1 ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA ĆWICZENIA 3
ĆWICZENIA 3 Ekologistyka w zaopatrzeniu i dystrybucji
ZAOPATRZENIE I DYSTRYBUCJA 3 Transport Magazynowanie Opakowania
4 TRANSPORT
TRANSPORT ZAGROŻENIA DLA ŚRODOWISKA 5 Transport, obok przemysłu i energetyki, uznany został za głównego sprawcę degradacji środowiska naturalnego.
TRANSPORT ZAGROŻENIA DLA ŚRODOWISKA 6 Do bezpośrednich zagrożeń środowiska naturalnego wynikających z motoryzacji należą: emisja toksycznych związków i cząstek stałych (spaliny), generowanie hałasu i innych drgań, zanieczyszczenie gleby i wód paliwami i płynami eksploatacyjnymi, zanieczyszczenie gleby i wód środkami do odśnieżania i odladzania dróg, udział w powstawaniu dziury ozonowej i efektu cieplarnianego, zagrożenie życia i zdrowia powodowane wypadkami drogowymi, zużywanie znacznych ilości zasobów energetycznych ziemi, niszczenie krajobrazu (zajmowanie przez drogi coraz większej ilości terenów).
POLITYKA TRANSPORTOWA 7 Polityka transportowa powinna być podporządkowana zasadom zrównoważonego rozwoju i zrównoważonego przemieszczania. Transport powinien zaspokajać potrzeby rynku przy możliwie najniższych kosztach degradacji środowiska, z myślą o obecnych i przyszłych pokoleniach. Polityka transportowa powinna: objąć problem rosnącego ruchu, kongestii, hałasu, skażenia powietrza, zachęcać do korzystania z przyjaznych dla środowiska gałęzi transportu, przesunąć przewozy z transportu drogowego na transport kolejowy, intermodalny/kombinowany, wodny i publiczny transport pasażerski.
TRANSPORT MULTIMODALNY, INTERMODALNY I KOMBINOWANY 8 Transport multimodalny przewóz towarów przez co najmniej dwie różne gałęzie transportu. Transport intermodalny przewóz towarów w jednej i tej samej jednostce ładunkowej lub pojeździe, przy użyciu następująco po sobie różnych gałęzi transportu, bez przeładunku samych towarów. Transport kombinowany transport intermodalny, w którym główna część przewozu jest wykonywana przez kolej, żeglugę śródlądową lub transport morski, a początkowy i końcowy odcinek przez transport drogowy tak krótko, jak to możliwe.
TRANSPORT SAMOCHODOWY 9 Udział transportu samochodowego w lądowych przewozach ładunków wynosił średnio w 2000 roku - 74% 38,3% w Austrii, 47,9% w Holandii, 70-75% w Belgii, Niemczech i Francji, 85-90% w Irlandii, Wielkiej Brytanii Bliskie położenie względem siebie centrów produkcji i konsumpcji, dobrze rozwinięta infrastruktura drogowa oraz takie czynniki jak: terminowość, punktualność, szybkość, niezawodność, elastyczność i łatwa dostępność do usług transportowych czynią gospodarkę europejską coraz bardziej prosamochodową.
TRANSPORT DROGOWY EMISJA DWUTLENKU WĘGLA 10 Emisja dwutlenku węgla przez pojazdy samochodowe w latach 1990-2000 zwiększyła się o 34% Transport drogowy emituje 5,4 razy więcej dwutlenku węgla niż kolej.
ROZWIĄZANIA PROEKOLOGICZNE TRANSPORTU DROGOWEGO 11 Podejmowane starania w zakresie transportu drogowego dla ochrony środowiska naturalnego: nowocześniejsze silniki, odpowiadające kolejnym normom Euro w zakresie czystości spalin - ograniczona emisja szkodliwych składników paliw, silniki o mniejszym zużyciu paliwa, paliwa alternatywne, rozwiązania hybrydowe. W latach 1963-2003 zużycie paliwa w samochodach ciężarowych zmniejszyło się o 1/3 średnio do 43l/100km. W latach 1996-2002 emisja dwutlenku węgla w samochodach ciężarowych o ładowności powyżej 3,5 tony zmniejszyła się z 160 g/tkm do 150 g/tkm, a na kolei z 35 do 30 g/tkm.
12 OPAKOWANIA
DEFINICJA OPAKOWANIA 13 Opakowanie to gotowy wyrób, zazwyczaj posiadający odpowiednią konstrukcję, mający za zadanie ochronę opakowanego wyrobu przed szkodliwymi oddziaływaniami czynników zewnętrznych lub ochronę otoczenia przed szkodliwym oddziaływaniem wyrobu, umożliwiający przemieszczanie wyrobów podczas magazynowania, transportu, sprzedaży i użytkowania, informujący o zawartości, dzięki swej estetyce oddziaływujący na kupującego oraz posiadający walory ekonomiczne.
