedliwości widzi potrzebę nowelizacji ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie. 2. Skutki nabycia nieruchomości wbrew przepisom ustawy Nabycie przez cudzoziemca nieruchomości w Polsce wymaga co do zasady uzyskania zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Zezwolenie jest niezbędne do zawarcia transakcji. Bez przedstawienia zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji nie można dokonywać czynności prawnych oraz wpisów prawa własności i prawa użytkowania wieczystego (art. 5 ustawy), a nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest nieważne z mocy prawa (art. 6 ust. 1 ustawy). Wśród nadsyłanych do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wypisów aktów notarialnych dotyczących nabycia nieruchomości przez cudzoziemców odnotowuje się niestety transakcje niezgodnie z przepisami ustawy. W takich przypadkach Minister zwraca się do nabywcy nieruchomości, jednocześnie przesyłając pismo do wiadomości notariusza, który sporządził akt notarialny, o podjęcie działań mających na celu doprowadzenie do stanu zgodnego z prawem, tj. przepisami ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Minister informuje nabywcę o konsekwencjach sporządzenia umowy wbrew przepisom ustawy, a więc nieważności takiej umowy, nie odnosi się natomiast do wymogów formalnych aktu notarialnego. Podkreślić należy, iż nieważna z mocy prawa umowa nie wywołuje żadnych skutków prawnych, a w szczególności nie powoduje przeniesienia prawa własności, nie rodzi więc uprawnień do rozporządzania nieruchomością. W przypadku gdy strony nie chcą uznać umowy za nieważną poprzez złożenie stosownych oświadczeń, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji podejmuje działania 56

prawne, o których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy, tj. występuje na drogę sądową z pozwem o stwierdzenie nieważności nabycia nieruchomości, co w przypadku wydania przez sąd takiego orzeczenia wiąże się z poniesieniem kosztów postępowania sądowego przez stronę. Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy z żądaniem stwierdzenia nieważności nabycia może wystąpić również, właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości, wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa lub wojewoda. W myśl art. 6 ust. 1 ustawy nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest nieważne. Jest to sankcja bezwzględnej nieważności czynności prawnej, co oznacza, że takiej czynności prawnej nie można konwalidować. Orzeczenie sądu o nieważności nabycia ma charakter wyłącznie deklaratoryjny, gdyż bezwzględna nieważność czynności prawnej następuje z mocy prawa. Oznacza to, że czynność sprzeczna z prawem jest nieważna od samego początku, tj. od chwili jej dokonania, a orzeczenie sądu tylko potwierdza ten fakt. 3. Postępowania w sprawach nabycia nieruchomości wbrew przepisom ustawy W 2015 r. odnotowano 45 transakcji, zawartych z naruszeniem przepisów ustawy. Wśród tych spraw w 32 przypadkach wskutek działań podjętych przez Ministra, strony transakcji same doprowadziły do stanu zgodnego z przepisami ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, składając oświadczenia, iż zawarta przez nie umowa jest nieważna, natomiast w pozostałych 13 sprawach Minister skierował do sądów pozwy o stwierdzenie nieważności nabycia nieruchomości z mocy prawa. W sprawach wszczętych z powództwa ministra właściwego do spraw wewnętrznych o stwierdzenie nieważności nabycia nieruchomości z mocy prawa sądy cywilne w 2015 r. wydały 17 prawomocnych wyroków stwierdzających nieważność transakcji z udziałem cudzoziemca, także w sprawach z pozwów wniesionych w latach poprzednich. Część spraw nadal jest w toku. Poniżej, w zestawieniu tabelarycznym, przedstawiono bliższą charakterystykę spraw, w których strony same uznały nieważność nabycia nieruchomości: Lp. Położenie nieruchomości (województwo) Powierzchnia nieruchomości (w ha lub m²) Rodzaj nieruchomości obywatelstwo nabywcy / większościowy kapitał zagraniczny 1 mazowieckie 1,5748 ha nieruchomość rolna Szwecja 2 dolnośląskie 9,0448 ha nieruchomość leśna Austria 3 dolnośląskie 0,0847 ha (udz. 0,0344) droga Białoruś 4 wielkopolskie 0,0642 ha (udz. 0,1) droga Armenia 5 wielkopolskie 0,0642 ha (udz. 0,1) droga Armenia 6 wielkopolskie 0,2142 ha nieruchomość mieszkaniowa Ukraina 7 opolskie 0,6200 ha nieruchomość rolna Holandia 57

8 śląskie 2685,48 m 2 (udz. 0,0091) lokal użytkowy - garaż Ukraina 9 lubelskie 624,78 m 2 (udz. 0,037) lokal użytkowy - garaż Białoruś 10 dolnośląskie 0,1040 ha nieruchomość mieszkaniowa Ukraina 11 zachodniopomorskie 18,54 m 2 lokal mieszkalny Ukraina 12 mazowieckie 11,2945 ha nieruchomość rolna Białoruś 13 pomorskie 0,1900 ha nieruchomość mieszkaniowa Ukraina 14 małopolskie 0,0092 ha nieruchomość mieszkaniowa Chile 15 zachodniopomorskie 109,70 m 2 lokal mieszkalny Syria 16 pomorskie 0,0700 ha nieruchomość mieszkaniowa Egipt 17 mazowieckie 131,39 m 2 (udz. 0,052) lokal użytkowy - komórka USA 18 świętokrzyskie 1,7300 ha nieruchomość rolna Słowacja 19 śląskie 0,0426 ha nieruchomość mieszkaniowa Rosja 20 śląskie 2685,48 m 2 (udz. 0,0091) lokal użytkowy - garaż Ukraina 21 dolnośląskie 0,8300ha nieruchomość leśna Szwajcaria 22 warmińsko-mazurskie 0,9877 ha nieruchomość rolna Niemcy 23 pomorskie 47,9 m 2 lokal mieszkalny Białoruś 24 lubelskie 0,0284 ha nieruchomość mieszkaniowa Ukraina 25 wielkopolskie 2,6485 ha nieruchomość rolna Belgia 26 mazowieckie 0,8259 ha nieruchomość rolna Włochy 27 małopolskie 0,1006 ha nieruchomość rolna Węgry 28 mazowieckie 0,2140 ha nieruchomość mieszkaniowa Armenia 29 mazowieckie 3,62 m 2 lokal użytkowy - komórka Ukraina 30 warmińsko-mazurskie 0,1000 ha (udz. 0,5) nieruchomość mieszkaniowa Czechy 31 łódzkie 4,6200 ha nieruchomość rolna Ukraina 32 mazowieckie 2688,41 m 2 (udz. 0,0173) lokal użytkowy - garaż Belize Analiza powyższego zestawienia wskazuje, iż sprawy w których strony same uznały nieważność nabycia nieruchomości dotyczyły nieważnego nabycia następujących nieruchomości: nieruchomości rolnych i leśnych 11 spraw (w tym 2 sprawy dotyczyły nieruchomości o charakterze stricte leśnym), nieruchomości gruntowych o przeznaczeniu mieszkaniowym 9 spraw, nieruchomości gruntowych o przeznaczeniu drogowym 3 sprawy, lokali mieszkalnych 3 sprawy, lokali użytkowych 6 spraw. Wśród 32 spraw, w których strony same uznały nieważność nabycia nieruchomości 9 z nich stanowią sprawy dotyczące nabycia bez wymaganego zezwolenia nieruchomości rolnych i leśnych przez obywateli EOG (tj. naruszenie art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy). W pozostałych sprawach nabycie nieruchomości 58

