PIW LS - 0600/2/10 Lubaczów 2010.01.11 Sprawozdanie Powiatowego Lekarza Weterynarii w Lubaczowie o stanie bezpieczeństwa weterynaryjnego na terenie powiatu Lubaczowskiego w 2009 r. Sytuacja w zakresie bezpieczeństwa sanitarno weterynaryjnego na terenie naszego powiatu w 2009 roku była dobra. Ocena ta wynika z kilku przesłanek, które postaram się Państwu przedstawić w dalszej części mojego sprawozdania. Choroby zakaźne. Mimo wielu realnych zagrożeń o charakterze epizootycznym na terenie naszego powiatu nie notowaliśmy poważniejszych zachorowań wśród zwierząt. Należy podkreślić, że na terenie Europy w chwili obecnej, istnieje wiele poważnych chorób zakaźnych zwierząt stanowiących zagrożenie epizootyczne. Dnia 16 stycznia ubiegłego roku Powiatowy Lekarz Weterynarii w Lubaczowie (PLW) wystąpił za pośrednictwem Podkarpackiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii o uznanie przez Unię Europejską naszego powiatu za urzędowo wolny od enzootycznej białaczki bydła. Decyzją 2008/816/WE Komisji Europejskiej z dnia 4 lipca 2008 roku teren całego powiatu uzyskał urzędową wolność od tej choroby. W celu potwierdzenia stanu zdrowia bydła, w badaniach monitoringowych, w tym kierunku przebadano w roku ubiegłym 1.788 sztuk zwierząt powyżej drugiego roku życia w 739 stadach z wynikiem ujemnym. Potwierdza to słuszność podjętej wcześniej decyzji. W poprzednim roku nasz kraj został uznany przez Unię Europejską za wolny od gruźlicy i brucelozy bydła. Jest to ważne, gdyż wieńczy to wieloletnie starania naszego kraju o potwierdzenie zdrowotności naszych zwierząt i oddaje ogrom pracy włożonej w likwidację tych chorób poczynając od lat 70-tych ubiegłego wieku. Dowodem na to jest uzyskanie w badaniach monitoringowych w roku ubiegłym u 2.051 sztuk bydła wyników ujemnych w kierunku brucelozy i 2.419
2 wyników ujemnych gruźlicy bydła. Ma to szczególne znaczenie w handlu wewnątrz wspólnotowym jak i obrocie z krajami trzecimi. W zakresie zwalczania wścieklizny u zwierząt domowych i dzikich nastąpił zdecydowany spadek liczby zachorowań. W roku ubiegłym po przebadaniu łącznie aż 102 (130 w roku ubiegłym) lisów odstrzelonych przez myśliwych nie stwierdziliśmy ani jednego przypadku tej choroby. W celu zapobieżenia wściekliźnie, na podstawie Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciw wściekliźnie (Dz. U. z 2004 r., Nr 142, poz.1509) Podkarpacki Wojewódzki Lekarz Weterynarii przeprowadził, dwukrotne w ciągu roku szczepienie poprzez rozrzucanie z samolotu nad terenami leśnymi doustnej szczepionki zatopionej w przynęcie zapachowo - smakowej dla lisów w ilości nie mniejszej niż 20 dawek ma 1 km kwadratowy. Akcję tą wcześniej poprzedzono powiadomieniem władz samorządowych o zakresie i terminu jej realizacji oraz postępowania ludzi w przypadku zetknięcia się z substancją immunizującą. Równolegle na terenach podmiejskich i na obszarach wystąpienia ostatnich przypadków wścieklizny, gdzie nie można z powodów bezpieczeństwa ludzi, rozrzucać szczepionki z samolotu, pracownicy inspekcji weterynaryjnej wyłożyli ją ręcznie. W roku ubiegłym w naszym powiecie wyłożono w taki sposób 350 dawek szczepionki wokół siedzib ludzkich. Po każdej takiej akcji zrzucania szczepionki w celu kontroli jej pobrania przez lisy, na