Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska dla powiatu jasielskiego na lata

Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska dla powiatu jasielskiego na lata 2010-2013 2010

Spis treści 1. Wstęp...4 2. Metodyka sporządzania prognozy oddziaływania projektu gminnego Programu Ochrony Środowiska na środowisko...4 3. Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami...6 4. Diagnoza stanu środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu... 12 5. Diagnoza stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem... 31 6. Identyfikacja problemów ochrony środowiska istniejących z punktu widzenia projektowanego dokumentu... 31 7. Identyfikacja celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodowym lub krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowania dokumentu... 32 8. Identyfikacja przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko... 37 8.1. Pozytywne:... 37 8.2. Negatywne:... 40 8.2.1. Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne... 40 8.2.2. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne... 40 8.2.3. Oddziaływanie na gleby... 40 8.2.4. Oddziaływanie na warunki akustyczne... 41 8.2.5. Oddziaływanie na przyrodę i obszary chronione... 41 8.2.6. Oddziaływanie na krajobraz... 41 8.2.7. Oddziaływanie na zabytki... 41 8.2.8. Oddziaływanie na mieszkańców... 41 8.2.9. Odpady... 42 8.3. Identyfikacja oddziaływania na środowisko budowy zbiornika wodnego Katy- Myscowa... 42 9. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu... 44 10. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, w tym takŝe wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy... 45 11. Informacje o przewidywanych metodach analizy realizacji postanowień projektowanego dokumentu... 46 2

12. Informacje o moŝliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko... 47 13. Streszczenie... 47 3

1. Wstęp Na podstawie art. 47 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227) projekt Programu Ochrony Środowiska dla powiatu jasielskiego wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko przez właściwy organ administracji odbywa się w oparciu o Prognozę oddziaływania na środowisko. Głównym celem dokumentu jest identyfikacja oddziaływania na środowisko realizacji załoŝeń Programu Ochrony Środowiska. Zakres Prognozy zgodny jest z art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227). 2. Metodyka sporządzania prognozy oddziaływania projektu gminnego Programu Ochrony Środowiska na środowisko Prognoza oddziaływania na środowisko została sporządzona na podstawie art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227), zgodnie, z którym: 1. zawiera: informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy sporządzeniu prognozy, propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzenia, informacje o trans granicznym oddziaływaniu na środowisko, streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym, 4

2. określa, analizuje, ocenia: istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, istotne problemy z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe, długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a takŝe na środowisko, a w szczególności na: róŝnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materiale, z uwzględnieniem zaleŝności między tymi elementami środowiska i miedzy oddziaływa nianiami na te elementy, 3. przedstawia: rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensacje przyrodniczą, negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru natura 2000 oraz integralność tego obszaru, biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Kierunki działań poddano analizie oraz odniesiono do zasobów i stanu środowiska na terenie powiatu jasielskiego. Na tej podstawie identyfikowano moŝliwe skutki oddziaływania na środowisko realizacji załoŝeń Programu Ochrony Środowiska dla powiatu jasielskiego na lata 2010-2013. 5

3. Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami Podstawą opracowania Programu Ochrony Środowiska dla powiatu jasielskiego jest art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (tekst jednolity Dz. U. 2008 Nr 25 poz. 150 ze zmianami), który nakłada na Starostę obowiązek sporządzenia powiatowego programu ochrony środowiska. Program opracowany jest na okres 4 lat. Po zaopiniowaniu przez Zarząd Województwa Podkarpackiego Program uchwalany jest przez Radę Powiatu, a co dwa lata Starosta sporządza raport z jego realizacji. Integralną część Programu stanowi Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu jasielskiego sporządzany na mocy art. 14 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity Dz. U. 2007 Nr 39 poz. 251). Program wskazuje cele i priorytety ekologiczne, rodzaje i harmonogramy działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia zaplanowanych celów. Rozdział 1 przedstawia uwarunkowania w zakresie ochrony środowiska wynikające z dokumentów krajowych takich jak: Polityka Ekologiczna Państwa, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko oraz lokalnych. W rozdziale 2 dokonano oceny realizacji poprzedniego Programu Ochrony Środowiska powiatu jasielskiego. W rozdziale 3 została zawarta ogólna charakterystyka powiatu jasielskiego w zakresie demografii i gospodarki. Rozdział 4 szczegółowo analizuje diagnozę stanu środowiska, tj.: zasoby surowcowe, gleby, wody podziemne i powierzchniowe oraz ich jakość, stan gospodarki wodno ściekowej, jakość powietrza, moŝliwość wykorzystania energii odnawialnej. Scharakteryzowano zasoby przyrodnicze, omówiono zagadnienia hałasu, potencjalnych źródeł awarii przemysłowych, zagadnienia transportu materiałów niebezpiecznych, jak równieŝ temat edukacji ekologicznej mieszkańców. następujące problemy: Podsumowaniem diagnozy jest analiza SWOT, która pozwoliła wskazać potencjalne zagroŝenie gleb erozja wietrzną, nieodpowiednio uregulowane stosunki wodne (okresowe występowanie stanów powodziowych), gleby o niskiej wartości bonitacyjnej, degradacja krajobrazu (zaśmiecanie i tworzenie tzw. dzikich wysypisk), brak monitoringu emisji pól elektromagnetycznych, 6

zły stan nawierzchni drogowych (wpływający na propagacje hałasu), brak szybkich połączeń kolejowych, ponadnormatywny poziom imisji pyłu zawieszonego PM10, brak utwardzonych dróg w niektórych częściach powiatu. Poprawa warunków Ŝycia mieszkańców ma być osiągnięta między innymi poprzez poprawę jakości środowiska, likwidację zaniedbań w jego ochronie i racjonalne gospodarowanie jego zasobami. Dla realizacji wyznaczonych celów określono priorytety i działania według których określane będą zadania do zrealizowania. Wskazano następujące cele długoterminowe do 2017 roku: 1. DąŜenie do osiągnięcia właściwych standardów wód powierzchniowych i podziemnych 2. Utrzymanie wartości stęŝeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza co najmniej na poziomie określonym prawem lub poniŝej tego poziomu 3. Poprawa klimatu akustycznego na obszarach, gdzie zostały przekroczone wartości normatywne 4. Maksymalne ograniczenie ryzyka wystąpienia nadzwyczajnych zagroŝeń środowiska 5. Ukształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów podlegających ochronie prawnej oraz pozostałych terenów zieleni 6. Ochrona gleb przed degradacją oraz rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych 7. Utrzymanie natęŝenia promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego poniŝej poziomów dopuszczalnych lub co najwyŝej na tym samym poziomie W ramach ich realizacji wyznaczono następujące priorytety: Priorytet 1. Ochrona wód i efektywne wykorzystanie zasobów wodnych Priorytet 2. Przeciwdziałanie zagroŝeniom środowiska (w tym ochrona przed powodzią, powaŝne awarie, ograniczanie skutków zagroŝeń naturalnych i chemicznych) Priorytet 3. Gospodarka odpadami Priorytet 4. Pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych Priorytet 5. Ochrona róŝnorodności biologicznej i krajobrazu oraz zrównowaŝony rozwój lasów Priorytet 6. Ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu i warstwy ozonowej Priorytet 7. Ochrona powierzchni ziemi i przywrócenie wartości uŝytkowej gleb Priorytet 8. Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym 7

