Maciej Łochyński, Marcin Guzik Systemy informacji geograficznej w zarządzaniu obszarami chronionymi od teorii do praktyki (pod red. Mieczysława Kunza i Andrzeja Nienartowicza, 2013) STANDARD DANYCH GIS W OCHRONIE PRZYRODY WSPÓLNY JĘZYK SŁUŻB OCHRONY PRZYRODY W GROMADZENIU I WYMIANIE INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ Wprowadzenie Zgodnie z zapisami ustawy o ochronie przyrody dla rezerwatu przyrody, parku narodowego i krajobrazowego sporządza się plan ochrony a dla obszaru Natura 2000 plan ochrony lub plan zadań ochronnych. Szczegółowy zakres tych planów definiują 3 rozporządzenia. Zgodnie z ich treścią jednym z elementów planu ochrony są mapy tematyczne opracowane z wykorzystaniem systemów informacji przestrzennej w państwowym systemie odniesień przestrzennych, a w przypadku planów zadań ochronnych bazy danych lub cyfrowe warstwy informacyjne. Mimo, iż rozporządzenia dotyczące planów ochrony mówią wyłącznie o konieczności sporządzenia map tematycznych w formie cyfrowej, prawie zawsze zleceniodawcy planów (regionalne dyrekcje ochrony środowiska, dyrekcje parków narodowych i krajobrazowych) żądają dostarczenia danych GIS, będących podstawą do opracowania tych pierwszych. Wymóg ten jest podyktowany faktem, iż dane przestrzenne są przydatnym materiałem przy zarządzaniu środowiskiem oraz przy podejmowaniu decyzji administracyjnych przez organy i służby ochrony przyrody. W Polsce jest obecnie blisko 2 500 obiektów wymagających opracowywania planu lub planu zadań ochronnych. Ta znaczna liczba sporządzanych opracowań rodzi olbrzymią ilość danych przestrzennych służących do sporządzenia map tematycznych, wykonywanych w ramach tych planów. W większości przypadków specyfikacje istotnych warunków zamówienia opracowywane do przetargów na wykonanie planów odwołują się wyłącznie do treści ustawy o ochronie przyrody i rozporządzeń wykonawczych. Akty te, oprócz obowiązku sporządzenia danych w państwowym systemie odniesień przestrzennych, nie definiują formy i struktury danych przestrzennych dostarczanych z planem. Tym samym dają wykonawcy pełną dowolność w ich opracowaniu. Skutkiem braku wytycznych opisujących w jaki sposób opracowywać tego typu dane przestrzenne jest ich różnorodna postać, zarówno w zakresie formatu danych, układu współrzędnych, w jakim zostały one opracowanie jak i struktury danych atrybutowych. Problemy, z jakimi organy i służby ochrony przyrody spotkają się obecnie w skutek braku standardów w gromadzeniu danych GIS, ilustruje zaprezentowany przykład: W ramach planów ochrony zobowiązano trzech wykonawców do opracowania mapy tematycznej z rozmieszczeniem stanowisk gatunków zwierząt stwierdzonych na terenie rezerwatu przyrody oraz do dostarczenia danych GIS z tymi stanowiskami. Z uwagi 116
na fakt, iż nie określono w jaki sposób te dane opracować każdy z wykonawców potraktował temat gatunków odmiennie. Pierwszy wykonawca opracował odrębną warstwę GIS dla każdego gatunku, nazywając ją zgodnie z polską nazwą gatunku. Warstwy nie posiadały żadnych danych atrybutowych, oprócz identyfikatora obiektu. Drugi wykonawca opracował zbiorczą warstwę dla wszystkich zwierząt, w której wprowadzał stanowiska. Do stanowisk dopisywał identyfikatory oraz polskie nazwy gatunkowe zwierząt. Trzeci zaś, najbardziej skrupulatny, opracował osobne warstwy dla stanowisk zwierząt bezkręgowych i kręgowych, wprowadzając dane na temat identyfikatora, łacińskiej nazwy gatunkowej oraz daty obserwacji. Co więcej, każdy wykonawca opracował dane w innym układzie odniesień, odpowiednio 1965/4, 2000/6 oraz 1992 oraz w innym formacie, odpowiednio DGN, MIF i SHP. Z uwagi na fakt, iż organy i służby ochrony przyrody zarządzają wieloma formami ochrony przyrody, dla których sporządzane są plany, najlepszym rozwiązaniem, umożliwiającym szybki dostęp do danych GIS, jest ich zagregowanie do postaci jednej regionalnej bazy danych, w której gromadzone byłyby wyniki wszystkich planów ochrony. Wielopostaciowość przekazywanych obecnie danych skutecznie utrudnia możliwość