było nieważne z powodu nie spełnienia przesłanek wskazanych w art. 8 ust. 1 ustawy, także w wyniku naruszenia art. 8 ust. 3. Po doprowadzeniu do stanu zgodnego z przepisami ustawy cudzoziemiec, który winien legitymować się zezwoleniem Ministra na nabycie nieruchomości może wystąpić z wnioskiem o wydanie stosownego zezwolenia. Ponadto w przypadku ok. 90 transakcji, Minister poddał w wątpliwość prawidłowość nabycia nieruchomości i wystąpił z pismami do stron transakcji o doprowadzenie do stanu zgodnego z prawem, ewentualnie przedstawienie informacji bądź dowodów potwierdzających prawidłowe nabycie nieruchomości. Natomiast odnośnie kilkunastu transakcji decyzja Ministra czy zakwalifikować je jako naruszające przepisy ustawy, zależna jest od rozstrzygnięcia jakie wyda sąd w innych podobnych ze względu na stan faktyczny sprawach, w których Minister wystąpił z pozwem o stwierdzenie nieważności nabycia. Wśród wszystkich transakcji zarejestrowanych w 2015 r. ponad 95%, czyli tak jak w ostatnich latach, stanowiły transakcje dokonane bez obowiązku uzyskania zezwolenia, z czego blisko 76% tych transakcji zostało dokonanych w oparciu o art. 8 ust. 2 i 2a ustawy. Co za tym idzie liczba spraw, objętych badaniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w kontekście spełnienia przez cudzoziemców przesłanek uprawniających ich do nabycia nieruchomości bez zezwolenia stosownie do dyspozycji art. 8 ust. 2 i 2a ustawy, jest bardzo duża. Przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej na warunkach przyjętych w Traktacie Akcesyjnym i związana z nimi swoboda nabywania nieruchomości przez cudzoziemców z Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiej, spowodowało, iż duża grupa cudzoziemców jest zwolniona z obowiązku uzyskania zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych na nabycie nieruchomości, udziałów lub akcji. W tej sytuacji wzrosła rola prowadzonych rejestrów, które umożliwiają pozyskiwanie informacji w zakresie nabywania przez cudzoziemców nieruchomości w Polsce. Prowadzenie przez Ministra rejestrów stanowi istotny instrument prawny umożliwiający monitorowanie obrotu nieruchomościami z udziałem cudzoziemców. Należy podkreślić, iż rejestry prowadzone przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji służą badaniu legalności nabywania przez cudzoziemców nieruchomości, udziałów i akcji. Począwszy od 2004 r. do końca 2015 r. minister właściwy do spraw wewnętrznych stwierdził, iż 709 transakcji nabycia nieruchomości, udziałów i akcji zostało zawartych z naruszeniem przepisów ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Z tej liczby w 476 przypadkach cudzoziemcy po wezwaniu organu doprowadzili do stanu zgodnego z przepisami ustawy, z czego w 271 przypadkach były to transakcje z udziałem cudzoziemców z Unii Europejskiej. W przypadku 233 transakcji Minister, wobec braku woli stron transakcji do doprowadzenia do stanu zgodnego z przepisami ustawy, wystąpił z pozwami do sądów o stwierdzenie nieważności nabycia nieruchomości, udziałów i akcji. 59

CZĘŚĆ II DANE STATYSTYCZNE DOTYCZĄCE REJESTRÓW NIERUCHOMOŚCI, UDZIAŁÓW I AKCJI, NABYTYCH LUB OBJĘTYCH PRZEZ CUDZOZIEMCÓW Tabela 1: Liczba wpisów do rejestrów dotycząca nieruchomości nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia Grunty Grunty rolne i leśne Lokale mieszkalne Lokale użytkowe Suma: Bez zezwolenia Za zezwoleniem Osoba Fizyczna 2064 183 3386 1091 6724 Osoba Prawna 2303 1 1 313 317 2934 Suma: 4367 184 3699 1408 9658 Osoba Fizyczna 188 60 55 9 312 Osoba Prawna 17 2 107 0 0 124 Suma: 205 167 55 9 436 Suma: 4572 351 3754 1417 10094 Grunty Lokale Suma: Bez zezwolenia 4551 5107 9658 Za zezwoleniem 372 64 436 Suma: 4923 5171 10094 Tabela 2: Liczba wpisów oraz powierzchnia nieruchomości nabytych za zezwoleniem przez przedstawicielstwa dyplomatyczne państw obcych w Polsce Kraj Województwo Liczba wpisów Powierzchnia ha Algieria MAZOWIECKIE 2 0,24 Katar MAZOWIECKIE 1 0,16 Syria MAZOWIECKIE 1 0,04 Włochy MAZOWIECKIE 1 0,13 Suma: 5 0,57 1 dotyczy zwolnień z obowiązku uzyskania zezwolenia na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 5 ustawy 2 dotyczy nabycia na podstawie aktów notarialnych zawartych przed 1.05.2004 r., nadesłanych przez notariuszy w 2015 r. oraz nabycia przez os. prawne z siedzibą spoza EOG 60