podstawie 10 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. z 2004 r., Nr 282, poz. 2813) myśliwi odstrzelili w celu pobrania materiału biologicznego w danym roku kalendarzowym 8 lisów na 100 km 2 powierzchni, na której prowadzona była akcja szczepienia. Na terenie naszego powiatu od wielu już lat realizuje się przedstawiony powyżej program zwalczania wścieklizny u zwierząt dzikich z dobrym skutkiem, czego przykładem był rok ubiegły, gdzie nie zanotowaliśmy ani jednego przypadku tej groźnej zoonozy. Czynnikami determinującymi ten wynik jest zwiększenie liczby rozrzuconych szczepionek, dobra jakość samej szczepionki, wysoki współczynnik immunizacji zwierząt. Monitoring chorób zakaźnych jest prowadzony, w cyklu comiesięcznym, na terenie powiatu w kierunku określonych chorób zakaźnych takich jak: pryszczyca bydła (10 próbek), pomór klasyczny świń
3 i dzików(59+38 próbek), choroba pęcherzykowa świń (10 próbek), bruceloza bydła, owiec i kóz (134 próbek), trzęsawka owiec (107 próbek), leptospiroza u świń (10 próbek), chlamydioza bydła (10 próbek), gorączka Q owiec (10 próbek), grypa ptaków (5 próbek) oraz BSE bydła (65 próbek), choroba niebieskiego języka bydła i owiec (42+42 próbki). Należy tu zaznaczyć, że w roku ubiegłym monitoring pomoru klasycznego u dzików został wykonany w 100%, a krew do badań dostarczana była przez myśliwych po odstrzeleniu dzika. Jest to efekt dobrej współpracy miedzy kołami myśliwskimi a organem Inspekcji Weterynaryjnej. Program zwalczania choroby Aujeszky ego w 2008-2010 r. Od 16 czerwca 2008 r. rozpoczął się w powiecie lubaczowskim program zwalczania choroby Aujeszky ego u trzody chlewnej. Objął on wszystkie stada zgłoszone w ARiMR jako utrzymujące świnie. Drugie pobieranie prób rozpoczęło się w miesiącu listopadzie 2008 r. Na dzień 31 grudnia ubiegłego roku zbadanych po raz drugi było 297 stad, w których pobrano 1.296 próbek krwi. Stad o statusie - urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszky ego było już 555. Na przełomie miesiąca marca i kwietnia 2009 rozpoczął się trzeci etap poboru prób obejmując stada o pełnym cyklu w celu zbadania całej populacji stad zarodowych. Warunkiem rozpoczęcia tego etapu było trwałe oznakowanie przez rolników trzody chlewnej. Jednocześnie rozpoczęty został monitoring tuczarni uznanych za wolne od wirusa choroby Aujeszky ego. We wrześniu 2009 r. weszliśmy w kolejny etap monitorowania stad (tuczarni) i stad o pełnym cyklu produkcji (badanie dotyczy 1/3 populacji stad co 4 miesiące). Na dzień 31 grudnia 2009 r. mamy zarejestrowane i objęte programem zwalczania 1.344 stada, z czego stad pustych (bez zwierząt) jest 523. Stad uznanych za wolne (urzędowo wolne z wydaną stosownej decyzją) od wirusa choroby Aujeszky ego jest 740, a w nich ogółem znajduje się 4.685 sztuk świń. W ciągu 2009 r. wydano 911 decyzji określających status stada utrzymującego trzodę chlewną. W trakcie akcji poboru krwi padło 5 sztuk świń, za które po wycenie rzeczoznawców wypłacono stosowne odszkodowania. Na dzień dzisiejszy nie ma na terenie powiatu lubaczowskiego stada uznanego za ognisko choroby Aujeszky ego. Na przełomie stycznia i lutego 2010 r. rusza kolejny etap monitoringu stad uznanych za wolne od wirusa choroby Aujeszky ego.
4 Nadzór nad produkcją i stosowaniem pasz. Na terenie powiatu lubaczowskiego zarejestrowanych jest 2.230 podmiotów działających na rynku pasz zgodnie z wymogami rozporządzenia (WE) NR 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 stycznia 2005 r. ustanawiającego wymagania dotyczące higieny pasz w tym 20 podmiotów zajmujących się dystrybucją pasz. W oparciu o listy kontrolne SPIWET oraz inne protokoły kontroli dokonano: 75 kontroli gospodarstw zajmujących się wytwarzaniem pasz na potrzeby własne, stosowaniem pasz w żywieniu zwierząt i produkcją pierwotną, w tym 20 kontroli sprawdzających, 26 kontroli podmiotów zajmujących się dystrybucją pasz, w tym 10 kontroli sprawdzających. W ramach realizacji zadań wynikających z Krajowego Planu Urzędowej kontroli Pasz na 2009 r. pobrano 36 próbek pasz do badań laboratoryjnych w kierunku m. in. (PAP) wykrywania przetworzonego białka zwierzęcego (21 prób), pałeczek Salmonelli (5 prób), a także oznaczania zawartości pestycydów (chloroorganicznych), substancji antybakteryjnych, mikotoksyn, zawartości metali (Cu, Zn), azotynów oraz makroelementów (P, Ca, Mg, Na, K i chlorków). Otrzymano 36 wyników badań w tym 35 zgodnych oraz jeden wynik stwierdzający obecność niedozwolonych składników pochodzenia zwierzęcego w paszach dla przeżuwaczy - PAP (pozostałości mączek rybnych - fragmenty ości). W związku z otrzymaniem wyniku z Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach potwierdzającym i rozszerzającym obecność niedozwolonych składników pochodzenia zwierzęcego w paszach dla przeżuwaczy tj., pozostałości mączek rybnych ( fragmenty ości) oraz składników charakterystycznych dla zwierząt lądowych (fragmenty kości zwierząt lądowych) wszczęto postępowanie administracyjne w stosunku do 1 podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne i wytwarzającego pasze na potrzeby własne. W gospodarstwie tym zwiększono nadzór Inspekcji Weterynaryjnej oraz zostało skierowane zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do Prokuratury Rejonowej w Lubaczowie (sprawa w toku).
5 W zakresie pasz wydano 2 decyzje administracyjne dotyczące wstrzymania działalności w zakresie dotyczącym mieszania pasz do czasu zapewnienia wymaganych warunków sanitarno - higienicznych podczas procesu przygotowywania pasz, gwarantującego jej bezpieczeństwo zdrowotne przy skarmianiu zwierząt oraz 1 decyzję wygaszającą w związku z zapewnieniem właściwych warunków podczas przygotowywania pasz. Nadzór nad ubocznymi produktami pochodzenia zwierzęcego (uppz). PLW w Lubaczowie nadzoruje 1 fermę zwierząt futerkowych (zw. mięsożernych) oraz 1 zakład pośredni kategorii 3. W oparciu o listy kontrolne Spiwet oraz inne protokoły kontroli w 2009 r. przeprowadzono 1 kontrolę na fermie zwierząt futerkowych, oraz 6 kontroli w zakładzie pośrednim kategorii 3. W zakresie uppz wydano 2 decyzje administracyjne w tym 1 zatwierdzająca Zakład Pośredni Kategorii 3. Nadzór nad higieną produktów zwierzęcego pochodzenia. MLEKO PLW w Lubaczowie nadzoruje: 627 gospodarstw pozyskujących mleko surowe do przetwórstwa; 25 punktów odbioru mleka w tym 2 funkcjonujące jako oddzielne podmioty skupowe mleka. W oparciu o listy kontrolne Spiwet oraz inne protokoły kontroli