Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie Wydział Polityki Społecznej WP-III.431.3.36.2011 Protokół z kontroli kompleksowej w Środowiskowym Domu Samopomocy w Konarach 21, 32-040 Świątniki Górne, przeprowadzonej przez pracowników Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie: Teresę Łochmańczyk - starszego inspektora, Elżbietę Nowak starszego inspektora wojewódzkiego. Kontrolę przeprowadzono 12 września 2011 roku, na podstawie art. 22 pkt 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz. U. Nr 238 poz. 1586), rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 roku w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.) oraz na podstawie upoważnienia nr WP-III.0030.116.2011 z 06 września 2011 roku wydanego z upoważnienia Wojewody Małopolskiego przez Zastępcę Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. Przedmiot i zakres kontroli objął funkcjonowanie placówki, kwalifikacje kadry oraz wykorzystanie miejsc. Ustalenia zawarte w protokole oparto o informacje udzielone przez osobę kierującą jednostką, dokumentację oraz oględziny placówki. Ilekroć w dalszej części protokołu jest mowa o: - ŚDS należy przez to rozumieć Środowiskowy Dom Samopomocy w Konarach 21, 32-040 Świątniki Górne - ustawie o pomocy społecznej należy przez to rozumieć ustawę z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), - rozporządzeniu należy przez to rozumieć rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz. U. Nr 238 poz. 1586). Organizacja pracy i funkcjonowanie placówki. Środowiskowy Dom Samopomocy (ŚDS) w Konarach jest ośrodkiem wsparcia o zasięgu powiatowym, przeznaczonym dla 32 osób przewlekle psychicznie chorych, osób upośledzonych umysłowo oraz dla osób wskazujących inne przewlekle zaburzenia czynności psychicznych (typ ABC). Placówka jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej prowadzoną przez Konwent OO. Bonifratrów pw. Św. Józefa, z siedzibą w Konarach - Zielonej 21, 32-040 Świątniki Górne, na zlecenie Powiatu Krakowskiego. Zadanie powierzono na podstawie umowy o realizację zadania z zakresu pomocy społecznej, zawartej w dniu 4 stycznia 2010 roku, na okres od 1 stycznia 2010 roku do 31 grudnia 2012 roku Funkcjonowanie domu określa statut domu, regulamin organizacyjny oraz program działalności domu i plany na każdy rok. Do dnia kontroli, Statut Środowiskowego Domu Samopomocy uchwalony 2 stycznia 2011 r., nie został zatwierdzony przez jednostkę zlecającą, co pozostaje w sprzeczności z przepisem 4 ust. 2 rozporządzenia. Zadania, zasady funkcjonowania i ramowe zasady organizacji określa Regulamin Organizacyjny Środowiskowego Domu Samopomocy OO. Bonifratrów stanowiący załącznik do Uchwały nr 93/2011 z dnia 8 lipca 2011 r. Zarządu Powiatu w Krakowie. 1
W czasie kontroli placówkę reprezentowała Pani Kierownik Bogusława Michalik. Zgodnie z art. 122 ustawy o pomocy społecznej, osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej są obowiązane posiadać: co najmniej 3 - letni staż pracy w pomocy społecznej oraz specjalizację z zakresu organizacji pomocy społecznej. Zapis 9 rozporządzenia stanowi, iż: cyt. Kierownik domu jest obowiązany posiadać wykształcenie wyższe na kierunku mającym zastosowanie przy świadczeniu usług w domu oraz co najmniej półroczny staż pracy na stanowisku, na którym miał bezpośredni kontakt z osobami z zaburzeniami psychicznymi Osoba kierująca ŚDS w Konarach posiada wykształcenie wyższe, socjologiczne, specjalizację z zakresu organizacji pomocy społecznej oraz 23 letni staż pracy na stanowisku, na którym miała bezpośredni kontakt z osobami z zaburzeniami psychicznymi. A zatem w trakcie prowadzonego postępowania kontrolnego ustalono, że Pani kierownik spełnia powyższe wymagania. Dom działa od poniedziałku do piątku w godzinach od 7.30 do 15.30. Zajęcia z uczestnikami prowadzone są w godzinach: 8.15 do 14.15. Warunki lokalowe Siedzibą Domu jest budynek Centrum Warsztatowo-Rehabilitacyjnego OO. Bonifratrów, stanowiący własność Konwentu. Część ww. obiektu, zajmowana przez placówkę została użyczona na cele działalności ŚDS nieodpłatnie. Dom pokrywa koszty utrzymania obiektu w części procentowej, która ustalona została na poziomie 