str. 2/str. 10 SPIS TREŚCI I. ORGANIZATOR PROGRAMU... 3 II. ADRESACI PROGRAMU... 4 III. OBIEKTY BADAŃ... 4 IV. WYTWARZANIE, MAGAZYNOWANIE I DYSTRYBUCJA OBIEKTÓW BADAŃ... 4 V. MODEL STATYSTYCZNY, ANALIZA DANYCH I INTERPRETACJA WYNIKÓW PROGRAMU. 5 VI. RAPORT Z BADANIA BIEGŁOŚCI... 6 VII. ZGŁOSZENIE UDZIAŁU... 7 VIII. KOSZTY UCZESTNICTWA... 8 IX. HARMONOGRAM... 8 X. POUFNOŚĆ WYNIKÓW... 8 XI. ZMOWA I FAŁSZOWANIE WYNIKÓW... 9 XII. SKARGI I ODWOŁANIA... 9 XIII. REZYGNACJA Z UDZIAŁU... 10 XIV. DODATKOWE INFORMACJE... 10 XV. WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW... 10
str. 3/str. 10 I. ORGANIZATOR PROGRAMU Rundy badań biegłości objęte programem Pobieranie próbek (NA), PP-NA/PT są realizowane poza zakresem akredytacji Ośrodka Badań Biegłości CLP-B LABTEST (PT 003). Organizatorem badań biegłości jest Ośrodek Badań Biegłości CLP-B LABTEST, działający w strukturach Centralnego Laboratorium Pomiarowo-Badawczego Sp. z o.o. od 01.05.2012 roku. Organizator ma wdrożony system zarządzania zgodny z wymaganiami zawartymi w normie PN-EN ISO/IEC 17043:2011 oraz posiada certyfikat akredytacji nr PT 003 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji. Centrum Badań Węgla i Środowiska ma wdrożony system zarządzania wg PN-EN ISO/IEC 17025:2005 potwierdzony certyfikatem akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji nr AB 300. CLP-B Sp. z o.o. posiada również certyfikat TÜV Nord Polska potwierdzający spełnienie wymagań normy PN-EN ISO 9001:2009. Osoby odpowiedzialne za realizację poszczególnych etapów programu: Koordynator: dr inż. Aleksandra Burczyk Ośrodek Badań Biegłości CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Sp. z o.o. ul. Rybnicka 6 44-335 Jastrzębie-Zdrój Tel. 32 75 65 296, wew. 25 e-mail: aburczyk@clpb.pl Kierownik: dr inż. Maciej Pilarczyk Ośrodek Badań Biegłości CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Sp. z o.o. ul. Rybnicka 6 44-335 Jastrzębie-Zdrój Tel. +48 668 535 619 e-mail: mpilarczyk@clpb.pl Dane teleadresowe Organizatora: Ośrodek Badań Biegłości CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Sp. z o.o. ul. Rybnicka 6 44-335 Jastrzębie-Zdrój Tel/fax. 32 75 65 296 e-mail: labtest@clpb.pl Strona internetowa: http://labtest.clpb.pl
str. 4/str. 10 Program badań jest organizowany oraz realizowany w oparciu o zalecenia i wymagania: normy PN-EN ISO/IEC 17043:2011 Ocena zgodności. Ogólne wymagania dotyczące badania biegłości, dokumentu PCA DAPT-01 Akredytacja organizatorów badań biegłości. Wymagania szczegółowe, normy ISO 13528:2015 Statistical methods for use in proficiency testing by interlaboratory comparison. Organizator w żadnym z realizowanych etapów badań biegłości nie korzysta z usług podwykonawców. Organizator może korzystać z wiedzy specjalistycznej w postaci powołanego eksperta/obserwatora na etapie planowania, realizacji oraz oceny wyników rundy. Eksperci/obserwatorzy posiadają adekwatne do zakresu rundy, potwierdzone kompetencje i doświadczenie. II. ADRESACI PROGRAMU Program badań biegłości adresowany jest do wszystkich laboratoriów badawczych, a także jednostek inspekcyjnych akredytowanych lub zainteresowanych akredytacją w zakresie pobierania m.in. próbek wód powierzchniowych, ręcznego pobierania próbek paliw stałych, pobierania próbek gazów. III. OBIEKTY BADAŃ Program badań biegłości poprzez porównania międzylaboratoryjne obejmuje realizację rund w zakresie obiektów