Tabela 3: Powierzchnia nieruchomości nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Lokale mieszkalne (w m2) Lokale użytkowe (w m2) Bez zezwolenia Osoba Fizyczna 269,94 66,04 191 379,94 38 757,49 Osoba Prawna 3 152,15 0,21 35 188,46 592 402,01 Suma: 3 422,09 66,25 226 568,39 631 159,50 Za zezwoleniem Osoba Fizyczna 9,84 31,32 3 000,73 281,85 Osoba Prawna 32,88 314,67 0,00 0,00 Suma: 42,72 345,99 3 000,73 281,85 Suma: 3 464,81 412,25 229 569,12 631 441,35 Wszystkie grunty (w ha) Lokale (w m2) Bez zezwolenia 3 488,34 857 727,89 Za zezwoleniem 388,71 3 282,58 Suma: 3 877,05 861 010,47 61

Tabela 4: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg województw) Osoba Fizyczna Osoba Prawna Województwo Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Suma: Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Suma: Suma: DOLNOŚLĄSKIE 47,85 5,22 53,07 570,05 24,69 594,74 647,81 KUJAWSKO-POMORSKIE 6,62 1,15 7,78 65,06 6,76 71,82 79,59 LUBELSKIE 2,86 5,80 8,66 96,16 25,16 121,32 129,98 LUBUSKIE 13,77 2,34 16,11 80,81 21,38 102,18 118,30 ŁÓDZKIE 27,46 3,21 30,67 306,29 24,45 330,74 361,42 MAŁOPOLSKIE 16,92 15,56 32,48 149,27 3,00 152,27 184,75 MAZOWIECKIE 39,09 17,16 56,24 709,93 33,36 743,29 799,53 OPOLSKIE 7,47 5,83 13,29 88,72 8,95 97,67 110,96 PODKARPACKIE 2,56 3,30 5,86 59,94 0,21 60,15 66,01 PODLASKIE 3,12 1,75 4,86 9,04 0,66 9,70 14,56 POMORSKIE 17,66 1,88 19,54 162,41 4,21 166,62 186,17 ŚLĄSKIE 41,80 11,12 52,91 414,65 37,18 451,82 504,74 ŚWIĘTOKRZYSKIE 1,35 2,80 4,15 32,85 1,58 34,43 38,58 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 10,16 12,27 22,43 143,35 57,31 200,66 223,08 WIELKOPOLSKIE 14,10 5,76 19,86 169,63 32,65 202,28 222,14 ZACHODNIOPOMORSKIE 27,00 2,21 29,22 126,88 33,35 160,22 189,44 Suma: 279,77 97,36 377,13 3 185,03 314,89 3 499,92 3 877,05 62

Tabela 5: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg kraju pochodzenia nabywcy) Osoba Fizyczna Osoba Prawna Kraj pochodzenia nabywcy Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Suma: Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Suma: Suma: Algieria 0,02 0,00 0,02 0,02 Armenia 1,38 1,80 3,19 0,02 0,00 0,02 3,21 Australia 0,000009 0,000009 0,000009 0,008 0,00 0,008 0,008 Austria 14,39 3,64 18,03 68,93 50,19 119,12 137,15 Autonomia Palestyńska 0,09 0,00 0,09 0,09 Belgia 13,97 0,10 14,07 89,49 5,43 94,92 108,99 Bermudy 11,73 0,00 11,73 11,73 Białoruś 2,94 4,97 7,91 0,05 0,30 0,35 8,25 Brazylia 0,12 0,00 0,12 0,12 Brytyjskie Wyspy Dziewicze 0,53 0,00 0,53 0,53 Bułgaria 1,31 0,97 2,27 0,02 0,00 0,02 2,29 Chile 0,00 0,08 0,08 0,08 Chiny 0,55 0,13 0,68 1,79 0,00 1,79 2,47 Chorwacja 0,58 0,00 0,58 0,20 0,00 0,20 0,77 Cypr 1,82 0,00 1,82 318,67 27,79 346,46 348,28 Czarnogóra 0,0010 0,0010 0,0010 0,0010 Czechy 4,44 0,75 5,19 180,42 0,71 181,13 186,32 Dania 6,67 0,93 7,60 56,56 27,01 83,57 91,16 Egipt 0,008 0,00 0,008 0,008 Estonia 1,49 0,00 1,49 1,49 Finlandia 0,36 0,00 0,36 1,74 2,57 4,31 4,67 Francja 22,36 1,73 24,09 145,80 26,85 172,65 196,74 Grecja 2,76 0,12 2,88 2,88 Hiszpania 1,68 0,00 1,68 34,29 12,69 46,98 48,66 Holandia 12,45 4,09 16,54 661,19 25,49 686,68 703,21 Indie 1,17 0,43 1,60 3,14 0,00 3,14 4,74 Indonezja 0,009 0,00 0,009 0,009 Irak 0,07 0,00 0,07 0,04 0,00 0,04 0,10 Iran 0,75 0,00 0,75 0,75 Irlandia 18,22 1,00 19,22 43,56 55,50 99,06 118,28 Izrael 0,74 0,50 1,24 3,45 0,00 3,45 4,69 Japonia 0,11 0,02 0,13 0,13 Jordania 0,47 0,008 0,48 0,48 Kanada 0,22 0,25 0,47 14,66 2,86 17,53 18,00 63