doprowadzenia danych pochodzących z różnych planów do jednorodnej i uniwersalnej postaci, a tym samym uniemożliwia korzystanie z tych danych w szybki i efektywny sposób. Mając na względzie potrzebę wyeliminowania powyższych trudności, został opracowany Standard danych GIS w ochronie przyrody (Łochyński i Guzik, 2009). Historia Standardu W 2007 roku Wojewódzki Konserwator Przyrody w Poznaniu i dyrektor Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, mając w perspektywie konieczność zlecenia planów ochrony dla kilkunastu obszarów chronionych, podjęli decyzję o opracowaniu dokumentacji, wskazującej wykonawcom planów jak w sposób jednorodny gromadzić dane przestrzenne zebranie w toku prac nad planami ochrony. W tym samym roku Standard został zaprezentowany uczestnikom III warsztatów GIS w parkach narodowych i obszarach chronionych. W wyniku przeprowadzonych warsztatów, poświęconych opracowaniu ogólnopolskiego standardu danych przestrzennych w ochronie przyrody na bazie poznańskich doświadczeń, przy wsparciu pracowników Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz uczestników warsztatów, powstała druga wersja Standardu. Wersja ta została przekazana Głównemu Konserwatorowi Przyrody i Ministrowi Środowiska. Przekazując Standard zasygnalizowano jednak o jego brakach i niedociągnięciach. W związku z tym w 2009 r. Ministerstwo Środowiska podjęło decyzję o uzupełnieniu dokumentacji o brakujące elementy. Zadanie to zostało wykonane przez pierwotnych autorów dokumentacji (Macieja Łochyńskiego i Marcina Guzika) przy wsparciu Instytutu Ochrony Przyrody PAN. Po opracowaniu 3 wersji Standardu Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska przeprowadziła procedurę konsultacji społecznych. Od tego czasu obowiązuje wersja 3.03.01 Standardu. 117
Zakres tematyczny Standardu Zakresem tematycznym Standardu są te zagadnienia, których sporządzenie w ramach INSPIRE zostało nałożone na Głównego Konserwatora Przyrody, a jednocześnie ich opracowanie wynika z planów ochrony i planów zadań ochronnych oraz innych zadań zdefiniowanych w ustawie o ochronie przyrody. Tym samym Standard opisuje infrastrukturę umożliwiającą gromadzenie informacji o obszarach chronionych, rozmieszczeniu gatunków i siedlisk przyrodniczych oraz o regionach biogeograficznych. Dlaczego Standard i INSPIRE nie wykluczają się wzajemnie? Celem dyrektywy INSPIRE jest zapewnienie społeczności Wspólnoty dostępu do informacji o środowisku. Dyrektywa ta nakłada na państwa członkowskie obowiązek opracowania danych przestrzennych wynikających prawie wyłącznie z inicjatyw Wspólnotowych (głównie związanych z siecią Natura 2000). Tym samym, pomija lub znacznie upraszcza zagadnienia związane z polskim systemem ochrony przyrody, związanym z krajową siecią obszarów chronionych oraz z ochroną gatunkową zagwarantowaną zapisami w prawie krajowym. Standard odpowiada na potrzebę gromadzenia danych nie tylko o znaczeniu europejskim, ale również o znaczeniu krajowym a nawet regionalnym. Dane te są szczególnie ważne dla organów i służb ochrony przyrody, które coraz częściej posiłkują się nimi przy zarządzaniu środowiskiem oraz przy podejmowaniu decyzji administracyjnych. Z uwagi na funkcję tych danych, niezbędna jest ich odpowiednia rozdzielczość przestrzenna i szczegółowość, której dane opracowane na potrzeby INSPIRE nie będą mogły sprostać, z uwagi na ich powszechną dostępność. Różnice Standardu i założeń specyfikacji wynikających z dyrektywy INSPIRE przedstawia tabela 1. Główną różnicą porównywanych inicjatyw jest odmienne podejście do tematu rozmieszczenia gatunków. Dyrektywa INSPIRE skupia się wyłącznie na gatunkach o znaczeniu europejskim pomijając całkowicie gatunki objęte ochroną prawem krajowym oraz ważne z regionalnego punktu widzenia. Informacje o rozmieszczeniu gatunków, z uwagi na konieczność zapewnienia nieograniczonego dostępu do danych, będą w ramach tej dyrektywy znacznie zgeneralizowane. Najprawdopodobniej będą ograniczały się do wskazania ogólnych zasięgów występowania gatunków. Założeniem