Priorytet 9. Ochrona zasobów kopalin Poszczególne priorytety zawierają działania i ogólny opis. W ramach w/w priorytetów wskazano zadania do realizacji: Priorytet Działanie Zadanie 1 Ochrona wód i efektywne wykorzystanie zasobów wodnych 2 Przeciwdziałanie zagroŝeniom środowiska (w tym ochrona przed powodzią, powaŝne awarie, ograniczanie skutków zagroŝeń naturalnych i chemicznych) 3 Gospodarka odpadami 4 Pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych Kontynuacja modernizacji istniejącej i budowa nowej sieci wodociągowej Zmniejszenie wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych Uporządkowanie gospodarki ściekowej Poprawa stanu wód podziemnych i powierzchniowych Zmniejszenie zagroŝenia dla mieszkańców i środowiska z powodu awarii przemysłowych i materiałów niebezpiecznych Budowa zbiornika wodnego Kąty Myscowa Ochrona przed wylewami rzek Eliminowanie uciąŝliwości związanych z niewłaściwym postępowaniem z odpadami Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej BieŜące remonty i modernizacja istniejących wodociągów Wprowadzanie zamkniętych obiegów wody i wodooszczędnych technologii produkcji w przemyśle BieŜące remonty istniejącej sieci kanalizacyjnej Budowa szczelnych zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków Inwentaryzacja źródeł zanieczyszczeń dopływających do wód powierzchniowych Likwidacja nieszczelnych zbiorników bezodpływowych stanowiących potencjalne źródło zanieczyszczeń wód podziemnych Uregulowanie systemu odprowadzania wód opadowych Monitoring obiektów o zwiększonym prawdopodobieństwie występowania awarii Szkolenie pracowników zakładów przemysłowych pod katem właściwych zachowań w razie wystąpienia awarii Uzyskania decyzji środowiskowej na realizację przedsięwzięcia Opracowania projektu budowlanego Zwiększenie przepustowości koryt przez, między innymi, modernizację kanałów, czyszczenie i udroŝnienie koryt rzek Modernizacja zabudowy hydrotechnicznej DoposaŜenie magazynu przeciwpowodziowego Informacje zawiera Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu jasielskiego Wspieranie projektów w zakresie budowy urządzeń i instalacji do produkcji i transportu energii wytwarzanej z alternatywnych źródeł energii (wiatrowych, wodnych i in.) Ochrona zieleni Prace pielęgnacyjne 8

5 Ochrona róŝnorodności biologicznej i krajobrazu oraz zrównowaŝony rozwój lasów 6 Ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu i warstwy ozonowej Ochrona zasobów leśnych Ochrona i utrzymanie krajobrazu rekreacyjnego Zwiększenie wykorzystania paliw ekologicznych w przemyśle i gospodarce komunalnej Zachowanie tradycyjnych zadrzewień śródpolnych wraz z występująca flora na terenach wykorzystywanych rolniczo Dosadzanie drzew i krzewów BieŜąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych Lokalizacja zadrzewień zgodnie z planami zagospodarowania przestrzennego Zalesianie terenów nieprzydatnych rolniczo Tworzenie spójnych kompleksów leśnych Zachowanie w stanie nienaruszonym śródleśnych nieuŝytków Zapewnienie lasom właściwego znaczenia w planowaniu przestrzennym, w tym kształtowaniu granicy rolno leśnej i ochronie krajobrazu Uaktualnianie planów urządzania lasów Stały monitoring obszarów leśnych w celu przeciwdziałania stanom niepoŝądanym Opracowanie inwentaryzacji stanu lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa Rozwój prac inwentaryzacyjnych w zakresie oceny i rozpoznania zagroŝeń róŝnorodności biologicznej Rozwój sieci szlaków turystycznych i przyrodniczych ścieŝek dydaktycznych Promowanie zachowań zgodnych z zasadami ochrony przyrody i krajobrazu Rozbudowa sieci gazowej Zastępowanie węgla bardziej ekologicznymi nośnikami energii, szczególnie w indywidualnych systemach grzewczych Realizacja zapisów uchwały Nr XVI/128/2007 Rady Miejska Jasła w zakresie budowy północnej obwodnicy miasta Jasła, Wymiana taboru autobusowego na spełniający europejskie normy czystości spalin, w tym równieŝ zastosowanie autobusów zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG w miejsce oleju napędowego (3 sztuki) Prowadzenie działań ograniczających emisję wtórną pyłu, poprzez regularne utrzymanie czystości nawierzchni (czyszczenie metodą mokrą przy odpowiednich warunkach pogodowych), szczególnie na obszarach przekroczeń oraz przy wyjazdach z budów Ograniczenie emisji wtórnej poprzez poprawę stanu technicznego dróg istniejących (w tym poboczy) / utwardzanie dróg, poprawa płynności ruchu, optymalizacja ruchu na terenie miasta i poprawa kierunków ruchu 9

Ograniczenie emisji niskiej o 5,68 Mg na terenie miasta Jasło/gminy Jasło poprzez stworzenie i utrzymanie systemu organizacyjnego dla realizacji działań naprawczych, w szczególności poprzez powołanie osoby odpowiedzialnej za koordynację realizacji działań ujętych w Programie, stworzenie systemu zachęt finansowych do wymiany systemów grzewczych, przygotowanie i realizację szczegółowego planu ograniczania niskiej emisji Opracowanie kampanii promocyjno edukacyjnej zachęcającej mieszkańców do zmiany systemu ogrzewania. Modernizacja systemu ciepłowniczego Realizacja Programu ochrony powietrza dla strefy jasielskiej Działania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) Stworzenie i utrzymywanie systemu informowania mieszkańców o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpływie na zdrowie Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów i wprowadzenie do regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie miasta i gminy Jasło następującego zapisu: zabrania się spalania na otwartej przestrzeni i w paleniskach domowych: tworzyw sztucznych, gumy odzieŝy, mebli, zaolejonych szmat oraz szkodliwych substancji chemicznych, których spalanie moŝe powodować powstawanie substancji szkodliwych lub uciąŝliwych dla środowiska Kontrola dotrzymywania przez zakłady standardów emisyjnych i wielkości emisji wynikających z wydanych decyzji administracyjnych Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza w systemach przesyłowych, poprawa parametrów energetycznych budynków WdraŜanie na szerszą skalę systemów zarządzania środowiskiem (np. ISO 14 000) w zakładach Realizacja zamówień publicznych pod kątem ograniczenia emisji tj. zamówienia na: zakup pojazdów o niskiej emisji, usługi transportowe z wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdów, stałe źródła energetycznego spalania o niskiej emisji, paliwa o niskiej emisji dla źródeł stałych i mobilnych Monitoring placów budowy pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu WdraŜanie nowoczesnych technologii, przyjaznych środowisku Stosowanie materiałów energooszczędnych w budownictwie 10

