S P R A W O Z D A N I E Z P O S I E D Z E N I A

S P R A W O Z D A N I E Z P O S I E D Z E N I A Zamkniętej Grupy Roboczej Rapid Alert System for Food and Feed w dniu 24.04.2009 r. w Brukseli dotyczące prac nad rozporządzeniem do art. 50 rozporządzenia 178/2002. Działania wdrażające system RASFF. Na poprzednich posiedzeniach w 2007 r. i 2008 r. Komisja prezentowała projekt rozporządzenia w sprawie działań wdrażających do systemu RASFF. Trzy rozdziały z ww. rozporządzenia zostały dokładnie omówione podczas posiedzenia w dniu 27.04.2007 r. dając możliwość odpowiedniego skomentowania każdego rozdziału.( ) Na posiedzeniu Komisja poinformowała, iż rozporządzenie będzie formalnie zatwierdzone w Październiku 2009 roku. Część informacji zawarta w dokumencie roboczym (nowa nazwa wytycznych) została przeniesiona do rozporządzenia. Natomiast ogólny pakiet wiadomości i informacji będzie dostępny w późniejszym czasie w tych dwóch dokumentach. Ponadto Komisja przypomniała, iż Art. 51 Rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności- stosowanie środków daje uprawnienie do wykonania art. 50 - stanowi o tym, iż środki mające na celu realizację art. 50 zostaną przyjęte przez Komisję po konsultacji z Urzędem, zgodnie z procedurą, określoną w art. 58 ust. 2. Środki te określą w szczególności specyficzne warunki i procedury właściwe dla przekazywania powiadomień i informacji uzupełniających. Hiszpania zadała pytanie w związku z pojawieniem się nowej kategorii powiadomień oprócz dotąd obecnych kategorii - żywności i paszy nowa kategoria to materiały przeznaczone do kontaktu z żywnością, która została zawarta w art. 2 p. 6 ww. rozporządzenia. Komisja odpowiedziała, iż rozporządzenie implementuje tylko art. 50, w związku z tym nie ma możliwości prawnych wykroczenia poza obszar zawarty w ww. artykule. Irlandia przypomniała, iż art. 50 odnosi się tylko do żywności i paszy. W art. 50 mówi się jasno o powiadamianiu o bezpośrednim lub pośrednim niebezpieczeństwie grożącym zdrowiu ludzkiemu, pochodzącym z żywności lub paszy. Komisja potwierdziła, iż rzeczywiście w art. 50 nie ma nic wspomniane o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Nawet w przypadku powiadamiania o odrzuceniu na granicy wiąże się ono z odrzuceniem związanym z bezpośrednim lub pośrednim ryzykiem dla zdrowia ludzkiego, partii, kontenera, albo ładunku żywności lub paszy. Irlandia natomiast wspomniała o problemie, jaki dotyczy migracji z nylonowych przyborów kuchennych, w związku z tym jest zdania, iż materiały takie również powinny być włączone do opracowywanego rozporządzenia. Komisja odpowiedziała, iż legalnie nie jest to włączone do art. 50, więc będą z tym trudności, dlatego też Komisja poprosi o pomoc Departament Prawny, by móc rozwiązać ten problem. 1