badań i parametrów wymienionych w Tabeli 1. Każda runda poza odwołaniem do nazwy i symbolu Programu Badań Biegłości posiada indywidualne oznakowanie według schematu: a/b/c, gdzie: a numer rundy dla obiektu badań biegłości w danym roku kalendarzowym (cyfra rzymska), b symbol obiektu badań (zgodnie z Tabelą 1), c rok realizacji rundy (dwie ostatnie cyfry). Przykładowo runda I/PB/16 oznacza pierwszą rundę badań biegłości w zakresie pobierania próbek biomasy stałej w 2016 roku. Szczegółowe informacje dotyczące obiektów badań i metod pobierania umieszczane są w załącznikach do programu badań. IV. WYTWARZANIE, MAGAZYNOWANIE I DYSTRYBUCJA OBIEKTÓW BADAŃ Próbki do badań (obiekty badań biegłości) przygotowywane są zgodnie z Instrukcją Pracy IT-PT-01 Przygotowanie obiektów badań biegłości. Pakowanie, etykietowanie i dystrybucja obiektów badań biegłości odbywa się zgodnie z procedurą PS-PT-09 Projektowanie, organizacja i interpretacja wyników programów badań biegłości. Organizator poprzez odpowiednie pakowanie obiektów badań zapewnia stabilność próbek, od momentu ich przygotowania do chwili dostarczenia do Uczestników.
str. 5/str. 10 Szczegółowe informacje dotyczące wytwarzania, magazynowania i dystrybucji poszczególnych obiektów badań umieszczane są w załącznikach do programu badań, udostępnianych Uczestnikom. Tabela 1. Obiekty badań i oznaczane parametry w programie POBIERANIE PRÓBEK (NA) PP-NA/PT OBIEKT BADAŃ SYMBOL OBIEKTU OZNACZANE PARAMETRY Biomasa stała PB Parametry ilościowe wykonywane w pobranych i przygotowanych przez Uczestników próbkach Paliwo gazowe PG Parametry ilościowe wykonywane w pobranych i przygotowanych przez Uczestników próbkach V. MODEL STATYSTYCZNY, ANALIZA DANYCH I INTERPRETACJA WYNIKÓW PROGRAMU Analizę danych oraz ocenę rezultatów działania Uczestników prowadzi się według procedury PS-PT-09 Projektowanie, organizacja i interpretacja wyników programów badań biegłości. Program badań biegłości obejmuje porównania międzylaboratoryjne wyników analiz próbek pobranych przez próbkobiorców uczestniczących w porównaniu. Analizy są wykonywane w akredytowanym laboratorium Organizatora (AB 300). Analiza statystyczna danych składa się z następujących etapów : wyznaczenie wartości przypisanej i jej niepewności, wykonanie obliczeń statystycznych, ocena osiągniętych rezultatów, a także ocena jednorodności i stabilności obiektów badań biegłości. Organizator badań biegłości, w zależności od ilości Uczestników biorących udział w programie oraz badanej matrycy decyduje o wyborze odpowiedniego modelu statystycznego i metod analizowania danych. Dokładny opis analizy statystycznej, która będzie stosowana w opracowaniu wyników rundy, znajduje się w załącznikach do programu. Organizator ogranicza się do procedury określania wartości przypisanej poprzez wartości uzgodnione przez uczestniczące lub wiodące laboratoria (określone na podstawie wyników Uczestników lub wyników laboratoriów wiodących). Obliczenia wartości przypisanej x pt (średniej odpornej) oraz odchylenia standardowego do oceny biegłości σ pt (odpornego odchylenia standardowego odtwarzalności) przeprowadza się z zastosowaniem techniki minimalizującej wpływ wyników skrajnych opisanej w normie ISO 13528:2015. Każdorazowo wybrana przez Organizatora dla danej rundy statystyka osiągnięć jest dostosowana do utrzymania wiarygodności programu badań (np. zależy od populacji Uczestników lub od tego czy dany Uczestnik przesłał do Organizatora wynik wraz z niepewnością wyniku). Do oceny rezultatów działania
