MSK KONFLIKTY MIĘDZYKULTUROWE
Plan I. Rola kultury w stosunkach międzynarodowych - Paradygmat cywilizacyjny II. Kulturowe uwarunkowania konfliktów III. Konflikty międzykulturowe: case studies
I. Rola kultury w stosunkach międzynarodowych Szkoła (neo)realistów i neoliberałów Aktorzy zachowują się racjonalnie i dążą do realizacji swoich interesów Rola kultury nieistotna
Na przełomie lat 80. i 90. pojawiła się nowa szkoła: Paradygmat kulturowy Zwrot kulturowy
Rozpad Jugosławii
Paradygmat cywilizacyjny Główne założenia (G. Michałowska): 1. O współpracy międzynarodowej, jej zakresie i intensywności, decydują racjonalne interesy, ale również czynniki zakorzenione w kulturze 2. O wyborze strategii politycznej decyduje w pewnym zakresie krąg kulturowy danego państwa
3. W relacjach międzynarodowych znaczącą rolę odgrywają normy i zasady kulturowe, które wpływają m.in. na instytucje danego kraju i jego system prawny oraz wzajemną percepcję 4. Efektywna i bezkonfliktowa współpraca, a zwłaszcza procesy integracji, jest trudniejsza w przypadku społeczności z innych kręgów kulturowych
Zderzenie cywilizacji (1996) Samuel Huntington
II. Kulturowe uwarunkowania konfliktów
1. Renesans tożsamości lokalnej Kaszubi Tatarzy polscy
2. Ideologie narodowe i nacjonalizmy Główne cechy nacjonalizmu (I. Berlin): Wiara w nadrzędny charakter potrzeby przynależności narodowej Naturalna współzależność między elementami tworzącymi naród Preferowanie osób należących do własnej grupy Przedkładanie ponad wszystko dobra I interesu własnego narodu
3. Etnizacja polityki: Claus Offe maksymalizacja jednorodności etnicznej polityka różnicująca prawa według przynależności etnicznej zakładanie stowarzyszeń/partii z myślą o poprawie statusu wspólnoty kulturowej i wykluczeniu innych grup pierwszeństwo spraw etnicznych (często religijnych i językowych) nad wszelkimi innymi
Przykłady rozpadów państw uwarunkowanych różnicami kulturowymi Secesja Erytrei 1993 Powstanie Bangladeszu w 1971 Powstanie Timoru Wschodniego w 1999 (zerwanie z Indonezją) Rozpad wieloetnicznych państw w Europie: ZSRR, Jugosławii, Czechosłowacji Podział Sudanu 2011
Ruchy separatystyczne przykłady w Europie Wielka Brytania (Szkoci, Irlandczycy) Francja (Korsykanie) Hiszpania (Baskowie, Katalończycy) Belgia (Flamandowie, Walonowie) W Azji Chiny (Tybetańczycy, Ujgurowie) Indie (Assamczycy, Pendżabczycy, Sikhowie) Sri Lanka (Tamilowie) Indonezja (Papuasi w Irianie Zachodnim) Turcja, Irak, SyriaiI Iran (Kurdowie)
3. Czynnik religijno-wyznaniowy Oraz zjawisko fundamentalizmu religijnego w wielu religiach
Fundamentalizm hinduski Zniszczenie meczetu Babri Masdżid przez ruch hinduistycznych fundamentalistów
4. Istnienie,,krajów na rozdrożu" Na styku cywilizacji Problematyczna tożsamość Rosja, Turcja, Meksyk, Ukraina, Białoruś
III. Konflikty międzykulturowe: case studies
KANADA przykład wewnątrzpaństwowych konfliktów bazujących na kulturze
Kanada,,Klasyczny kraj imigracyjny: Do lat 70 XX w. przyjezdzali imigranci głównie z krajów europejskich: Francuzi, Brytyjczycy, Irlandczycy Kontrolne napływu imigrantów Nastawienie asymilacyjne (WASP = White Anglo-Saxon Protestant) 1971 wielokulturowość oficjalną polityką Kanady Obecnie: co roku przyjeżdża do Kanady 200 tys. imirantów rocznie Z Chin, Indii, Filipin, Pakistanu, Iranu (Castells, Miller 2003)
Jakie są granice obyczajów imigrantów? 2011 r. debata: czy sikhowie mają prawo nosić kirpan? Nóż broń czy symbol religijny? Kontekst: debata w parlamencie nt. Ustawy 94, która określa granice tolerancji dla praktyk imigrantów
sikhizm
ZACHÓD A ISLAM przykład konfliktów między cywilizacjami
Europa a muzułmanie: zderzenie cywilizacji? film,,niewinność muzułmanów (2012)
Początki konfliktu: Fatwa na Rushdiego (1989) Al-Qaida i terroryzm (zamachy w Hiszpanii w 2004, Londynie 2005) Spory o karykatury Mahometa (2005-6)
Erik Bleich (red.) Jakie polityki tworzą państwa zachodnie w stosunku do islamu I problemu bezpieczeństwa narodowego? Problem integracji muzułmanów I walki z terroryzmem
Wniosek 1 Istnieje zaskakujące podobieństwo strategii - mimo różnych doświadczeń w zakresie imigracji. Wspólny trend: Zniuansowane i wielostronne podejście do problemu: a) wyraźne polityki skierowane wobec przemocy bez odwołań do islamu b) monitorowanie podejrzanych postaci religijnych, mogących zagrażąć porządkowi publicznemu c) działania nakierowane na integrację muzułmanów ze społeczeństwem przyjmującym
Wniosek 2 Istnienie różnych modeli polityk wobec imigrantów muzułmańskich Duże różnice między modelem francuskim I brytyjskim
Skąd czerpać dane dot. Konfliktów na świecie? Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem w Sztokholmie Uniwersytet w Uppsali projekt,,uppsala Conflikt Data Project Instytut Badań nad Konfliktami Międzynarodowymi w Heidelbergu Problem: różne metodologie
Literatura uzupełniająca Anna Wojciuk,,,Kultura w teoriach stosunków międzynarodowych, w: H. Schreiber, G. Michałowska, 2013,,,Kultura w stosunkach międzynarodowych, tom 1 Zwrot kulturowy, Warszawa: Wyd. UW Wiesław Lizak,,Kulturowe uwarunkowania konfliktów, w: ibidem Isaiah Berlin Nacjonalizm: zlekceważona potęga, w: Dwie koncepcje wolności