DATY KLASA I. Lp. DATA WYDARZENIE

DATY KLASA I Lp. DATA WYDARZENIE 1 ok. 5 4 mln lat temu (ewolucja hominidów oddzieliła się od ewolucji małp) PREHISTORIA okres od powstania Ziemi aż do czasów historycznych Prahistoria najdłuższy okres dziejów ludzkości od pojawienia się na Ziemi pierwszych człowiekowatych (hominidów) do powstania pisma ok. 7 mln lat temu pojawiły się pierwsze hominidy ok. 2,5 mln lat temu rozpoczął się paleolit (starsza epoka kamienia) ok. 135 tys. lat temu w Afryce pojawił się homo sapiens (człowiek myślący) ok. 40 tys. lat temu homo sapiens dotarł do Europy Początek neolitu (młodszej epoki kamienia) rewolucja neolityczna (rozpoczęła się na obszarze tzw. Żyznego Półksiężyca) Początek cywilizacji starożytnej Mezopotamii 2 ok. IX tys. p.n.e. (11 tys. lat temu) 3 ok. 3500 r. p.n.e. (poł. IV tys. p.n.e.) początek starożytności: wynalazek pisma, powstanie pierwszych państw 4 2920 r. p.n.e. Początek Egiptu (pocz. III tys. p.n.e.) zjednoczenie Górnego i Dolnego Egiptu przez Menesa (Narmera) 5 1750 r. p.n.e. Kodeks Hammurabiego (XVIII w. p.n.e.) 6 II poł. XIII w. p.n.e. Ukształtowanie się podstaw judaizmu rozpoczęła się historia narodu Izraela: w krainie Kanaan nad Morzem Śródziemnym osiedliły się koczownicze plemiona Izraelitów, z których część przybyła z Egiptu pod wodzą Mojżesza 7 X w. p.n.e. Panowanie Salomona w Izraelu VIII w. p.n.e. Koniec Wieków Ciemnych w historii Grecji (Grecy przejęli od Fenicjan alfabet i uzupełnili go o samogłoski) 8 776 r. p.n.e. Pierwsze odnotowane igrzyska olimpijskie w Grecji 9 753 r. p.n.e. Legendarna data założenia Rzymu 10 VII w. p.n.e. Przemiany ustrojowo-społeczne w Sparcie działalność prawodawcy spartańskiego Likurga (VIII w. p.n.e.) zmilitaryzowanie państwa po wojnach meseńskich VI w. p.n.e. Niewola babilońska narodu żydowskiego Persja stała się potęgą na Bliskim Wschodzie Ateńczycy obalili tyranię narodziny demokracji w Atenach po reformach Klejstenesa 11 510 r. p.n.e. 508-507 p.n.e. 12 509 r. p.n.e. Koniec monarchii w Rzymie, początek republiki 13 V w. p.n.e. Rozwój demokracji w Atenach pod rządami Peryklesa ( Ateny peryklejskie ) okres klasyczny w historii Grecji V IV w. p.n.e. 14 490 r. p.n.e. Bitwa grecko-perska pod Maratonem (zwycięstwo Greków) 15 480 r. p.n.e. Bitwa grecko-perska pod Termopilami (porażka Spartan) Bitwa grecko-perska pod Salaminą (wygrana Greków) 338 r. p.n.e. Bitwa pod Cheroneą (Grecja została podporządkowana Macedonii) 16 333 r. p.n.e. Aleksander Macedoński rozsupłał węzeł gordyjski bitwa pod Issos (Aleksander Wielki pokonał Persów) 331 r. p.n.e. Bitwa pod Gaugamelą (Aleksander Wielki pokonał Persów) 17 323 p.n.e. 30 p.n.e. Epoka hellenistyczna (aleksandryjska) od śmierci Aleksandra Macedońskiego do czasów podboju Egiptu przez Rzym 216 r. p.n.e. Bitwa pod Kannami (wódz kartagiński Hannibal pokonał Rzymian) dwukrotnie słabsza armia Hannibala okrążyła i pokonała wojska rzymskie 146 r. p.n.e. Koniec wojen punickich (Rzymianie zdobyli Kartaginę) Grecja stała się rzymską prowincją o nazwie Achaja 18 73 71 r. p.n.e. Powstanie niewolników pod wodzą Spartakusa zakończyło się klęską niewolników

