Materiały dydaktyczne do kursu to: 1. Materiały opracowywane przez wykładowców do każdego modułu i zamieszczane na stronie SPH do pobrania przez Słuchaczy po zalogowaniu. Materiały mają autorski charakter, zróżnicowany zakres i formę. 2. Zalecane pozycje książkowe (do nabycia w księgarniach lub bezpośrednio u Wydawcy - w tym drugim przypadku istnieje możliwość odebrania książek bezpośrednio na zajęciach SPH - zamówienia należy składać na adres: maciej.markowski@brf-espol.pl): a. M. Supera-Markowska Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej podręcznik dla przedsiębiorców, Warszawa 2015, stan prawny: 31.10.2015, liczba stron: 299, książka w języku polskim i następnie analogiczna treść w j. hiszpańskim, wzbogacona o wykaz najważniejszych terminów prawniczych w obydwu językach, cena brutto u Wydawcy: 28,80 zł, b. Polsko-hiszpańska współpracy gospodarcza uwarunkowania prawne. Materiały pokonferencyjne, red. nauk. M. Supera-Markowska, Warszawa 2015, stan prawny: 5.11.2015 r., zbiór referatów z konferencji współorganizowanej przez CPHiR, która odbyła się 5.11.2015 r. na Uniwersytecie Warszawskim, cena brutto u Wydawcy: 23,00 zł. 3. Istnieje możliwość także zamówienia poprzez kontakt na w/w adres (tj. maciej.markowski@brf-espol.pl) i odebrania na zajęciach SPH bez ponoszenia kosztów przesyłki książki: M. Supera-Markowska, Zarys prawa hiszpańskiego i prawa polskiego. Esbozo del derecho español y del derecho polaco, II wydanie, Warszawa 2013, stan prawny: 31.5.2012 r., książka w j. polskim i hiszpańskim, liczba stron: 322, cena w przypadku zamówienia na w/w adres: 96,75 zł. Ilość egzemplarzy ograniczona.
HISZPANIA Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej przewodnik dla przedsiębiorców to kompendium wiedzy niezbędne zarówno dla podmiotów, które już weszły na rynek hiszpański, jak i dopiero planujących ekspansję gospodarczą w tym kierunku. Przedstawiono w nim podstawowe informacje dotyczące systemów prawnych obydwu państw w ramach Unii Europejskiej, unijnego rynku wewnętrznego i jego podstawowych swobód. W kolejnych rozdziałach książki omówione zostały najważniejsze regulacje prawa cywilnego, handlowego, podatkowego, prawa pracy i inne istotne w działalności gospodarczej. Stosowne informacje przedstawiono w językach polskim i hiszpańskim. Części polsko- i hiszpańskojęzyczna mają tę samą tematykę, taki sam układ i treść, a uzupełnione zostały o dwujęzyczne wykazy najważniejszych pojęć języka prawniczego. Maria Supera-Markowska doktor nauk prawnych, licenciada de Derecho, adiunkt w Katedrze Prawa Finansowego i kierownik Centrum Prawa Hiszpańskiego i Europejskiego na WPiA UW, wykładowca oraz autorka kilkudziesięciu publikacji z dziedziny prawa finansowego, prawa hiszpańskiego i prawa europejskiego; prezes zarządu Espol sp. z o.o. ISBN: 978-83-89330-12-3 Espol sp. z o.o. ul. J.P. Woronicza 33 l.122 02-640 Warszawa www.brf-espol.pl maria supera-markowska Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej przewodnik dla przedsiębiorców maria supera-markowska warunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej U przewodnik dla przedsiębiorców
maria supera-markowska Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej przewodnik dla przedsiębiorców
Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej przewodnik dla przedsiębiorców
Maria Supera-Markowska Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej przewodnik dla przedsiębiorców
Autor: Maria Supera-Markowska Stan prawny: 31 października 2015 r. Korekta: ABBICCI Tłumaczenie na język hiszpański: Polsko-Hiszpańska Fundacja Współpracy i Rozwoju Skład i druk: Mazowieckie Stowarzyszenie Edukacyjne Zadanie współfinansowane przez Ministra Gospodarki Copyright by Espol sp. z o.o., Warszawa 2015 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej pracy bez zgody wydawcy zabronione Numer ISBN: 978-83-89330-12-3 Wydawca: Espol sp. z o.o. ul. J.P. Woronicza 33 l. 122 02-640 Warszawa Http://www.brf-espol.pl
SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW 17 WSTĘP 21 INTRODUCCIÓN 23 ROZDZIAŁ I HISZPANIA I POLSKA W UNII EUROPEJSKIEJ 25 1. Początki integracji europejskiej 25 1.1. Powstanie Wspólnot Europejskich 25 1.2. Wspólny rynek 26 1.3. Rozszerzenia Wspólnot Europejskich 27 1.4. Akcesja Hiszpanii 27 2. Rynek wewnętrzny i jego podstawowe swobody 28 2.1. Założenia rynku wewnętrznego 28 2.2. Swobodny przepływ towarów 28 2.2.1. Zakres 28 2.2.2. Unia celna 29 2.2.3. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego 29 2.2.4. Zakaz ograniczeń ilościowych oraz wszelkich środków o skutku równoważnym 31 2.3. Swobodny przepływ osób 32 2.3.1. Zakres 32 5
Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej 2.3.2. Swobodny przepływ pracowników 33 2.3.3. Swoboda przedsiębiorczości 34 2.4. Swobodny przepływ usług 34 2.5. Swobodny przepływ kapitału 35 3. Unia Europejska 36 3.1. Powstanie 36 3.2. Wzmocniona współpraca 37 3.3. Akcesja Polski 38 3.4. Traktat reformujący 39 3.5. System instytucjonalny 39 4. Integracja w UE i jej znaczenie dla rozwoju współpracy gospodarczej pomiędzy państwami członkowskimi 40 Załącznik 1. Wybrane przepisy TFUE dotyczące rynku wewnętrznego i jego podstawowych swobód 41 Załącznik 2. Wykaz najważniejszych terminów prawniczych w językach polskim i hiszpańskim 54 ROZDZIAŁ II SYSTEMY PRAWNE UNII EUROPEJSKIEJ, HISZPANII I POLSKI 57 1. System unijny 57 1.1. Prawo unijne 57 1.1.1. Prawo pierwotne 57 1.1.2. Prawo wtórne (pochodne) 58 1.1.2.1. Zakres 58 1.1.2.2. Rozporządzenia 58 1.1.2.3. Dyrektywy 58 1.1.2.4. Decyzje 59 1.1.2.5. Opinie i zalecenia 59 1.2. Relacje pomiędzy prawem unijnym a prawem krajowym 60 1.2.1. Uwagi ogólne 60 1.2.2. Zasada prymatu 60 1.2.3. Zasada skutku bezpośredniego 60 6
Spis treści 1.3. Instytucja sądowa 61 1.3.1. Trybunał Sprawiedliwości UE 61 1.3.2. Trybunał Sprawiedliwości 61 1.3.3. Sąd 62 1.3.4. Sąd do spraw Służby Publicznej 62 2. System hiszpański 63 2.1. Źródła prawa 63 2.1.1. Charakterystyka ogólna 63 2.1.2. Konstytucja 63 2.1.3. Ustawy 64 2.1.3.1. Ogólna charakterystyka 64 2.1.3.2. Ustawy organiczne 64 2.1.3.3. Ustawy zwykłe 64 2.1.3.4. Dekrety 64 2.1.3.5. Ustawy wspólnot autonomicznych 65 2.1.4. Traktaty lub umowy międzynarodowe 66 2.1.5. Rozporządzenia 66 2.2. Ustrój państwa 67 2.2.1. Charakterystyka ogólna 67 2.2.2. Władza wykonawcza i ustawodawcza 67 2.3. Samorząd terytorialny 68 2.4. System sądowniczy i Trybunał Konstytucyjny 68 2.4.1. Władza sądownicza 68 2.4.2. Trybunał Konstytucyjny 69 3. System polski 70 3.1. Źródła prawa 70 3.1.1. Charakterystyka ogólna 70 3.1.2. Konstytucja 70 3.1.3. Ustawy 71 3.1.4. Umowy międzynarodowe 71 3.1.5. Rozporządzenia 71 3.2. Ustrój państwa 72 3.2.1. Charakterystyka ogólna 72 7
Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej 3.2.2. Władza ustawodawcza i wykonawcza 72 3.3. Samorząd terytorialny 73 3.4. System sądowniczy i Trybunał Konstytucyjny 73 3.4.1. Władza sądownicza 73 3.4.2. Trybunał Konstytucyjny 74 Załącznik. Wykaz najważniejszych terminów prawniczych w językach polskim i hiszpańskim 75 ROZDZIAŁ III UWARUNKOWANIA PRAWNE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W HISZPANII I W POLSCE 77 1. Prowadzenie działalności gospodarczej w Hiszpanii 77 1.1. Przedsiębiorcy 77 1.2. Formy organizacyjno-prawne 78 1.2.1. Uwagi ogólne 78 1.2.2. Indywidualna działalność gospodarcza 78 1.2.3. Spółka cywilna 79 1.2.4. Spółki handlowe 80 1.2.4.1. Charakterystyka ogólna 80 1.2.4.2. Spółki osobowe 80 1.2.4.3. Spółki kapitałowe 81 1.3. Rejestr Handlowy 83 1.4. Upadłość 84 2. Prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce 85 2.1. Przedsiębiorcy 85 2.2. Formy prawno-organizacyjne 86 2.2.1. Uwagi ogólne 86 2.2.2. Indywidualna działalność gospodarcza 87 2.2.3. Spółka cywilna 87 2.2.4. Spółki handlowe 88 2.2.4.1. Charakterystyka ogólna 88 2.2.4.2. Spółki osobowe 88 2.2.4.3. Spółki kapitałowe 89 8
Spis treści 2.3. Rejestry przedsiębiorców 90 2.4. Upadłość 91 3. Spółka europejska 92 4. Ochrona konsumentów w relacjach z przedsiębiorcami 93 Załącznik. Wykaz najważniejszych terminów prawniczych w językach polskim i hiszpańskim 94 ROZDZIAŁ IV PODATKI W HISZPANII I W POLSCE 97 1. System podatkowy w Hiszpanii 97 1.1. Podstawowe pojęcia 97 1.2. Podatek od dochodu osób fizycznych 98 1.3. Podatek od spółek 102 1.4. Podatek od wartości dodanej 103 1.5. Pozostałe podatki 104 2. System podatkowy w Polsce 105 2.1. Podstawowe pojęcia 105 2.2. Podatek dochodowy od osób fizycznych 107 2.3. Podatek dochodowy od osób prawnych 109 2.4. Podatek od towarów i usług 110 2.5. Pozostałe podatki 111 3. Międzynarodowe podwójne opodatkowanie 112 Załącznik. Wykaz najważniejszych terminów prawniczych w językach polskim i hiszpańskim 136 ROZDZIAŁ V ZATRUDNIANIE PRACOWNIKÓW W HISZPANII I W POLSCE 139 1. Hiszpańskie prawo pracy 139 1.1. Pracodawcy i pracownicy 139 1.2. Stosunek pracy 140 1.3. Umowy o pracę 141 1.3.1. Formy zawarcia 141 9
Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej 1.3.2. Rodzaje 142 1.3.3. Wygaśnięcie 143 1.4. Zasady świadczenia pracy 144 1.4.1. Wynagrodzenie 144 1.4.2. Czas pracy 145 1.4.3. Urlopy wypoczynkowe i zwolnienia z pracy 145 1.4.4. Urlopy związane z opieką nad dzieckiem 146 2. Polskie prawo pracy 146 2.1. Pracodawcy i pracownicy 146 2.2. Stosunek pracy 147 2.3. Umowy o pracę 148 2.3.1. Forma zawarcia 148 2.3.2. Rodzaje 149 2.3.3. Wygaśnięcie 150 2.4. Zasady świadczenia pracy 152 2.4.1. Wynagrodzenie 152 2.4.2. Czas pracy 152 2.4.3. Urlopy wypoczynkowe i zwolnienia z pracy 153 2.4.4. Urlopy związane z opieką nad dziećmi 153 Załącznik. Wykaz najważniejszych terminów prawniczych w językach polskim i hiszpańskim 154 CAPÍTULO I ESPAÑA Y POLONIA EN LA UNIÓN EUROPEA 157 1. Principios de la integración europea 157 1.1. Creación de las Comunidades Europeas 157 1.2. Mercado común 158 1.3. Ampliaciones de las Comunidades Europeas 159 1.4. Adhesión de España 159 2. Mercado interior y sus libertades fundamentales 160 2.1. Objetivos del mercado interior 160 2.2. Libre circulación de mercancías 160 2.2.1. Alcance 160 10