Standardu jest z kolei gromadzenie informacji o szczegółowych lokalizacjach stanowisk gatunków, zarówno tych o znaczeniu wspólnotowym jaki i krajowym oraz regionalnym, wraz z precyzyjnymi danymi ilościowymi o populacjach tych gatunków, zarówno aktualnymi jak i historycznymi. Zauważalne są również różnice w podejściu do tematu obszarów chronionych w obu inicjatywach. INSPIRE, podobnie jak w przypadku rozmieszczenia gatunków, kładzie duży nacisk na informacje o znaczeniu międzynarodowym: o rozmieszczeniu obszarów Natura 2000, rezerwatów Biosfery, obszarów objętych ochroną w ramach konwencji ramsarskiej oraz włączonych do sieci Emerald. Informacje o krajowych formach ochrony 118
Tab. 1. Porównanie Standardu danych GIS w ochronie przyrody o założeń specyfikacji wynikających z dyrektywy INSPIRE w kontekście ich rozdzielczości przestrzennej i atrybutowej. Specyfikacje danych INSPIRE Standard danych GIS w ochronie przyrody (w tym informacje o prawdopodobnej postaci specyfikacji jeszcze nie opracowanych) Temat: Rozmieszczenie gatunków i siedlisk przyrodniczych dane o gatunkach ważnych regionalnie i na poziomie ogólnopolskim (nie uwzględnione w Naturze 2000) oraz o znaczeniu międzynarodowym, precyzyjna lokalizacja stanowisk gatunków, dane ilościowe (liczebność, powierzchnia populacji gatunku na stanowisku), historia obserwacji stanowiska (monitoring), dane wyłączenie o gatunkach o znaczeniu wspólnotowym, zgeneralizowana informacja o rozmieszczeniu gatunków (konieczność utajnienia dokładnych miejsc występowania zagrożonych gatunków), prawdopodobnie brak danych ilościowych lub dane wyłącznie ogólnikowe, prawdopodobnie brak danych o zmianach wielkości populacji na stanowisku, Temat: Obszary chronione dane o krajowych i międzynarodowych formach ochrony przyrody. dane o międzynarodowych formach ochrony przyrody i uogólnione dane o formach krajowych (według klasyfikacji IUCN) problem z klasyfikacją parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, zespołów przyrodniczokrajobrazowych, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych i ochroną strefową gatunków. 1 przyrody zostały w specyfikacji danych INSPIRE znacznie uogólnione, przez co dane te tracą na swoim znaczeniu na poziomie innym niż europejskim. Standard z kolei kładzie nacisk na szczegółowy opis krajowych form ochrony przyrody uwzględniając przy tym Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000. Te istotne różnice powodują, że budując krajową infrastrukturę danych przestrzennych o przyrodzie nie można poprzestać jedynie na specyfikacjach danych INSPIRE. Prezentowany Standard powinien być środkiem do osiągnięcia celu jakim będą dane 1 Każda krajowa forma ochrony przyrody w myśl specyfikacji danych INSPIRE będzie opisana kategorią obszarów chronionych opracowaną przez IUCN. Spowoduje to między innymi sprowadzenie do wspólnego mianownika parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu oraz zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, które będzie w myśl terminologii IUCN oznaczone tą samą kategorią. 119
opracowane zgodnie z wymogami INSPIRE, realizując przy tym ideę od szczegółu do ogółu. Dane opracowane w ramach planów ochrony i innych lokalnych inicjatyw powinny być opracowywane w szczegółowej i precyzyjnej przestrzennie formie. Dane te powinny być przekazywane do regionalnych baz danych, a stamtąd do bazy centralnej. Dopiero tu powinno dochodzić od transformacji danych szczegółowych opracowanych zgodnie ze Standardem do danych bardziej ogólnych zgodnych z wymogami INSPIRE. Struktura Standardu Dokumentacja Standardu zawiera: - opis architektury warstw informacyjnych/tabel w bazie danych służących do gromadzenia danych o przyrodzie oraz o formach jej ochrony, - zestawienie słowników kodujących wartości atrybutowe, - opis struktury symboli graficznych służących do prezentacji danych w sieci web, - przykłady danych opracowanych zgodnie ze Standardem. Architektura warstw informacyjnych/tabel w bazie danych W dziale tym opisano strukturę warstw