Bliżej śmieci, dalej od nieporządku -1-
Wydawca: Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku ul. Stary Rynek 20, 09-400 Płock tel./fax. 24 268 37 74 rceeplock@eko.org.pl, www.blizejsmieci.pl, www.rceeplock.pl Redakcja: Janina Kawałczewska Zdjęcia: z archiwum RCEE w Płocku Skład komputerowy: Dariusz Winiarski Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w ramach projektu: Bliżej śmieci - dalej od nieporządku Płock, czerwiec 2013r. -2-
Wstęp Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi 1 stycznia 2012r. weszła w życie ustawa z dnia 1 lipca 2011r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, która zmienia dotychczasowy system gospodarowania odpadami komunalnymi. Gmina w tym systemie jest odpowiedzialna za odebranie i właściwe zagospodarowanie odpadów komunalnych. Gmina miała 18 miesięcy na wprowadzenie nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi polegającego na: przejęciu przez gminę odpowiedzialności za odpady, stworzeniu warunków do utrzymania czystości i porządku na terenie gminy poprzez podjęcie uchwał obligatoryjnych do końca 2012 roku dotyczących: 33uchwalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, 33ustalenia stawki i sposobu naliczania opłaty za odbieranie odpadów (niższa stawka za odpady zebrane selektywnie), 33ustalenia terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami z uwzględnieniem warunków miejscowych, 33wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanych przez właścicieli nieruchomości, 33sposobu i zakresu świadczonych usług w zakresie odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych (ilość odpadów, częstotliwość odbioru, usługi realizowane przez punkty selektywnej zbiórki odpadów komunalnych tzw. PSZOKi), 33ustalenia górnych stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi, prowadzeniu rejestru działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, do którego wpis jest obligatoryjny dla podmiotów zamierzających świadczyć usługi w tym zakresie dla gminy, zapewnieniu budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) dla komunalnych odpadów zmieszanych, zielonych i pozostałości z sortowania przeznaczonych do składowania, organizacji i odbierania odpadów komunalnych oraz wyznaczenie PSZOK, 33zorganizowaniu przetargu na odbiór albo odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych, podpisaniu umów i ich realizacji, 33organizacji, budowy i funkcjonowania PSZOK, ustanowieniu selektywnego zbierania odpadów komunalnych (co najmniej: papieru, metali, tworzyw sztucznych, szkła, opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji), 33zapewnieniu odzysku, recyklingu i przygotowaniu do ponownego użycia wybranych frakcji odpadów komunalnych (papieru, metali, tworzyw sztucznych, szkła - 50% wagowo, odpadów budowlanych i rozbiórkowych -3-
- 70% - do 31 grudnia 2020r.), ograniczeniu składowania do 50% wagowo odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania - do 16 lipca 2013r., do 35% - 16 lipca 2020r., (przy wielkościach do osiągnięcia w każdym roku w latach 2012-2020 określonych rozporządzeniami Min. Środowiska (Dz.U. z 2012r. poz. 645 i poz. 676), nadzorowaniu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym; 33 weryfikacji kwartalnych sprawozdań przekazywanych przez firmy odbierające odpady, 33 kontroli przestrzegania i stosowania przepisów ustawy, 33 nakładania kar pieniężnych na podmioty odbierające odpady komunalne, 33 przekazywania rocznych sprawozdań z realizacji zadań gospodarki odpadami do marszałka województwa i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, corocznej analizie stanu gospodarki odpadami komunalnymi w gminie w celu weryfikacji gospodarki odpadami, prowadzeniu działań informacyjnych i edukacyjnych dla społeczeństwa w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi (prawa i obowiązki właścicieli nieruchomości określone w uchwałach rady regulujące zasady gospodarki odpadami, selektywna zbiórka odpadów, informacja o firmach odbierających odpady, miejscach zagospodarowania odpadów, osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu, PSZOK itp.), 1 lipca 2013 roku zbliża się wielkimi krokami; nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi musi działać w gminie. O nowym systemie gospodarowania odpadami należy poinformować mieszkańców, a zwłaszcza o ich nowych zadaniach, w tym m.in. o: złożeniu