Wydział: Politologia Nazwa kierunku kształcenia: Politologia Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Janusz Wojtasik Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów: Stacjonarne Profil kształcenia (ogólnoakademicki czy praktyczny): ogólnoakademicki Nazwa modułu (przedmiotu) kształcenia: (POL-L.D/6520) Forma zajęć i punkty ECTS Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia wykłady 30 egzamin konsultacje 15 bez oceny praca własna * 105 Razem 150 6 Cele kształcenia Celem kształcenia jest uzyskanie przez studentów umiejętności konstruowania obrazu integrującego rozmaite dziedziny życia społecznego i dostrzegania głównych nurtów rozwojowych okresu;rozumienie procesów historycznych,a także uzyskanie umiejętności dokonywania oceny wydarzeń historycznych oraz ich wzajemnych relacji;dostrzeganie związków historii Polski z dniem dzisiejszym. Nadto celem kształcenia jest dostarczanie studentom umiejętności wiązania dziejów Polski z dziejami powszechnymi przez dostrzeganie tego, co z jednej strony stanowiło polską specyfikę, a z drugiej było zgodne z ogólnoeuropejskimi trendami rozwojowymi; nabycie umiejętności korzystania z podstawowej wiedzy historycznej i rozumienia procesów historycznych wraz z oceną zachodzących 1 / 8
wydarzeń i ich wzajemnych relacji. 2 / 8
Efekty kształcenia Kategoria: WIEDZA OPIS EFEKTU ODNIESIENIE EFEKTU DO P_W1 Zajęcia winny dać studiującym solidną wiedzę w zakresie najnowszej historii narodu polskiego i państwa, zdolność do przeprowadzenia rzetelnej oceny wydarzeń historycznych i ich wzajemnych relacji, dostrzegania więzi najnowszej historii Polski z dniem dzisiejszym oraz jej miejscem i rolą w świecie. Poszerzenie wiedzy historycznej studiujących wstępem do rozumienia procesów historycznych. POL1A_W01 POL1A_W02 POL1A_W15 POL1A_W16 POL1A_W18 Kategoria: UMIEJĘTNOŚCI OPIS EFEKTU ODNIESIENIE EFEKTU DO P_U1 Zajęcia winny nauczyć studiujących umiejętności korzystania z podstawowej literatury historycznej, w ocenie najważniejszych wydarzeń w najnowszych wydarzeniach historii Polski i światauzyskania umiejętności widzenia dziejów Polski jako integralnej części dziejów powszechnych, pozwala jaśniej oceniać dylematy współczesnego świata. Powyższe umiejętności wyostrzają świadomość potrzeby aktywnego uczestnictwa w projektach społecznych i politycznych. POL1A_U10 POL1A_U11 POL1A_U12 POL1A_U13 POL1A_U14 Kategoria: KOMPETENCJE SPOŁECZNE OPIS EFEKTU ODNIESIENIE EFEKTU DO P_K1 Uzyskana wiedza i umiejętności jej użycia umożliwić mogą studiującym konstruowanie obrazu integrującego rozmaite dziedziny życia społecznego i dostrzeganie głównych nurtów rozwojowych okresu i związków historii ze współczesnością. POL1A_K01 POL1A_K06 Szczegółowe treści kształcenia 3 / 8
NUMER OPIS ZAGADNIENIA FORMA ZAJĘĆ ILOŚĆ GODZIN 1 ODRODZENIE NIEPODLEGŁEGO PAŃSTWA POLSKIEGO W 1918 ROKU. -Czynniki sprawcze zewnętrzne: Ukształtowanie się dwóch przeciwstawnych bloków militarnych( Entanta, Trójprzymierze). Wybuch I WŚ, a następnie zwycięstwa rewolucji w Rosji, Niemczech i Austrii korzystne dla sprawy polskiej. Akt 5 listopada 1916 r dwóch cesarzy Wilhelma II i Franciszka Józefa zapowiadający odbudowę Królestwa Polskiegoumiędzynarodowienie sprawy polskiej. "14 punktów" prezydenta Stanów Zjednoczonych T.W. Wilsona, w których postulował odbudowę niepodległego państwa polskiego i inne. -Czynniki sprawcze wewnętrzne: Determinacja narodu polskiego w kwestii odzyskania niepodległości. Orientacje społeczeństwa polskiego przed i po wybuchu I WŚ. Polski czyn zbrojny podczas I WŚ. Zabiegi wokół sprawy polskiej Agencji w Lozannie, Komitetu Narodowego Polskiego i innych organizacji. Rok 1918 na ziemiach polskich- odrodzenie państwa polskiego. 