19 44 r. p.n.e. Zabójstwo Juliusza Cezara 20 27 r. p.n.e. Koniec republiki, początek cesarstwa w Rzymie senat rzymski przyznał Oktawianowi tytuł augusta (panującego z woli bogów) Początek chrześcijaństwa narodziny i działalność Jezusa 21 I poł. I w. n.e. ok. 4 r. p.n.e. 33 r. 22 I III w. Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa w wyniku działalności św. Pawła, św. Piotra, św. Jana Ewangelisty i innych apostołów, chrześcijaństwo znajdowało wyznawców poza Palestyną: w Egipcie, Azji Mniejszej, Syrii, Grecji, Italii, także w Rzymie 63 r. Rzymianie zajęli Palestynę (stała się prowincją zwaną Syrią) 23 64 r. Początek prześladowań chrześcijan cesarz Neron oskarżył chrześcijan o podpalenie Rzymu 66 70 r. Powstanie Żydów przeciwko rzymskiemu panowaniu zakończone zburzeniem Świątyni w Jerozolimie 24 303 r. Ostatnia fala prześladowań chrześcijan za cesarza Dioklecjana nakaz zniszczenia świątyń chrześcijańskich i świętych ksiąg 25 313 r. Edykt mediolański zaprowadzał wolność wyznania w cesarstwie rzymskim (zakaz prześladowania chrześcijan); podpisali go Konstantyn Wielki (cesarz zachodniej części Rzymu) i Licyniusz (cesarz wschodniej części Rzymu) 26 380 r. Edykt tesaloński cesarz Teodozjusz Wielki uczynił chrześcijaństwo religią państwową 27 395 r. Podział imperium rzymskiego przez cesarza Teodozjusza Wielkiego powstało cesarstwo zachodnie ze stolicą w Rzymie i cesarstwo wschodnie ze stolicą w Konstantynopolu 28 395 1453 Bizancjum (cesarstwo wschodniorzymskie) największy zasięg terytorialny i rozwój kulturalny Bizancjum pod rządami cesarza Justyniana Wielkiego w VI w.; w 1453 r. podbite przez Turków 455 r. Germańscy Wandalowie zniszczyli Rzym 29 476 r. Upadek cesarstwa zachodniorzymskiego data cezura: koniec starożytności, początek średniowiecza 496 r. Król Chlodwig (twórca potęgi Franków) przyjął chrzest 30 622 r. Ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny 31 VII VIII w. Podboje Arabów pod wodzą kalifów największy impet miały podboje Arabów za panowania tzw. kalifów patriarchalnych /prawowiernych (określenie dotyczące czterech pierwszych kalifów, panujących w latach 632 661) 732 r. Bitwa pod Poitiers (Karol Młot, wódz Franków pokonał Arabów) 32 755 r. Powstanie Państwa Kościelnego we Włoszech przetrwało do 1870 r. (do zjednoczenia Włoch) 33 800 r. Koronacja Karola Wielkiego na cesarza (restauracja = odnowienie cesarstwa rzymskiego) 34 843 r. Traktat w Verdun (podział imperium Karola Wielkiego) państwo podzielono między: Lotara, Karola Łysego i Ludwika Niemieckiego 35 962 r. Koronacja Ottona I na cesarza (I Rzesza Niemiecka 962 1806) połączenie godności cesarza rzymskiego z tronem niemieckim 36 960 1138 POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW 37 960 992 Panowanie Mieszka I 38 966 r. Chrzest Mieszka I 39 972 r. Bitwa pod Cedynią (zwycięstwo Mieszka I nad niemieckim margrabią Hodonem) 40 992 1025 Panowanie Bolesława Chrobrego 41 1025 r. Koronacja Bolesława Chrobrego (Gniezno) 42 997 r. Śmierć biskupa praskiego Wojciecha podczas misji chrystianizacyjnej w Prusach 43 1000 r. Zjazd w Gnieźnie cesarz niemiecki Otton III przybył do Bolesława Chrobrego pierwsza idea zjednoczenia Europy