przez właściciela nieruchomości do wójta, burmistrza, prezydenta miasta deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w terminie 14 dni od dnia zamieszkania na danej nieruchomości pierwszego mieszkańca lub powstania odpadów komunalnych; złożeniu nowej deklaracji w przypadku zmian w zakresie wytwarzania odpadów, dostosowaniu się do nowych zasad gospodarowania odpadami komunalnymi określonych przez radę gminy, uchwały sejmiku województwa wdrażającej wojewódzki plan gospodarki odpadami i przepisy ustawy, wyposażeniu nieruchomości w odpowiednie urządzenia do zbierania odpadów i utrzymaniu ich we właściwym stanie technicznym i sanitarnym, zbieraniu selektywnie odpadów, uiszczaniu na rzecz gminy opłainstalacja MBP w Kobiernikach k/płocka ty za gospodarowanie odpadami. -4-
Przed gminami, społecznościami wiele nowych zadań do realizacji, aby wreszcie można było uporać się z problemami, jakie stwarzają odpady komunalne. Ważne jest, aby zarówno samorządy gmin jak i mieszkańcy zrozumieli konieczność wdrożenia nowego modelu gospodarowania odpadami. O projekcie Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku chcąc przyjść z pomocą gminom we wdrażaniu nowego modelu gospodarki odpadami komunalnymi, szerzeniu edukacji ekologicznej społeczeństwa w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi, realizuje przy wsparciu finansowym Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie projekt Bliżej śmieci dalej od nieporządku, którego celem jest: zapoznanie gmin z różnymi sposobami wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, wskazanie najlepszych rozwiązań w gospodarowaniu odpadami komunalnymi, które pozwolą wdrażać zrównoważony system gospodarki odpadami komunalnymi, przy racjonalnych kosztach gospodarowania nimi, zmniejszenie uciążliwości odpadów dla środowiska, wyzwolenie aktywności samorządów gmin, mieszkańców do działań na rzecz właściwej gospodarki odpadami komunalnymi w gminach. Uczestnikami projektu są władze gmin (w ich gestii leży gospodarka odpadami komunalnymi), samorządy województw, firmy gospodarujące odpadami, nauczyciele, trenerzy centrów edukacji ekologicznej. Główne elementy projektu to m.in.: przeprowadzenie badań w 16-tu województwach dotyczących sytuacji w zakresie wdrożenia nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach; badanie istniejących i projektowanych regionalnych instalacjach przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) w Polsce i zestawienie ich; konferencja ogólnopolska otwierająca projekt; 8 dwudniowych seminariów regionalnych organizowanych przez 8 Regionalnych Ośrodków Działań Odpadowych. Celem seminariów będzie analiza stanu wdrażania ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, przedstawienie różnych sposobów wdrażania w/w ustawy i egzekucja przepisów prawa; przygotowanie informatora o RIPOK w Polsce; przygotowanie 2 broszur o realizowanym projekcie; konferencja sumująca projekt, na której przedstawimy informator o instalacjach przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK), efekty uzyskane podczas realizacji projektu i działania w celu ich utrwalenia. -5-
Materiały konferencyjne, seminaryjne uczestnicy otrzymują na informatycznych nośnikach danych. Ponadto będą umieszczone na stronie internetowej RCEE w Płocku przygotowanej specjalnie na potrzeby realizowanego projektu www.blizejsmieci.pl Projekt ma zasięg ogólnopolski. Realizowany jest od 1 stycznia 2013 roku do 31 maja 2014 roku. Zakładamy, ze dzięki projektowi: gminy, firmy poznają różne sposoby wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, wdrożą zasady postępowania z odpadami zgodne z dyrektywami UE i polskim prawem; gminy wdrożą kompleksowe systemy gospodarowania odpadami komunalnymi przy udziale racjonalnych kosztów z tym związanych ponoszonych przez mieszkańców, zgodnie z zasada zanieczyszczający płaci ; powstaną nowe zielone miejsca pracy ; gminy nauczą się wyzwalania aktywności społeczeństwa na rzecz gospodarowania odpadami komunalnymi, wykształceni przedstawiciele samorządów gmin stanowić będą drożdże dla aktywności na polu działań ekorozwojowych w swoich środowiskach; biblioteki gminne, centra edukacji ekologicznej, szkoły wzbogacą się o nowe wydawnictwa; zmniejszy się ilość wytwarzanych odpadów, a odpady wytworzone będą poddawane procesom recyklingu, odzysku, a ostatecznie unieszkodliwiane w