informacyjnych/tabel w bazie danych, definiując ich fizyczne nazwy, sugerowane opisy (tzw. aliasy) oraz określając ich wymiarowość (czy obiekty zapisane w warstwie lub tabeli mają mieć charakter punktów, linii lub poligonów). Dla każdej warstwy/tabeli zdefiniowano również zestaw danych atrybutowych, opisując nazwy i aliasy kolumn, typy wartości atrybutowych oraz relacje do słowników, w którym znajdują się dopuszczalne wartości atrybutowe. Do gromadzenia informacji o rozmieszczeniu obszarów chronionych opracowano w ten sposób 38 tabel (Tab. 2). Dla każdego rodzaju chronionego obszaru opracowano trzy tabele: - punktową do gromadzenia danych o punktach załamania granic (głównie z myślą o formach, których granice przebiegają wzdłuż granic państwowych), - liniową do gromadzenia danych o przebiegu granicy (tu zapisywana powinna być informacja o źródle opisu granicy, tzn. czy granica chronionego obszaru została wytyczona po granicach działek ewidencyjnych, ortofotomapie lub leśnej mapie numerycznej), - poligonową do gromadzenia informacji o powierzchni chronionego obszaru, nazwie, podstawie prawnej i innych charakterystyk związanych z daną formą ochrony przyrody. W celu zbierania informacji o rozmieszczeniu gatunków opracowano 53 tabele. Odrębne tabele (punktowe i poligonowe) opracowano dla grzybów oraz poszczególnych gromad roślin i zwierząt. Dodatkowo dla każdej tabeli zawierającej informacje o występowaniu gatunku opracowano tabelę niegeometryczną, połączoną relacją z tą pierwszą. W tabelach tych zaplanowano gromadzenie informacji o dacie obserwacji gatunku na stanowisku i liczebności populacji zaobserwowanej w tym terminie. W ten 120
sposób została zapewniona możliwość zapisywania cyklicznych obserwacji na stanowisku w ramach prowadzonego monitoringu. Opracowano również tabele dla gromadzenia danych o rozmieszczeniu zbiorowisko roślinnych i siedlisk przyrodniczych o znaczeniu wspólnotowym (punktowe i poligonowe) oraz regionów biogeograficznych. Tab. 2. Przykładowy opis klas obiektów stosowany w Standardzie danych GIS w ochronie przyrody. Słowniki wartości atrybutowych Jest to drugi dział dokumentacji Standardu. Zawiera on listę słowników, kodujących wartości opisowe atrybutów na wartości liczbowe. Słowniki opracowano w celu zoptymalizowania bazy danych oraz zminimalizowania prawdopodobieństwa pomyłek przy wprowadzaniu wartości atrybutów (np. łacińskich nazw gatunkowych w tabeli stanowiska gatunków roślin naczyniowych). Standard zawiera 32 słowniki, wśród których najważniejsze to słowniki gatunków, zbiorowisk roślinnych i siedlisk przyrodniczych o znaczeniu wspólnotowym (Tab. 3). Słowniki to nie tylko pary wartości atrybutu i odpowiadającej mu wartości liczbowej. W słownikach oprócz tych wartości znajduje się również szereg stałych charakterystycznych dla obiektu zapisanego w słowniku. Przykładowo w słownikach gatunków poza nazwą łacińską gatunku i odpowiadającej jej wartości liczbowej, znajdują się informacje o nazwie polskiej gatunku, akronimie, statusie ochronnym gatunku w prawie krajowym i wspólnotowych, statusie gatunku na czerwonych listach oraz o kodzie Natura 2000 gatunku. Dzięki tym informacjom po połączeniu słownika relacją z warstwą informacyjną lub tabelą zawierającą dane o stanowiskach gatunku, można na przykład odszukać gatunki, które znajdują się w załączniku 2 Dyrektywy Siedliskowej. Symbole graficzne Dokumentacja zawiera również definicję symboli graficznych, służących do prezentacji danych zebranych zgodnie z wytycznymi Standardu (Tab. 4). Opracowano je głównie z myślą o zunifikowanym sposobie udostępniania danych w ramach usług WMS przez 121