Kazachstan 0,03 0,13 0,16 0,16 Kolumbia 0,06 0,00 0,06 0,06 Korea Południowa 0,02 0,00 0,02 3,71 0,00 3,71 3,73 Kuwejt 0,00 0,28 0,28 0,28 Laos 0,14 0,00 0,14 0,14 Libia 0,06 0,00 0,06 0,06 Lichtenstein 0,37 0,00 0,37 0,37 Litwa 1,43 1,52 2,95 1,99 0,00 1,99 4,94 Luxemburg 13,61 0,00 13,61 747,50 1,60 749,11 762,72 Łotwa 0,35 0,00 0,35 0,35 Malta 0,06 0,00 0,06 1,95 2,10 4,05 4,10 Maroko 0,00 0,16 0,16 0,16 Meksyk 0,09 0,00 0,09 0,09 Mołdawia 0,20 0,04 0,24 0,24 Mongolia 0,11 0,00 0,11 0,11 Niemcy 92,67 37,37 130,04 352,49 43,83 396,33 526,36 Nigeria 0,06 0,00 0,06 0,06 Norwegia 0,84 0,00 0,84 5,42 1,92 7,34 8,19 Pakistan 0,00 0,004 0,004 0,004 Portugalia 0,69 0,00 0,69 8,51 0,00 8,51 9,21 Republika Południowej Afryki 0,18 0,00 0,18 0,18 Rosja 2,26 1,80 4,06 0,58 0,00 0,58 4,64 Rumunia 0,43 0,00 0,43 0,43 Serbia 0,07 0,23 0,30 0,30 Singapur 1,09 0,00 1,09 1,09 Słowacja 2,30 0,20 2,49 39,41 0,98 40,38 42,88 Szwajcaria 1,35 0,00 1,35 144,36 5,56 149,92 151,28 Szwecja 11,41 3,39 14,80 43,89 2,23 46,12 60,92 Tanzania 0,02 0,00 0,02 0,02 Tunezja 0,000004 0,000004 0,000004 0,000004 Turcja 0,33 0,28 0,62 2,00 0,00 2,00 2,61 Ukraina 10,61 12,19 22,79 18,86 3,67 22,53 45,33 USA 0,83 3,38 4,21 16,21 5,72 21,93 26,14 Uzbekistan 0,24 0,00 0,24 0,24 Węgry 1,43 0,38 1,81 2,20 1,30 3,50 5,31 Wielka Brytania 16,69 12,56 29,25 65,62 3,88 69,50 98,75 Wietnam 3,49 1,60 5,09 5,09 Włochy 8,88 0,36 9,24 89,70 4,71 94,42 103,66 Zjednoczone Emiraty Arabskie 0,56 0,00 0,56 0,56 Suma: 279,77 97,36 377,13 3 185,03 314,89 3 499,92 3 877,05 64

Tabela 6: Powierzchnia nieruchomości leśnych nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg województw) (grunty w ha) Województwo Osoba Fizyczna Osoba Prawna Suma: DOLNOŚLĄSKIE 9,64 9,64 KUJAWSKO-POMORSKIE 3,18 3,18 LUBELSKIE 0,35 24,28 24,63 LUBUSKIE 19,25 19,25 ŁÓDZKIE 0,16 0,16 MAŁOPOLSKIE 2,52 2,52 MAZOWIECKIE 6,33 20,36 26,69 PODKARPACKIE 0,50 0,50 POMORSKIE 2,47 2,47 ŚLĄSKIE 5,18 11,90 17,07 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 0,14 52,97 53,11 Suma: 12,66 146,56 159,22 Tabela 7: Powierzchnia nieruchomości leśnych nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg kraju pochodzenia nabywcy) (grunty w ha) Kraj pochodzenia nabywcy Osoba Fizyczna Osoba Prawna Suma: Austria 0,48 35,15 35,63 Belgia 0,34 0,34 Białoruś 0,94 0,94 Cypr 0,21 0,21 Dania 7,63 7,63 Francja 0,36 6,48 6,85 Hiszpania 11,68 11,68 Holandia 2,27 2,27 Irlandia 55,50 55,50 Kanada 0,10 0,10 Luxemburg 1,50 1,50 Niemcy 5,32 17,45 22,77 Rosja 0,16 0,16 Słowacja 0,16 0,35 0,51 Szwajcaria 5,56 5,56 Szwecja 3,14 3,14 Turcja 0,16 0,16 Ukraina 0,70 0,25 0,95 Węgry 0,38 0,38 Wielka Brytania 0,75 0,75 Włochy 2,18 2,18 Suma: 12,66 146,56 159,22 65

Tabela 8: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez obywateli i przedsiębiorców Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Konfederacji Szwajcarskiej (wg województw) Osoba Fizyczna Osoba Prawna Województwo Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Suma: Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Suma: Suma: DOLNOŚLĄSKIE 44,90 4,79 49,70 558,47 24,69 583,16 632,86 KUJAWSKO-POMORSKIE 6,00 0,65 6,65 64,14 6,76 70,90 77,55 LUBELSKIE 1,32 1,06 2,38 96,16 25,16 121,32 123,69 LUBUSKIE 13,44 2,14 15,58 79,61 21,38 100,99 116,57 ŁÓDZKIE 26,50 2,81 29,31 291,54 24,45 315,99 345,31 MAŁOPOLSKIE 15,55 13,78 29,33 143,54 3,00 146,54 175,87 MAZOWIECKIE 28,32 6,29 34,61 694,26 30,24 724,50 759,11 OPOLSKIE 7,36 4,99 12,35 85,41 6,93 92,35 104,70 PODKARPACKIE 1,88 0,65 2,52 58,80 0,21 59,02 61,54 PODLASKIE 2,47 1,26 3,72 9,04 0,36 9,40 13,12 POMORSKIE 16,11 1,61 17,72 153,95 4,21 158,16 175,88 ŚLĄSKIE 40,63 11,12 51,74 407,62 37,18 444,80 496,54 ŚWIĘTOKRZYSKIE 1,18 1,71 2,89 30,53 1,58 32,11 35,00 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 9,32 12,27 21,59 142,51 57,31 199,82 221,41 WIELKOPOLSKIE 12,82 2,17 14,99 165,51 25,52 191,04 206,03 ZACHODNIOPOMORSKIE 25,39 1,78 27,17 124,66 33,35 158,01 185,17 Suma: 253,17 69,08 322,25 3 105,77 302,33 3 408,10 3 730,36 Tabela 9: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez spółki z siedzibą w Polsce, w których kapitał dominujący pochodzi z kraju spoza EOG (wg województw) Osoba Prawna Województwo Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Suma: DOLNOŚLĄSKIE 11,58 0,00 11,58 KUJAWSKO-POMORSKIE 0,92 0,00 0,92 LUBUSKIE 1,19 0,00 1,19 ŁÓDZKIE 14,75 0,00 14,75 MAŁOPOLSKIE 5,73 0,00 5,73 MAZOWIECKIE 15,58 3,11 18,70 OPOLSKIE 3,31 2,01 5,32 PODKARPACKIE 1,14 0,00 1,14 PODLASKIE 0,00 0,30 0,30 POMORSKIE 8,47 0,00 8,47 ŚLĄSKIE 7,03 0,00 7,03 ŚWIĘTOKRZYSKIE 2,32 0,00 2,32 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 0,84 0,00 0,84 WIELKOPOLSKIE 4,11 7,13 11,24 ZACHODNIOPOMORSKIE 2,22 0,00 2,22 Suma: 79,17 12,56 91,73 66