Ponadto Komisja wspomniała, iż powiadomienia typu NEWS ostatnio stały się bardziej popularne i bardziej wykorzystywane niż w poprzednich latach. Do tej pory dodatkowe powiadomienia do głównego NEWS a były numerowane kolejnym wolnym numerem. W większości przypadków było tak, iż np. pierwotne powiadomienie typu NEWS miało numer 09-546 zaś dodatkowe informacje do niego znajdowały się pod numerem 09-552. W związku z tym Komisja postanowiła przyjąć taką samą numerację dodatkowych powiadomień tzw. follow up do powiadomień typu NEWS, jak w przypadku powiadomień alarmowych i informacyjnych. Ułatwi to m.in. szybsze znajdowanie dodatkowych informacji, tematów powiązanych z danym powiadomieniem. W chwili obecnej wygląda to następująco jeśli pierwotne powiadomienie typu NEWS ma numer 09-556 to dodatkowe informacje powiadomienie follow up będzie miało numer 09-556-add01. Na bieżąco wyjaśniano sporne kwestie i problematyczne sprawy. Rozdział 2 artykuł 3 mówi o wymaganiach dla członków sieci systemu RASFF. W p. 1 ww. artykułu jest mowa, iż każdy członek sieci systemu RASFF powinien wyznaczyć jeden (krajowy) punkt kontaktowy. Komisja zaznaczyła słowo krajowy w nawiasie, ponieważ na chwilę obecną nie zostało jeszcze do końca ustanowione słowo, które miałoby mieć podobne znaczenie, które by obowiązywało we wszystkich Państwach Członkowskich. Słowo to miałoby identyfikować jedyny Punkt Kontaktowy, który otrzymywałby wszystkie powiadomienia i informacje dotyczące systemu, oraz który byłby w bezpośrednim kontakcie z Komisją. Takowy Punkt Kontaktowy powinien przekazywać wszelkie informacje zgodnie z właściwością do odpowiednich władz, w celu podjęcia odpowiednich działań. Każde Państwo Członkowskie powinno przesłać wszystkie wymagane dane na temat wyznaczonego Punktu Kontaktowego na formularzu, stworzonym specjalnie na ten cel, który będzie zawarty w Aneksie do ww. rozporządzenia. W związku z tym Malta stwierdziła, iż każda modyfikacja w Punkcie Kontaktowym będzie powodowała zmianę rozporządzenia. Komisja odpowiedziała, iż nie będzie to konieczne, jeśli stworzy się artykuł, który będzie kwestie dotyczące modyfikacji aneksów, w tym danych tam zawartych regulował. Niektóre Państwa Członkowskie miały zastrzeżenia do tego, iż powiadomienia w przypadku alarmowania o poważnym zagrożeniu powinny być przetłumaczone na język angielski. Komisja wyjaśniła, iż w wielu Państwach ta sprawa jest nadal trudna do zrealizowania i w związku z tym postara się dojść do konsensusu. Francja wyjaśniła, iż musiałby mieć w takim przypadku zespół tłumaczy. który by się zajmował tymi tłumaczeniami. W związku z tym Komisja wyjaśniła, iż nie ma obowiązku tłumaczenia, Państwa Członkowskie są natomiast proszone, aby w przypadku przesyłania powiadomień alarmowych, czy też bardzo ważnych wiadomości tłumaczyć słowa kluczowe na język angielski. 2

Kwestie języka zostały zawarte w art. 6 p. 1. Jeżeli natomiast Państwa Członkowskie nie zmienią zdania, bądź też mogą wyniknąć z tego jakieś problemy to można ten punkt z rozporządzenia przenieść do dokumentu roboczego. Włochy potwierdziły, iż właśnie im o to chodziło. Faktem jest, że oni pracują z językiem angielskim, ale ten punkt można zdecydowanie przenieść do dokumentu roboczego, ponieważ prawnie nie można tego wymusić, a póki to będzie w rozporządzeniu to jest to automatycznie narzucane odgórnie, do czego nie można dopuścić. W związku z tym Komisja zgodziła się, by ten punkt przenieść do dokumentu roboczego. Ponadto Komisja poprosiła, aby Państwa Członkowskie w chwili przesyłania powiadomień klasyfikowały je do alarmowych, informacyjnych bądź NEWS. Dodatkowo będzie stworzony Aneks techniczny, w którym będą zawarte wszelkie wyjaśnienia, które mogą się okazać przydatne. Będą w nim zawarte m.in. informacje, w jaki sposób prawidłowo wypełniać formularz. Szwecja zadała pytanie odnośnie sformułowania: metody analityczne i sposoby zapobiegania lub wyeliminowania ryzyka, gdyż nie jest ono do końca jasne. Komisja wyjaśniła, iż chodzi o to, że Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności może zostać poproszony przez Komisję o dostarczenie informacji na temat nadzoru lub możliwości podejmowania działań w celu zapobiegania ryzyku lub jego eliminacji. Włochy wróciły jeszcze do preambuły 4, która mówi, iż oszacowanie, czy powiadomienie powinno być przesłane, czy też nie powinno być wyłącznie w oparciu o fakty naukowe oraz przenikliwe mając na względzie ochronę zdrowia konsumentów, niezależnie od liczby konsumentów, które mogą być przedmiotem omawianego zagrożenia. Ale czy tylko? Czy nie powinno to być znacznie szersze znaczenie? Hiszpania natomiast poddała wątpliwości listę C odnoszącą się do paszy czy nie powinno być ona jednak zamieszczona w dokumencie roboczym? Co też robić w przypadku wykrycia nieautoryzowanego GMO, jeśli np. ocena EFSA jest zadowalająca? Po drugie - czy nie powinny być w takim razie stworzone kryteria przez EFSA, aby uniknąć właśnie takich nieporozumień? Komisja powiedziała, iż zanotowała sugestie i będzie to wyjaśniane. Irlandia z kolei przeszła do art. 5 p.a w którym to mowa, iż Państwa Członkowskie są zobligowane do powiadamiania Komisji w przypadku działań podejmowanych w celu zablokowania, zatrzymania czy też zniszczenia lub wycofywania jednej lub kilku przesyłek żywności lub paszy lub materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością i gdzie wymagane jest podjęcie natychmiastowych przez inne Państwo Członkowskie systemu, ponieważ dana żywność, pasza lub materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością mogą być również obecne na ich rynku. Irlandia zastanawia się czy nie użyć innego słowa zamiast zablokowanie? Komisja powiedziała, iż można zamiast słowa block użyć słowa detained, jednakże, aby wszystko było zgodnie z prawem musi tą kwestię poruszyć z Departamentem Prawnym. 3