instalacjach spełniających wymogi BAT (najlepszych dostępnych technologii). W czystych gminach aktywnym ekologicznie społecznościom łatwiej będzie żyć, pracować, a zasoby środowiska zostaną zaoszczędzone, aby służyły także przyszłym pokoleniom. Wszystkich Państwa zachęcamy do udziału w projekcie, w tym także do lektury niniejszego wydawnictwa, które powinno pomóc gminom we wdrażaniu nowych zasad gospodarowania odpadami, a społeczeństwu uzmysłowić konieczność intensyfikacji działań w zakresie unikania wytwarzania odpadów oraz racjonalnej gospodarki odpadami już wytworzonymi. Konferencja Ważnym elementem projektu była konferencja pn. Nowy model gospodarki odpadami komunalnymi gdzie jesteśmy? zorganizowana w dniach 21-22 maja 2013r. w Soczewce, powiat płocki, woj. mazowieckie. -6-
Celem jej było: promocja projektu, ocena przygotowania gmin, firm gospodarujących odpadami do wdrożenia nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi; poznanie przez samorządy gmin, firmy różnych sposobów wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi; wypracowanie wniosków, zawierających kierunki działań dla gmin w celu pełnego wdrażania nowych zasad gospodarowania odpadami komunalnymi. Oto program konferencji: I dzień - 21 maja 2013 roku. Prowadzący: Janina Kawałczewska - RCEE w Płocku, dr Krzysztof Buczkowski - Międzynarodowe Centrum Rozwoju Lokalnego CIFAL Płock Sp. z o.o. 1. Otwarcie konferencji, przedstawienie prowadzących Janina Kawałczewska 2. Powitanie uczestników Mirosław Krysiak - Wójt Gminy Nowy Duninów, Michał Boszko - Starosta Płocki 3. Przedstawienie programu - Janina Kawałczewska, Krzysztof Buczkowski 4. Omówienie celu i harmonogramu realizacji projektu Bliżej śmieci Uczestnicy konferencji - dalej od nieporządku - Iwona Marczak - RCEE w Płocku koordynator projektu 5. Prezentacja organizatorów - Janina Kawałczewska, dr Krzysztof Buczkowski, dr Witold Lenart 6. Regulacje prawne dotyczące gospodarowania odpadami w Unii Europejskiej i w Polsce, ich stosowanie - dr inż. Barbara Kozłowska - Politechnika Łódzka 7. Gospodarka odpadami komunalnymi w Szwecji - Józef Neterowicz - ekspert ds. Ochrony Środowiska i Energii Odnawialnej Związku Powiatów Polskich 8. Dyskusja 9. Sytuacja w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce i stan wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce - dr inż. Barbara Kozłowska - Politechnika Łódzka 33komentarz RCEE dot. wyników badań w 16-tu województwach dot. sytuacji w zakresie wdrożenia nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach. 10. Uwarunkowania ekonomiczne i praktyka wdrażania nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi - Jerzy Starypan - Prezes Beskid Sp. z. o. o. w Żywcu, praktyk w zakresie właściwej gospodarki odpadami komunalnymi 11. Stan wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi w województwie mazowieckim - Andrzej Daniluk - Dyrektor Departamentu Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego -7-
12. Przygotowanie firm uczestniczących w odbieraniu i przetwarzaniu odpadów komunalnych do właściwej gospodarki odpadami - Krzysztof Michalski - SITA Radom Sp. z o.o. 13. Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Płońsku Prezes Dariusz Matuszewski 14. Prezentacje firm gospodarujących odpadami komunalnymi: 33Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w Kobiernikach Stefan Kotlewski Prezes ZUOK Kobierniki, radny samorządu woj. mazowieckiego 33Edukacja społeczeństwa w zakresie gospodarowania odpadami, współpraca z Przedsiębiorstwem Gospodarki Komunalnej "Saniko" Sp. z o.o. we Włocławku - dr Maria Palińska z Włocławskiego Centrum Edukacji Ekologicznej 33EKO-MAZ Sp. z o. o. w Płocku Jan Bernatowicz Prezes EKO-MAZ Sp. z o.o. 15. Podsumowanie pierwszego dnia konferencji, informacje o wystawie i podział na grupy warsztatowe dyskusja Materiały konferencyjne 16. Kolacja, podczas kolacji informacja o GWPK. II dzień - 22 maja 2013 roku. Prowadzący: dr Witold Lenart - Uniwersytet Warszawski, Maja Syska Żelechowska - Dyrektor Wydziału Środowiska i Rolnictwa Starostwa Powiatowego w Płocku. 1. Inscenizacja odpadowa w wykonaniu uczniów z Gimnazjum Nr 6 w Płocku nt. edukacji odpadowej w szkole 2. Egzekucja prawa w zakresie wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi - Jadwiga Zonenberg - trener RCEE w Płocku, Starostwo Powiatowe w Płocku 3. Praca w grupach (podział na grupy robocze) każda grupa pracuje 25 min., potem zmiana grup u tego samego prowadzącego I grupa 33Jak jesteśmy przygotowani do wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach? - prowadzi dr Witold Lenart II grupa 33Jak nowy model gospodarki odpadami wdrażają związki celowe gmin? - prowadzi Jadwiga Zonenberg III grupa 33Jak do wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami przygotowane są firmy gospodarujące odpadami? - prowadzi Janina Kawałczewska -8-