2 WALKA O POLSKIE GRANICE PAŃSTWOWE (1918-1923) Walka o granicę wschodnią: walki z oddziałami ukraińskimi o Galicję Wschodnią i o Wołyń (1918-1919). Wojna polsko-sowiecka (1919-1920), główne fazy tej wojny i jej finał; konflikt polsko-litewski o Wileńszczyznę. Walka o granice zachodnie Rzeczypospolitej: stosunek mocarstw zachodnich do granicy polsko-niemieckiej, problem Gdańska, plebiscytu na Warmii i Mazurach oraz na Górnym Śląsku. Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 r. oraz trzy powstania śląskie (1919,1920,1921) i ich wpływ na ukształtowanie polskiej granicy zachodniej. Walka polsko- czeska o Śląsk Cieszyński i jej rezultaty; sprawa Spiszu i Orawy. 3 SYTUACJA WEWNĘTRZNA I MIĘDZYNARODOWA POLSKI W LATACH 1921-1926 Spuścizna po zaborcach: dewastacja ekonomiczna ziem polskich; zniszczenia we wszystkich dziedzinach gospodarki, przemyśle, rolnictwie, hodowli, leśnictwie, kolejnictwie, chroniczny brak surowców. Terytorium i ludność odrodzonej Polski, struktura narodowościowa i społeczna mieszkańców. Polityka zagraniczna. Narastający kryzys ekonomiczny i polityczny- reformy społeczno-gospodarcze Władysława Grabskiego; pogarszająca się sytuacja polityczna i międzynarodowa Polski (1925). Na drodze do zamachu majowego. 4 UKSZTAŁTOWANIE SIĘ SYSTEMU DEMOKRACJI PARLAMENTARNEJ (1921-1926) Czołowe partie i stronnictwa w państwie. Konstytucja "marcowa" 1921 r. Wybory do Sejmu i Senatu w 1922 r. i ich rezultaty. Wybór prezydenta R.P. w osobie prof. Gabriela Narutowicza i jego zabójstwo. Ostra walka polityczna stronnictw i partii na forum Sejmu i w mediach prasowych 5 ZAMACH "MAJOWY" 1926 R. MARSZAŁKA JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO I RZĄDY SANACJI DO 1935 R. Przebieg przewrotu "majowego" i jego następstwa. "Pomajowy system rządzenia": nowela konstytucyjna z 2 VIII 1926 r i jej skutki; reformy wojskowe; stronnictwa polityczne wobec rządów pomajowych. Pomyślna koniunktura gospodarcza i dążenia integracyjne rządu. Zaostrzenie konfliktu między rządem a sejmem: walka polityczna w Sejmie II kadencji (1928-1930); powstanie bloku centrum i lewicy (Centrolewu) i jego walka z władzą sanacyjną. Światowy kryzys ekonomiczny lat 1929-1933 i jego skutki ekonomiczno- społeczne dla Polski. Reformy społeczno- polityczne rządu w latach 1932-1933. Polityka zagraniczna w okresie kryzysu. Ewolucja układu sił politycznych w Polsce w latach 1931-1934. Konstytucja "kwietniowa" 1935r. 4 / 8
NUMER OPIS ZAGADNIENIA FORMA ZAJĘĆ ILOŚĆ GODZIN 6 POLSKA POD RZĄDAMI SANACJI PO ŚMIERCI JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO (1935-1939) Dekompozycja obozu rządzącego po śmierci Marszałka. Walka z opozycją. Ruchy masowe lat 1936-1937. Zaostrzenie się sytuacji międzynarodowej i polityka zagraniczna Polski w ostatnich latach pokoju. Próba konsolidacji obozu rządzącego, wykrystalizowanie się dwóch głównych ośrodków obozu: pierwszy związany z osobą prezydenta Ignacego Mościckiego (Grupa Zamkowa), drugi skupiony wokół Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, gen. Edwarda Rydza- Śmigłego. Powstanie Obozu Zjednoczenia Narodowego. Próby nakręcania koniunktury gospodarczej. Program gospodarczy Eugeniusza Kwiatkowskiego- Plan Czteroletni, budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP), Plan perspektywiczny, Plan trzyletni, Bilans gospodarczy dwudziestolecia. 