ZMIANA ZASAD DOSTĘPU DO ZAWODU ADWOKATA W HISZPANII

Transkrypt

1 ZMIANA ZASAD DOSTĘPU DO ZAWODU ADWOKATA W HISZPANII W Hiszpanii, po 5 letniej vacatio legis, 31 października b.r. wejdzie w życie ustawa 34/2006 z dnia 30 października 2006 r. - o dostępie do zawodów adwokata i zastępcy procesowego 1 dalej Ustawa o dostępie. Razem z rzeczoną ustawą wejdzie w życie Królewski Dekret 775/2011, z dnia 3 czerwca, jako rozporządzenie wykonawcze do powyższej ustawy 2. Przepisy te zmieniają radykalnie warunki ubiegania się przez absolwentów prawa o wstąpienie do hiszpańskiej palestry, wprowadzając nowe wymogi obok już istniejących, zawartych w Generalnym Statucie Adwokatury Hiszpańskiej 3 - regulującym podstawy organizacji i funkcjonowania oraz zasady etyki adwokatury hiszpańskiej. W konsekwencji, Hiszpania dostosowuje się do zasad przystępowania do adwokatury obowiązujących w innych państwach europejskich, poprzez wprowadzenie systemu aplikacyjnego. Przeprowadzone zmiany stanowią również odpowiedź na pojawiające się wśród opinii publicznej głosy, opowiadające się za poprawą standardu świadczonych przez adwokatów usług. Oznaczają one również utrudnienie drogi dostępu do zawodu dla absolwentów prawa z innych krajów członkowskich Unii Europejskiej. Jak wiadomo, uprzednio wielu zagranicznych absolwentów prawa, w tym również z Polski, starało się wykorzystywać bardziej liberalne w tym zakresie hiszpańskie prawo dostępu do zawodu adwokackiego, przystępując do lokalnych izb adwokackich po wcześniejszym przejściu procedury nostryfikacji uzyskanych zagranicą dyplomów ukończenia studiów magisterskich. DOSTĘP DO ZAWODU ADWOKATA DO CZASU WEJŚCIA W ŻYCIE USTAWY 34/2006 Do tej pory, w systemie prawa hiszpańskiego miano adwokata przysługiwało osobom, które ukończyły studia prawnicze i zajmują się zawodowo udzielaniem porad prawnych, reprezentowaniem oraz obroną stron we wszelkiego rodzaju postępowaniach 4. By móc wykonywać zawód należało 1 Ley 34/2006, de 30 de octubre, sobre el acceso a las profesiones de Abogado y Procurador de los Tribunales. Hiszpańskie prawo procesowe wyróżnia dwie odzielne pozycje procesowe dla danej strony: zastępcę lub pełnomocika procesowego (procurador de los tribunales) który formalnie reprezentuje stronę przed sądem oraz obrońcę technicznego adwokata (abogado). W niniejszym opracowaniu odnosimy się jedynie do regulacji dot. dostępu do zawodu adwokata. Niemniej, należy rozumieć odpowiednio regulacje dot. dostępu do zawodu zastępcy procesowego. 2 Real Decreto 775/2011, de 3 de junio, por el que se aprueba el Reglamento de la Ley 34/2006, de 30 de octubre, sobre el acceso a las profesiones de Abogado y Procurador de los Tribunales. 3 Uchwalony Dekretem królewskim 658/2001 z dnia 22 czerwca 2001 r. (Real Decreto 658/2001, de 22 de junio, por el que se aprueba el Estatuto General de la Abogacía Española). 4 Art. 6 Generalnego Statutu Adwokatury Hiszpańskiej. 1