4. Prezentacje wniosków z pracy w grupach i dyskusja 5. Edukacja i informacja społeczeństwa w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi - przykłady płockie - Janina Kawałczewska - RCEE w Płocku 6. Przykłady polskie i światowe zasad gospodarowania odpadami komunalnymi i edukacji społeczeństwa - dr Witold Lenart - Uniwersytet Warszawski 7. Podsumowanie konferencji, wnioski dla gmin dot. udoskonalenia wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi - przedstawiciel RCEE w Płocku. Otwarcia konferencji dokonała Janina Kawałczewska, zwracając szczególną uwagę na fakt, iż: 1 lipca 2013 r zbliża się wielkimi krokami, nie zmieni się termin wprowadzenia nowego systemu gospodarki odpadami w Polsce. Głównym celem jego jest usprawnienie gospodarki odpadami w Polsce, dostosowanie jej do prawa Unii Europejskiej, poprawa stanu środowiska, maksymalny odzysk wytwarzanych odpadów, minimalizacja ich składowania. Przed samorządami gmin, firmami gospodarującymi odpadami bardzo poważne i trudne zadania wdrożenie w życie nowych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi, współpraca gmin z firmami odbierającymi i przetwarzającymi odpady, budowa nowych instalacji przetwarzania odpadów spełniających wymogi BAT i dotarcie do właścicieli, zarządców nieruchomości wytwarzających odpady. Wreszcie egzekucje wymogów prawa. Jak jesteśmy do tych ważnych zadań przygotowani? Co możemy jeszcze zrobić, aby w pełni wdrożyć nowy model gospodarowania odpadami? Na te pytania spróbujemy odpowiedzieć podczas konferencji Nowy model gospodarki odpadami komunalnymi gdzie jesteśmy?, zorganizowanej w ramach projektu ogólnopolskiego pn. Bliżej śmieci dalej od nieporządku, zorganizowanej przez Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku, Starostę Płockiego, Międzynarodowe Centrum Rozwoju Lokalnego CIFAL Płock oraz Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego finansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Powitała gości konferencji i uczestników projektu: przedstawicieli Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, gości spoza granic Polski: z Chin, Norwegii i Szwecji, przedstawicieli urzędów marszałkowskich, urzędów wojewódzkich, gmin z terenu Polski, powiatu płockiego, firm gospodarujących odpadami, związków gmin celowych, przedstawicieli centrów edukacji ekologicznej, przedstawicieli nauki. Wójt Gminy Nowy Duninów przedstawił stan przygotowań do wdrażania nowego modelu gospodarki odpadami komunalnymi. Gmina samodzielnie wdraża ustawę, przyjęto wszystkie obowiązkowe uchwały. Objęto także systemem gospoda- -9-
Gospodarze terenu witają uczestników konferencji rowania odpadami komunalnymi nieruchomości niezamieszkałe. Rozstrzygnięto przetarg na odbiór i zagospodarowanie odpadów. Wójt zgłosił problem odbioru odpadów powstających przy drogach (zarządcy dróg głownie dotyczy to dróg krajowych i wojewódzkich, podnoszą problem, że przy tej samej drodze niektóre gminy przejęły gospodarkę odpadami, a część gmin nie przejęła. Zarządzający drogami muszą więc na części odcinków dróg wypowiedzieć umowy firmom odbierającym odpady). Starosta Płocki przedstawił sytuację w zakresie wdrażania nowej ustawy o odpadach oraz współpracę z RCEE w Płocku dot. pomocy gminom powiatu płockiego we wdrażaniu nowego modelu gospodarki odpadami komunalnymi. W najbliższym czasie planowane jest szkolenie dla sołtysów wspólnie z RCEE w Płocku. Dr inż. Barbara Kozłowska z Politechniki Łódzkiej omówiła system prawa ochrony środowiska, w tym dotyczący gospodarowania odpadami obowiązujący w Unii Europejskiej i jego implementacje do prawa polskiego, szczególnie podkreślając zaległości w Polsce w stosowaniu prawa odpadowego i sankcje za niedopełnienie obowiązku implementacji prawa UE w Polsce, nieprawidłowości w gospodarowaniu odpadami komunalnymi w Polsce, konieczność wprowadzenia nowych regulacji prawnych i egzekucji