Tabela 10: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez obywateli i przedsiębiorców Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Konfederacji Szwajcarskiej (wg kraju pochodzenia nabywcy) Osoba Fizyczna Osoba Prawna Kraj pochodzenia nabywcy Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Suma: Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Suma: Suma: Austria 14,39 3,64 18,03 68,93 50,19 119,12 137,15 Belgia 13,97 0,10 14,07 89,49 5,43 94,92 108,99 Bułgaria 1,31 0,97 2,27 0,02 0,00 0,02 2,29 Chorwacja 0,58 0,00 0,58 0,20 0,00 0,20 0,77 Cypr 1,82 0,00 1,82 318,67 27,79 346,46 348,28 Czechy 4,44 0,75 5,19 180,42 0,71 181,13 186,32 Dania 6,67 0,93 7,60 56,56 27,01 83,57 91,16 Estonia 1,49 0,00 1,49 1,49 Finlandia 0,36 0,00 0,36 1,74 2,57 4,31 4,67 Francja 22,36 1,73 24,09 145,80 26,85 172,65 196,74 Grecja 2,76 0,12 2,88 2,88 Hiszpania 1,68 0,00 1,68 34,29 12,69 46,98 48,66 Holandia 12,45 4,09 16,54 661,19 25,49 686,68 703,21 Irlandia 18,22 1,00 19,22 43,56 55,50 99,06 118,28 Lichtenstein 0,37 0,00 0,37 0,37 Litwa 1,43 1,52 2,95 1,99 0,00 1,99 4,94 Luxemburg 13,61 0,00 13,61 747,50 1,60 749,11 762,72 Łotwa 0,35 0,00 0,35 0,35 Malta 0,06 0,00 0,06 1,95 2,10 4,05 4,10 Niemcy 92,67 37,37 130,04 352,49 43,83 396,33 526,36 Norwegia 0,84 0,00 0,84 5,42 1,92 7,34 8,19 Portugalia 0,69 0,00 0,69 8,51 0,00 8,51 9,21 Rumunia 0,43 0,00 0,43 0,43 Słowacja 2,30 0,20 2,49 39,41 0,98 40,38 42,88 Szwajcaria 1,35 0,00 1,35 144,36 5,56 149,92 151,28 Szwecja 11,41 3,39 14,80 43,89 2,23 46,12 60,92 Węgry 1,43 0,38 1,81 2,20 1,30 3,50 5,31 Wielka Brytania 16,69 12,56 29,25 65,62 3,88 69,50 98,75 Włochy 8,88 0,36 9,24 89,70 4,71 94,42 103,66 Suma: 253,17 69,08 322,25 3 105,77 302,33 3 408,10 3 730,36 67

Tabela 11: Powierzchnia nieruchomości gruntowych nabytych przez spółki z siedzibą w Polsce, w których kapitał dominujący pochodzi z kraju spoza EOG (wg kraju pochodzenia nabywcy) Osoba Prawna Kraj pochodzenia nabywcy Grunty (w ha) Grunty rolne i leśne (w ha) Suma: Armenia 0,02 0,00 0,02 Australia 0,01 0,00 0,01 Bermudy 11,73 0,00 11,73 Białoruś 0,05 0,30 0,35 Brytyjskie Wyspy Dziewicze 0,53 0,00 0,53 Chiny 1,79 0,00 1,79 Indie 3,14 0,00 3,14 Irak 0,04 0,00 0,04 Iran 0,75 0,00 0,75 Izrael 3,45 0,00 3,45 Kanada 14,66 2,86 17,53 Korea Południowa 3,71 0,00 3,71 Rosja 0,58 0,00 0,58 Singapur 1,09 0,00 1,09 Turcja 2,00 0,00 2,00 Ukraina 18,86 3,67 22,53 USA 16,21 5,72 21,93 Zjednoczone Emiraty Arabskie 0,56 0,00 0,56 Suma: 79,17 12,56 91,73 68