Z kolei przechodząc do p. 2 ww. artykułu większość Państw Członkowskich, w tym Polska ponownie zapytała o definicję dystrybucji lokalnej, gdyż może być ona różnie rozumiana i przez to może dochodzić do nieporozumień. Czy to oznacza to samo, co krajowa dystrybucja? Komisja zwróciła uwagę, iż czasami wykryte zagrożenie w żywności czy też paszy będące dystrybuowane lokalnie może być interesujące dla innych Państw Członkowskich i dlatego jest ono warte do przesłania w ramach systemu RASFF. Komisja przypomniała także o obowiązku przestrzegania art. 29 z rozporządzenia 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 stycznia 2005 r. ustanawiającego wymagania dotyczące higieny pasz. Ww. artykuł mówi o tym, iż pasza, w tym także pasza dla zwierząt nieprzeznaczonych do produkcji żywności, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt lub zagrożenie dla środowiska, postanowienia art. 50 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 stosuje się odpowiednio. Jednakże należy tu podkreślić słowo poważne zagrożenie, bo tylko do takiego odnosi się ten zapis. Cypr z kolei zapytał w takim razie jaka jest definicja poważnego zagrożenie? Zapytanie Cypru poparła Polska i niektóre Państwa Członkowskie. Komisja odpowiedziała, iż jest to trudne do wyjaśnienia, dlatego w tym celu zostały stworzone listy zawarte w Aneksie do rozporządzenia lista A, B i C. Nie ma jednej, ogólnej definicji określającej poważne ryzyko Każdy przypadek powinien być omawiany jako odosobniony. Krok po kroku. Przechodząc z kolei do art. 4 Włochy poprosiły, żeby nie podawać określeń stricte czasowych, a zamiast nich dać określenie tak szybko jak to tylko możliwe. Komisja natomiast poinformowała, iż te wspomniane 24 godziny odnoszą się do Komisji, która ma obowiązek przekazać powiadomienie za pośrednictwem systemu RASFF w przeciągu 24 godzin od jego otrzymania. Natomiast Państwom Członkowskim nie narzuca się żadnych ram czasowych w tym rozporządzeniu, jednakże jak wiadomo, celem tego systemu jest wczesne reagowanie na pojawiające się zagrożenia. W związku z tym należy przesyłać tak szybko, jak to tylko możliwe. W dokumencie roboczym zawarte są te informacje, jednak Komisja uważa, iż przydałoby się także zamieścić to w rozporządzeniu. Irlandia zaproponowała, aby zamiast tych 24 godzin zamieścić bez niepotrzebnej zwłoki. Komisja weźmie to pod uwagę po posiedzeniu, gdzie będą brane pod uwagę zgłoszenia wszystkich Państw Członkowskich. 4