Spis treści 2.2.2. Unión aduanera 161 2.2.3. Prohibición del gravamen discriminatorio y proteccionista 162 2.2.4. Prohibición de las restricciones cuantitativas y todas las medidas de efecto equivalente 163 2.3. Libre circulación de personas 165 2.3.1. Alcance 165 2.3.2. Libre circulación de trabajadores 165 2.3.3. Libertad de establecimiento 166 2.4. Libre circulación de servicios 167 2.5. Libre circulación de capitales 168 3. Unión Europea 169 3.1. Constitución 169 3.2. Cooperación reforzada 170 3.3. Adhesión de Polonia 171 3.4. Tratado reformador 172 3.5. Sistema institucional 172 4. Integración en la UE y su significado para el desarrollo de la colaboración económica entre los Estados miembros 173 Anexo 1. Disposiciones escogidas del TFUE referentes al mercado interior y sus libertades fundamentales 174 Anexo 2. Listado de los términos legales más importantes en los idiomas español y polaco 188 CAPÍTULO II SISTEMAS JURÍDICOS DE LA UNIÓN EUROPEA, ESPAÑA Y POLONIA 189 1. Sistema de la Unión Europea 189 1.1. Derecho de la Unión Europea 189 1.1.1. Derecho primario 189 1.1.2. Derecho secundario (derivado) 190 1.1.2.1. Alcance 190 1.1.2.2. Reglamentos 190 11
Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej 1.1.2.3. Directivas 190 1.1.2.4. Decisiones 191 1.1.2.5. Dictámenes y recomendaciones 192 1.2. Relaciones entre el Derecho de la Unión Europea y el Derecho nacional 192 1.2.1. Comentarios generales 192 1.2.2. Principio de primacía 192 1.2.3. Principio de efecto directo 193 1.3. Institución judicial 193 1.3.1. Tribunal de Justicia de la UE 193 1.3.2. Tribunal de Justicia 194 1.3.3. Tribunal General 194 1.3.4. Tribunal de la Función Pública 195 2. Sistema español 195 2.1. Fuentes del Derecho 195 2.1.1. Característica general 195 2.1.2. Constitución 195 2.1.3. Leyes 196 2.1.3.1. Característica general 196 2.1.3.2. Leyes orgánicas 196 2.1.3.3. Leyes ordinarias 197 2.1.3.4. Decretos 197 2.1.3.5. Leyes de las Comunidades Autónomas 198 2.1.4. Tratados o convenios internacionales 198 2.1.5. Reglamentos 199 2.2. Régimen del Estado 199 2.2.1. Característica general 199 2.2.2. Potestad ejecutiva y legislativa 200 2.3. Gobierno territorial 200 2.4. Sistema judicial y Tribunal Constitucional 201 2.4.1. Poder judicial 201 2.4.2. Tribunal Constitucional 202 3. Sistema polaco 202 12
Spis treści 3.1. Fuentes del Derecho 202 3.1.1. Característica general 202 3.1.2. Constitución 203 3.1.3. Leyes 203 3.1.4. Convenios internacionales 204 3.1.5. Reglamentos 204 3.2. Régimen estatal 204 3.2.1. Característica general 204 3.2.2. Poder legislativo y ejecutivo 205 3.3. Gobierno territorial 205 3.4. Sistema judicial y Tribunal Constitucional 206 3.4.1. Poder judicial 206 3.4.2. Tribunal Constitucional 207 Anexo. Listado de los términos legales más importantes en los idiomas español y polaco 208 CAPÍTULO III