przeprowadzono: 372 kontrole gospodarstw pozyskujących mleko surowe do przetwórstwa, w tym 154 kontrole sprawdzające; 45 kontroli punktów odbioru mleka zajmujących się skupem i schładzaniem mleka zbiorczego w tym 4 kontrole sprawdzające. W 2009 roku 19 gospodarstw zrezygnowało z pozyskiwania mleka surowego do przetwórstwa. Wydano 64 decyzje, w tym 25 decyzji zatwierdzających projekty technologiczne, 25 decyzji zatwierdzających punkty odbioru mleka do działalności oraz 14 decyzji nakazujących poprawę warunków pozyskiwania mleka. W 59 gospodarstwach stwierdzono przekroczenia liczby średnich geometrycznych drobnoustrojów oraz komórek somatycznych w mleku. W przypadku wystąpienia przekroczeń przez 2 i 3 kolejne miesiące z rzędu,
6 w gospodarstwach tych przeprowadzono kontrole oraz wydano decyzje administracyjne nakazujące poprawę warunków pozyskiwania mleka. Zalecenia pokontrolne oraz nakazy wynikające z decyzji zostały wykonane. Mięso czerwone. PLW w Lubaczowie nadzoruje 2 zakłady przemysłu mięsnego w Suchej Woli i Narolu Wsi mające dotychczas status zakładów produkujących na rynek krajowy, które dnia 17 grudnia 2009 r. zostały zatwierdzone do prowadzenia działalności w zakresie uboju trzody chlewnej, rozbioru tusz i produkcji produktów mięsnych na rynek unijny, dodatkowo Zakład Rzeźniczo Masarski w Narolu Wsi na ubój bydła do 2,5 roku życia. W zakładach tych przeprowadzono 7 kontroli w tym 2 wspólne z Wojewódzkim Weterynaryjnym Inspektorem Sanitarnym (kontrola pracy PLW audyt). Wydano 4 decyzje w tym dwie dotyczyły zatwierdzenia projektów technologicznych i 2 zatwierdzenia zakładów. W zakresie środków spożywczych w chwili obecnej brak jest przewidywalnych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Analiza ryzyka różnych podmiotów nie wskazuje na istotne zagrozenia. Bieżący monitoring środków spożywczych dokonywany w ramach kontroli wewnętrznej systemu HACCP potwierdził dobrą jakość produkowanych wyrobów. Zakłady przemysłu mięsnego prowadzą zgodnie z harmonogramem comiesięczne badania warunków higienicznych uboju (wymazy i wycinki z tusz), badania mikrobiologiczne środowiska (wymazy czystościowe z powierzchni) oraz badania mikrobiologiczne i chemiczne produktu gotowego. Badania wykonywane są w Zakładzie Higieny Weterynaryjnej (ZHW) w Przemyślu. Wszystkie wyniki badań były zgodne z normą. Przeprowadzono też 4 kontrolne, urzędowe badania mikrobiologiczne i 2 chemiczne produktu gotowego w ZHW w Krośnie. Wyniki również były zgodne z normą. W pracowni wytrawiania w Powiatowym Inspektoracie Weterynarii w Lubaczowie przebadano na obecność włośni 2 próbki mięśni pochodzących od świń i 396 próbek mięśni dzików przeznaczonych na tzn. użytek własny. W dwóch próbkach mięśni dzików stwierdzono włośnicę. Dziki z włośnicą zostały poddane utylizacji. W skali roku dwa dodatnie wyniki stwierdzonej włośnicy to w porównaniu z latami poprzednimi wysoki wynik. Potwierdza to celowość otwarcia stacji wytrawiania (metody referencyjnej - pozwalającej na precyzyjne badanie mięsa zw.) dla badań usługowych podnosząc