str. 6/str. 10 Uczestników badań stosuje się alternatywnie następujące parametry statystycznej oceny danych ilościowych, zgodnie z ISO 13528:2015: różnica D, różnica procentowa D%, wskaźnik z, wskaźnik z, wskaźnik zeta, wskaźnik E n, procent dopuszczalnego błędu P Ai. Opis wskaźników stosowanych w opracowaniu wyników danej rundy badań biegłości wraz z kryteriami oceny jest zamieszczony w załącznikach do programu. W przypadku realizacji rund badań biegłości polegających na pobieraniu próbek w warunkach terenowych z obiektów rzeczywistych Organizator nie ma możliwości zapewnienia jednorodności ani stabilności obiektu. Najczęściej jego charakter (rozmiar, masa lub inna właściwość fizyczna) nie pozwala na przeprowadzenie czynności umożliwiających np. uśrednienie składu. Podobnie nie jest możliwe zapewnienie stabilności badanych parametrów. Z tego powodu przyjęcie metod statystycznych zgodnych z np. ISO 13528:2015, PN-EN ISO/IEC 17043:2011 lub ISO Guide 35 do oceny jednorodności obiektu badań może być podejściem niewłaściwym. Jednak warunkiem prawidłowego przeprowadzenia porównań jest zapewnienie stabilności badanego obiektu w trakcie całej sesji tak, aby wszyscy próbkobiorcy mieli zapewnione jednakowe warunki. Dlatego, podczas realizacji części terenowej porównania, pobierane mogą być próbki obiektu badań w celu kwantyfikacji stabilności badanych parametrów i ewentualnego uwzględnienia ziemności parametrów w czasie w ocenie rezultatów. VI. RAPORT Z BADANIA BIEGŁOŚCI Organizator opracowuje dla każdej przeprowadzonej rundy programu szczegółowy Raport z Badań Biegłości. Raport zawiera wszystkie istotne informacje dotyczące realizacji poszczególnych etapów danej rundy programu, w tym: nazwa i dane kontaktowe Organizatora, nazwisko i dane kontaktowe Koordynatora programu, data wydania raportu, nazwa programu i numer kodowy rundy, informacje ogólne zawierające m.in. ilość Uczestników, zakres badań, zastosowane urządzenia i techniki badawcze, charakterystykę obiektu badań, w tym sposób jego przygotowania, ocenę jednorodności i stabilności, procedury stosowane do wyznaczenia każdej wartości przypisanej i jej niepewności,
str. 7/str. 10 procedury stosowane przy statystycznej analizie danych, procedury wykorzystywane przy projektowaniu i realizacji programu, zestawienie wszystkich wyników badań porównawczych otrzymanych dla poszczególnych parametrów przez Uczestników, dane statystyczne oraz podsumowanie, łącznie z wartościami przypisanymi, niepewnościami wartości przypisanych i zakresem wyników akceptowalnych oraz graficzną prezentacją odpowiednich wskaźników osiągnięć, podsumowanie osiągnięć Uczestników dla stosowanych przez nich metod/procedur badawczych (jeśli różne metody były stosowane przez różnych Uczestników), komentarz i wskazówki dotyczące interpretacji analizy statystycznej i osiągnięć Uczestników programu. Każdy Uczestnik badań otrzymuje Raport z Badań Biegłości w postaci zabezpieczonego pliku PDF udostępnianego Uczestnikom rundy na internetowej Platformie Ośrodka Badań Biegłości lub/i przesyłanego drogą elektroniczną w terminie zgodnym z harmonogramem. Uczestnik zobowiązany jest do niezwłocznego poinformowania w formie pisemnej Organizatora o ewentualnych niezgodnościach występujących w Raporcie z Badań Biegłości, a mających wpływ na wyznaczenie wartości przypisanej i ocenę wyników. Organizator jest zobowiązany do natychmiastowej korekty dostrzeżonych błędów i przesłania drogą elektroniczną poprawki/uzupełnienia do Raportu z danej rundy badań wraz z wyjaśnieniem zaistniałych przyczyn popełnionego błędu. Organizator zastrzega prawa autorskie do wszystkich wydawanych Raportów. VII. ZGŁOSZENIE UDZIAŁU Badania mają charakter otwarty bądź zamknięty. Potencjalni Uczestnicy otrzymują powiadomienie o zbliżających się rundach badań biegłości oraz Program Badań Biegłości wraz z załącznikami poprzez stronę internetową Organizatora lub w wiadomości e-mail (jeśli wyrazili zgodę na otrzymywanie informacji handlowych). Uczestnicy dokonują zgłoszenia poprzez Internetową Platformę Ośrodka Badań Biegłości http://labtest.clpb.pl. Po wypełnieniu elektronicznego formularza i zatwierdzeniu przyjęcia zgłoszenia przez Organizatora, Uczestnik otrzymuje Kartę Zgłoszenia Uczestnictwa (FPS-PT/09/02) w formie pliku PDF udostępnionego na Platformie. Autoryzowaną Kartę Zgłoszenia Uczestnictwa odsyła się do Organizatora faksem, drogą elektroniczną (zeskanowany dokument) lub pocztą na adres: Ośrodek Badań Biegłości CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Sp. z o.o. 44-335 Jastrzębie-Zdrój
str. 8/str. 10 ul. Rybnicka 6 Tel/fax. (032)75-65-296 Przystąpienie do uczestnictwa w danej rundzie za pośrednictwem wypełnionej i zatwierdzonej przez Uczestnika Karty Zgłoszenia Uczestnictwa jest jednoznaczne z zaakceptowaniem warunków organizacji badań biegłości zaproponowanych w Programie. Jeżeli w trakcie realizacji badań wystąpią jakiekolwiek nieprawidłowości, w tym zmiany w Programie Badań Biegłości, Koordynator informuje o tym Uczestników telefonicznie lub pisemnie, natomiast potencjalnych Uczestników informuje poprzez zaktualizowanie Programu na stronie internetowej Organizatora. Uczestnik podpisując Kartę Zgłoszenia Uczestnictwa wyraża zgodę na przetwarzanie zawartych w niej danych osobowych zgodnie z ustawą z dn. 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. 2014 poz. 1182) oraz na przesyłanie informacji handlowych drogą elektroniczną zgodnie z ustawą z dn. 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2013 r., poz. 1422). VIII. KOSZTY UCZESTNICTWA Uczestnictwo w badaniach biegłości jest płatne, a koszt udziału w danej rundzie zależny jest od rodzaju obiektów badań i wyszczególniony został w załącznikach do Programu badań. Koszt badań biegłości realizowanych w zakresie jednego programu występuje na Karcie Zgłoszenia Uczestnictwa w postaci zsumowanej. IX. HARMONOGRAM Szczegółowy harmonogram badań biegłości uwzględniający terminy realizacji poszczególnych etapów dla rund zamieszczono w załącznikach do programu badań biegłości. Organizator zastrzega sobie prawo do zmiany terminów lub odstąpienia od realizacji rundy w przypadku niewystarczającej populacji Uczestników. Zbiorczy harmonogram badań, opracowany na dany rok kalendarzowy dostępny jest również na stronie internetowej Organizatora w zakładce Harmonogram badań. X. POUFNOŚĆ WYNIKÓW Tożsamość Uczestników jest chroniona i podawana w Raporcie w zakodowanej postaci. Każdy Uczestnik posiada swój numer identyfikacyjny umożliwiający odnalezienie swoich rezultatów. Organizator zapewnia wszystkim Uczestnikom poufność informacji związanych z uczestnictwem w programie. Organizator nie udziela informacji osobom trzecim na temat wyników badań biegłości uzyskanych przez Uczestników biorących udział w programie. Organizator zobowiązuje się do poinformowania Uczestnika