14 FUNKCJE OPAKOWAŃ W ujęciu logistycznym opakowanie powinno spełniać między innymi takie funkcje jak: ochronną zabezpieczanie np. przed czynnikami mechanicznymi, klimatycznymi, niepożądaną działalnością człowieka; ułatwiającą transport i magazynowanie ładunków masa i wymiary opakowań powinny być dostosowane do pojemności środków transportowych i magazynowych oraz do stosowania pomocniczego sprzętu transportowego i magazynowego;
FUNKCJE OPAKOWAŃ 15 W ujęciu logistycznym opakowanie powinno spełniać między innymi takie funkcje jak: (c.d.) manipulacyjną ułatwienie prowadzonych robót ładunkowych; informacyjną (np. informacja o konieczności stawiania produktu zawsze w jednym określonym położeniu).
FUNKCJE EKOLOGICZNE OPAKOWAŃ 16 Minimalizacja masy i wymiarów opakowań, Zmniejszenie ilości opakowań poprzez ograniczenie ilości szczebli pakowania, Preferowanie opakowań wielokrotnego użytku w miejsce opakowań jednorazowych, Stosowanie opakowań biodegradowalnych i poddawanie ich kompostowaniu,
FUNKCJE EKOLOGICZNE OPAKOWAŃ 17 Stosowanie materiałów pochodzenia naturalnego i rezygnacja z materiałów uciążliwych dla środowiska, Projektowanie opakowań z materiałów jednorodnych (nie łączących w sobie kilku różnych rodzajów materiałów), aby stały się całkowicie przydatne do recyklingu, W przypadku opakowań z kilku materiałów zapewnienie łatwego rozdzielania elementów konstrukcyjnych opakowań i materiałów opakowaniowych w procesach przygotowawczych do recyklingu, Znakowanie opakowań znakami recyklingowymi, co ułatwia rozłączne ich zbieranie i segregację.
ZASADA 3R 18 Reduction ograniczanie ilości, masy i wymiarów opakowań, Re-use powtórne użycie, Recycling powtórne wykorzystanie (recykling materiałowy i energetyczny)
PODZIAŁ OPAKOWAŃ 19 Kryteria podziału opakowań: funkcja, materiał, kształt, forma własności, możliwości wykorzystania w obrocie, ochrona środowiska.
PODZIAŁ OPAKOWAŃ 20 Z punktu widzenia ekologistyki istotne kryteria podziału opakowań stanowią: ochrona środowiska, materiał, możliwości wykorzystania w obrocie.
PODZIAŁ OPAKOWAŃ 21 Kryterium ochrony środowiska biodegradacja: ulegające naturalnemu procesowi rozkładu, nie ulegające biodegradacji. Kryterium ochrony środowiska - sposób utylizacji: opakowania nadające się do recyklingu, opakowania przydatne do spalenia z odzyskiem energii, opakowania stanowiące odpad, składowane na wysypiskach.
PODZIAŁ OPAKOWAŃ 22 Kryterium zastosowanego materiału: papierowe, tekturowe, szklane, metalowe, z tworzyw sztucznych, drewniane i z tworzyw drzewnych, tkaninowe.
OPAKOWANIA PAPIERNICZE 23 Opakowania papierowe/tekturowe: największy udział w ogólnej produkcji opakowań, zalety: dobre właściwości mechaniczne, mała gramatura, podatność przerobu maszynowego, niska cena, łatwość uszlachetniania, pudła tekturowe są często opakowaniami wielokrotnego użytku, nadają się do recyklingu materiałowego i termicznego, są korzystne ekonomicznie (tańsze od skrzynek drewnianych).
OPAKOWANIA SZKLANE 24 Opakowania szklane: stosowane w przemyśle spożywczym, piwowarskim, spirytusowym, mleczarskim, rybnym, farmaceutycznym, kosmetyczno-perfumeryjnym, chemicznym oraz chemii gospodarczej zalety: odporność chemiczna, odporność na czynniki atmosferyczne, nieprzepuszczalność, łatwość formowania dowolnych kształtów, niska cena, możliwość ponownego wykorzystania lub recyklingu materiałowego, wady: stosunkowo duża masa, mała odporność termiczna i mechaniczna oraz wrażliwość na warunki transportu.