7 Ochrona powierzchni ziemi i przywrócenie wartości uŝytkowej oraz sprawności energii podnoszenie wytwarzania Wsparcie budowy infrastruktury rowerowej Zapobieganie dewastacji i degradacji gleby i powierzchni ziemi gleb Rekultywacja terenów zdegradowanych 8 Ochrona przed hałasem i promieniowaniem Budowa śródmiejskich obwodnic BieŜąca modernizacja i przebudowa dróg Monitoring hałasu elektromagnetycznym Prowadzenie badań pól elektromagnetycznych 9 Ochrona zasobów kopalin Racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin Termomodernizacja budynków uŝyteczności publicznej i budynków mieszkalnych Coroczna budowa ścieŝek rowerowych Właściwa polityka zalesiania gruntów nieprzydatnych rolniczo Wspieranie i promowanie rolnictwa ekologicznego WdraŜanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych Prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi Inwentaryzacja terenów zdegradowanych Opracowanie programu rekultywacji zidentyfikowanych terenów zdegradowanych Kompleksowa rekultywacja i zagospodarowanie nieczynnych składowisk odpadów Budowa obwodnic miast BieŜące remonty i modernizacje dróg Budowa i przebudowa dróg Przeprowadzenie badań poziomów hałasu Monitoringu pól elektromagnetycznych Lokalizacja nowych urządzeń wytwarzających pola elektromagnetyczne na terenach niskokonfliktowych Zwiększenie wykorzystania udokumentowanych i eksploatowanych złóŝ kopalin poprzez stosowanie sprawnego sprzętu urabiającego, wdraŝanie linii technologicznych do uszlachetniania kopaliny gdy jej jakość na to pozwala oraz poprzez wybieranie kopaliny do spągu złoŝa zgodnie z wyliczonym wskaźnikiem wykorzystania złoŝa Ograniczenie naruszeń dotyczących ochrony środowiska towarzyszących wydobywaniu kopalin poprzez prowadzenie kontroli w zakładach Zagospodarowanie i rekultywacja wyrobisk oraz terenów poeksploatacyjnych, najlepiej w kierunku rekreacyjno wypoczynkowym W rozdziale 6 przedstawione zostały długoterminowe i krótkoterminowe harmonogramy realizacji działań i zadań o charakterze ekologicznym, niezbędnych do osiągnięcia wyznaczonych priorytetów i celów ekologicznych. Rozdział 7 omawia zagadnienia związane z finansowaniem zadań w zakresie ochrony środowiska. Opisano szacunkowe koszty związane z realizacja Programu oraz wskazano moŝliwości pozyskiwania środków finansowych na realizację zadań. 11

Rozdział 8 przedstawia metody wdraŝania i monitoringu Programu oraz zarządzania nim za pomocą instrumentów prawnych, strukturalnych, społecznych i finansowych. Projekt Programu Ochrony Środowiska dla powiatu jasielskiego zgodny jest z Polityką Ekologiczną Państwa, Krajowym Planem Gospodarki Odpadami, Programem Ochrony Środowiska dla województwa podkarpackiego, Planem gospodarki odpadami dla województwa podkarpackiego uwzględniono w nim cele i zadania przewidziane w w/w dokumentach. 4. Diagnoza stanu środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu Powiat jasielski znajduje się w południowo-zachodniej części województwa podkarpackiego. Od zachodu graniczy z województwem małopolskim, od północy z powiatami: dębickim i strzyŝowskim, natomiast od wschodu z powiatem krośnieńskim. Południową granicę stanowi granica państwowa ze Słowacją. Powiat składa się z dziesięciu gmin: Jednej gminy miejskiej (Jasło), Jednej gminy miejsko-wiejskiej (Kołaczyce), Ośmiu gmin wiejskich (Brzyska, Dębowiec, Jasło, Krempna, Osiek Jasielski, Nowy śmigród, Skołyszyn, Tarnowiec). Powiat jasielski połoŝony jest w obrębie Karpat zewnętrznych, czyli fliszowych, które składają się ze skał piaskowcowo łupkowych, wieku kreda oligocen. Skały te nasunięte są na autochtoniczne utwory młodszego miocenu przedgórza Karpat. Karpaty fliszowe w brzeŝnej części północnej leŝą na warstwach miocenu zapadliska przedkarpackiego, których zasięg pod Karpatami nie jest w pełni znany, a w części południowej leŝą prawdopodobnie na podłoŝu mezozoiczno - paleozoicznym i prekambryjskim. W głębokich wierceniach w brzeŝnej części Karpat i na ich przedgórzu stwierdzono w podłoŝu miocenu utwory mezozoiczne, paleozoiczne i prekambryjskie. Karpaty fliszowe zbudowane są z wielu płaszczowin, fałdów, łusek i skib nasuniętych lub obalonych zwykle w kierunku północnym. Płaszczowiny nasunięte są kolejno na niŝej leŝące jednostki północne, a stwierdzone amplitudy nasunięć dochodzą do 40 km. Obszar powiatu jasielskiego budują 3 główne jednostki (płaszczowiny) nasunięte na siebie z kierunku południowego ku północy. Najbardziej na południe leŝy płaszczowina magurska. Na 12

północ od płaszczowiny magurskiej leŝą kolejno płaszczowiny: dukielska i śląska. Płaszczowiny te zbudowane są z róŝniących się częściowo osadów, co świadczy, Ŝe tworzyły się w róŝnych basenach sedymentacyjnych istniejących w geosynklinie karpackiej, rozdzielonych grzbietami górskimi utworzonymi ze skał odpornych na wietrzenie i erozje. Wśród głównych płaszczowin moŝna wyróŝnić mniejsze jednostki strukturalne. Na północy powiatu wyraźnie zaznacza się antyklina Brzanki Liwocza, która obramowuje od strony północnej centralne synklinorium. Od Roztok poprzez miejscowość Potok rozciąga się stroma i zdyslokowana podłuŝnymi pęknięciami antyklina Potok Roztoki. Na terenie powiatu jasielskiego występują liczne złoŝa kopalin. Ich wykaz zawarto w tabeli poniŝej. Tabela 2. Wykaz złóŝ kopalin na terenie powiatu jasielskiego Lp. Nazwa kopaliny Nazwa złoŝa Stan zagospodarowana Zasoby [tyś Mg] Geologiczne bilansowane Przemysłowe 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. świry, piaski (kruszywa naturalne) Bajdy* P 395 - BłaŜkowa R 1203 1171 Brzyska - Błazkowa E 1087 669- Bukowa* R 108 - Dębowiec** E 52 52 Dębowiec I-p.B* R 16 - Dębowiec I-p.C* M - - Dębowiec I-p.D* R 25 - Dębowiec I-p.E* R 41 - Dębowiec I-p.F* R 37 - Dębowiec II* R 28 28 Dębowiec III-p.A* E 0 - Dębowiec III-p.B** R 55 - Dębowiec VI* M - - Dębowiec-Grobla I** M - - Dębowiec-Natalia* R 24-13