ORDENACIÓN JURÍDICA DE LA ACTIVIDAD ECONÓMICA EN ESPAÑA Y EN POLONIA 211 1. Ejercicio de la actividad económica en España 211 1.1. Empresarios 211 1.2. Tipos de organización jurídica 212 1.2.1. Comentarios generales 212 1.2.2. Actividad económica individual 212 1.2.3. Sociedad civil 213 1.2.4. Sociedades mercantiles 214 1.2.4.1. Característica general 214 1.2.4.2. Sociedades personalistas 215 1.2.4.3. Sociedades de capital 215 1.3. Registro Mercantil 217 1.4. Concurso 218 2. Ejercicio de la actividad económica en Polonia 219 2.1. Empresarios 219 13
Uwarunkowania prawne polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej 2.2. Tipos de organización jurídica 220 2.2.1. Comentarios generales 220 2.2.2. Actividad económica individual 221 2.2.3. Sociedad civil 221 2.2.4. Sociedades mercantiles 222 2.2.4.1. Característica general 222 2.2.4.2. Sociedades personalistas 222 2.2.4.3. Sociedades de capital 223 2.3. Registros de empresarios 224 2.4. Concurso 226 3. Sociedad europea 227 4. Protección de los consumidores en las relaciones con los empresarios 228 Anexo. Listado de los términos legales más importantes en los idiomas español y polaco 229 CAPÍTULO IV IMPUESTOS EN ESPAÑA Y POLONIA 231 1. Sistema fiscal en España 231 1.1. Definiciones básicas 231 1.2. Impuesto sobre la renta de las personas físicas 232 1.3. Impuesto sobre sociedades 236 1.4. Impuesto sobre el valor añadido 237 1.5. Otros impuestos 238 2. Sistema fiscal en Polonia 240 2.1. Definiciones básicas 240 2.2. Impuesto sobre la renta de las personas físicas 241 2.3. Impuesto sobre la renta de las personas jurídicas 243 2.4. Impuesto sobre mercancías y servicios 245 2.5. Otros impuestos 245 3. Doble imposición internacional 247 Anexo. Listado de los términos legales más importantes en los idiomas español y polaco 271 14
Spis treści CAPÍTULO V EMPLEO DE LOS TRABAJADORES EN ESPAÑA Y EN POLONIA 273 1. Derecho laboral español 273 1.1. Empresarios y trabajadores 273 1.2. Relación laboral 274 1.3. Contrato laboral 275 1.3.1. Forma del contrato 275 1.3.2. Modalidades del contrato 276 1.3.3. Extinción del contrato 277 1.4. Principios de prestación del trabajo 278 1.4.1. Salario 278 1.4.2. Tiempo de trabajo 279 1.4.3. Vacaciones y permisos 279 1.4.4. Bajas y excedencias relacionadas con el cuidado de hijos 280 2. Derecho laboral polaco 280 2.1. Empresarios y trabajadores 280 2.2. Relación laboral 282 2.3. Contrato laboral 282 2.3.1. Forma del contrato 282 2.3.2. Modalidades del contrato 283 2.3.3. Extinción del contrato 284 2.4. Principios de prestación del trabajo 286 2.4.1. Salario 286 2.4.2. Tiempo de trabajo 286 2.4.3. Vacaciones y permisos 287 2.4.4. Bajas y excedencias relacionadas con el cuidado de hijos 288 Anexo. Listado de los términos legales más importantes en los idiomas español y polaco 288 BIBLIOGRAFIA 291 15