Komisja na bieżąco przesyła i uaktualnia stronę CIRCA w powiadomienia alarmowe oraz w dodatkowe powiadomienia follow up do powiadomień alarmowych, nie czekając na dzienne zestawienie ogólne, które zawiera wszystkie powiadomienia i jest przesyłane pod koniec dnia. Ponadto poza godzinami pracy, jeśli Komisja otrzymuje informację zakwalifikowaną do powiadomienia alarmowego, Państwo Członkowskie, które jest zaangażowane w powiadomienie alarmowe jest powiadamiane o tym telefonicznie a także wiadomość elektroniczna jest wysyłana z informacjami, które otrzymała Komisja. W związku z tym telefon alarmowy jest wykorzystywany tylko w przypadku alarmowych sytuacji. Włochy poprały Komisję, iż tylko w przypadkach, gdzie jest więcej informacji zawartych warto przesłać powiadomienie, bo jeśli np. prześle się informację, iż dana żywność, która stwarza zagrożenie została dystrybuowana na teren Włoch, jednak nie wiadomo dokładnie gdzie ona trafiła, to taka informacja jest zbędna, gdyż nie można podjąć żadnych działań, bez uzyskania dalszych informacji. Komisja poinformowała, iż jeśli w danym powiadomieniu przesłanym po godzinach pracy nie ma żadnych przydatnych informacji, to wtedy jest ono blokowane i nie przesyłane dalej. Natomiast zawsze kontaktujemy się, jeśli jakieś działania mogą zostać podjęte przez Państwo Członkowskie. Francja poparła zgłaszanie jedynie w przypadku alarmowych sytuacji, jednakże Państwa Członkowskie muszą pamiętać, aby informować, czy dana informacja została podana do opinii publicznej. Zdarzają się dość często sytuacje, gdzie prasa wie dużo wcześniej o jakimś przypadku. Zdarza się to często np. przed rozpoczęciem weekendu, gdzie jak wiadomo, Urzędy w weekend nie pracują. W związku z tym może lepiej było by wiedzieć zawczasu o takich sytuacjach. Komisja powiedziała, iż weźmie to pod rozważanie. Przechodząc z kolei do art. 8 p. 4 Komisja zwróciła uwagę, iż powiadomienia o odrzuceniach na granicy mogę również być wycofywane, jeśli tylko Państwo Członkowskie przedstawi właściwą argumentację. W związku z tym zamieszczenie informacji o tym w rozporządzeniu jest bardzo przydatne. W rozdziale 6 Wymiana informacji z Krajami Trzecimi Komisja wyjaśniła, iż cześć informacji w Art. 11 p. 1 oraz p. 2 i 3 może zostać przeniesiona do dokument roboczego. Węgry zwróciły uwagę Komisji, iż w p. 1 mowa jest o pochodzeniu z Kraju Trzeciego, dystrybucji do Kraju Trzeciego. W związku z tym, jeśli coś pochodzi z Kraju Trzeciego, to Kraje UE importują to, natomiast, jeśli mamy do czynienia z dystrybucją do Kraków Trzecich, to jest to eksport. W ww. punkcie zapomniano wspomnieć o kraju importującym. Komisja podziękowała i naniesie poprawki. Poruszając natomiast kwestie art. 12 Komisja poinformowała, iż wdrażanie art. 52 leży ponad art. 50. Szwecja poruszyła p. 2 ww. artykułu, który mówi, iż bez uszczerbku dla postanowień artykułów 10 i 52 rozporządzenia 178/2002 i 7 rozporządzenia 882/2004, członkowie systemu mogą ułatwiać rozpowszechnianie streszczonych informacji przekazanych przez Komisję, jednakże powinni ujawnić więcej informacji, jeśli ochrona człowieka albo zdrowie zwierząt daje podstawy do ujawnienia tych informacji. W związku z powyższym, które części powiadomienia mogą zostać ujawnione społeczeństwu? 5

Komisja odparła, iż Państwa Członkowskie mogą ujawnić więcej informacji, jeśli są one ważne z punktu widzenia ochrony konsumenta i w takich przypadkach Państwa Członkowskie są zobligowane do tego. Niemcy zapytały, co w takim przypadku z regułą poufności? Komisja odparła, iż różne Kraje mają różną politykę w kwestii informowania opinii publicznej. Niektóre mają otwartą politykę, inne nie chcą ujawniać zbytnio informacji. Niemcy odpowiedziały, iż u nich nie jest to tak oczywiste i szeroko otwarte. Komisja uważa, iż powinniśmy być bardziej otwarci. Tak otwarci, jak to tylko możliwe. Włochy stwierdziły, iż potrzebujemy dojść do konsensusu w tej kwestii. Potrzebna jest tu harmonizacja działań. Może to Komisja powinna podejmować decyzję, które informacje powinny być przekazywane do opinii publicznej, skoro uważa, że powinniśmy tak być otwarci, jak to tylko możliwe? Może powinniśmy też powiadamiać o wszystkich wycofywanych produktach? Komisja odparła, iż publikuje tygodniowe zestawienia, ale mimo wszystko powinniśmy być bardziej otwarci. Generalnie sprawa dotyczy ujawniana nazw firm zaangażowanych w dane powiadomienie. Każde Państwo ma inne podejście do tego. Dania przypomniała, iż Komisja miała przesłać kwestionariusz dotyczący powyższych informacji, które każde z Państw Członkowskich miało wypełnić, tak, by Komisja miała wgląd, jak sytuacja się przedstawia w każdym z Państw Członkowskich. Komisja obiecała, że prześle ww. kwestionariusz. Niemcy zgodziły się z Danią. Należy bowiem, dowiedzieć się, jak każde z Państw Członkowskich reguluje kwestie związane z poufnością. Komisja przypomniała jedynie, iż w przypadku, gdy mamy do czynienia z wycofywaniem z podaniem do opinii publicznej należy w formularzu powiadomienia zaznaczyć opcję podania informacji do wiadomości publicznej. Dzięki temu będzie jasne, które produkty są wycofywane i konsument został o tym poinformowany. Konsument w takich przypadkach ma prawo wiedzieć, ze taki i taki produkt został wycofany ze względu na poważne zagrożenie dla zdrowia. Będzie przez to wiedział, jaki to jest produkt, skąd pochodzi i do jakiego kraju odnosi się dystrybucja. Raport roczny RASFF 2008 Komisja przedstawiła wstępne roczne sprawozdanie z funkcjonowania systemu RASFF za rok 2008. Zwykle Komisja publikuje raport roczny w pierwszym kwartale każdego roku, jednakże ze względu na uroczystość 30 lecia funkcjonowania systemu RASFF w tym roku raport zostanie opublikowany w nieco późniejszym terminie. 6