13% kosztów obiektu. Obiekt jest usytuowany na uboczu, z dala od ruchu ulicznego, posiada piękny duży ogród. Zapewnione jest bezpieczeństwo i spokój uczestnikom zajęć. Budynek jest w pełni dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, ma zainstalowaną windę umożliwiającą przewóz osób niepełnosprawnych. Przed wejściem do budynku znajduje się podjazd dla wózków inwalidzkich. ŚDS prowadzi działalność na I piętrze budynku. Całkowita powierzchnia użytkowa placówki wynosi 380 m 2. ŚDS spełnia warunek określony w 18 pkt 2 rozporządzenia, zgodnie z którym powierzchnia użytkowa przypadająca na jednego uczestnika winna wynosić nie mniej niż 8m² W ŚDS znajdują się pomieszczenia wyposażone w meble i sprzęty niezbędne do prowadzonych w nich zajęć, takie jak: - sala ogólna umożliwiająca spotkania uczestników zajęć i ich rodzin (możliwość korzystania z sali gimnastycznej usytuowanej na parterze budynku), - wielofunkcyjne pomieszczenie do prowadzenia działalności wspierającej, aktywizującej w formie treningów, - pracownia stolarska, - pokój do indywidualnego poradnictwa psychologicznego, pełniący ponadto funkcję pokoju wyciszenia, - wydzielone pomieszczenie kuchenne z niezbędnymi urządzeniami i sprzętem gospodarstwa domowego, pełniące funkcję pracowni kulinarnej, - jadalnia, - łazienka wyposażona w wannę, - dwie toalety, osobno dla kobiet i mężczyzn oraz toaleta dla personelu, - pokój kierownika. Ponadto w obiekcie mieszczą się sale rehabilitacyjne oraz basem, z których mają możliwość korzystania uczestnicy ŚDS. Placówka nie dysponuje miejscami całodobowego pobytu. W ramach działalności domu, odbywają się zajęcia klubowe przeznaczone dla osób oczekujących na przyjęcie do domu. Z tej formy wsparcia aktualnie korzysta 1 osoba. W 21 rozporządzenia określono katalog osób i podmiotów, z którymi winni współpracować pracownicy ŚDS w celu zapewnienia integracji społecznej uczestników. Jak wynika 2
z informacji uzyskanej od Pani Kierownik placówka współpracuje z rodzinami, opiekunami, instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi, kościołami. Użytkownicy aktywnie brali udział w imprezach, spotkaniach, zawodach np.: 1. Spotkania opłatkowe wraz z wystawianymi przez uczestników Jasełkami (z udziałem zapraszanych rodzin, przedstawicieli władz samorządowych i księży). 2. Coroczna impreza integracyjna organizowana dla ok. 400 osób niepełnosprawnych Miodobranie Miodogranie, 3. Organizowanie kiermaszy świątecznych we współpracy z okolicznymi parafiami (Rzeszotary, Siepraw, Mogilany, Radziszów itp.) 4. Majówka w Mogilanach coroczna impreza integracyjna organizowana przez Gminę Mogilany. 5. Wyjazdy na zawody sportowe i imprezy integracyjne (np. konkurs karaoke w Olkuszu, impreza integracyjna w Jordanowie, Zachariaszada w Zielonkach, Piknik Integracyjny Powiatu Krakowskiego w Skale, Dni Osób Niepełnosprawnych w Prusach). 6. Udział w pielgrzymkach organizowanych przez Caritas dla osób chorych i niepełnosprawnych (Łagiewniki, Mogiła). Struktura zatrudnienia i kwalifikacje pracowników. lp. stanowisko kwalifikacje wymiar czasu pracy/ forma zatrudnienia 1. kierownik mgr socjologii, organizacja pomocy społecznej 2. pedagog mgr pedagogiki opiekuńczospołecznej 3. pedagog licencjat - pedagog specjalny 4. instruktor terapii Policealne Studium Terapii Zajęciowej zajęciowej 5. pracownik socjalny Szkoła Policealna 6. psycholog mgr psychologii stosowanej ¼ etatu, umowa o pracę na czas określony 7. księgowa średnie ekonomiczne ¾ etatu, umowa o pracę na czas nieokreślony 8. kierowca średnie Na dzień kontroli w ŚDS zatrudnionych było 8 osób (w tym 6 osób w zespole wspierającoaktywizującym). Psycholog zatrudniony jest w niepełnym wymiarze czasu pracy, natomiast pozostali pracownicy Zespołu realizują swoje zadania w ramach pełnych etatów. W skład zespołu wspierająco-aktywizującego wchodzi kierownik, pracownik socjalny, psycholog, instruktor terapii zajęciowej, pedagog. Osoba zatrudniona na stanowisku kierowcy bierze udział w pracach związanych z aktywizacją uczestników (prowadzi zajęcia w pracowni komputerowej), wspólnie z uczestnikami robi zakupy. Przeanalizowano kwalifikacje zatrudnionej kadry. Osoby zespołu wspierająco-aktywizującego zatrudnione są w ramach 5,25 etatu. Wskaźnik zatrudnienia pracowników zespołu wspierająco-aktywizującego wynosi nie mniej niż na: 7 uczestników w domu typu A, 5 uczestników w domu typu B lub C. W przypadku łączenia typów domów wskaźnik zatrudnienia stosuje się odpowiednio do liczby uczestników każdego typu. Biorąc pod uwagę powyższe ŚDS w Konarach winien 3