2 uzyskać członkostwo w jednej z lokalnych izb adwokackich. Art. 13 Statutu określa wymogi, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o przystąpienie do izby, wskazując zasadniczo na: posiadanie obywatelstwa Hiszpanii lub obywatelstwa jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, pełnoletniość i posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych, posiadanie tytułu magistra prawa lub tytułu uzyskanego za granicą i uznanego za równoważny na terenie Hiszpanii (nostryfikacja dyplomu), a także uiszczenie opłaty wpisowej oraz innych opłat przewidzianych przez dana izbę. Statut zawiera ponadto dodatkowe wymogi dla osób, które chcą wykonywać zawód czynnie. Nie mogą być one karane ani znajdować się w sytuacji lub prowadzić działalność nie dające się pogodzić z zawodem adwokata oraz muszą posiadać stosowne ubezpieczenia zawodowe. Należy również wyjaśnić przed stosownymi urzędami czy działalność zawodowa będzie prowadzona w ramach własnej działalności gospodarczej czy też jako zatrudnienie na podstawie umowy o pracy. W zależności od woli kandydata, wpis do danej izby dokonuje się jako wykonujący zawód (abogado ejerciente) lub nie wykonujący zawodu (abogado no ejerciente). Ta ostatnia opcja łączy się z niższymi opłatami za członkostwo w izbie, ale nie zezwala na wykonywanie zawodu i reprezentowanie klientów przed trybunałami. Po spełnieniu wszystkich powyższych wymogów oraz po złożeniu uroczystego ślubowania hiszpańscy kandydaci na adwokatów uzyskiwali dotychczas wpis do danej izb i ew. uprawnienie do wykonywania zawodu na terenie całej Hiszpanii. NOWE ZASADY DOSTĘPU DO ZAWODU ADWOKATA Podstawową zmianą jaką niesie ze sobą Ustawa o dostępie jest bez uszczerbku dla powyższych zasad przystępowania do izb adwokackich na terenie Hiszpanii - zobligowanie przyszłych absolwentów prawa do ukończenia specjalnego kursu, który stanowi dodatkowy warunek wpisu. Kurs powinien wynosić co najmniej 60 kredytów ECTS. Prawo do organizowania i prowadzenia kursów uzyskały hiszpańskie uniwersytety (tak publiczne, jak i prywatne) oraz szkoły prawne (escuelas de práctica jurídica) prowadzone przez izby adwokackie, po uprzednim uzyskaniu akredytacji Ministerstw: Sprawiedliwości oraz Edukacji i Nauki. Integralną część kursów stanowią odbywane przez absolwentów praktyki zewnętrzne. Praktyki te można będzie odbywać w sądach, spółkach lub kancelariach adwokackich, departamentach prawnych lub działach zasobów ludzkich urzędów administracji publicznej, jak również w instytucjach państwowych lub przedsiębiorstwach. Odbywanie praktyk w żadnym wypadku nie może stanowić nawiązania stosunku pracy lub świadczenia usług. Okres tychże 2

3 praktyk powinien wynosić co najmniej 30 kredytów ECTS. Każdy praktykant odbywać będzie praktyki pod patronatem adwokata, którego staż zawodowy wynosić musi minimum 5 lat. Następnym etapem, który poprzedza wstąpienie do adwokatury, jest obowiązek przystąpienia do państwowego egzaminu, weryfikującego nabytą w czasie kursu i praktyk wiedzę oraz sprawdzającego kompetencje absolwenta prawa do wykonywania zawodu adwokata. Komisje egzaminacyjne tworzone będą dla każdego regionu autonomicznego i zwoływane będą minimum raz w roku 5. Nie będą one mogły ustalać limitu przyjęć. Przeprowadzany przez komisję test będzie każdorazowo identyczny dla całego terytorium Hiszpanii. Wyłączeni z obowiązku spełniania wymogów określonych w ustawie zostali dotychczasowi członkowie izb adwokackich oraz osoby, które co prawda w momencie wejścia ustawy w życie nie są ich członkami, jednakże były nimi w przeszłości przez okres minimum roku i nie zostały z nich usunięte w drodze postępowania dyscyplinarnego. Osoby posiadające już w momencie wejścia w życie Ustawy o dostępie tytuł magistra prawa lub inny tytuł uznany za równoważny który został na tę datę nostryfikowany na terenie Hiszpanii mają maksymalnie dwa lata na przystąpienie do właściwej im izby zawodowej, bez konieczności uzyskania kwalifikacji zawodowych określonych w ustawie. DOPUSZCZENIE DO WYKONYWANIA ZAWODU ADWOKATA W HISZPANII PRZEZ PRAWNIKÓW ZAGRANICZNYCH 6 Zgodnie z art. 17 ust. 1 Generalnego Statutu Adwokatury Hiszpańskiej prawnicy spoza Hiszpanii również mogą świadczyć na jej terytorium usługi zawodowe zgodnie z obowiązującymi przepisami. W przypadku adwokatów z państw członkowskich Unii Europejskiej lub członków Europejskiego Obszaru Gospodarczego osoby posiadające odpowiedni tytuł zawodowy upoważniający je do wykonywania zawodu adwokata w kraju pochodzenia (w tym polscy radcowie prawni) mogą na 5 Komisje te zwoływane będą wspólnie przez Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Edukacji i Nauki. W składzie każdej z komisji znajdować się będą przedstawiciele: Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Edukacji i Nauki, hiszpańskiej Rady Sądownictwa oraz danego regionu autonomicznego, jak również profesor uniwersytecki wyznaczony przez Radę Uniwersytetów. W komisjach egzaminacyjnych decydujących o dostępie do adwokatury znajdować się będą również przedstawiciele Naczelnej Rady Adwokatury Hiszpańskiej, zaś w komisjach egzaminacyjnych decydujących o dostępie do zawodu pełnomocników procesowych przedstawiciele Naczelnej Rady Pełnomocników Procesowych. 6 Na stronie internetowej hiszpańskiej Rady Adwokackiej znajduje się rozszerzona informacja w języku angielskim w sprawie wykonywania zawodu adwokata przez prawników zagranicznych na terenie Królestwa Hiszpanii: 3