17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. Dębowiec-Rozalia* R 44 - Dębowiec-Wiktoria* R 60 - Dobrucowa** R 315 - Gorzyce* P 820 - Jasło** R 2715 - Kaczorowy* P 772 - Kąty-Myscowa* R 4655 - Kłodawa** Z 22103 - Kłodawa-1* E 10 - Kłodawa-2* E - - Kłodawa-3* E 38 - Kłopotnica-A* P 9549 - Kłopotnica-B* P 10094 - Kłopotnica-C* P 8843 - Krajowice** Z 40 - Krajowice II* T 7 - Krajowice III* R 26 - Krempna** P 77 - Krempna** R 1617 - Łęgórz* P 200 - Myscowa** R 80 - Niegłowice** Z 1947 - Niegłowice II** R 40 - Niegłowice-Łucja* R 15 - Osobnica* Z 37 - Osobnica I* E 23 - Pielgrzymka-Jedliny* R 87-14

44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. Pielgrzymka-Łączki* R 58 - Pielgrzymka-Polany* R 34 - Pielgrzymka-Zakole* R 45 - Polany* R 1138 - Przysieki* P 338 - Pusta Wola* P 979 - Pusta Wola-Helena* R 82 - Pusta Wola-Joanna* R 79 - Pusta Wola-Kinga* M - - Pusta Wola-Lidia* R 77 - Pusta Wola-Monika* M - - Pusta Wola-p.A* R 52 - Pusta Wola-p.B* R 67 - Pusta Wola-p.C* R 59 - Pusta Wola-Północ* R 116 - Roztoki* R 286 - Siepietnica* Z 696 - Skołyszyn II* R 10 - Skołyszyn-p.B* T 117 117 Skołyszyn-p.C* R 40 - Skołyszyn-Park II** T - 2 Skołyszyn-Park V** T 47 16 Skołyszyn-Park VI** Z 166 - Skołyszyn-Park VIII** Z - - Skołyszyn-Wschód* Z - - Skołyszyn-Wschód II* E - - Skołyszyn-Zachód* E 33-15

71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. 97. Surowce dla prac inŝynierskich Surowce ilaste ceramiki budowlanej Sławęcin-Amelia* R 44 - Sławęcin-Iwona* M 49 - Sławęcin-Jadwiga* R - - Sławęcin-Lucyna* R 84 - Sławęcin-Sylwia* M - - Szebnie* Z 3 - Szebnie I* R 50 - Świątkowa* Z 50 - Świątkowa** Z 135 - Ujazd* E 644 308 Ujazd - zarej.* Z - - Ujazd II* M - - Ujazd II* R 1562 - Wróblowa* Z 695 - ZałęŜe** Z 12 - ZałęŜe III* R 99 - ZałęŜe Stanisław* R 95 - ZałęŜe Witusik* T 67 - śółków* P 434 - śółków I* Z 3 - Myscowa R 166 - Osobnica II E 6 - Bieździadka Z 744 - Bieździadka - 1 Z 340 116 Niepla P 2601 - Ołpiny Z 110 - Sobniów Z 320-16

98. śółków Z 1726 - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny; stan na 31.12.2008r. Objaśnienia: E - złoŝe eksploatowane P - złoŝe o zasobach rozpoznanych wstępnie (kategoria C 2 ) R - złoŝe o zasobach rozpoznanych szczegółowo (kategorie A+B+C 1 ) Z - złoŝe zaniechane T - złoŝe zagospodarowane, eksploatowane okresowo * złoŝa zawierające piasek ze Ŝwirem ** złoŝa zawierające Ŝwir Na terenie powiatu jasielskiego znajdują się takŝe surowce energetyczne, których wykaz zamieszczono w tabeli poniŝej. Tabela 3. Wykaz surowców energetycznych na terenie powiatu jasielskiego Lp. Nazwa złoŝa Wyszczególnienie Stan zagospodarowana Zasoby [tyś Mg] Wydobywalne Przemysłowe 1. Folusz-Pielgrzymka E Tylko pzb. - 2. Harklowa E 0,42 0,14 3. Gaz ziemny Jaszczew E 195,44 43,89 4. Osobnica E 46,64 11,00 5. Roztoki E 139,25 69,97 8. Folusz - Pielgrzymka E - 0,85 9. Harklowa E 8,32 5,21 10. Ropa Jaszczew E 41,78 6,46 11. naftowa Mrukowa E Tylko pzb. - 12. Osobnica E 44,10 15,24 13. Roztoki E 17,57 6,50 Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny; stan na 31.12.2008 r. ZróŜnicowanie warunków geologicznych, rzeźby (jak równieŝ klimatu) powoduje, Ŝe na terenie powiatu jasielskiego wytworzyły się róŝnorodne gleby, z dominacją jednak gleb niŝszych klas bonitacyjnych. PrzewaŜają tu gleby brunatne zaliczane do III i IV klasy bonitacyjnej, najurodzajniejsze występują w dolinach i okolicach Jasła. Są to nadrzeczne mady. Gleby te zaliczane są do pszennego górskiego i zboŝowego górskiego kompleksu 17

przydatności rolniczej. Na Pogórzu i w Beskidzie przewaŝają gleby gliniaste i gliniastoilaste. Im bardziej na południe tym gleby są bardziej kamienistogliniaste. Dominują tu gleby bielicowe i brunatne. Tworzą one owsiano-ziemniaczany górski i owsiano-pastewny górski kompleks przydatności rolniczej. Gleby w powiecie są dość dobre, jednak ich jakość znacznie obniŝa zakwaszenie (około 70 % to gleby o odczynie bardzo kwaśnym i kwaśnym). Główne zbiorniki wód podziemnych występujące w utworach czwartorzędowych w granicach Masywu Karpackiego, związane są z dolinami rzecznymi głównych rzek karpackich i w mniejszym stopniu z dolinami kopalnymi. W obrębie dolin wyznaczono 8 zbiorników, a jeden z nich GZWP - 433 dolina rzeki Wisłoki w części leŝy na terenie powiatu jasielskiego. Zbiornik GZWP 433 ma charakter porowy, rozciąga się w dolinie Wisłoki, w powiatach jasielskim i dębickim. MiąŜszość utworów wodonośnych jest niewielka, najczęściej 3 6 m i tylko sporadycznie dochodzi do 10 12 m. Wydajność pojedynczych studni waha się od 2 do 6 m 3 /h i tylko wyjątkowo dochodzi do 10 15 m 3 /h. Zbiornik ten, tak jak pozostałe zbiorniki związane z dolinami rzek karpackich, jest silnie zagroŝony ze strony zanieczyszczeń przenikających z powierzchni terenu, ze względu na brak utworów izolujących warstwę wodonośną i płytkie zaleganie wód podziemnych. W granicach wydzielonego zbiornika zinwentaryzowano szereg punktowych źródeł zanieczyszczeń: obiekty dystrybucji produktów naftowych, oczyszczalnie ścieków, komunalne składowiska odpadów, Ŝwirownie i eksploatacja piasku. Przemysł jest skupiony w dwóch ośrodkach Gorlice i Jasło. Liniowym potencjalnym ogniskiem zanieczyszczeń jest Wisłoka ze swoimi dopływami Ropą i Jasiołką. Część GZWP 433, która znajduje się na terenie powiatu jasielskiego ma powierzchnię 181 km 2, moduł zasobów dyspozycyjnych wynosi 1,5 l/s/km 2 a zasoby dyspozycyjne 23,5 tys. m 3 /d. Głównymi ciekami odwadniającymi powiat jasielski jest Wisłoka wraz z dopływami tj. Ropą i Jasiołką. Wisłoka jest prawobrzeŝnym dopływem Wisły o całkowitej długości 163,3 km. Górny i cześć środkowego biegu rzeki o długości 73,8 km leŝy w granicach administracyjnych powiatu jasielskiego. Rzeka ta bierze początek w Beskidzie Niskim, zbudowanym z utworów fliszowych. Zasadnicza część obszaru źródłowego Wisłoki znajduje się w granicach Magurskiego Parku Narodowego. Źródła wypływają na wysokości 575 m n.p.m., u podnóŝa Dębiego Wierchu. Silnie rozbudowany system źródeł, młak i cieków wodnych zlokalizowany jest na północnych stokach masywu Magury Wątkowskiej, skąd duŝe ilości wód czystych odprowadzane są przez potok Kłopotnica do Wisłoki. Główne źródła i cieki źródłowe Wisłoki (Rzeszówka, Zawoja, 18