Dr inż. B. Kozłowska ich. Problemy, które zgłaszali uczestnicy w trakcie dyskusji, dotyczyły obowiązków gmin, zwłaszcza osiągnięcia poziomów odzysku: papieru, tworzywa, szkła, odpadów biodegradowalnych przy niechęci mieszkańców, zwłaszcza budynków wielorodzinnych, do segregacji odpadów i braku możliwości egzekucji przez gminy. Podnoszono także problemy dotyczące tego, jak powinna wyglądać segregacja odpadów, jakie instalacje powinny być RIPOK-ami, czy można teraz kierować odpady do zastępczych instalacji. Sceptycznie odnoszono się do pełnego wdrożenia ustawy. Józef Neterowicz, omówił gospodarkę odpadami komunalnymi w Szwecji. Na początku w Szwecji także nie było łatwo, musiała nastąpić zmiana sposobu myślenia społeczeństwa, a z tym działania dot. segregacji odpadów. Dziś w Szwecji unika się wytwarzania odpadów, segreguje się je, spala znikomą część odpadów się składuje, ale tylko przetworzonych. Gro odpadów odzyskuje się, poddaje recyklingowi energetycznemu. -10-
Nie ma problemu z selektywną zbiórką. Odpady - to źródło energii i zastępowanie surowców naturalnych. Kraje Europy Zachodniej przywożą odpady komunalne do Szwecji, która wykorzystuje je w spalarniach do uzyskiwania energii elektrycznej i cieplnej. Odpady mają wymierną wartość. Dr Józef Neterowicz Uczestnicy pytali o istniejące systemy gospodarowania odpadami w zabudowie jedno - i wielorodzinnej w Szwecji. Zostało to przedstawione graficznie. J. Neterowicz uważa, że w Polsce powinno być zbudowanych co najmniej 49 spalarni odpadów komunalnych. Dr inż. Barbara Kozłowska omówiła obecną sytuację w Polsce w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi i stan wdrażania nowego modelu gospodarowania tymi odpadami, zwracając uwagę na: dominujący obecnie system zbierania odpadów zmieszanych, złą organizację zbiórki odpadów surowcowych, różne metody określania stawek opłat za odpady, niewykorzystanie mocy przerobowych nowych instalacji przetwarzania odpadów, brak PSZOK, brak wdrażania zasad gospodarowania odpadami, brak programów zapobiegania i ograniczenia powstawania odpadów, mało RIPOK. W dyskusji J. Kawałczewska przedstawiła dane ankietowe RCEE w Płocku z badań województw w zakresie wdrażania znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach na dn. 31.12.2012r. / brak było w wielu gminach podjętych uchwał dot. gospodarowania odpadami, edukacji społeczeństwa, mały był udział społeczeństwa w tworzeniu nowych modeli gospodarowania odpadami, słabe zainteresowanie problematyką nowego modelu gospodarowania odpadami przez firmy gospodarujące odpadami. Prezes J. Starypan Jerzy Starypan - Prezes Beskid Sp. z. o. o. w Żywcu przedstawił uwarunkowania ekonomiczne i praktykę wdrażania nowego systemu gospodarki odpadami na przykładzie Gmin Żywiecczyzny. Zwrócił uwagę na problemy z recyklingiem odpadów opakowaniowych, segregację odpadów w budynkach wielolokalowych (małe zainteresowanie mieszkańców segregacją odpadów). Uczestnicy interesowali się opłacalnością systemu gospodarki odpadami w Spółce Beskid oraz jakością kompostu. -11-
K. Michalski Krzysztof Michalski z SITY Radom Sp. z o. o. omówił przygotowanie firmy SITA Radom do odbierania i przetwarzania odpadów, mającej duże osiągnięcia w przetwarzaniu odpadów komunalnych do paliwa alternatywnego, dobrej współpracy z samorządami gmin. Instalacja jest nowoczesna, ale nie została w wojewódzkim planie gospodarki odpadami (WPGO) woj. mazowieckiego zakwalifikowana jako RIPOK, tylko jako instalacja zastępcza. Uczestnicy zadawali wiele pytań dot. logistyki zbierania i przetwarzania odpadów, opłacalności działalności. Dariusz Matuszewski Prezes Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Płońsku przedstawił działalność Zakładu PGK i jego rolę w systemie gospodarki odpadami w Regionie Płockim. Na uwagę zasługuje nowoczesność rozwiązań segregacji i kompostowania odpadów, dobra jakość otrzymanych odpadów surowcowych i paliwa alternatywnego oraz prace nad Prezes D. Matuszewski rozbudową składowiska odpadów. Prezes Stefan Kotlewski z Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych w Kobiernikach przedstawił funkcjonowanie segregatorni w Kobiernikach, odgazowanie składowisk w celu produkcji energii i zmniejszenia uciążliwości odorowej, plany działań w kierunku modernizacji kompostowni i budowy nowej niecki składowiska Prezes S. Kotlewski odpadów. Dr Maria