7 POLSKA W LATACH DRUGIEJ WOJNY ŚWIATOWEJ (1939-1945) Agresja Niemiec na Polskę 1 IX 1939- międzynarodowe przesłanki tej agresji. Zarys działań wojennych po 17 IX 1939. Wkroczenie Armii Czerwonej na wschodnie ziemie Rzeczypospolitej. Ewakuacja Rządu polskiego za granicę i koniec walk. Polityka władz niemieckich wobec ziem polskich pod okupacją Rzeszy i terenów polskich wcielonych do Niemiec, eksterminacja ludności polskiej i żydowskiej. Polityka ZSRR wobec zajętych wschodnich obszarów RP oraz eksterminacyjna polityka wobec polskiej ludności tych ziem. Utworzenie rządu polskiego pod prezydencją gen. W.Sikorskiego i jego wysiłki na rzecz utworzenia Armii Polskiej na obczyźnie. Ruch oporu w Polsce przeciwko okupantom niemieckim. Polacy w podziemiu i na frontach II WŚ. 8 WIELKIE MOCARSTWA WOBEC POLSKI PODCZAS II WŚ Stosunek Francji i Wielkiej Brytanii do Polski po kampanii wrześniowej (1939-40). Stosunek ZSRR wobec Polski (1939-41) Stany Zjednoczone wobec Polski (1939-41) Sprawa Polska w konferencjach "Wielkiej Trójki" (Teheran, Jałta, Poczdam) w latach 1943-45 9 POWOJENNA POLSKA: KSZTAŁT TERYTORIALNY, LUDNOŚĆ, POTENCJAŁ EKONOMICZNY, WŁADZA POLITYCZNA. Walka o kształt ustrojowy państwa polskiego: Rząd Polski na emigracji, a kształtujące się organa "władzy ludowej" w Polsce- Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Ustalenia zachodniej i północnej granicy państwa. Strefy wojenne Polski: terytorium, ludność, wyniszczenie gospodarki. Pierwszy okres odbudowy i pierwsze reformy "władzy ludowej". 10 SYSTEM POLITYCZNY W POLSCE PO 1945 ROKU. Wysiłki na rzecz zniszczenia i wyeliminowania ze sceny politycznej Polskiego Stronnictwa Ludowego kierowanego przez Stanisława Mikołajczyka, Monopolizacja władzy politycznej przez Polską Partię Robotniczą- dążenia do podporządkowania Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego swej hegemonii. Referendum "3x tak" (VI 1946) jako czynnik ugruntowania przewagi PPR i stronnictw sojuszniczych nad stronnictwem Mikołajczyka. Przekształcenie PKWN w Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Sfałszowanie wyników wyborów do Sejmu Ustawodawczego w styczniu 1947 r. i jego skutki. 5 / 8
NUMER OPIS ZAGADNIENIA FORMA ZAJĘĆ ILOŚĆ GODZIN 11 GENEZA STALINIZMU, ZAKRES I FORMY UZALEŻNIENIA OD ZSRR. SPOŁECZEŃSTWO A WŁADZA. Dalsze naciski komunistów polskich w kierunku monopolizacji władzy w kraju w postaci podporządkowania i hegemonii nad istniejącymi w Polsce stronnictwami. Presja na przyspieszenie zjednoczenia ruchu robotniczego i chłopskiego. Powołanie do życia z inicjatywy Józefa Stalina Biura Informacyjnego Partii Komunistycznych dla kierowania ruchem komunistycznym po linii interesów ZSRR. Ustawa Sejmu o tzw "Małej konstytucji" na okres przejściowy. Powstanie PZPR z połączenia PPR z PPS, jako stalinowskiej partii nowego typu. 12 NARASTANIE OPOZYCJI POLITYCZNEJ PRZECIWKO "WŁADZY LUDOWEJ" W POLSCE (1956-1989) Walka zbrojnego podziemia z "władzą ludową" w latach czterdziestych XX w. Kryzysy polityczne w PRL, Październik 1956 i jego skutki, Marzec 1968 i Grudzień 1970. Kryzysy polityczne w PRL: Sierpień 1980, Grudzień 1981. Opozycja, formy walki, przemiany. Rola Kościoła Katolickiego 13 NSZZ "SOLIDARNOŚĆ" I PRZEMIANY LAT OSIEMDZIESIĄTYCH XX WIEKU. Geneza "Solidarności": formy walki opozycyjnej przeciwko "władzy ludowej" przed 1980 r.; fala strajkowa w kraju w 1980; postawa władz partyjnopaństwowych; strajk w Stoczni Gdańskiej, ukonstytuowanie się Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Postulaty strajkowe MKS w Gdańsku. Strajk w Szczecinie i ukształtowanie się Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Rozmowy Komisji Rządowych ze strajkującymi w Gdańsku i Szczecinie. Zawarcie porozumień i uzyskanie zgody władz na powstanie NSZZ "Solidarnośc". 