Świerzowa, Ryjak, Krempna i Wilsznia) znajdują się w południowej części Parku i w sąsiedztwie jego granicy. Płynąca początkowo w kierunku wschodnim rzeka, na wysokości wodowskazu Krempna zmienia kierunek na północny, a głęboko wcięta dolina Wisłoki rozcina pasma zbudowane z piaskowców magurskich, piaskowców i łupków krośnieńskich. W dalszym biegu - poniŝej śmigrodu - rzeka przepływa przez Pogórze Jasielskie i Kotlinę Jasielsko-Krośnieńską. PoniŜej Jasła Wisłoka opuszcza Kotlinę. W górnym swoim biegu Wisłoka ma charakter górski, który cechuje duŝa zmienność przepływu. Intensywne opady atmosferyczne, przy znacznym spadku rzeki oraz braku zbiorników retencyjnych, stwarzają warunki odpowiednie dla wydajnego odpływu. Spływ odbywa się w znacznym stopniu powierzchniowo, wskutek czego w okresie posuchy występują bardzo małe przepływy, a w okresach deszczowych - gwałtowne i wielkie wezbrania. Przy duŝych prędkościach przepływów wód po stokach następuje silna erozja gleb. Dopływy Wisłoki w jej górnym biegu mają znaczne spadki i duŝą zdolność do unoszenia rumoszu. Niezwykle waŝną rolę w kształtowaniu stosunków wodnych źródłowej części Wisłoki odgrywa szata roślinna Magurskiego Parku Narodowego. Dzięki zdolności wchłaniania i magazynowania wody zmniejsza wezbrania powodziowe i opóźnia odpływ wód z wiosennych roztopów oraz gwałtownych opadów letnich. Warstwa drzew w zbiorowiskach leśnych wychwytuje takŝe formy wilgoci atmosferycznej zwane osadami poziomymi (mgła, szron, okiść, szadź). Zwarta roślinność zielna utrudnia spływ powierzchniowy oraz magazynuje ogromne ilości wody w swych tkankach. Gleba leśna przerośnięta korzeniami roślin i spulchniona przez liczne organizmy zwierzęce jest w stanie wchłonąć około 75% wody w stosunku do swej wagi w stanie suchym. Współczynnik odpływu całkowitego dla zlewni Wisłoki wynosi 50,7%, przy czym współczynnik odpływu podziemnego kształtuje się na poziomie 17,9%,co oznacza zdecydowaną przewagę spływów powierzchniowych. Współczynnik retencyjności zlewni tj. procent średniego opadu rocznego gromadzony w zlewni w zbiornikach wód podziemnych towarzyszących zlewniom powierzchniowym, wynosi dla zlewni Wisłoki 1,22%. Współczynnik odnawialności zasobów wód podziemnych zlewni, czyli średnia w roku krotność pełnego odnowienia modułu potencjału niŝówkowego zbiornika podziemnego, wynosi 14,6, tym samym czas odnowienia jest krótszy niŝ 1 miesiąc. Ze względu na zdolności retencyjne i podatność na odnawianie wód podziemnych zlewnia Wisłoki zaliczona została do grupy B-II, tj. do zlewni o małej retencyjności i wysokiej podatności na odnawianie wód podziemnych. Tak, więc rzekę Wisłokę cechują: 19

- znaczne zasoby wodne, lecz nierównomiernie rozłoŝone w czasie, co ogranicza moŝliwości ich pełnego wykorzystania, - częste i duŝe zmiany stanów wody, co skutkuje procesami erozyjnymi koryta, brzegów i dna doliny rzecznej. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną 16, Wisłoka (poza granicami Magurskiego Parku Narodowego) oraz wszystkie jej dopływy w górnym biegu, w tym m.in.: Ropa z dopływami, Jasiołka z dopływami zaliczone zostały do wód powierzchniowych istotnych dla kształtowania zasobów wodnych i ochrony przeciwpowodziowej. Ropa bierze początek w Beskidzie Niskim, na terenie województwa małopolskiego. Całkowita długość rzeki wynosi 78,7 km. Jest prawobrzeŝnym dopływem Wisłoki i uchodzi do niej w km 105,0 na terenie Jasła. Przez teren powiatu jasielskiego przepływa na odcinku o długości 15,8 km. Zlewnia Ropy na tym obszarze na charakter rolniczy z niewielkim udziałem lasów. O jakości wód rzeki Ropy decydują zanieczyszczenia dopływające z terenu małopolski (Gorlice, Biecz), ze Skołyszyna oraz spływy powierzchniowe. Rzeka Jasiołka jest największym dopływem Wisłoki w granicach województwa podkarpackiego. Źródłowy strumień Jasiołki wypływa na wysokości ok. 740 m n.p.m. na zachodnich stokach Kanasiówki w Beskidzie Niskim, przy granicy ze Słowacją. Rzeka odwadnia obszar 513,2 km. kw. (ponad 12% powierzchni zlewni Wisłoki) i płynie na długości 75,9 km. Na obszarze powiatu jasielskiego znajduje się około 12,4 km rzeki, tj. ponad 16% jej długości. W górnej, beskidzkiej części zlewni dominują kompleksy leśne. Pozostały, podgórski obszar w niewielkim stopniu jest zalesiony, rzeka przepływa przez tereny zabudowane i tereny uŝytkowane rolniczo. Główne źródła zanieczyszczeń stanowią liczne miejscowości połoŝone bezpośrednio nad rzeką lub w jej dolinie, jak równieŝ spływy powierzchniowe. Uwarunkowania geologiczne i klimatyczne powiatu zaliczają lasy do strefy podgórskiej i górskiej. Dominującymi w powierzchni lasów gatunkami drzew leśnych są: Jodła, Buk, Sosna, Dąb, Brzoza oraz Modrzew. Powiat jasielski jest regionem o duŝej lesistości. Grunty leśne zajmują powierzchnię 33 206,4 ha. Średnia lesistość powiatu wynosi 36,40 % i jest wyŝsza od średniej krajowej (29%). Ponad 73 % powierzchni lasów stanowią lasy własności Skarbu Państwa. Znaczna część wszystkich lasów została objęta róŝnymi formami i systemami ochrony przyrody i krajobrazu (naturalne 20