Palińska Dyrektor Włocławskiego Centrum Edukacji Ekologicznej omówiła współpracę WCEE z Przedsiębiorstwem Gospodarki Komunalnej "Saniko" Sp. z o.o. we Włocławku, miastem Włocławek, powiatem Aleksandrów Kujawski w zakresie edukacji odpadowej społeczeństwa i osiągnięte już efekty w w/w samorządach. Jan Bernatowicz Prezes EKO-MAZ Sp. z o.o. w Płocku prezentował zbieranie odpadów w osiedlach Mazowieckiej Spółdzielni Mieszkaniowej w Płocku w tzw. Ekodomkach. Prezes J. Bernatowicz Wobec małego zainteresowania segregacją odpadów w budynkach wielolokalowych, zaproponowano spółdzielniom mieszkaniowym, wspólnotom zastosowanie tego systemu, aby umożliwić gminom osiągnięcie poziomów odzysku w gospodarowaniu odpadami. -12-
Drugi dzień rozpoczęto interesująca inscenizacją odpadową w wykonaniu uczniów z Gimnazjum Nr 6 w Płocku. Opiekunka uczniów przedstawiła działania edukacji odpadowej szkoły (organizacja happeningów, szkoleń, Kampanii np. Sprzątanie Świata, szkoleń i akcji dla rodziców, społeczeństwa Płocka, prezentacje działań edukacyjnych w zakresie odpadów na międzynarodowych konferencjach organizowanych przez RCEE oraz Cifal Płock). Młodzież z Gimnazjum Nr 6 w Płocku - dla właściwej gospodarki odpadami Jadwiga Zonenberg omówiła problematykę egzekucji prawa w zakresie wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami, bowiem każdy podmiot ma określone prawa i obowiązki w granicach których może się poruszać, a za ich nieprzestrzeganie grożą środki egezekucyjne. Stosowanie przepisów prawa, jego egzekucja była tematem wielu pytań uczestników konferencji dotyczących zwłaszcza wypełniania deklaracji przez wspólnoty mieszkaniowe, właścicieli mieszkań w spółdzielniach mieszkaniowych, egzekwowania prawa przez wojewodę, RIO, WIOŚ, marszałka województwa, wójta, burmistrza. Szczególnie dużo dyskusji wywołało egzekwowanie wymagań prawa przez wójta, burmistrza w stosunku do właścicieli nieruchomości, firm odbierających odpady i wymierzania kar. Uczestników podzielono na grupy warsztatowe. Każda grupa pracowała z trenerami omawiając następujące zagadnienia, wypracowując konkretne wnioski: jak jesteśmy przygotowani do wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach? 33mimo, iż ustawa jest niedoskonała, to powinna być wdrażana, a społeczeństwo odpowiednio motywowane do segregacji odpadów, 33odczuwany jest niedostatek materiałów informacyjno-edukacyjnych powiązanych z realiami lokalnymi lub regionalnymi, 33źle prowadzona jest edukacja szkolna, 33koordynacja edukacji odpadowej powinna być w jednym ręku, 33brak przygotowania kadry w gminach do wdrażania nowego systemu, a z drugiej strony zbyt małe zainteresowanie gmin udziałem w szkoleniach, 33przepisy ustawy nie wdrożą się same. Muszą to zrobić radni, urzędnicy gmin. Muszą wyjaśniać społeczeństwu, jak kształtują się koszty gospodarowania odpadami, jak nowy model gospodarki odpadami wdrażają związki celowe gmin? -13-
Uczestnicy warsztatów zgłosili szereg problematycznych kwestii. Oto one: 33brak możliwości obliczenia ilości wytwarzanych odpadów komunalnych na terenie gminy oraz ustalenia morfologii tych odpadów dla potrzeb opracowania dokumentów przetargowych i przeprowadzenia przetargów na odbieranie lub odbieranie i zagospodarowanie odpadów, 33trudności związane z korzystaniem przez gminy z dostępu do danych ewidencji ludności, 33trudności związane z zapewnieniem przez gminy związkom gmin prawa do korzystania z zasobu geodezyjno-kartograficznego gminy, 33problemy kadrowe i logistyczne związane z obsługą deklaracji składanych przez właścicieli nieruchomości, 33trudności z utworzeniem warunków do składania deklaracji w formie elektronicznej, 33problemy z ochroną danych osobowych zawartych w deklaracjach właścicieli nieruchomości, 33problem odpowiedzialności za segregację odpadów w budynkach wielolokalowych, 33problemy interpretacyjne związane z uprawnieniami do wydawania przez związki gmin decyzji administracyjnych i podatkowych, 33brak zrozumienia wśród radnych gminnych potrzeby wzmocnienia etatowego stanowisk zajmujących się w urzędach gmin obsługą systemu gospodarki odpadami komunalnymi, 33brak odpowiedniego przygotowania kadr do prowadzenia procedur egzekucyjnych, 33brak odpowiedniego zabezpieczenia środków finansowych na działania egzekucyjne, 33obawy, czy w ogóle wystarczy środków z opłat na wydatki związane z funkcjonowaniem