Jeśli Państwa Członkowskie chcą zawrzeć jakieś informacje w raporcie rocznym (dodatkowe tematyki, jakieś szczególne informacje, nowe zestawienia tabelaryczne, itp.) Komisja wyznaczyła termin dwóch tygodni od dnia 24.04.2009 r na przesyłanie sugestii do wkładu raportu rocznego za rok 2008. Ponadto Komisja zaprezentowała wszystkim Państwom Członkowskim, będącym na posiedzeniu nowe logo systemu RASFF: W obecnym raporcie rocznym jest także zaprezentowany nowy podział powiadomień, na powiadomienia kontroli na rynku, w skład których wchodzą powiadomienia informacyjne i alarmowe, oraz powiadomienia o odrzuceniu na granicy i typu NEWS. Jak wynika ze wstępnych danych w 2008 roku 3099 pierwotnych powiadomień zostało przesłanych w ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach, w skład których 1710 stanowiły powiadomienia kontroli na rynku oraz 1389 powiadomień o odrzuceniach na granicy. Spośród powiadomień o kontroli na rynku 549 powiadomień to powiadomienia alarmowe, zaś 1611 to liczba powiadomień informacyjnych. Do pierwotnych powiadomień były również przesyłane dodatkowe powiadomienia, których w sumie zostało przesłanych 3975 (zarówno do alarmowych, informacyjnych, jak i do odrzuceń na granicy. 7

Klasyfikacja powiadomień w roku 2008 3000 2500 2000 1500 powiadomienia dodatkowe tzw. follow up pierwotne powiadomienia 1000 500 0 alarmowe informacyjne odrzucenia na granicy Jak wynika z przedstawionej powyżej grafiki bez dodatkowych powiadomień najliczniejszą grupę powiadomień stanowiły powiadomienia o odrzuceniach na granicy, jednakże biorąc pod uwagę przesyłane dodatkowe informacje do pierwotnych powiadomień najliczniejszą grupę stanowią wtedy powiadomienia informacyjne. Ponadto od początku 2008 roku Komisja dodała nową kategorię, jako podstawę do przesyłania powiadomienia zatrucia pokarmowe, które to maja być przesyłane w przypadku nie tylko wystąpienia ogniska zachorowania, lub epidemii, ale także, gdy zatrucie pokarmowe wystąpiło nawet u jednej osoby przez spożycie danej, konkretnej żywności i wystąpienia charakterystycznych objawów. Tak więc w chwili obecnej postawą do powiadomienia są kategorie: 1. Kontrola na rynku 2. Odrzucenie na granicy 3. Kontrola na granicy przesyłka zwolniona (próbka screeningowa) 4. Kontrola własna - wewnętrzna firmy 5. Skarga konsumenta 6. Zatrucie pokarmowe. W raporcie rocznym zamieszczono także analizę trendów oraz wybrano niektóre tematy, które określono, jako warte zamieszczenia w sprawozdaniu: 8

- leki weterynaryjne SEM w krewetkach; - dodatki do żywności słodycze - mini yelli cups; - metale ciężki znacznie mniej powiadomień dot. rtęci w rybach; - aflatoksyny więcej wykrytych aflatoksyn w produktach zbożowych; - pozostałości pestycydów amitraz w gruszkach; - materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością ftalany w pokrywkach / słoikach; - zagrożenia mikrobiologiczne Listeria; - dioksyny mięso wieprzowe z Irlandii; - genetycznie modyfikowana żywność i pasze; - suplementy diety z leki - cienka linia; - melamina w żywności i paszy; - olej mineralny w oleju słonecznikowym. 9