Tabela 12: Powierzchnia lokali nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg województw) Osoba Fizyczna Osoba Prawna Województwo Lokale mieszkalne (w m2) Lokale użytkowe (w m2) Suma: Lokale mieszkalne (w m2) Lokale użytkowe (w m2) Suma: Suma: DOLNOŚLĄSKIE 23 675,68 3 949,75 27 625,43 1 432,07 5 223,39 6 655,47 34 280,90 KUJAWSKO-POMORSKIE 3 845,70 222,76 4 068,46 391,31 8,33 399,64 4 468,11 LUBELSKIE 4 016,11 561,32 4 577,42 0,00 1 379,95 1 379,95 5 957,37 LUBUSKIE 2 682,63 1 447,94 4 130,58 396,72 129,07 525,79 4 656,37 ŁÓDZKIE 6 647,84 418,08 7 065,92 396,53 1 395,23 1 791,76 8 857,68 MAŁOPOLSKIE 25 941,51 5 968,94 31 910,44 3 040,92 86 322,17 89 363,10 121 273,54 MAZOWIECKIE 67 986,78 17 146,90 85 133,68 18 393,84 311 405,84 329 799,68 414 933,35 OPOLSKIE 3 102,96 310,44 3 413,40 55,40 4 755,10 4 810,50 8 223,90 PODKARPACKIE 2 821,06 412,19 3 233,25 239,21 1 687,65 1 926,86 5 160,11 PODLASKIE 2 128,08 184,51 2 312,59 458,48 260,84 719,32 3 031,91 POMORSKIE 13 069,27 1 249,53 14 318,80 3 547,01 18 688,20 22 235,21 36 554,01 ŚLĄSKIE 14 278,24 1 181,33 15 459,57 1 616,09 43 595,33 45 211,42 60 670,99 ŚWIĘTOKRZYSKIE 927,39 83,49 1 010,88 0,00 80,60 80,60 1 091,48 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2 565,21 1 170,41 3 735,62 674,65 7 813,18 8 487,83 12 223,46 WIELKOPOLSKIE 9 646,33 1 748,79 11 395,11 3 206,82 105 838,25 109 045,07 120 440,18 ZACHODNIOPOMORSKIE 11 045,88 2 982,97 14 028,85 1 339,41 3 818,87 5 158,28 19 187,13 Suma: 194 380,67 39 039,34 233 420,01 35 188,46 592 402,01 627 590,47 861 010,47 69

Tabela 13: Powierzchnia lokali nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg kraju pochodzenia nabywcy) Osoba Fizyczna Osoba Prawna Kraj pochodzenia nabywcy Lokale mieszkalne (w m2) Lokale użytkowe (w m2) Suma: Lokale mieszkalne (w m2) Lokale użytkowe (w m2) Suma: Suma: Afganistan 141,23 53,95 195,18 195,18 Albania 197,49 0,00 197,49 197,49 Arabia Saudyjska 46,69 29,95 76,64 76,64 Argentyna 111,91 73,40 185,30 185,30 Armenia 1 155,14 286,76 1 441,90 1 441,90 Australia 1 115,37 98,83 1 214,20 1 214,20 Austria 5 534,12 1 207,99 6 742,10 464,75 11 426,41 11 891,16 18 633,27 Azerbejdżan 167,95 32,40 200,35 200,35 Bangladesz 43,87 0,00 43,87 43,87 Belgia 2 458,26 547,67 3 005,93 764,70 1 759,80 2 524,50 5 530,43 Belize 0,00 110,96 110,96 110,96 Bezpaństwowiec 99,60 23,73 123,33 123,33 Białoruś 8 729,26 1 302,27 10 031,53 76,60 118,83 195,43 10 226,96 Boliwia 99,59 26,12 125,71 125,71 Bośnia i Hercegowina 56,37 30,82 87,19 87,19 Brazylia 724,60 104,47 829,07 829,07 Brytyjskie Wyspy Dziewicze 519,36 0,00 519,36 519,36 Bułgaria 1 181,15 132,28 1 313,43 182,59 54,01 236,60 1 550,03 Burkina Faso 71,77 23,67 95,44 95,44 Chiny 5 097,46 683,56 5 781,02 187,62 557,71 745,33 6 526,35 Chorwacja 357,32 76,79 434,11 190,88 143,05 333,93 768,04 Cypr 162,07 28,60 190,66 8 468,44 114 005,37 122 473,81 122 664,47 Czechy 1 655,38 1 705,17 3 360,54 761,42 682,35 1 443,77 4 804,31 Dania 2 081,62 433,26 2 514,88 191,39 397,30 588,69 3 103,57 Egipt 323,24 0,00 323,24 323,24 Ekwador 108,10 0,00 108,10 108,10 Estonia 20,13 0,00 20,13 195,20 52,56 247,76 267,89 Filipiny 100,78 0,00 100,78 100,78 Finlandia 821,55 199,73 1 021,28 50,35 204,34 254,69 1 275,98 Francja 10 416,74 2 493,78 12 910,51 1 261,14 5 075,57 6 336,71 19 247,22 Grecja 691,82 273,34 965,16 965,16 Gruzja 95,99 0,00 95,99 95,99 Gwatemala 59,48 26,13 85,61 85,61 Hiszpania 2 414,24 453,98 2 868,22 306,88 7 061,81 7 368,69 10 236,91 70

Holandia 3 747,86 558,82 4 306,68 6 025,25 272 397,43 278 422,68 282 729,36 Indie 1 499,75 280,71 1 780,46 1 780,46 Indonezja 115,44 22,55 137,99 137,99 Irak 208,83 31,04 239,86 60,00 0,00 60,00 299,86 Iran 80,79 30,65 111,44 71,96 0,00 71,96 183,40 Irlandia 1 681,86 1 074,95 2 756,80 747,28 131,22 878,50 3 635,30 Izrael 4 020,82 1 254,46 5 275,27 1 709,68 5 973,23 7 682,91 12 958,19 Japonia 426,28 100,33 526,61 84,21 0,00 84,21 610,82 Jemen 48,63 0,00 48,63 48,63 Jordania 116,07 25,67 141,74 141,74 Kamerun 25,60 0,00 25,60 25,60 Kanada 1 645,25 411,22 2 056,47 0,00 625,09 625,09 2 681,56 Katar 56,42 0,00 56,42 56,42 Kazachstan 717,53 80,29 797,82 797,82 Kolumbia 77,00 32,46 109,46 109,46 Korea Południowa 799,85 126,24 926,08 926,08 Kosowo 57,52 0,00 57,52 57,52 Kuba 194,10 80,63 274,73 274,73 Liban 123,61 0,00 123,61 123,61 Libia 227,69 39,97 267,66 267,66 Lichtenstein 451,50 0,00 451,50 451,50 Litwa 1 394,12 328,86 1 722,98 253,59 0,00 253,59 1 976,57 Luxemburg 166,81 0,00 166,81 1 697,96 120 180,14 121 878,10 122 044,91 Łotwa 409,18 106,00 515,18 40,47 22,92 63,39 578,57 Macedonia 83,23 0,00 83,23 83,23 Madagaskar 54,09 29,64 83,73 83,73 Malezja 0,00 31,49 31,49 31,49 Maroko 174,41 0,00 174,41 174,41 Mauritius 88,66 0,00 88,66 88,66 Meksyk 131,07 63,30 194,37 194,37 Mołdawia 564,75 252,30 817,05 817,05 Monako 78,59 0,00 78,59 78,59 Mongolia 512,50 121,31 633,81 633,81 Nepal 97,51 0,00 97,51 97,51 Niemcy 33 471,92 7 045,53 40 517,45 2 691,78 43 458,00 46 149,78 86 667,22 Nigeria 167,92 0,00 167,92 167,92 Norwegia 2 477,82 806,23 3 284,05 151,60 211,74 363,34 3 647,40 Nowa Zelandia 55,57 0,00 55,57 55,57 Pakistan 241,31 0,00 241,31 241,31 Portugalia 1 454,98 194,08 1 649,06 627,15 58,75 685,90 2 334,96 Republika Kostaryki 0,00 15,50 15,50 15,50 Republika Południowej Afryki 137,08 0,00 137,08 137,08 71