systemu, 33spóźnione i niedostateczne działania edukacyjne w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, 33obawa co do dotrzymania przez samorządy terminu wdrożenia nowych systemów gospodarowania odpadami - 1 lipca 2013r., 33brak stanowiska Trybunału Konstytucyjnego w kwestii zgodności ustawy z Konstytucją RP. jak do wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami przygotowane są firmy gospodarujące odpadami?. Zwrócono uwagę na: 33obowiązki firm gospodarujących odpadami wynikające z przepisów prawa ekologicznego (m.in. Prawa ochrony środowiska, Prawa wodnego, ustaw odpadowych, o dostępie społeczeństwa do informacji o środowisku), administracyjnego, drogowego, budowlanego, -14-
33znajomość przepisów prawa i jego interpretację przez zarządzających firmami i pracowników firm, 33wyjaśnienie niektórych pojęć wprowadzonych ustawą o odpadach, które muszą znać firmy (np.: zbieranie, magazynowanie odpadów, selektywne zbieranie, przetwarzanie odpadów, RIPOK, PSZOK itp.), 33sprawozdawczość w gospodarowaniu odpadami, 33obowiązki firm działających w systemie wolnego wyboru i prowadzących RIPOK oraz instalacje zastępcze, 33kontrola i sankcje administracyjno-karne, 33przetargi na odbiór lub odbiór i zagospodarowanie odpadów, 33małą ilość instalacji RIPOK, 33brak spalarni odpadów. Janina Kawałczewska w swoim wystąpieniu dot. edukacji i informacji społeczeństwa w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi podkreśliła następujące problemy: źródła obowiązków administracji i firm do prowadzenia edukacji odpadowej społeczeństwa, źródła finansowania edukacji ekologicznej, efekty dotychczasowej edukacji ekologicznej a istniejący system gospodarki odpadami, zadania gmin w zakresie edukacji i informacji odpadowej społeczeństwa wynikające z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, prekampanię na temat wdrażania ustawy, rolę mediów w zakresie podnoszenia świadomości odpadowej, materiały informacyjne dot. edukacji odpadowej, przykłady działań RCEE w Płocku na rzecz gospodarki odpadami, propozycje działań edukacyjnych RCEE dla wdrażania nowego modelu gospodarki odpadami. W dyskusji stwierdzono, że media robią złą edukację dla wdrażania ustawy, a gminy nie prowadzą edukacji. Dr Witold Lenart nt. polskich i zagranicznych przykładów gospodarki odpadami komunalnymi i edukacji odpadowej zwrócił szczególną uwagę na: europejskie wzorce postępowania z odpadami, podstawy działań europejskich na rzecz edukacji odpadowej społeczeństwa, założeń fundamentalnych edukacji gospodarki odpadami, realia polskiego systemu w przededniu wdrażania nowelizacji ustawy, wnioski z I ogólnopolskiego Kongresu Recyklingu zorganizowanego w marcu 2013r. dot. edukacji na rzecz racjonalnej gospodarki odpadami. Dr W. Lenart -15-
Podczas podsumowania konferencji uczestnicy wysoko ocenili organizację konferencji, dobór tematyki, referujących poszczególne zagadnienia, ich przydatność do usprawnienia procesu wdrażania ustawy. Również wysoko ocenili konferencję goście: przedstawiciel Cifal z Chin, Ambasady Królestwa Norwegii uczestniczący w konferencji i gość ze Szwecji. Wnioski z konferencji 1. Gmina winna dołożyć wszelkich starań w celu przekonania zarządzających nieruchomościami do selektywnego zbierania odpadów. Inaczej nie osiągnie określonych prawem poziomów recyklingu i odzysku wskazanych grup odpadów. 2. Realizacja w ramach przewidzianych prawem instalacji termicznego przekształcania odpadów przynajmniej w 49 miastach siedzibach województw sprzed reformy państwa. Potrzeba edukacji społeczeństwa nt. realizacji tych instalacji. 3. W działaniach firm zwrócić uwagę na zapobieganie i ograniczenie masy wytwarzanych odpadów komunalnych (działania odnoszą się do produktów), a w działaniach gmin, społeczeństwa na walkę z marnotrawstwem, przygotowania odpadów do ponownego użycia, recyklingu, stosowania innych metod odzysku, a ostatecznie unieszkodliwiania. Jest to szansa na zielone miejsca pracy. 4. Zorganizowanie PSZOK, informacja o nich ułatwi mieszkańcom oddanie odpadów problemowych. Warto w PSZOK zainwestować. W Polsce są przykłady dobrze działających PSZOK. 5. Bardzo ważna jest dobra współpraca: gmin, firm odbierających odpady, przetwarzających je oraz ośrodków edukacji ekologicznej, szkół. Tylko razem działając, można doprowadzić do właściwego wdrażania znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. 