1018 r. Pokój w Budziszynie po wojnach polsko-niemieckich przyłączenie przez Bolesława Chrobrego Grodów Czerwieńskich do Polski 44 1025 1034 Panowanie Mieszka II (z wyłączeniem lat 1031 1032) 45 1031 1032 Panowanie Bezpryma (brata Mieszka II) książę Bezprym odesłał polskie insygnia koronacyjne do Niemiec w 1031 r. 46 1034 1058 Panowanie Kazimierza Odnowiciela 1034 1039 władca przebywał na wygnaniu 1038 r. najazd księcia czeskiego Brzetysława I na Polskę (złupił Gniezno i wywiózł relikwie św. Wojciecha oraz przyłączył do Czech Małopolskę i Śląsk) 1039 r. Powrót Kazimierza Odnowiciela do Polski (Kraków główną siedzibą książęcą) 47 1054 r. Rozłam chrześcijaństwa na kościół prawosławny i katolicki (wielka schizma wschodnia) 1054 r. Cesarz niemiecki Henryk III zadecydował, że Śląsk ma zostać przy Polsce, w zamian czescy władcy mieli przez 50 lat otrzymywać wysokie odszkodowanie w złocie (trybut) 48 1058 1079 Panowanie Bolesława Szczodrego (Śmiałego) 1076 r. koronacja Bolesława Śmiałego 1079 r. konflikt króla Bolesława z biskupem krakowskim Stanisławem 1077 r. Ukorzenie się cesarza Henryka IV przed papieżem Grzegorzem VII w Canossie 49 1079 1102 Panowanie Władysława Hermana 1095 r. Synod w Clermont papież Urban II wezwał wiernych do odzyskania Ziemi Świętej zdobytej przez Turków 50 1096 r. Pierwsza wyprawa krzyżowa (krucjata) 1102 1107 Zbigniew (pierworodny syn Władysława Hermana) księciem Wielkopolski, Mazowsza i Kujaw 51 1107 1138 Panowanie Bolesława Krzywoustego 52 1138 r. Testament (ustawa sukcesyjna) Bolesława Krzywoustego 53 1122 r. Konkordat w Wormacji (Niemcy) ugoda pomiędzy władzą świecką (cesarstwem) a duchowną (papiestwem) 54 1138 1320 ROZBICIE DZIELNICOWE W POLSCE 1215 r. Król angielski Jan bez Ziemi ogłosił Wielką Kartę Swobód (jeden z najsłynniejszych w historii przywilejów: król zobowiązał się nie nakładać nowych podatków bez zgody rady królewskiej i przestrzegać praworządności) 1264 r. W Anglii zwołano pierwszy w historii parlament (w 1302 r. we Francji zwołano Stany Generalne) 55 1226 r. Sprowadzenie Krzyżaków do Polski przez Konrada Mazowieckiego 1241 r. Bitwa pod Legnicą (śmierć księcia Henryka II Pobożnego) klęska sprzymierzonych wojsk chrześcijańskich z Tatarami 56 1295 r. Koronacja Przemysła II na króla Polski (Gniezno) pierwsza próba zjednoczenia Polski (od ostatniej koronacji Bolesława Szczodrego minęło 219 lat) 1300 r. Koronacja władcy czeskiego Wacława II na króla Polski (Gniezno) 57 1306 1333 Panowanie Władysława Łokietka 58 1308 1309 Wojna z Krzyżakami w 1308 r. Krzyżacy zajęli Pomorze Gdańskie 59 1320 r. Koronacja Władysława Łokietka (Kraków) symbol odrodzenia Polski po okresie rozbicia dzielnicowego 60 1320 1321 Proces przed sądem papieskim w Inowrocławiu nakaz zwrotu Polsce Pomorza Gdańskiego i wypłaty odszkodowania przez Krzyżaków (niewykonany) 61 1326 1332 1331 r. Wojna polsko-krzyżacka bitwa pod Płowcami (zwycięstwo polskie nad Krzyżakami pod wodzą Władysława Łokietka; niekorzystny dla Polski rozejm utrata ziemi dobrzyńskiej i Kujaw) 62 1333 1370 PANOWANIE KAZIMIERZA WIELKIEGO (koniec dynastii Piastów)