Tab. 3. Przykładowy opis słowników stosowany w Standardzie danych GIS w ochronie przyrody. służby i organy ochrony przyrody. Zaproponowano wzory symboli dla stanowisk gatunków grzybów, roślin naczyniowych i zwierząt (osobny symbol dla każdej gromady), dla obszarów występowania zbiorowisk roślinnych (osobny symbol dla każdej klasy) oraz dla obszarów siedlisk przyrodniczych. Tab. 4. Przykładowy opis symboli stosowany w Standardzie danych GIS w ochronie przyrody. Przykłady Ostatni dział dokumentacji Standardu do przykłady danych opracowanych zgodnie z wytycznymi zawartymi w tym opracowaniu. Dodatki do dokumentacji Standardu W celu ułatwienia pracy ze Standardem do dokumentacji dołączono zestaw danych cyfrowych. W ich skład wchodzą: - geobaza osobista oraz zestaw plików Shapefile opracowanych zgodnie ze Standardem, - zestaw słowników (w postaci bazy MS Access oraz plików tekstowych), 122
- dokumentacja do słowników (opis źródeł danych, które posłużyły do opracowania słowników). W opracowaniu jest również zestaw poleceń SQL, służących do szybkiego założenia kompletnej bazy danych, sporządzonej zgodnie ze Standardem w bazie PostgreSQL (struktura tabel, słowniki, relacje, więzy integralności). Zastosowania Standardu Standard został przygotowany z myślą o potrzebach organów i służby ochrony przyrody oraz wymogach związanych z przepisami prawa krajowego. Z tego względu znajdzie on swoje zastosowanie przy realizacji następujących zagadnień: - sporządzenie map tematycznych (w tym danych) do planów ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów Natura 2000 (zaleca się, aby Standard danych był załącznikiem do SIWZ na opracowanie planów ochrony), - prowadzenie przestrzennego centralnego rejestru form ochrony przyrody i jego regionalnych wersji, - gromadzenie danych przestrzennych w jednostkach parków narodowych, parków krajobrazowych i ich zarządów, generalnej dyrekcji ochrony środowiska i dyrekcjach regionalnych pochodzących z inwentaryzacji przyrodniczych i planów ochrony, - środek do realizacji postanowień dyrektywy INSPIRE. Co dalej ze Standardem? W związku z realizacją dużego projektu Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska dotyczącego przygotowania planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000, temat standardu danych został na nowo podjętych na szczeblu centralnym. W opracowaniu pt. Adaptacja Standardu Danych GIS w ochronie przyrody na potrzeby gromadzenia danych przestrzennych dla projektu POIS.05.03.00-00-186/09 pn. Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski, w roku 2011 znalazła się konstruktywna krytyka opisanego powyżej Standardu danych GIS w ochronie przyrody: Model danych zawarty w standardzie uwzględnia gromadzenie i zarządzanie danymi o charakterze administracyjnym (np. granice form ochrony przyrody) jak też czysto przyrodniczym. W przypadku tych ostatnich zakres zbieranej wiedzy jest minimalny, tj. zakłada gromadzenie jedynie podstawowych danych przyrodniczych. Najczęściej jest to informacja przestrzenna o występowaniu siedliska lub gatunku powiązana z datą obserwacji oraz liczebnością. Rozwiązanie takie sprawia, iż z jednej strony SDGIS jest nieprzydatny w swej pierwotnej formie dla wielu wyspecjalizowanych zadań poszczególnych służb ochrony przyrody, z drugiej zaś pozostawia możliwość elastycznego rozbudowania do indywidualnych potrzeb poszczególnych jednostek administracji publicznej czy instytucji naukowych, zapewniając przy tym kompatybilność 123
podstawowych zbieranych w ramach SDGIS informacji (lokalizacja, identyfikacja, data, liczebność) (Sadowski, 2011). Wynikiem tego opracowania było wprowadzenie do standardu dodatkowych tabel oraz klas obiektów umożliwiających uzupełnienie informacji o działaniach ochronnych, zagrożeniach, rozdzielczości przestrzennej, cechach jakościowych siedliska lub gatunku. Kolejne, niewielkie zmiany wprowadzone w opracowaniu opisującym działanie Platformy Informacyjno-Komunikacyjnej (Michalak i Sadowski, 2012). W chwili obecnej właśnie ten dokument jest obowiązujący przy gromadzeniu danych przestrzennych do tworzenia planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000. Podsumowanie Dyrektywa INSPIRE uświadomiła nam wagę informacji przestrzennych o przyrodzie. Aby móc sprostać jej wymogom, w pierwszej fazie Polska powinna zorganizować krajowy system gromadzenia danych przez organy i służby ochrony przyrody. Jego początkiem jest