6. Nowy model gospodarowania odpadami zostanie wdrożony, jeżeli główni jego aktorzy będą stosowali się do przepisów prawa, bowiem każdy podmiot ma określone prawem uprawnienia i obowiązki, może poruszać się w granicach określonych przez prawo, nad każdym wiszą konkretne środki egzekucyjne. Ma je zapisane: wojewoda, RIO, marszałek województwa, WIOŚ i wójt/burmistrz, prezydent miasta. 7. Ważne są: optymalizacja obsługi systemu gospodarowania odpadami komunalnymi (musi on być przejrzysty i przyjazny), doskonalenie jego efektywności, minimalizacja ryzyka, budowanie wiarygodności i zaufania wśród mieszkańców. 8. Mimo, że ustawa jest niedoskonała, powinna być wdrażana, a społeczeństwo odpowiednio motywowane do właściwej gospodarki odpadami. 9. Przygotować materiały informacyjno-edukacyjne dot. właściwej gospodarki odpadami powiązane z realiami lokalnymi i regionalnymi. 10. Właściwie prowadzić edukację odpadową i informacyjną społeczeństwa o gospodarowaniu odpadami w gminie. -16-
Seminaria Przed nami seminaria. Będą organizowane w 8 Regionalnych Ośrodkach Działań Odpadowych. 8 CENTRÓW EDUKACJI EKOLOGICZNEJ W POLSCE VII ZACHODNIO - POMORSKIE VIII LUBUSKIE I POMORSKIE KUJAWSKO - POMORSKIE WIELKOPOLSKIE V III ŁÓDZKIE WARMIŃSKO - MAZURSKIE II MAZOWIECKIE PODLASKIE DOLNOŚLĄSKIE VI OPOLSKIE ŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE LUBELSKIE IV MAŁOPOLSKIE PODKARPACKIE 5 i 6 czerwca 2013r. Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej we Włocławku zorganizowało seminarium dla przedstawicieli województw: pomorskiego i kujawsko-pomorskiego, 6 i 7 czerwca 2013r. Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku było organizatorem seminarium w Płocku dla przedstawicieli województw: lubelskiego i mazowieckiego. Cele seminariów: samoocena wdrażania w gminach nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, poznanie różnych sposobów wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, wypracowanie działań zmierzających do pełnego wdrażania tego modelu. -17-
Program dla seminarium w Płocku: I dzień 1. Cele i program seminarium, prezentacja trenerów i uczestników 2. Przedstawienie informacji o aktualnym stanie wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi w województwie mazowieckim. 3. Nowy system gospodarowania odpadami jak powinno być? 4. Jak gminy przygotowane są do wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami warsztaty 5. Co można jeszcze zmienić w gminach w zakresie wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami II dzień 1. Prezentacja firm gospodarujących odpadami: EKO-MAZ Sp. z o.o. w Płocku Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w Kobiernikach. 2. Kontrola sposobu gospodarowania odpadami komunalnymi warsztat (zasady kontroli, upoważnienia, wykorzystanie efektów) 3. Egzekucja prawa w zakresie wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi warsztat (deklaracje, opłaty, obowiązki firm, mieszkańców) 4. Edukacja ekologiczna społeczeństwa dot. gospodarowania odpadami komunalnymi - warsztat 5. Efekty dla gmin i środowiska wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi co możemy zmienić w przyjętym modelu gospodarowania odpadami? 6. Podsumowanie seminarium. Seminaria są skierowane do przedstawicieli samorządów gmin (radnych gmin, pracowników urzędów gmin, sołtysów), firm gospodarujących odpadami, centrów edukacji ekologicznej, nauczycieli. Są bezpłatne. Serdecznie na nie zapraszamy. Szanowni Państwo, Odpady to duże zagrożenie dla środowiska przyrodniczego, zdrowia ludzi. Wszyscy je wytwarzamy, a one stwarzają powszechną, dużą uciążliwość dla środowiska. Właściwe gospodarowanie nimi jest bardzo ważnym zadaniem dla władzy rządowej, samorządowej, przedsiębiorców, nauczycieli, mieszkańców - dla nas wszystkich! Musimy podjąć aktywne i skuteczne działanie, aby wytwarzać ich jak najmniej. Jeśli już powstaną, to gospodarować nimi w sposób przyjazny środowisku. Do nawyków naszych powinna należeć selektywna zbiórka odpadów, która chroni środowisko, przynosi oszczędności w budżetach firm, domowych, pozwala zachować środowisko jak w najlepszym stanie dla naszych następców. Unikanie wytwarzania odpadów, ich segregacja, recycling, inne metody odzysku, właściwe ich magazynowanie w domu, szkole, firmie, instytucji, na ulicy to przejaw naszej dbałości o środowisko, o przyszłość pokoleń. -18-