4 jego podstawie wykonywać zawód w Hiszpanii, aczkolwiek jeżeli działalność ta miałaby mieć charakter stały powinni się wpisać do jednej z izb adwokackich jako prawnicy zagraniczni (abogado inscrito). W obu jednak przypadkach, zagraniczni adwokaci nie będą mogli występować samodzielnie przed hiszpańskimi sądami, potrzebując w tym zakresie asysty lokalnego adwokata. Po upływie 3 lat nieprzerwanego wykonywania zawodu mogą zaś ubiegać się o uzyskanie członkostwa w hiszpańskiej izbie adwokackiej (integración), bez potrzeby wszczynania postępowania o uznanie ich tytułu zawodowego 7. Dodatkowo, adwokaci (w tym polscy radcowie prawni) będący obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej oraz państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego, którzy nie posiadają dyplomu hiszpańskiego, a chcą wykonywać zawód na takich samych warunkach jak adwokaci hiszpańscy, bez konieczności asysty lokalnego adwokata, mogą ubiegać się o uznanie ich tytułu zawodowego. Udzielenie zezwolenia do wykonywania zawodu może być poprzedzone nałożonym na wnioskodawcę obowiązkiem przystąpienia do egzaminu umiejętności, sprawdzającego znajomość prawa hiszpańskiego 8. NOSTRYFIKACJA ZAGRANICZNYCH DYPLOMÓW UKOŃCZENIA STUDIÓW WYŻSZYCH Wniosek o nostryfikację dyplomu składa się wraz z zaopatrzonymi w apostillę: dokumentem poświadczającym tożsamość i narodowość wnioskodawcy, dyplomem ukończenia studiów wyższych wraz z załączonym do niego programem studiów i wykazem ocen uzyskanych z poszczególnych egzaminów, do hiszpańskiego Ministerstwa Edukacji i Nauki. Do dokumentów powinno zostać dołączone ich tłumaczenie przysięgłe na język hiszpański. Następnie wydawana jest decyzja, w której 7 Regulacje dotyczące wykonywania zawodu na terenie Hiszpanii przez prawników zagranicznych zostały zawarte w Dekrecie Królewskim 936/2001 z dnia 3 sierpnia 2001 r., który reguluje stałe wykonywanie zawodu adwokata na terenie Hiszpanii na podstawie tytułu zawodowego uzyskanego w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej (Real Decreto 936/2001, de 3 de agosto, por el que se regula el ejercicio permanente en España de la profesión de abogado con título profesional obtenido en otro estado miembro de la Unión Europea) - wdrażajacym na teren Hiszpanii przepisy Dyrektywy 98/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r., mającej na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w Państwie Członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych. 8 Na mocy: Dekretu Królewskiego 1837/2008, z dnia 8 listopada, wprowadzającego do hiszpańskiego porządku prawnego Dyrektywę 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r., oraz Dyrektywa 2006/100/WE Rady, z dnia 20 listopada 2006 r., w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, oraz niektórych kwestii wykonywania zawodu adwokata (Real Decreto 1837/2008, de 8 de noviembre, por el que se incorporan al ordenamiento jurídico español la Directiva 2005/36/CE, del Parlamento Europeo y del Consejo, de 7 de septiembre de 2005, y la Directiva 2006/100/CE, del Consejo, de 20 de noviembre de 2006, relativas al reconocimiento de cualificaciones profesionales, así como a determinados aspectos del ejercicio de la profesión de abogado). 4

5 określone są przedmioty, które nie zostały uznane i co do których musi zostać przeprowadzony egzamin umiejętności. Egzamin przeprowadza Uniwersytet wskazany przez wnioskodawcę. Wnioskodawca ma 2 lata, licząc od dnia otrzymania decyzji, na przystąpienie do egzaminu. Po upływie tego terminu można ubiegać się jedynie o częściowe uznanie dyplomu 9. Miquel Bordas Prószyński hiszpański adwokat (pod tytułem abogado ) w Kancelarii Estudio Juridico Serrano Internacional w Madrycie Anna Kamińska prawnik w Kancelarii Estudio Juridico Serrano Internacional w Warszawie ( 9 Kwestia nostryfikowania w Hiszpanii zagranicznych dyplomów ukończenia studiów wyższych uregulowana jest w Dekrecie królewskim 285/2004 z dnia 20 lutego 2004 r., który reguluje warunki zatwierdzania i uznawania dyplomów ukończenia zagranicznych uczelni wyższych (Real Decreto 285/2004, de 20 de febrero, por el que se regulan las condiciones de homologación y convalidación de títulos y estudios extranjeros de educación superior) oraz w Zarządzeniu ECI/1519/2006, z dnia 11 maja, określającym kryteria ogólne dla ustalenia i spełnienia wymogów szkoleniowych uzupełniających wstępnych dla uznawania dyplomów ukończenia zagranicznych uczelni wyższych (Orden ECI/1519/2006, de 11 de mayo, por la que se establecen los criterios generales para la determinación y realización de los requisitos formativos complementarios previos a la homologación de títulos extranjeros de educación superior). 5