63 1339 r. Proces przed sądem papieskim w Warszawie nakaz zwrotu Polsce Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, uznanie praw Polski do Pomorza Gdańskiego (niewykonany) 64 1343 r. Wieczysty pokój z Krzyżakami w Kaliszu (za Kazimierza Wielkiego) Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską, Krzyżacy zatrzymali Pomorze jako wieczystą jałmużnę króla Polski przez następne 60 lat pomiędzy Polską a Krzyżakami nie było wojen 1348 r. Pokój polsko-czeski w Namysłowie Kazimierz Wielki uznał przyłączenie Śląska do Czech w zamian za zrzeczenie się roszczeń do korony polskiej przez króla czeskiego 1340 1366 Kampanie wojenne Kazimierza Wielkiego na wschodzie do Polski przyłączono Ruś z Haliczem, Lwowem i Kamieńcem Podolskim 65 1364 r. Założenie Akademii Krakowskiej przez Kazimierza Wielkiego zjazd monarchów europejskich w Krakowie i uczta u Wierzynka 66 1374 r. Przywilej dla szlachty w Koszycach Ludwik Węgierski w zamian za wyrażenie przez szlachtę zgody na koronację jego córki Jadwigi na króla Polski, zmniejszył podatek płacony przez szlachtę z 12 do 2 groszy z łanu chłopskiego i zobowiązał się, że nie będzie pobierał nadzwyczajnych podatków; był to pierwszy w Polsce przywilej generalny, czyli dotyczący całej szlachty 1384 r. Koronacja Jadwigi na króla Polski (Kraków) 67 1385 r. Unia polsko litewska w Krewie 1386 r. Chrzest i koronacja Władysława Jagiełły (Kraków) 68 1386 1572 POLSKA JAGIELLONÓW 69 1409 1411 15.07.1410 r. Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim bitwa pod Grunwaldem 70 1411 r. I pokój polsko-krzyżacki w Toruniu Polska odzyskała jedynie ziemię dobrzyńską, a Litwa czasowo Żmudź Krzyżacy musieli zapłacić Polsce wysokie odszkodowanie wojenne Pomorze Gdańskie pozostało w rękach Krzyżaków państwo krzyżackie nie wróciło już do dawnej świetności 1440 r. Król Polski Władysław III Warneńczyk został królem Węgier unia polsko węgierska 1444 r. bitwa pod Warną (śmierć króla Władysława III w walce z Turkami) 71 1450 r. Wynalezienie ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga data cezura: koniec średniowiecza, początek nowożytności 72 1453 r. Upadek Konstantynopola (zdobyty przez Turków) data cezura: koniec średniowiecza, początek nowożytności 73 1447 1492 Panowanie Kazimierza Jagiellończyka 74 1454 1466 Wojna trzynastoletnia z Krzyżakami 1454 r. Związek Pruski (powstały w 1440 r. jako konfederacja szlachty i miast pruskich skierowana przeciw Krzyżakom) zwrócił się do króla Kazimierza Jagiellończyka o przyłączenie Prus do Polski (inkorporacja Prus) 75 1466 r. II pokój polsko-krzyżacki w Toruniu Polska odzyskała Pomorze Gdańskie (po 158 latach), ziemię chełmińską i michałowską; przyłączono też do Polski Żuławy z Malborkiem, Elbląg i Warmię (całość tych ziem otrzymała nazwę Prus Królewskich) Prusy Krzyżackie (reszta państwa zakonnego) ze stolicą w Królewcu zostały lennem Polski; po II pokoju toruńskim Polska stała się najsilniejszym państwem w Europie Środkowej

Na ocenę celującą: 100 dat (łącznie z datami na szarym tle) Na ocenę bardzo dobrą: 75 dat (z wyłączeniem dat na szarym tle) Na ocenę dobrą: 50 dat (30 dat zapisanych czerwoną czcionką i 20 dat pogrubioną czarną czcionką) Na ocenę dostateczną: 30 dat zapisanych czerwoną czcionką Na ocenę dopuszczającą: 20 wybranych dat zapisanych czerwoną czcionką