HISZPANIA Prezentowany zbiór referatów stanowią wybrane zagadnienia będące przedmiotem międzynarodowej konferencji Polsko-hiszpańska współpraca gospodarcza uwarunkowania prawne, która odbyła się 5 listopada 2015 r. na Uniwersytecie Warszawskim, zorganizowanej przez Espol sp. z o.o. oraz Centrum Prawa Hiszpańskiego i Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego pod honorowym patronatem Ministerstwa Gospodarki. Z uwagi na bardzo szeroki zakres tematyki podczas konferencji poruszono jedynie wybrane zagadnienia, które ujęte zostały w formie pisemnych referatów w niniejszej książce, odpowiadających treścią wystąpieniom wygłoszonym podczas konferencji w ramach jej trzech modułów tematycznych, z zakresu prawa cywilnego i finansowego. Dwujęzyczny charakter książki pozwala zapoznać się z przedmiotową tematyką zarówno w języku polskim, jak i hiszpańskim. Espol sp. z o.o. powstała w 1991 r. Zajmuje się obecnie przede wszystkim działalnością wydawniczą, szkoleniową i rachunkową. Prowadząc biuro rachunkowo-finansowe, ukierunkowana jest na obsługę prawno-finansową podmiotów polskich i hiszpańskich. Dysponuje wieloletnim doświadczeniem praktycznym w zakresie problematyki prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce i w Hiszpanii w ramach unijnego rynku wewnętrznego. Centrum Prawa Hiszpańskiego i Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego zostało powołane w 2003 r. przy wsparciu i udziale Polsko-Hiszpańskiej Fundacji Współpracy i Rozwoju. W Centrum utworzona została Szkoła Prawa Hiszpańskiego, w której prowadzone są roczne studia prawa hiszpańskiego i europejskiego. ISBN: 978-83-89330-13-0 Espol sp. z o.o. ul. J.P. Woronicza 33 l.122 02-640 Warszawa www.brf-espol.pl maria supera-markowska Polsko-hiszpańska współpraca gospodarcza uwarunkowania prawne redakcja maria supera-markowska olsko-hiszpańska współpraca gospodarcza P uwarunkowania prawne Materiały pokonferencyjne
maria supera-markowska Polsko-hiszpańska współpraca gospodarcza uwarunkowania prawne
Polsko-hiszpańska współpraca gospodarcza uwarunkowania prawne
Redakcja Maria Supera-Markowska Polsko-hiszpańska współpraca gospodarcza uwarunkowania prawne Materiały pokonferencyjne
Redakcja: M. Supera-Markowska Stan prawny: 5 listopada 2015 r. Korekta: ABBICCI Skład: Violet Design Druk: Mazowieckie Stowarzyszenie Edukacyjne Zadanie współfinansowane przez Ministra Gospodarki Copyright by Espol sp. z o.o., Warszawa 2015 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej pracy bez zgody wydawcy zabronione Numer ISBN: 978-83-89330-13-0 Wydawca: Espol sp. z o.o. ul. J.P. Woronicza 33 l. 122 02-640 Warszawa Http://www.brf-espol.pl
SPIS TREŚCI Maria Supera-Markowska Wprowadzenie 7 Joanna Śliz Rozwój i znaczenie polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej 9 Mª Ángeles Zurilla Cariñana El reglamento europeo de sucesiones 19 Rafał Bobkiewicz Klauzule parasolowe i ich zakres oraz wpływ na prawa inwestora na podstawie traktatów o ochronie inwestycji 37 Aleksandra Wąsowska Umowa franczyzy nowe problemy prawne 49 Pilar Domínguez Martínez La cooperación judicial civil en la Unión Europea 61 Magdalena Olczyk Wybrane zagadnienia prawa konsumenckiego 73 Luis María Romero Flor Introducción a la fiscalidad internacional 85 5
Polsko-hiszpańska współpraca gospodarcza uwarunkowania prawne Maria Supera-Markowska Aspekty podatkowe polsko-hiszpańskiej współpracy gospodarczej analiza prawno-porównawcza i metody unikania podwójnego opodatkowania 97 Mariusz Korzeb Analiza prawno-porównawcza regulacji podatku VAT i jego wpływu na rozwój gospodarczy w Hiszpanii 113