prezentowany Standard. Powszechne wykorzystanie tego opracowana w codziennej pracy organów i służb ochrony przyrody (m.in. przy okazji sporządzania planów ochrony i planów zadań ochronnych) znacznie ułatwiłoby przygotowanie danych w ramach dyrektywy INSPIRE oraz usprawniłoby prace instytucji zaangażowanych w ochronę przyrody w Polsce. Literatura Łochyński M., Guzik M. 2009. Standard danych GIS w ochronie przyrody, wersja 3.03.1 http://bip.gdos.gov.pl/doc/ftp/projekty/pzo/standard_danych_gis.zip. Michalak R., Sadowski J. 2012. Platforma Informacyjno-Komunikacyjna jako narzędzie wspomagające tworzenie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000, wersja 2012.1. GDOŚ. http://www.gdos.gov.pl/files/pzo/podrecznik-pik.zip. Sadowski J. 2011. Adaptacja Standardu Danych GIS w ochronie przyrody na potrzeby gromadzenia danych przestrzennych dla projektu POIS.05.03.00-00-186/09 pn. Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski" w roku 2011. WERSJA 2011.3. http://bip.gdos.gov.pl/doc/ftp/projekty/pzo/adaptacja_sdgis_v.3.zip. Streszczenie Obowiązujące przepisy prawne nakładają na służby ochrony przyrody obowiązek opracowywania map tematycznych z wykorzystaniem systemów informacji przestrzennych przy sporządzaniu planów ochrony dla rezerwatów przyrody, parków narodowych i krajobrazowych oraz obszarów Natura 2000. Dane, będące podstawą do wykonania tych map są dla służb ochrony przyrody cennym materiałem przy podejmowaniu decyzji administracyjnych oraz zarządzaniu chronionymi obszarami. Mając na uwadze fakt, iż wiele obszarów, szczególnie wchodzących w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, ma charakter transregionalny, zachodzi potrzeba wymiany danych pochodzących z planów ochrony pomiędzy służbami ochrony przyrody. Niestety, brak wytycznych wskazujących jak w sposób jednorodny opracowywać dane o charakterze przestrzennym na potrzeby planów ochrony sprawia, że ich wymiana pomiędzy zainteresowanymi służbami jest utrudniona. 124
Standard danych GIS w ochronie przyrody jest próbą wyjścia na przeciw tym trudnościom. Jego celem jest wypracowanie jednorodnego sposobu gromadzenia danych przestrzennych przez regionalne dyrekcje ochrony środowiska, parki narodowe i krajobrazowe, zapewniając tym samym możliwość wymiany danych a także ich agregowania z poziomu lokalnego do poziomu regionalnego oraz krajowego. Słowa kluczowe: standard danych, ochrona przyrody, GIS. GIS DATA STANDARD IN NATURE PRESERVATION - COMMON LANGUAGE OF NATURE PRESERVATION SERVICES IN GARNERING AND EXCHANGING GEOGRAPHIC INFORMATION Summary Effective precepts of law impost on nature preservation services an obligation to formulate thematic maps with the use of systems of spatial information at preparation of preservation plans for nature reserves, national and scenic parks as well as Natura 2000 territories. Data, being the basis for formulation of these maps are to nature preservation service a valuable material at making administrative decisions as well as managing preserved territories.bearing in mind the fact that many territories, especially those included in European Ecological Network Natura 2000, are of transregional character, there arises the need to exchange data originating from preservation plans among nature preservation services. Unfortunately, lack of guidelines indicating how to in a uniform way formulate data of special character for the needs of preservation plans makes their exchange among interested services hindered. GIS data standard in nature preservation is an attempt at overcoming these difficulties. Its goal is to develop a uniform method for garnering spatial data by regional head offices of nature preservation, national and scenic parks, thus ensuring the possibility of data exchange as well as of their aggregation from the local level up to the regional and the national level. Key words: data standard, nature preservation, GIS. Maciej Łochyński Biotope m.lochynski@gmail.com Marcin Guzik Tatrzański Park Narodowy, Zakopane mguzik@tpn.pl 125