Rosja 8 467,29 1 470,87 9 938,16 9 938,16 Rumunia 1 835,76 321,20 2 156,96 2 156,96 Serbia 401,49 0,00 401,49 401,49 Singapur 156,97 0,00 156,97 156,97 Słowacja 1 397,79 367,30 1 765,09 565,67 1 804,35 2 370,02 4 135,10 Słowenia 242,44 38,12 280,56 0,00 15,10 15,10 295,66 Syria 558,13 63,29 621,42 621,42 Szwajcaria 1 347,08 264,13 1 611,21 30,00 876,30 906,30 2 517,51 Szwecja 6 467,08 1 309,35 7 776,43 553,49 76,52 630,01 8 406,44 Tadżykistan 13,30 0,00 13,30 13,30 Tajlandia 155,20 0,00 155,20 155,20 Tajwan 108,00 0,00 108,00 108,00 Tunezja 358,63 36,49 395,12 395,12 Turcja 1 909,00 215,99 2 124,99 2 124,99 Ukraina 34 385,76 5 160,26 39 546,02 986,58 968,55 1 955,13 41 501,15 USA 6 004,41 641,49 6 645,91 663,56 589,49 1 253,05 7 898,95 Uzbekistan 122,51 0,00 122,51 122,51 Wenezuela 121,60 63,34 184,94 184,94 Węgry 1 084,14 87,37 1 171,51 0,00 129,07 129,07 1 300,58 Wielka Brytania 12 647,45 1 811,91 14 459,36 2 606,42 2 342,55 4 948,96 19 408,32 Wietnam 3 115,70 1 250,91 4 366,61 292,32 0,00 292,32 4 658,93 Włochy 9 586,91 2 444,41 12 031,32 868,57 859,02 1 727,59 13 758,91 Wyspy Dziewicze 120,60 0,00 120,60 120,60 Zjednoczone Emiraty Arabskie 188,91 32,46 221,37 221,37 Suma: 194 380,67 39 039,34 233 420,01 35 188,46 592 402,01 627 590,47 861 010,47 72

Tabela 14: Powierzchnia lokali nabytych przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia i bez obowiązku uzyskania zezwolenia oraz liczba dokonanych transakcji (dla wybranych miast) Osoba Fizyczna Suma: Osoba Prawna Suma: Suma Suma Miejscowość Lokale mieszkalne (w m2) Lokale użytkowe (w m2) Powierzchnia m2 Liczba wpisów Lokale mieszkalne (w m2) Lokale użytkowe (w m2) Powierzchnia m2 Liczba wpisów Gdańsk 5 503,54 98 480,07 22 5 983,61 120 1 420,28 5 2 051,72 6 3 472,00 11 9 455,61 131 Gdynia 2 445,00 38 279,62 9 2 724,62 47 1 309,91 3 1 868,62 5 3 178,53 8 5 903,15 55 Gorzów Wielkopolski 896,31 18 1 253,08 9 2 149,39 27 32,19 1 129,07 1 161,26 2 2 310,65 29 Kraków 22 960,03 426 5 618,82 166 28 578,85 592 2 934,96 47 86 094,93 25 89 029,90 72 117 608,75 664 Łódź 5 528,00 95 310,46 9 5 838,46 104 396,53 4 1 339,54 5 1 736,07 9 7 574,53 113 Poznań 7 204,36 132 1 527,49 42 8 731,85 174 2 848,47 16 104 623,94 23 107 472,41 39 116 204,26 213 Szczecin 4 346,46 60 596,16 14 4 942,62 74 863,30 10 3 260,60 10 4 123,90 20 9 066,51 94 Świnoujście 1 710,71 34 1 354,11 38 3 064,82 72 61,26 1 61,37 2 122,63 3 3 187,45 75 Warszawa 54 684,28 898 15 491,59 459 70 175,87 1357 16 969,51 108 309 760,22 148 326 729,73 256 396 905,60 1613 Wrocław 14 502,94 264 2 022,29 66 16 525,23 330 1 010,72 12 3 450,30 7 4 461,01 19 20 986,24 349 Zakopane 329,38 9 106,94 4 436,32 13 36,17 1 0,00 0 36,17 1 472,49 14 Suma: 120 111,00 2072 29 040,65 838 149 151,65 2910 27 883,29 208 512 640,31 232 540 523,60 440 689 675,25 3350 73

