ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013

1 ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 NR Temat Konieczne 1 Niebo w oczach dawnych kultur i cywilizacji - wie, jakie były wyobrażenia starożytnych (zwłaszcza starożytnych Greków) na budowę Podstawowe Rozszerzające - zna wpływ myślicieli starożytnej Grecji na rozwój nauk Dopełniające Wykraczające 2 Ptolemeusz a Kopernik - wie co odkrył i udowodnił Kopernik - zna teorie geocentryczną i heliocentryczną wykazać słuszność nowoczesnych poglądów na budowę wskazać dowody na słuszność teorii geocentrycznej 3 Narodziny współczesnej astronomii - wie, czym zajmuje się dziedzina nauki zwana astronomią 4 Jak opisać niebo pojęcia konieczne do opisu zjawisk i obiektów obserwowanych na nieboskłonie - zna pojęcia: sfera niebieska, trójkąt niebieski -potrafi posługiwać się mapą obrotową nieba - wie jakimi układami współrzędnych posługują się astronomowie opisując obiekty na sferze - zna podstawy współczesnych poglądów na budowę Kosmosu posługiwać się terminologią adekwatną dla opisu zjawisk i obserwowanych obiektów wykazać różnicę między rozmaitymi wyobrażeniami na temat budowy odnaleźć najważniejsze obiekty na sferze na podstawie współrzędnych -potrafi uzasadnić słuszność podwalin nowoczesnej astronomii poprawnie zdefiniować różnice pomiędzy układami współrzędnych astronomicznych 5 Ruch dobowy sfery - wie, że ruch dobowy Ziemi powoduje określone skutki - wie, jakie są przyczyna i skutki ruchu dobowego Ziemi wytłumaczyć obserwowane zmiany położenia Słońca na sferze w ciągu doby - wie, jak zmienia się położenie Słońca na niebie w różnych szerokościach geograficznych w ciągu doby 6 Ruch roczny sfery - wie, że ruch orbitalny Ziemi powoduje określone skutki - wie, jakie są przyczyny i skutki ruchu rocznego Ziemi wytłumaczyć obserwowane zmiany położenia Słońca na sferze w ciągu roku - wie, jak zmienia się położenie Słońca na niebie w różnych szerokościach geograficznych w ciągu roku

2 7 Najpiękniejsze gwiazdozbiory - zna najważniejsze gwiazdozbiory sfery odszukać na sferze najważniejsze gwiazdozbiory naszych szerokości geograficznych odszukać na sferze najważniejsze gwiazdozbiory całej sfery - wie, jaka jest różnica między położeniem gwiazd na sferze a ich rzeczywistym położeniem w przestrzeni 8 Czy nasze zegarki pokazują prawdę. Jak i czym mierzyć czas - zna definicje czasu gwiazdowego i słonecznego urządzenia do mierzenia czasu - wie, jakim kalendarzem się posługujemy uzasadnić dlaczego posługujemy się właśnie takim kalendarzem wykazać różnice pomiędzy czasem gwiazdowym a słonecznym - wie, w jaki sposób definiowany jest czas, którym posługujemy się na co dzień 9 Jak daleko jest do gwiazd - wie, jak bardzo ważną jest wiedza na temat rzeczywistej odległości obiektów niebieskich 10 Jak zmierzyć odległość gdy to wydaje się niemożliwe - wie, że wyznaczenie odległości obiektów niebieskich odbywa się w sposób pośredni - wie, że wyznaczenie odległości jest podstawą wszelkich dalszych badań obiektu niebieskiego - zna metody wyznaczania odległości w Kosmosie wykonać obliczenia odległość gwiazdy w najprostszych sytuacjach wytłumaczyć, na podstawie jakich praw przyrody wyznaczana jest odległość obiektów niebieskich wykazać, która metoda jest odpowiednia dla danego obiektu niebieskiego przeprowadzić proste obliczenia odległości obiektów niebieskich 11 Instrumenty obserwacyjne i pomiarowe w astronomii instrumenty obserwacyjne i pomiarowe wykorzystywane przez astronomów i astrofizyków - zna zasady działania podstawowych instrumentów obserwacyjnych i pomiarowych wytłumaczyć, na podstawie jakich praw fizycznych funkcjonują te instrumenty omówić zasady działania teleskopów najnowszej generacji 12 Jak pokonywać naturalne przeszkody - wie, że obserwacje i pomiary astronomiczne utrudnione są przez niedoskonałość sprzętu oraz uwarunkowania naturalne - zna uwarunkowania determinujące poprawność obserwacji i pomiarów wskazać zjawiska fizyczne determinujące jakość pomiarów i obserwacji wytłumaczyć, w jaki sposób zwiększyć wiarygodność uzyskiwanych wyników 13 Pierwsze kroki człowieka w Kosmosie projekty astronautyczne - zna historię podboju Kosmosu przedstawić założenia obecnie prowadzonych projektów eksploracyjnych wskazać, jak informacje uzyskane za pomocą sond kosmicznych pozwalają badać obiekty niebieskie 14 Kiedy zamieszkamy na Marsie - wie, które projekty astronautyczne dotyczą - zna historię badań Marsa przedstawić wyniki wskazać