lub zbliŝone do naturalnego ekosystemy rodzimego pochodzenia). Znaczący udział wśród występujących tu siedlisk ma buczyna karpacka, dolnoreglowe bory jodłowe oraz grądy. Stan środowiska leśnego i stan zdrowotny drzewostanów badany jest przez słuŝby Lasów Państwowych w ramach systemu monitoringu lasów m.in. poprzez coroczną ocenę stanu zdrowotnego drzew na stałych powierzchniach obserwacyjnych. Działania w zakresie ochrony, udostępniania lasów i ograniczania skutków zagroŝeń biotycznych i abiotycznych dla istniejących zasobów leśnych, utrzymanie dobrego stanu sanitarnego drzewostanów, mają charakter ciągły i długookresowy. Od wielu lat powiększa się powierzchnia lasów poprzez systematyczne zalesienia na gruntach o niskich klasach bonitacji prowadzonych przez rolników w ramach programów pomocowych Unii Europejskiej. Gatunkami łownymi bytującymi w lasach i mającymi większe znaczenie są: jeleń, sarna, lis, zając, baŝant, kuropatwa, kaczki. Nadzór nad lasami realizowany jest w ramach zawartych porozumień pomiędzy Starostą Jasielskim a Nadleśniczymi Nadleśnictwa Dukla i Kołaczyce. W granicach administracyjnych powiatu jasielskiego znajduje się 84% powierzchni Magurskiego Parku Narodowego. Magurski Park Narodowy utworzony został w 1995 roku na obszarze 19 025 ha. Park leŝy w południowej części kraju, w Beskidzie Niskim, przy granicy ze Słowacją. Obejmuje on znaczną część obszaru źródłowego Wisłoki, jakim jest masyw Magury Wątkowskiej, który jest fragmentem głównego grzbietu karpackiego. W parku dominują ekosystemy leśne, które zajmują 17736 ha (88,8%). Krajobraz parku to typowy dla Beskidu Niskiego krajobraz gór średnich i niskich. Pod względem budowy geologicznej dominują skały fliszowe płaszczowiny Magurskiej. Spośród osobliwości geologicznych wymienić naleŝy: pomnik przyrody "Diabli Kamień" i rezerwat "Kornuty". Główną częścią parku jest grzbiet Magury Wątkowskiej z kulminacją na Wątkowej (847 m n.p.m.). Jego północne stoki są pokrojone źródłowymi potoków Bednarka i Kłopotnica. Wschodnia część Magury uformowała się w ciąg pojedynczych garbów oddzielonych dolinami potoków i głębokimi przełęczami. DłuŜsze pasma występują na południu parku, gdzie wyraziste akcenty stanowią wzgórza Nad Tysowym (713 m n.p.m.), Wielka Góra (719 m n.p.m.) i Baranie (728 m n.p.m.), oddzielone od siebie przełęczą nad OŜenną, Ciechanią i Olchowcem. Na terenie parku znajdują się źródliska Wisłoki. Rzeka ta wraz ze swoimi licznymi dopływami jest waŝnym elementem krajobrazu parku. Rzeka tworzy malownicze przełomy i 21

zakola. Często zmienia kierunek, zazwyczaj po przyjęciu większego dopływu. Od południa zasilają ją Ryjak, Krempna i Wilsznia a od północy Świerzówka i Rzeszówka Szata roślinna parku ma charakter piętrowy oraz znamiona obszaru przejściowego między Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi. W zespołach roślinnych zaznacza się stała obecność typowych gatunków podgórskich, ciepłolubnych i kserotermicznych. W 30 zbiorowiskach roślinnych zdecydowanie przewaŝają zbiorowiska leśne. W piętrze pogórza (do 530 m n.p.m) zachowały się fragmenty grądu, olszynki karpackiej i olszynki bagiennej. W reglu dolnym (od 530 m n.p.m po szczyty) przewaŝa Ŝyzna buczyna karpacka. Znaczną powierzchnię zajmują takŝe bory jodłowe, świerkowo-jodłowe oraz sosnowe sztucznego pochodzenia. W strukturze powierzchniowej lasów na uwagę zasługuje mały udział świerka, co świadczy o duŝej ich naturalności. Park jest jedną z najbogatszych w Beskidzie Niskim ostoją fauny. Na jego terenie występuje 137 gatunków ptaków, w tym 108 lęgowych (głównie leśnych), wśród nich wiele gatunków rzadkich i zagroŝonych jak np: orzeł przedni, orlik krzykliwy, puchacz i trzmielojad. W Parku Ŝyje 35 gatunków ssaków, a wśród nich duŝe ssaki drapieŝne jak niedźwiedź brunatny, ryś, Ŝbik, wilk i wydra. W powiecie jasielskim znajdują się 2 rezerwaty przyrody: rezerwat leśno-geologiczny Golesz oraz rezerwat przyrody Łysa Góra. Rezerwat leśno-geologiczny Golesz zlokalizowany jest w gminie Kołaczyce i zajmuje powierzchnię 27, 45 ha. Celem ochrony jest zachowanie wychodni skał piaskowca cięŝkowickiego wraz z pozostałościami grodziska wczesnośredniowiecznego i ruinami średniowiecznego zamku. Rezerwat obejmuje równieŝ las grądowy, porastający wzgórze Golesz, z gatunkami charakterystycznymi dla grądu, w tym chronionymi. Rezerwat przyrody Łysa Góra zajmuje powierzchnię 160 ha, gdzie chroni się starodrzew bukowy ze stanowiskami cisa pospolitego. Utworzony został 26 lutego 2003r. w gminie Nowy śmigród w powiecie jasielskim. Na obszarze powiatu jasieslkiego leŝą części 2 parków krajobrazowych o łącznej powierzchni 27 429,0 ha: fragment Jaśliskiego Parku Krajobrazowego. fragment Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki Jaśliski Park Krajobrazowy znajduje się w południowo-wschodnim krańcu powiatu, w gminie Krempna. Na terenie powiatu znajduje się 7% jego całkowitej powierzchni. Jaśliski Park Krajobrazowy został utworzony, aby chronić dorzecze górnej Jasiołki i źródlisk Wisłoka. Znajduje się w strefie przejściowej pomiędzy Karpatami Wschodnimi a Zachodnimi. Obszar 22