7 bezpieczeństwo zdrowotne osób spożywających w szczególności mięso dzików. Dzięki temu działaniu mamy o dwie lub więcej tragedii mniej w naszym powiecie. W 8 terenowych obwodach badania mięsa lekarze urzędowi zbadali 32 dziki i 5 świń na potrzeby własne. W 9 punktach skupu dziczyzny przeprowadzono 14 kontroli sanitarno weterynaryjnych. W 2 punktach skupu i konfekcjonowania miodu przeprowadzono 2 kontrole. Monitoring środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego. W ramach realizacji zadań wynikających z Krajowego programu badań kontrolnych obecności substancji niedozwolonych oraz pozostałości substancji biologicznych, chemicznych i produktów leczniczych u zwierząt w produktach pochodzenia zwierzęcego na 2009 rok pobrano 21 prób. Wszystkie próby dały wynik ujemny. Zestawienie pobranych prób: 7 prób pobrano w gospodarstwach rolnych; 3 w gospodarstwach rybackich; 11 w zakładach przemysłu mięsnego. Materiał pobrany do badań to: mleko, mięsnie, wątroba, nerki i mocz. Kierunki badan to : 9 prób substancje przeciwbakteryjne; 3 próby metale toksyczne (karp-mięśnie, świnia-mięśnie,watroba, bydło-mleko surowe); 1 próba neuroleptyki (świnia-nerka); 1 próba makrocykliczne laktony (świnia-wątroba); 2 próby chloramfenikol (bydło-mleko, bydło-mocz); 2 próby pestycydy chloroorganiczne (bydło-mleko, karp-mięśnie); 1 próba barwniki (karp-mięśnie); 1 próba metabolity nitrofuranów (bydło-mocz); 1 próba leki przeciwrobacze benzoimidazole (świnia-wątroba). Kontrole wymogów wzajemnej zgodności (cc- cross compliance) oraz identyfikacji i rejestracji zwierząt.
8 Na terenie powiatu lubaczowskiego w 2009 r. do kontroli zostało wytypowanych 131 gospodarstw w ramach kontroli wymogów wzajemnej zgodności w tym: 118 gospodarstw utrzymujące bydło; 2 gospodarstwa utrzymujące owce; 11 gospodarstw utrzymujące świnie. W okresie od 1 lipca do 24 listopada 2009 r. zostały szczegółowo skontrolowane wszystkie wytypowane gospodarstwa. Odnotowano niezgodności głównie dotyczące: prawidłowego oznakowania zwierząt; braku zgłoszeń w ARiMR urodzenia zwierząt; braku zgłoszeń w ARiMR przemieszczenia zwierząt do innej siedziby stad; niezgodności dotyczące wpisów w księdze rejestracji bydła (niestaranność i nieprawidłowość wypełniania księgi oraz nieterminowość wpisów). W ramach kontroli Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt (IRZ) skontrolowano 155 gospodarstw utrzymujących bydło i 2 gospodarstwa utrzymujące owce. W stadach tych znajdowało się 680 sztuk bydła i 48 owiec. W ramach kontroli wydano 21 decyzji w tym 15 decyzji z wnioskiem blokującym stado w związku z wykrytymi uchybieniami związanymi z niewłaściwym znakowaniem zwierząt, brakiem paszportów oraz brakiem zgłoszeń w ARiMR urodzeń i przemieszczeń zwierząt do innej siedziby stada. Przeprowadzono również dodatkowo 33 kontrole IRZ na wniosek właściciela stada celem likwidacji niezgodności pomiędzy danymi w rejestrze ARiMR a stanem faktycznym. Kontrole dobrostanu zwierząt. Kontrole dobrostanu zwierząt objęły na terenie powiatu lubaczowskiego 218 gospodarstw. W zakresie tym skontrolowano 218 gospodarstw. W 46 z nich stwierdzono aż 76 uchybień dotyczących utrzymania zwierząt wszczynając postępowanie wyjaśniające i wydając stosowne decyzję. Podsumowując należy podkreślić powtórnie, że sytuacja w przedmiocie bezpieczeństwa weterynaryjnego na terenie naszego powiatu w 2009 roku była dobra.