Tabela 15: Liczba wpisów do rejestrów dotycząca nieruchomości nabytych przez cudzoziemców bez obowiązku uzyskania zezwolenia (wg podstawy prawnej nabycia i kraju pochodzenia nabywcy) Kraj pochodzenia nabywcy ART. 8 UST. 2a PKT. 1 ART. 8 UST. 2a PKT. 2a ART. 8 UST. 1 PKT. 1a ART. 8 UST. 1 PKT. 1 ART. 8 UST. 1 PKT. 2 ART. 8 UST. 1 PKT. 3 ART. 8 UST. 1 PKT. 4 ART. 8 UST. 1 PKT. 5 ART. 8 UST. 2 Suma: Afganistan 1 2 3 Albania 2 2 Arabia Saudyjska 1 1 2 Argentyna 2 3 5 Armenia 5 22 6 8 1 1 2 43 Australia 5 20 1 1 2 27 Austria 1 17 3 329 350 Azerbejdżan 1 3 4 Bangladesz 1 1 Belgia 199 199 Belize 1 1 Bermudy 1 2 1 Bezpaństwowiec 1 2 3 Białoruś 44 145 15 14 5 2 223 Boliwia 1 2 3 Bośnia i Hercegowina 1 1 2 Brazylia 4 10 2 16 Brytyjskie Wyspy Dziewicze 3 3 2 6 Bułgaria 1 2 62 65 Burkina Faso 1 1 2 Chile 1 1 Chiny 22 61 3 2 16 2 104 Chorwacja 20 20 Cypr 458 458 Czarnogóra 1 1 Czechy 2 2 149 153 Dania 1 1 163 164 Egipt 6 6 Ekwador 2 2 Estonia 6 6 Filipiny 2 2 Finlandia 32 32 Francja 2 2 472 476 Grecja 2 33 35 74

Gruzja 2 2 Gwatemala 1 1 2 Hiszpania 164 164 Holandia 1 1 677 679 Indie 5 19 6 1 10 2 41 Indonezja 1 2 2 5 Irak 1 4 1 2 2 8 Iran 1 2 2 2 5 Irlandia 1 105 106 Izrael 34 73 3 21 131 Japonia 5 6 8 1 2 20 Jemen 1 1 Jordania 1 2 2 5 Kamerun 1 1 Kanada 12 25 1 4 13 2 55 Katar 1 1 Kazachstan 3 17 3 1 24 Kolumbia 1 1 2 Korea Południowa 6 13 1 2 6 2 28 Kosowo 1 1 Kuba 2 2 1 5 Laos 1 1 Liban 2 2 Libia 2 4 1 7 Lichtenstein 5 5 Litwa 1 76 77 Luxemburg 268 268 Łotwa 18 18 Macedonia 2 2 Madagaskar 1 1 2 Malezja 1 1 Malta 10 10 Maroko 3 2 5 Mauritius 2 2 Meksyk 2 3 5 Mołdawia 5 10 3 1 19 Monako 1 1 Mongolia 3 7 3 13 Nepal 2 2 Niemcy 1 5 65 2025 2096 75

Nigeria 3 1 4 Norwegia 1 1 96 97 Nowa Zelandia 1 1 Pakistan 3 3 Portugalia 84 84 Republika Kostaryki 1 1 Republika Południowej Afryki 2 1 3 Rosja 36 142 11 13 7 2 2 211 Rumunia 49 49 Serbia 7 2 1 10 Singapur 2 3 2 5 Słowacja 2 136 138 Słowenia 6 6 Syria 3 9 12 Szwajcaria 1 90 91 Szwecja 1 1 1 8 269 279 Tadżykistan 1 1 Tajlandia 2 2 Tajwan 2 2 Tanzania 1 1 Tunezja 1 5 1 7 Turcja 9 28 6 2 7 2 52 Ukraina 158 627 50 56 7 42 2 940 USA 24 101 5 3 13 38 2 184 Uzbekistan 2 2 Wenezuela 2 2 4 Węgry 1 49 50 Wielka Brytania 2 4 657 663 Wietnam 23 41 20 6 2 2 92 Włochy 2 1 1 1 415 419 Wyspy Dziewicze 1 1 Zjednoczone Emiraty Arabskie 1 3 2 4 Suma: 1 2 434 1485 157 139 136 3 7301 9658 1 dotyczy nabycia na podstawie aktów notarialnych zawartych przed 1.05.2004 r., nadesłanych przez notariuszy w 2015 r. 2 dotyczy nabycia nieruchomości gruntowych i lokali przez spółki z siedzibą w Polsce, w których kapitał dominujący pochodzi z kraju spoza EOG 76

ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców Tabela 16: Liczba wpisów do rejestru akcji i udziałów nabytych (objętych) przez cudzoziemców w spółkach z siedzibą w Polsce, będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości w Polsce oraz powierzchnia tych nieruchomości (wg województw) Liczba wpisów Powierzchnia ha Województwo Osoba Fizyczna Osoba Prawna Osoba Fizyczna Osoba Prawna Suma: Suma: DOLNOŚLĄSKIE 2 13 15 23,46 61,42 84,88 KUJAWSKO-POMORSKIE 5 5 7,58 7,58 LUBELSKIE 1 4 5 1,53 15,95 17,48 LUBUSKIE 4 5 9 438,42 34,98 473,40 ŁÓDZKIE 11 11 201,99 201,99 MAŁOPOLSKIE 3 7 10 0,49 16,98 17,47 MAZOWIECKIE 2 20 22 0,81 56,08 56,89 OPOLSKIE 2 3 5 4,32 36,57 40,89 PODKARPACKIE 3 3 6 0,03 75,55 75,58 PODLASKIE 1 1 16,06 16,06 POMORSKIE 7 7 483,78 483,78 ŚLĄSKIE 4 7 11 14,67 51,36 66,03 ŚWIĘTOKRZYSKIE 1 1 1,13 1,13 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 1 3 4 594,27 1 006,62 1 600,89 WIELKOPOLSKIE 14 14 292,24 292,24 ZACHODNIOPOMORSKIE 3 18 21 3 162,44 4 120,23 7 282,67 Suma: 25 104 129 4 240,45 6 478,51 10 718,96 77

ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców Tabela 17: Liczba wpisów do rejestru akcji i udziałów nabytych (objętych) przez cudzoziemców w spółkach z siedzibą w Polsce, będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości w Polsce oraz powierzchnia tych nieruchomości (wg województw) Pow ierzchnia ha 0,01-50,00 50,01-100,00 100,01-500,00 500,01-2 000,00 2 000,01-7 500,00 78