3 Marsa z wykorzystaniem sond kosmicznych 15 Czy znasz swoją ojczysta planetę - wie, jak zmierzony został promień Ziemi - wie, jaki jest kształt Ziemi - wie, jak wyznaczana jest masa Ziemi najnowszych projektów badawczych prowadzonych na powierzchni Marsa najważniejsze problemy, które muszą być rozwiązane przed załogową wyprawą na Marsa - wie, jaka jest orbita Ziemi - wie, jaki jest wiek Ziemi wyznaczyć przybliżoną masę Ziemi 16 Najbliższy kosmiczny sąsiad Ziemi - zna odległość i rozmiary Księżyca - zna opis zjawisk zaćmienia Księżyca i Ziemi parametry orbity Księżyca zagadnienia fizyki Księżyca wyjaśnić fazy Księżyca wyjaśnić przyczyny ukształtowania powierzchni Księżyca wyjaśnić przyczyny powstawania zjawisk zaćmień wyjaśnić wpływ Księżyca na zjawisko pływów na Ziemi 17 Bogactwo indywidualności Układu Słonecznego - zna planety Układu Słonecznego - zna elementy składowe Układu Słonecznego 18 Dlaczego planety krążą wokół Słońca - zna planety ogólne parametry orbit planet okołosłonecznych opisać powierzchnie i atmosfery planet - zna cechy charakterystyczne ruchów obrotowych planet - wie, że wszystkie ciała niebieskie krążą po krzywych drugiego stopnia - zna budowę i charakterystykę ruchu komet - zna prawa Keplera przedstawić specyfikę ruchów obrotowego i orbitalnego poszczególnych planet scharakteryzować zjawisko meteorytów wyjaśnić ruch orbitalny planet w oparciu prawa Keplera - wie, na czym polegają perturbacje w ruchu planet przedstawić podstawowe osiągnięcia w odkrywaniu pozasłonecznych układów planetarnych wyjaśnić znaczenie rachunku perturbacyjnego 19 Niepokorne Słońce parametry Słońca - zna sposoby obserwacji Słońca - wie, jaki jest ruch obrotowy Słońca opisać zjawiska zachodzące na powierzchni Słońca i w atmosferze Słońca - wie, jaka jest budowa wewnętrzna Słońca - wie, jakie jest źródło energii słonecznej 20 Jak zmierzyć gwiazdę, co mierzyć cechy charakterystyczne widm gwiazdowych - wie, jak można wyliczać podstawowe jasności gwiazd wyliczać jasności gwiazd w najprostszych przypadkach wskazać metodę pomiaru odległości adekwatną do okoliczności

4 21 Towarzyskie gwiazdy - wie, że większość gwiazd tworzy układy wielokrotne i gromady 22 Klasyfikacja gwiazd - wie, co określa się jako wielkość gwiazdowa i jaką jednostką jest mierzona rodzaje gwiazd - zna podział sfery wg gwiazdozbiorów - zna zasady klasyfikacji widmowej gwiazd - wie, jak określana jest jasność gwiazdy - zna zasady numerowania gwiazd danego obszaru sfery - zna zależność barwy gwiazdy od temperatury powierzchniowej tej gwiazdy wyjaśnić zmienność jasności - wie, jaka jest różnica między gwiazdami zmiennymi geometrycznie a fizycznie przeprowadzić proste obliczenia wielkości gwiazdowych 23 Ewolucja gwiazd - zna podstawy ewolucji gwiazd - rozróżnia populacje i pokolenia gwiazd - zna diagram Hertzsprunga-Russella scharakteryzować poszczególne rodzaje gwiazd - wie, jak interpretować diagram H-R przedstawić ścieżkę życia gwiazdy typu Słońce oraz gwiazd olbrzymów 24 Jak zobaczyć coś, czego nie można zobaczyć - wie, że istnieją obiekty niebieskie, których nigdy nie da się obserwować w zakresie promieniowania świetlnego - wie, że obserwacje można prowadzić i innych zakresach promeiniowania - zna metody wykrywania czarnych dziur wskazać prawa fizyki wykorzystywane do wykrywania czarnych dziur wyjaśnić naukowe podstawy metod wykrywania czarnych dziur 25 Społeczeństwa gwiazd -wie, co to jest mgławice -zna różne rodzaje mgławic -zna skład i pochodzenie materii międzygwiezdnej - zna genealogię gromad kulistych 26 Jak zbudowana jest nasza ojczysta galaktyka -zna budowę, rozmiary i ruch Drogi Mlecznej - wie, jak zbudowane są inne galaktyki -zna klasyfikację galaktyk - wie, jaki jest sens stwierdzenia, że budowa ma charakter hierarchiczny -potrafi wytłumaczyć dlaczego wewnątrz naszej galaktyki musi znajdować się masywna czarna dziura 27 Najbliższe sąsiedztwo Drogi Mlecznej -wie, jakie jest rozmieszczenie galaktyk na niebie -zna skład materii międzygalaktycznej -wie, jakie obiekty wchodzą w skład Lokalnej Grupy Galaktyk -wie, jakie galaktyki nazywamy radiogalaktykami -zna pojęcia prędkości radialnej galaktyk -zna charakterystykę i genealogię kwazarów

5 28 Jaki kształt ma Wszechświat - wie, że zagadnienie kształtu i geometrii jest bardzo istotnym problemem kosmologicznym zagadnienia geometrii 29 Wielki Wybuch początek - wie, że Wszechświat miał początek założenia teorii Wielkiego Wybuchu modele kosmologiczne przedstawić historię wg teorii Wielkiego Wybuchu przedstawić podstawowe różnice pomiędzy różnymi teoriami na temat geometrii - rozumie, właściwy sens pojęcia Wielki Wybuch, jako rozszerzenie się czaso przestrzeni - wie, jakie są naukowe przesłanki słuszności teorii Wielkiego Wybuchu 30 I co dalej - zna zasadę kosmologiczna - wie, czego dotyczy zasada kosmologiczna - wie, na czym polega paradoks Olbersa omówić podstawowe założenia teoretyczne na temat przyszłości przedstawić założenia przyszłości naszego wytłumaczyć paradoks Olbersa na podstawie podstawowych informacji naukowych