posiadać wskaźnik zatrudnienia 5,5 etatu. W wyniku analizy akt osobowych pracowników stwierdzono, że za wyjątkiem jednej umowy o pracę, wszystkie pozostałe zostały zawarte pomiędzy pracownikami a Konwentem OO. Bonifratrów pw. Św. Józefa. Z regulacji zawartej w 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów wynika jednoznacznie, iż to kierownik śds, odpowiednio do potrzeb tego domu zatrudnia osoby posiadające kwalifikacje wymienione w przywołanym paragrafie rozporządzenia. Zatem, nawet jeśli zachodzi sytuacja, że śds nie jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 Kodeksu pracy, to możliwe jest zawieranie umów o pracę pomiędzy kierownikiem, a pracownikami śds na mocy wydanego przez Konwent OO. Bonifratrów pw. Św. Józefa, z siedzibą w Konarach - Zielonej 21upoważnienia. Zgodnie z 11 ust. 2 rozporządzenia, pracownicy, których zakres obowiązków obejmuje prowadzenie treningów umiejętności społecznych, są obowiązani posiadać przeszkolenie i doświadczenie w zakresie: 1) umiejętności kształtowania motywacji do akceptowanych przez otoczenie zachowań; 2) kształtowania nawyków celowej aktywności; 3) prowadzenia treningu zachowań społecznych. Wszyscy pracownicy Zespołu w dniu 14.02.11 r. brali udział w szkoleniu na temat: Kształtowanie umiejętności i zachowań społecznych. Użytkownicy Domu. Placówka dysponuje 32 miejscami, wszystkie miejsca są obsadzone. Do placówki uczęszcza 18 kobiet i 14 mężczyzn. Liczbę osób w poszczególnych profilach Domu obrazuje poniższe zestawienie: Typ A 16 osób, Typ B - 4 osoby, Typ C - 12 osób. Korzystanie z usług świadczonych w ŚDS jest możliwe po uzyskaniu decyzji administracyjnej wydanej z upoważnienia Starosty przez Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Krakowie. W decyzji kierującej określono również zasady odpłatności ponoszonej przez użytkownika za pobyt w placówce lub zwolnienie z odpłatności. Odpłatność ustalana jest zgodnie z przepisami art. 51 b ustawy o pomocy społecznej. Uczestnicy osiągający dochód przekraczający kwotę 250% odpowiedniego kryterium dochodowego (kwoty dochodu osoby samotnie gospodarującej lub kwoty dochodu na osobę w rodzinie), ponoszą odpłatność na poziomie 5% kwoty dochodu. Poniższa tabela obrazuje odpłatność za pobyt w ŚDS. Lp. Odpłatność za pobyt w ośrodku wsparcia Liczba osób 1. osoby zwolnione z tytułu osiągania dochodu nieprzekraczającego 24 kwoty 250 % odpowiedniego kryterium dochodowego 2. osoby ponoszące odpłatność w wys. 5 % kwoty dochodu 4 3. osoby częściowo zwolnione z odpłatności w trybie art. 51 b ust. 4 6 w związku z art. 64 pkt 2ustawy o pomocy społecznej 4. osoby całkowicie zwolnione z odpłatności 0 w trybie art. 51 b ust. 6 w związku z art. 64 pkt 2ustawy o pomocy społecznej Miesięczna suma odpłatności wnoszonej samodzielnie przez uczestników na konto PCPR w Krakowie wynosi 441,80 zł. Uczestnicy docierają do placówki zarówno we własnym zakresie jak i są dowożeni samochodem będącym własnością Konwentu, który został użyczony ŚDS. Średni miesięczny koszt utrzymania samochodu w 2011 roku wynosi 1 896,00zł. 4
W toku kontroli ustalono, że uczestnicy dowożeni są z terenu Gmin: Świątniki Górne, Mogilany, Skawina. Przewóz osób korzystających z oferty ośrodka wsparcia nie należy do obowiązkowych usług, które obligatoryjnie winny być świadczone w śds. Słabo rozwinięta komunikacja transportu zbiorowego w tym rejonie, powoduje, że korzystanie z transportu ŚDS umożliwia wielu uczestnikom spędzanie czasu poza domem i aktywizację społeczną. Rodzaj i zakres świadczonych usług. Przed przyjęciem uczestnika pracownik socjalny przekazuje osobie skierowanej informacje o zasadach funkcjonowania Domu. Środowiskowy Dom Samopomocy w Konarach zapewnia swoim użytkownikom różnorodne formy aktywizacji i rehabilitacji. Oferowane są treningi, w tym: w zakresie funkcjonowania w życiu codziennym, umiejętności interpersonalnych i rozwiązywania problemów, umiejętności spędzania czasu wolnego, poradnictwo psychologiczne. W pięciu pracowniach terapeutycznych przeprowadza się treningi umiejętności: kulinarnych, plastycznych, krawieckich, rękodzieła i stolarskich. Codziennie odbywa się rehabilitacja ruchowa, muzykoterapia. ŚDS pomaga w załatwianiu spraw uczestników. Wszystkie te działania dostosowane są do stopnia upośledzenia oraz możliwości indywidualnych uczestnika i mają na celu przywrócenie zdolności uczestnictwa w życiu rodzinnym, społecznym a także pomoc w nawiązywaniu kontaktów, rozwoju zainteresowań, podtrzymywaniu i rozwijaniu sprawności psychoruchowej. W ramach treningu kulinarnego Dom umożliwia uczestnikom spożywanie gorącego posiłku, co jest zgodne z zapisem 15 rozporządzenia. Zakres świadczonych usług jest zgodny z zakresem określonym w 14 rozporządzenia. DOKUMENTACJA W placówce prowadzona jest dokumentacja zbiorcza oraz indywidualna uczestników. Dokumentacja indywidualna uczestnika W dokumentacji znajduje się kopia decyzji kierującej do domu, kopia orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, indywidualny plan postępowania wspierająco-aktywizującego, opinie specjalistów, notatki pracowników zespołu wspierająco-aktywizującego. Ocena realizacji indywidualnych planów dokonywana przez Zespół przeprowadzana jest zgodnie z zapisem 13 ust. 2 rozporządzenia w zależności od potrzeb, co najmniej raz na 6 miesięcy. Dokumentację zbiorczą stanowi: ewidencja uczestników oraz listy obecności uczestników. Jak poinformowała Pani Kierownik lista podpisywana jest w miarę możliwości osobiście przez uczestników lub przy pomocy personelu. Uczestnicy bądź ich rodziny informują o nieobecności uczestnika, uzasadniając przyczyny absencji (np. choroba, urlop, hospitalizacja lub inne). W stosunku do skontrolowanych list obecności nie wniesiono zastrzeżeń. Zgodnie z zapisem 24 ust 3 pkt 2 rozporządzenia w placówce prowadzone są dzienniki dokumentujące pracę pracowników zespołu wspierająco-aktywizującego, w których odnotowywane są rodzaje prowadzonych zajęć. Z przedłożonego zestawienia wydatków za 2010 rok w ramach otrzymanej kwoty dotacji wynika, że ok. 65 % wydatków to koszty zatrudnienia, natomiast ok. 6,5 % to wydatki związane z działalnością merytoryczną domu (zakup materiałów i wyposażenia), pozostałe koszty związane są między innymi z opłatami za usługi telefoniczne, zakup energii, szkolenia itp. Inspektorzy kontrolujący dokonali wpisu w książce kontroli na temat zakresu i terminu przeprowadzonej inspekcji. 5
Na tym protokół zakończono. Protokół zawiera 6 ponumerowanych stron. Komplet załączników znajduje się przy egzemplarzu protokołu włączonym do akt kontroli. Pouczenie Zgodnie z 15 ust. 2 pkt 7 w związku z 16 ust. 3 i 4 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.). Kierownikowi kontrolowanej jednostki przysługuje prawo zgłoszenia przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń dotyczących ustaleń zawartych w protokole w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu do Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. Ponadto zgodnie z 16 ust. 1 ww. rozporządzenia Kierownikowi kontrolowanej jednostki przysługuje prawo do odmowy podpisania protokołu z podaniem w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania pisemnych wyjaśnień przyczyn tej odmowy. Do protokołu nie wniesiono (wniesiono) zastrzeżenia. Po przeczytaniu, niniejszy protokół podpisano na każdej stronie. Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, jeden egzemplarz za poświadczeniem odbioru otrzymuje kierownik jednostki podlegającej kontroli, drugi włącza się do akt kontroli. Data otrzymania protokołu: 28.09.2011 r. Kraków, 21.09.2011 r. Data i miejsce podpisania protokołu: 28.09.2011 r. Kraków Podpis Kierownika jednostki kontrolowanej: Podpisy inspektorów kontrolujących: Środowiskowy Dom Samopomocy przy Konwencie O.O. Bonifratrów Starszy Inspektor 32-040 Świątniki Górne (-) mgr Teresa Łochmańczyk Konary-Zielona 21 tel. 270-51-61 Kierownik ŚDS Starszy inspektor wojewódzki (-) mgr Bogusława Michalik (-) mgr Elżbieta Nowak 6