parku zdominowany jest przez lasy (65% powierzchni parku), chociaŝ występują tu równieŝ łąki i pastwiska. Panującym zbiorowiskiem leśnym jest buczyna karpacka. Są to głównie drzewostany bukowe lub jodłowe z domieszką jaworu i grabu. W buczynach fizjograficznie wyróŝniają się liczne młaki i torfowiska niskie oraz naturalne wychodnie skalne. Osobliwością i wysokim walorem tego terenu są płaty rzadkiej w Karpatach jaworzyny górskiej. Zbiorowiska roślinne są stosunkowo bogate, odnotowano ok. 900 gatunków roślin naczyniowych, w tym ok. 600 gatunków leśnych. Rośliny górskie reprezentowane są przez 82 gatunki reglowe i 7 subalpejskich. Park Krajobrazowy Pasma Brzanki znajduje się w północno zachodniej części powiatu. Park ten obejmuje wschodnią część Pogórza CięŜkowickiego między doliną Białej i Wisłoki. Rzeźba parku jest urozmaicona, charakteryzuje się znacznymi spadkami oraz głęboko wciętymi dolinami. W rejonie tym znajdują się zbiorowiska leśne typowe dla środowiska Pogórza, o duŝym stopniu naturalności, głównie buczyny karpackiej i jedliny. Występuje tu wiele gatunków roślin rzadkich i chronionych. Obszary Natura 2000 Na terenie powiatu jasielskiego występują takŝe formy przyrody objęte ochroną Natura 2000, są to: PLH180001 Ostoja Magurska PLH120033 Bednarka PLB180002 Beskid Niski PLH180015 Łysa Góra PLH180014 Ostoja Jaśliska Szczegółowy opis obszarów Natura 2000 został przedstawiony w załączniku nr 1. Ponadto na terenie powiatu jasielskiego wiele obszarów i obiektów zostało wpisanych na listę potencjalnych obszarów ochrony siedliskowej Natura 2000, między innymi: Wisłoka z Dopływami, Las Niegłowicki, Łąki nad Młynówką, Kościół w Skalniku, Liwocz, Golesz, Józefów - Wola Dębowiecka i Źródliska Wisłoki. Na terenie powiatu jasielskiego znajduje się obszar chronionego krajobrazu Beskidu Niskiego. Jest to pas sięgający od granicy państwowej ze Słowacją po północne krańce gmin Dębowiec i Osiek Jasielski. Pomniki przyrody są najczęściej spotykaną formą indywidualnej ochrony przyrody oŝywionej i nieoŝywionej. PrzewaŜnie są to pojedyncze stare drzewa, aleje, zabytkowe głazy, źródła i inne unikatowe obiekty. Teren powiatu jasielskiego obejmuje: 23

grupowe pomniki przyrody, pojedyncze pomniki przyrody, pomnik przyrody nieoŝywionej, Obiektami przyrody oŝywionej, klasyfikowanej jako pomniki przyrody są drzewa, głównie dęby szypułkowe, ale równieŝ topole, klon jawor, tulipanowiec amerykański, buk pospolity. Znaczna część drzew objęta została ochroną pomnikową w latach 1959 70. Do tej grupy zalicza się równieŝ kwitnący okaz bluszcza pospolitego (Hedera helix). Do pomników przyrody nieoŝywionej zalicza się głaz polodowcowy (Majscowa, gm. Dębowiec). Zestawienie pomników przyrody na terenie powiatu jasielskiego przedstawiono w załączniku 2. Wnioski monitoringu stanu środowiska Gleby Analizy prowadzone w latach 2005-2008 wykazały, Ŝe gleby powiatu jasielskiego są jednymi z bardziej kwaśnych w województwie podkarpackim. Udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych stanowi 74% - 76% przebadanych prób. Podobne wnioski wykazały analizy za okres 2008 r. udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych stanowi 59% - 66%. Tabela 4. Okres badań Rodzaj uŝytku Odczyn oraz potrzeby wapnowania gleb uŝytkowanych rolniczo powiatu (% prób) Odczyn ph do 4,5 bardzo kwaśny 4,6-5,5 5,6-6,5 6,6-7,2 kwaśny lekko kwaśny obojętny pow. 7,2 zasadowy konieczne Potrzeby wapnowania potrzebne wskazane ograniczo ne zbędne 2005-2007 2008 Grunty orne UŜytki zielone UŜytki rolne Grunty orne UŜytki zielone UŜytki rolne 43 31 16 9 1 61 13 10 7 10 41 35 13 11 1 43 18 16 8 16 42 32 16 9 1 58 14 11 7 11 36 30 17 13 5 52 13 9 7 18 36 23 23 14 3 36 13 10 13 27 36 30 17 13 4 51 13 9 8 19 24

Źródło: Wyniki badań jakości gleby i ziemi na terenie powiatu jasielskiego w okresie od 01-01-2005 do 31-12- 2008 Nadmierne zakwaszenie gleb powoduje niekorzystne skutki dla rolnictwa oraz ochrony środowiska przyczyniając się między innymi do tego, Ŝe plony są niŝsze, gorszej jakości i bardziej zanieczyszczone. Z gleb kwaśnych następuje większe wypłukiwanie pierwiastków i związków chemicznych, które trafiają do wód gruntowych, dalej wgłębnych, a takŝe powierzchniowych powodując ich zanieczyszczenie. Odczyn w bardzo duŝym stopniu decyduje o mobilności i biodostępności metali cięŝkich i jonowych zanieczyszczeń organicznych. Zanieczyszczenie gleb metalami cięŝkimi prowadzi do chemicznego przekształcania gleby i jest jednym z najgroźniejszych typów degradacji. Metale cięŝkie, których, główne źródło stanowią emisje przemysłowe oraz emisje pochodzenia komunikacyjnego, w odróŝnieniu od gazowych zanieczyszczeń, charakteryzuje inny sposób rozprzestrzeniania się, gdyŝ większość z nich występuje w postaci pyłowej, a tylko najdrobniejsze w postaci aerozoli. W konsekwencji wysokich stęŝeń takich metali jak cynk, kadm, miedź, chrom, ołów, kobalt i innych następuje dezaktywizacja środowiska, prowadząca nierzadko do zaniku szaty roślinnej. Do degradacji gleb na obszarze miasta oprócz zakwaszenia gleb przyczynia się ich zuboŝenie w podstawowe składniki pokarmowe tj. fosfor, potas, magnez. Fosfor stanowi podstawowy składnik pokarmowy roślin, pełni zasadniczą role we wszystkich procesach fizjologicznych roślin, jego niedobór powoduje obniŝenie wielkości i jakości plonów oraz gorsze wykorzystanie pozostałych składników przez rośliny, co moŝe prowadzić do ich wypłukiwania i zanieczyszczenia wód. Potas jest składnikiem łatwo rozpuszczalnym, wypłukiwanym z gleby w warunkach kwaśnego odczynu. Magnez jest głównym składnikiem chlorofilu, bierze udział w asymilacji CO 2. Wyniki zasobności makroelementów, zebrane w latach 2005-2007 oraz 2008 zestawiono poniŝej. Tabela 5. Zasobność przyswajanego fosforu, potasu i magnezu w glebach uŝytkowanych rolniczo (% badanych prób) Okres badań Rodzaj uŝytku bardzo niska Zawartość fosforu Zawartość potasu Zawartość magnezu niska średnia wysoka bardzo wysoka bardzo niska niska średnia wysoka bardzo wysoka bardzo niska niska średnia wysoka bardzo wysoka 2005 2007r. Grunty orne UŜytki zielone 39% 36% 13% 5% 7% 12% 26% 32% 13% 17% 1% 7% 11% 12% 69% 73% 15% 4% 2% 5% 27% 2% 2% 8% 1% 1% 2% 5% 6% 86% 25