OPAKOWANIA METALOWE I TKANINOWE 25 Opakowania metalowe: do ich produkcji wykorzystuje się blachę stalową, blachę aluminiową oraz cynę i cynk do powlekania, jednostkowe - na ogół opakowania jednorazowego użycia, transportowe - często opakowania wielokrotnego użycia. Opakowania tkaninowe: worki i bele z włókien naturalnych i syntetycznych, tkaniny jutowe i bawełniane oraz poliamidowe i poliestrowe.
OPAKOWANIA Z TWORZYW SZTUCZNYCH 26 Opakowania z tworzyw sztucznych: stanowią znaczną część odpadów, zalegających na składowiskach. zalety: doskonałe właściwości mechaniczne oraz względnie niska cena, wady: nierozkładalne biologicznie, w procesach spalania wydzielają toksyczne dioksyny i furany.
OPAKOWANIA DREWNIANE 27 Opakowania drewniane: formy: skrzynki, beczki, łubianki, kosze wiklinowe, wykonywane ze sklejki, płyt pilśniowych, płyt wiórowych itp., wykorzystywane zazwyczaj w obrocie wewnętrznym jako opakowania wielokrotnego użycia,
EKOLOGICZNOŚĆ MATERIAŁU 28 Rodzaj tworzywa opakowaniowego wykorzystanego do wytworzenia opakowania jest coraz wnikliwiej oceniany z punktu widzenia wpływu na środowisko naturalne. Pomocne w podejmowaniu decyzji mogą być bilanse ekologiczne.
EKOLOGICZNA OCENA MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH Kryteria oceny Szkło Papier PVC PP PET Blacha stalowa ocynkowana Al. 29 Zużycie zasobów naturalnych 3 1 2 2 2 2 2 Zużycie energii 2 2 2 2 2 2 1 Emisje obciążające środowisko 2 2 2 3 3 3 1 Wpływ na zdrowie ludzi 3 3 2 3 3 3 1 Przydatność do ponownego przetwórstwa Objaśnienia do tabeli: 4 4 4 4 4 4 4 1- wpływ bardzo negatywny, Źródło: H.Żakowska 2 negatywny, 3 niewielki wpływ na środowisko, 4 przydatność do ponownego wykorzystania
TRANSPORT I MAGAZYNOWANIE 30 * Makulatura jako cenny surowiec powinna być powtórnie przetwarzana, ++ duża przydatność, +/- przydatność ograniczona, - nieprzydatne
PODZIAŁ OPAKOWAŃ 31 Podział opakowań ze względu na sposób wykorzystania: opakowania jednorazowego użytku (jednostkowe ulegające zniszczeniu), nie podlegające skupowi po opróżnieniu, opakowania zwrotne lub wielokrotnego użytku: opakowania jednostkowe kaucjonowane, opakowania jednostkowe podlegające skupowi po opróżnieniu, opakowania transportowe.
32 ZADANIE
ZADANIE 33 1. Dokonaj analizy funkcjonowania systemów transportu i magazynowania w wybranym przedsiębiorstwie pod kątem ich wpływu na środowisko. 2. Opisz sposób opakowywania wybranego produktu przedsiębiorstwa i dokonaj oceny stosowanych opakowań pod kątem ekologicznym. 3. Zaproponuj usprawnienia/zmiany w powyższych obszarach, aby transport, magazynowanie oraz opakowania w przedsiębiorstwie były bardziej przyjazne środowisku.
TRANSPORT I MAGAZYNOWANIE 34 W punkcie 1 zadania należy wziąć pod uwagę: Rodzaj transportu, Środki transportu, Planowanie transportu, Realizacja transportu, Naprawy środków transportu, Technologie w transporcie i magazynowaniu, Transport wewnętrzny, Przestrzeń magazynowa.
LITERATURA 35 1. Szczepaniak C., Transport w nowej epoce. Zagadnienia wybrane., Politechnika Łódzka, Łódź 2006. 2. Wronka J., Transport kombinowany/intermodalny. Teoria i praktyka., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2008. 3. Neider J., Marciniak-Neider D., Transport multimodalny w Europie, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2006. 4. Ucherek M., Opakowania a ochrona środowiska, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2005. 5. Korzeniowski A., Skrzypek M., Szyszka G., Opakowania w systemach logistycznych, Biblioteka Logistyka, Poznań 2010.
36 61-755 POZNAŃ UL. E. ESTKOWSKIEGO 6 Rektorat tel. 61 850 47 81 Dziekanat tel. 61 850 47 64 Księgowość tel. 61 850 47 79 Kadry tel. 61 850 47 71 fax 61 850 47 89 rektorat@wsl.com.pl www.wsl.com.pl DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