str. 9/str. 10 o przekazaniu jego wyników, w przypadku jeśli Jednostka Akredytująca wymagać będzie bezpośredniego dostarczenia rezultatów badań biegłości. W Raportach mogą być umieszczane nazwy instytucji Uczestników (bez kodów przyporządkowanych poszczególnym Uczestnikom), którzy w formie pisemnej wyrazili na to zgodę (poprzez zaznaczenie odpowiedniej opcji na Karcie Zgłoszenia Uczestnictwa formularz FPS-PT/09/02). Organizator zastrzega sobie prawo do wykorzystywania uzyskanych wyników z badań biegłości w pracach naukowo-badawczych czy opracowaniach statystycznych, w sposób uniemożliwiający identyfikację Uczestników. XI. ZMOWA I FAŁSZOWANIE WYNIKÓW Uczestnicy programu zobowiązani są do unikania zmowy oraz fałszowania wyników badań, tzn. do wykonywania badań i przekazywania wyników badań do Organizatora, bez porozumiewania się z innymi Uczestnikami, których uczestnictwo w danej rundzie programu jest im znane z innych źródeł. Program badań biegłości jest tak zaprojektowany, żeby zapewnić jak najmniejszą możliwość zmowy i fałszowania wyników, a Organizator posiada i stosuje odpowiednie techniki i sposoby zapobiegania zmowie i fałszowaniu wyników. Techniki są wybierane indywidualnie dla wybranej rundy badań. W sytuacji podejrzenia zmowy i/lub fałszowania wyników Uczestnik jest zobowiązany, na prośbę Organizatora, udostępnić dane źródłowe przekazanych do oceny wyników. Organizator zastrzega sobie, iż w trakcie realizacji rundy może korzystać z pomocy ekspertów oraz obserwatorów rundy. W przypadku stwierdzenia zmowy lub fałszowania wyników Organizator wyklucza z oceny rezultatów działania podejrzanych Uczestników bez zwrotu kosztów uczestnictwa XII. SKARGI I ODWOŁANIA Każdy Uczestnik ma prawo do złożenia skargi i/lub odwołania dotyczącej usługi organizacji badań biegłości. Skargi i/lub odwołania należy zgłaszać w formie pisemnej na adres Organizatora, a termin ich zgłoszenia upływa po 14 dniach od daty otrzymania przez Uczestnika zbiorczego opracowania wyników w formie Raportu. Organizator ma obowiązek rozpatrzenia skargi i/lub odwołania w ciągu 4 tygodni od daty ich otrzymania oraz poinformowania Uczestnika w formie pisemnej o podjętych decyzjach. W przypadku uznania skargi i/lub odwołania za zasadne Uczestnikowi przysługuje zwrot opłaty wniesionej Organizatorowi za oznaczenia objęte skargą i/lub odwołaniem.
str. 10/str. 10 XIII. REZYGNACJA Z UDZIAŁU Każdy Uczestnik ma prawo do rezygnacji z uczestnictwa w organizowanych badaniach, wysyłając pisemne zawiadomienie na adres Organizatora do 7 dni przed datą rozpoczęcia rundy. Za datę złożenia rezygnacji uznaje się datę jej zarejestrowania przez Organizatora badań. XIV. DODATKOWE INFORMACJE Na stronie internetowej Organizatora badań biegłości (http://labtest.clpb.pl) dostępna jest Instrukcja obsługi Platformy Ośrodka Badań Biegłości opisująca dokładnie przebieg rejestracji, zgłoszenia do rundy, wprowadzania wyników badań, pobierania Raportu z badań oraz innych czynności związanych z obsługą Platformy przez Uczestnika badań. W sprawie dodatkowych informacji proszę kontaktować się z osobami odpowiedzialnymi za realizację programu (patrz pkt. I). XV. WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW Załącznik nr 1 Biomasa stała Załącznik nr 2 Paliwo gazowe