2008r. UŜytki rolne Grunty orne UŜytki zielone UŜytki rolne 45% 32% 12% 4% 7% 15% 26% 31% 12% 17% 1% 6% 10% 11% 72% 34% 33% 15% 8% 10% 7 % 25% 34% 15 % 18 % 1% 8% 11% 10% 70% 67% 23% 4% 1% 5% 23% 21% 23% 10% 22% 2% 7% 8% 4% 79% 37% 32% 14% 7% 10% 29% 25% 33% 15% 19% 1% 8% 11% 9% 71% Źródło: Wyniki badań jakości gleby i ziemi na terenie powiatu jasielskiego w okresie od 01-01-2005 do 31-12- 2008 W przebadanych próbach zawartość magnezu była bardzo wysoka (41% prób), wysoka i bardzo wysoka zawartość potasu występowała w 14% prób, natomiast odnotowano niską zasobność fosforu, która występowała w 39% prób. Wody Wody podziemne Wody podziemne z terenu powiatu jasielskiego badane były w ramach monitoringu regionalnego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Próbki wody podziemnej, pobrane w 2007 roku z sieci punktów monitoringowych województwa podkarpackiego, poddano analizie w zakresie 46 oznaczeń, spośród nich do oceny jakości wykorzystano 29 wskaźników: temperatura, tlen rozpuszczony, amoniak, arsen, azotany, azotyny, bor, chlorki, chrom, cynk, przewodność, fluorki, fosforany, glin, kadm, krzemionka, magnez, mangan, miedź, nikiel, odczyn ph, ogólny węgiel organiczny, ołów, potas, siarczany, sód, wapń, wodorowęglany oraz Ŝelazo. Wyniki analiz klasyfikują wody do II klasy czystości. Szczegóły przedstawiono w tabelach poniŝej: Tabela 6. Klasyfikacja wód podziemnych powiatu jasielskiego w roku 2007 Lokalizacja JCWPd Stratygrafia Wody Klasa Przekroczone wskaźniki w klasie IV Przekroczone wskaźniki w klasie V Wody pitneprzekroczone wskaźniki Kąty 157 TrOl Źródła II - - - Źródło: Stan środowiska w województwie podkarpackim w latach 2000-2007 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Tabela 7. Klasyfikacja wód podziemnych powiatu jasielskiego w roku 2006 26

Lokalizacja JCWPd Stratygrafia Wody Typ stropu Głębokość stropu (m ppt) Klasa Wskaźniki o niskiej jakości Kąty 157 TrOl Źródła Porowoszczelinowy 0 II - Źródło: Stan środowiska w województwie podkarpackim w roku 2006 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Tabela 8. Klasyfikacja wód podziemnych powiatu jasielskiego w roku 2004, 2005 Lokalizacja JCWPd Stratygrafia Wody Głęboko ść stropu (m ppt) Klasa wód 2004 Klasa wód 2005 Wskaźniki przekraczające normy dla wód przeznaczonych do spoŝycia przez ludzi w 2005r Harklawa 157 Trzeciorzęd Grunto we 2,9 II II klasa IV wapń klasa V azotany Źródło: Stan środowiska w województwie podkarpackim w roku 2005 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Lp. 1. W latach 2004-2007 wody kwalifikowały się do II klasy - wody dobrej jakości. Dodatkowo biorąc pod uwagę lata 2000-2003 wody podziemne powiatu jasielskiego zaliczają się (utrzymują się) do wód dobrej jakości. Wody powierzchniowe Tabela 9. Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Klasa elementów fizykochemicznych Wisłoka- Krempna km 146,3 Wisłokaśółków 2. km 108,6 (powyŝej Jasła) 3. Wisłoka- Gądki Klasyfikacja stanu wód powierzchniowych w punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu diagnostycznego i operacyjnego w latach 2008-2009 na terenie powiatu jasielskiego Klasyfikacja wskaźników i elementów jakości wód Rodzaj badań MDRW MORW MORW MORW Rok badań stan fizycz ny waru nki tleno we Klasa elementów biologicznych zasolenie zakwaszenie subst. bioge nne STAN EKOLOG ICZNY 2009 II II II I I I II Dobry 2009 III II II I I I II Umiarko wany STAN CHEMICZ NY PoniŜej dobrego 2008 II II I I I II II Dobry Dobry - 27

4. 5. 6. 7. km 105,5 (powyŝej ujścia Ropy) Olszynka- Święcany km 9,3 Bednarka- Wola Cieklińska km 16,7 Ropa- Topoliny km 3,0 (ujście do Wisłoki) Jasiołka- Jasło km 0,3 (ujście do Wisłoki) MORW MDRW MORW MORW MORW MORW MORW 2009 II I II I I I II Dobry PoniŜej dobrego 2009 IV II II I I I II Słaby Dobry 2009 III I II I I I II Umiarko wany 2008 IV I I I I II II Słaby - 2008 III II I I I I II 2009 III I II I I I II Umiarko wany Umiarko wany - Dobry Dobry Źródło: Stan środowiska w powiecie jasielskim w 2009 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Lp. 1. 2. 3. Kod jednolitej części wód powierzchniowych PLRW200014218199 PLRW200014218299 PLRW200014218499 Tabela 10. Klasyfikacja stanu jednolitych części wód powierzchniowych badanych w latach 2008-2009 na terenie powiatu jasielskiego Nazwa jednolitej części wód powierzchniowych Wisłoka od Rzeszówki do Ropy Ropa od zbiornika Klimkówka do ujścia Jasiołka od Chlebianki do ujścia Punkt pomiarowokontrolny zamykający jednolitą część wód powierzchniowych Km rzeki Stan ekologiczny wód Wisłoka-Gądki 105,5 DOBRY Stan chemiczny wód PONIśEJ DOBREGO Ropa-Topoliny 3,0 SŁABY - - Stan wód ZŁY Jasiołka-Jasło 0,3 UMIARKOWANY DOBRY ZŁY Źródło: Stan środowiska w powiecie jasielskim w 2009 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Powietrze Z przeprowadzonych na terenie powiatu jasielskiego ocen jakości powietrza (ze względu na ochronę zdrowia) wynika, Ŝe: - brak przekroczeń poziomów dopuszczalnych dwutlenku azotu oraz dwutlenku siarki, - brak przekroczeń dopuszczalnego poziomu średniorocznego benzenu, - przekroczenia dopuszczalnego stęŝenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM10, - brak przekroczeń poziomów dopuszczalnych arsenu, kadmu, niklu i ołowiu w pyle zawieszonym PM10, - przekroczenia wartości dopuszczalnych benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 28