14 STAN WOJENNY W POLSCE (1981-1983) Rozwój sytuacji w kraju w kierunku konfrontacji. Spiętrzenie fali strajkowej. Prowokacje strony rządowej. Przygotowania dla wprowadzenia stanu wojennego. Nieudana próba mediacji Kościoła. Obrady Komisji Krajowej "Solidarności" w Radomiu i Gdańsku. Konsultacje gen. Wojciecha Jaruzelskiego z marszałkiem ZSRR Kulikowem w sprawie stanu wojennego. Wprowadzenie stanu wojennego na terenie całego kraju przez gen Wojciecha Jaruzelskiego. Kontrowersje wokół wprowadzenia stanu wojennego: opinie historyków, argumenty za wprowadzeniem stanu wojennego, argumenty pzeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. Akty prawne dotyczące stanu wojennego. 15 POCZĄTKI TRANSFORMACJI USTROJOWEJ W POLSCE Obrady "Okrągłego Stołu" i sukces opozycji solidarnościowej w wyborach do Sejmu w czerwcu 1989 pierwszym sygnałem do dalszych przemian ustrojowych w Polsce. Nowelizacja konstytucji na sesji sejmowej '89, przywrócenie dawnej nazwy państwa Rzeczpospolita Polska, przywrócenie historycznego polskiego godła "Orła w koronie", samorozwiązanie PZPR (styczeń 1990) przystąpienie przez pierwszy niekomunistyczny rząd Tadeusza Mazowieckiego do przeprowadzenia zasadniczej reformy państwa, jego ustroju politycznego oraz struktury gospodarczej. 6 / 8
Warunki zaliczenia WYKŁADY FORMA ZALICZENIA WAGA FORMY ZALICZENIA Egzamin (tylko dla wykładów) 45 Obecność na zajęciach 10 Zaliczenie 45 Metody nauczania wykład case studies, dyskusja problemowa, ćwiczenia praktyczne, praca w grupach. projekty Literatura przedmiotu (obowiązkowa) A. Czubiński. Historia Polski XX wieku 2003 A.Dudek. Historia polityczna Polski 1989-2005 2007 A. Friszke. Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989 2003 W.Roszkowski. Historia Polski 1914-2005 2006 A.Paczkowski. Pół wieku dziejów Polski (1939-1989) 1995 Literatura przedmiotu (uzupełniająca) W.Borodziej, A.Chmielarz, A.Friszke, A.K.Kunert. Polska podziemna 1939-1945 1995 M.K.Kamiński, Zacharias M.J.. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939 1998 J.Karski. Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919-1945. Od Wersalu do Jałty 1992 J.Wojtasik, M.Wrzosek. Od Sejmu Niemego do Konferencji Poczdamskiej. Z politycznych i wojskowych dziejów Polski (1717-1945) 2002 A.Garlicki. Józef Piłsudski 1867-1935 1988 7 / 8
Odniesienie efektów kształcenia do efektów kierunkowych, treści kształcenia, metod weryfikacji TREŚCI (NAUCZANIA) ODNIESIENIE DANEGO EFEKTU DO METODY WERYFIKACJI WIEDZA P_W1 POL1A_W01 POL1A_W02 POL1A_W15 POL1A_W16 POL1A_W18 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 aktywny udział w dyskusji Egzamin pisemny TREŚCI (NAUCZANIA) ODNIESIENIE DANEGO EFEKTU DO METODY WERYFIKACJI UMIEJĘTNOŚCI P_U1 POL1A_U10 POL1A_U11 POL1A_U12 POL1A_U13 POL1A_U14 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 aktywny udział w dyskusji egzamin pisemny TREŚCI (NAUCZANIA) ODNIESIENIE DANEGO EFEKTU DO METODY WERYFIKACJI KOMPETENCJE SPOŁECZNE P_K1 POL1A_K01 POL1A_K06 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 aktywny udział w dyskusji Egzamin pisemny 8 / 8