Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu 32-300 Olkusz ul. Minkiewicza 2 MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE OLKUSKIM W 2015 ROKU Olkusz 2016
SPIS TREŚCI Wstęp... 2 Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy... 4 Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych... 7 Analiza umiejętności i uprawnień... 10 Analiza rynku edukacyjnego... 13 Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych... 13 Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych... 14 Analiza lokalnego rynku pracy na bazie badania kwestionariuszowego... 17 Prognoza lokalnego rynku pracy... 31 Podsumowanie... 37 Informacja sygnalna... 39 Spis tabel... 40 Spis rysunków... 41 Załącznik 1. Rynek pracy... 42 Załącznik 2. Rynek edukacyjny... 47 1
WSTĘP Podstawą prawną sporządzenia niniejszego raportu jest Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku, o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2016 poz. 645 z późn. zm.) zgodnie z którą, prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Raport został stworzony w oparciu o zalecenia metodyczne przygotowane w ramach projektu Opracowanie nowych zaleceń metodycznych prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy, zamieszczone na stronie www.mz.praca.gov.pl. Główne źródła danych wykorzystane w niniejszym raporcie to dane z systemu Syriusz, dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN, wyniki badania ofert pracy w Internecie oraz wyniki badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw. Podstawowe mierniki, jakie zastosowano w monitoringu do określenia deficytu bądź nadwyżki to: wskaźnik dostępności ofert pracy, wskaźnik długotrwałego bezrobocia, wskaźnik płynności bezrobotnych. Zmienne, jakie zostały wykorzystane do budowy wymienionych wskaźników to: k B t średniomiesięczna liczba bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t, k średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t, O t B t k liczba zarejestrowanych bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t, DB t k liczba długotrwale bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t, NB t k napływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t, OB t k odpływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t. Wskaźnik dostępności ofert pracy obliczony został według wzoru: B / O t k = B k t Miernik informuje o dostępności ofert pracy dla bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów. Im wyższa jego wartość, tym niższa dostępność ofert pracy, czyli mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w danej grupie zawodów. Wartość wskaźnika można interpretować, jako przeciętną liczbę osób bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. k O t k Wskaźnik długotrwałego bezrobocia obliczony został według wzoru: WDB t = DB t k * 100 Miernik informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika, tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. B t k 2
Wskaźnik płynności bezrobotnych został obliczony według wzoru: WPB t k = OB t k Miernik informuje o tym, jaki jest kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów. Wartość miernika równa 1 oznacza, że odpływ bezrobotnych jest równy napływowi, przez co ich liczba nie ulega zmianie. Wartość miernika mniejsza od 1 oznacza, że napływ przewyższa odpływ, co świadczy o wzroście liczby bezrobotnych. Z kolei wartość miernika większa od 1 oznacza, że odpływ przewyższa napływ, zatem nastąpił spadek liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów. NB t k 3
ANALIZA OGÓLNEJ SYTUACJI NA RYNKU PRACY Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Olkuszu na koniec grudnia 2015 roku wyniosła 5740 osób, co stanowi o 725 osób mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. Stopa bezrobocia na koniec grudnia 2015 roku wyniosła 12,2%. Dokonując analizy liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiecie olkuskim według elementarnych grup zawodów (stan na koniec grudnia 2015 roku), dostrzega się, że największa liczba bezrobotnych zarejestrowana była w grupie następujących zawodów: Sprzedawcy sklepowi /ekspedienci (442), Gospodarze budynków (169), Ślusarze i pokrewni (150). Największy napływ osób bezrobotnych w 2015 roku miał miejsce w przypadku Sprzedawców sklepowych/ekspedientów (526), Ręcznych pakowaczy i znakowaczy (184), Gospodarzy budynków (175). W celu identyfikacji grup zawodów, w których występuje największy odsetek osób długotrwale bezrobotnych, analizie poddano wskaźnik długotrwałego bezrobocia. Wspomniany wskaźnik informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w danej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika, tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych. W 2015 roku, w przypadku 48 elementarnych grup zawodów, wskaźnik długotrwałego bezrobocia wyniósł 100%, co oznacza, że każdy bezrobotny w danej grupie jest długotrwale bezrobotnym. Zawody, przy których odnotowano 100% wskaźnik długotrwałego bezrobocia to: Kierownicy do spraw budownictwa, Matematycy, aktuariusze i statystycy, Inżynierowie elektrycy, Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży, Dietetycy i specjaliści do spraw żywienia, Audiofonolodzy i logopedzi, Nauczyciele kształcenia zawodowego, Nauczyciele szkół specjalnych, Specjaliści do spraw sprzedaży z dziedziny technologii teleinformatycznych, Specjaliści do spraw sieci komputerowych, Dziennikarze, Operatorzy urządzeń do spalania odpadów, uzdatniania wody i pokrewni, Kontrolerzy (sterowniczy) procesów przemysłowych gdzie indziej niesklasyfikowani, Piloci statków powietrznych i personel pokrewny, Technicy analityki medycznej, Technicy medyczni i dentystyczni, Pracownicy do spraw kredytów, pożyczek i pokrewni, Funkcjonariusze celni i ochrony granic, Funkcjonariusze służby więziennej, Średni personel w zakresie działalności artystycznej i kulturalnej gdzie indziej niesklasyfikowany, Maszynistki i operatorzy edytorów tekstu, Windykatorzy i pokrewni, Planiści produkcyjni, Technicy archiwiści i pokrewni, Przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek, Właściciele sklepów, Agenci sprzedaży bezpośredniej, Sprzedawcy w stacji paliw, Opiekunowie dziecięcy, Pracownicy domowej opieki osobistej, Rolnicy upraw polowych, Sadownicy, Robotnicy leśni i pokrewni, Robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani, Szklarze, Takielarze i monterzy konstrukcji linowych, Jubilerzy, złotnicy i pokrewni, Rękodzielnicy wyrobów z drewna i pokrewnych materiałów, Obuwnicy i pokrewni, Operatorzy maszyn tkackich i dziewiarskich, Maszyniści kotłów parowych i pokrewni, Operatorzy innych maszyn i urządzeń przetwórczych gdzie indziej niesklasyfikowani, Marynarze i pokrewni (z wyłączeniem sił zbrojnych), Pozostali pracownicy zajmujący się sprzątaniem, Robotnicy wykonujący prace proste w ogrodnictwie i sadownictwie, Pracownicy świadczący usługi na ulicach, Zamiatacze i pokrewni, Gońcy, bagażowi i pokrewni. Analizie poddano także wskaźnik płynności bezrobotnych, który wskazuje na kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w danej grupie zawodów. Wskaźnik liczony jest jako stosunek odpływu osób bezrobotnych w danej grupie zawodów w 2015 roku, do ich napływu. Wartość wskaźnika większa od 1 oznacza, że odpływ przewyższa napływ, co wskazuje na spadek bezrobotnych w danym zawodzie. Natomiast wartość wskaźnika mniejsza od 1 oznacza, że napływ przewyższa odpływ, zatem dostrzega 4
się wzrost liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów. Najwyższe wartości wskaźnika płynności bezrobotnych w 2015 roku odnotowano w przypadku następujących grup zawodów: Programiści aplikacji (3,00), Adwokaci, radcy prawni i prokuratorzy (3,00), Robotnicy czyszczący konstrukcje budowlane i pokrewni (3,00), Gońcy, bagażowi i pokrewni (3,00), Pośrednicy handlowi (2,67), Technicy leśnictwa (2,50), Mechanicy precyzyjni (2,50), Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni (2,25), Drukarze (2,25), Kierownicy do spraw badań i rozwoju, Audiofonolodzy i logopedzi (2,00), Piloci statków powietrznych i personel pokrewny (2,00), Pracownicy do spraw kredytów, pożyczek i pokrewni (2,00), Średni personel z dziedziny prawa i pokrewny (2,00), Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej (2,00), Właściciele sklepów (2,00), Pracownicy domowej opieki osobistej (2,00), Tynkarze i pokrewni (2,00), Konstruktorzy i krojczowie odzieży (2,00), Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów cementowych, kamiennych i pokrewni (2,00). Najmniejsze wartości wskaźnika płynności bezrobotnych w 2015 roku odnotowano z kolei w zawodach: Żołnierze szeregowi (0,00), Kierownicy do spraw finansowych (0,00), Farmaceuci specjaliści (0,00), Optometryści (0,00), Mistrzowie produkcji w budownictwie (0,00), Technicy nauk biologicznych (z wyłączeniem nauk medycznych) (0,00), Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych (0,00), Agenci i administratorzy nieruchomości (0,00), Pracownicy lombardów i instytucji pożyczkowych (0,00), Operatorzy centrali telefonicznych (0,00), Pracownicy działów kadr (0,00), Opiekunowie zwierząt domowych i pracownicy zajmujący się zwierzętami (0,00), Strażacy (0,00), Rolnicy upraw mieszanych (0,00), Rzemieślnicy gdzie indziej niesklasyfikowani (0,00), Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna (0,00), Operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu i innych surowców (0,00), Ładowacze nieczystości (0,00). W tabeli 1 zaprezentowano wskaźnik zróżnicowania ofert pracy według wielkich grup zawodów. W pierwszej kolejności dokonano kalkulacji wskaźników struktury ofert pracy, które stanowią iloraz przeciętnej liczby ofert pracy w grupie zawodów k do całkowitej liczby ofert pracy w danym okresie sprawozdawczym. W następnej kolejności wyliczone zostały wskaźniki zróżnicowania struktury ofert pracy, których budowa opiera się na porównaniu i wyliczeniu relacji wskaźnika struktury ofert pracy w PUP i wskaźnika struktury ofert pracy w Internecie. Wskaźnik zróżnicowania ofert pracy został obliczony według poniższego wzoru: WNO k t = WSO k t,pup k, WSO t,inter. gdzie: k wskaźnik struktury ofert pracy w PUP, WSO t,pup k WSO t,inter. wskaźnik struktury ofert pracy w Internecie. Wartość wskaźnika zróżnicowania ofert pracy mniejsza od 1 oznacza grupę zawodów, w której oferty pracy są zgłaszane przede wszystkim poza PUP, co oznacza, że pracodawcy znacznie częściej oferują pracę za pośrednictwem portali internetowych dla tych zawodów. Wartość wskaźnika większa od 1 oznacza natomiast grupę zawodów, w której oferty pracy są zgłaszane przede wszystkim do PUP, czyli pracodawcy znacznie częściej poszukują pracowników za pośrednictwem PUP niż w Internecie. Na podstawie danych zawartych w tabeli 1, do grupy zawodów, które przede wszystkim zgłaszane są poza PUP zalicza się: specjalistów, techników i inny średni personel. 5
Tabela 1. Oferty pracy w 2015 roku Nazwa wielkiej grupy zawodów CBOP (PUP+OHP+EURES) Internet Razem w liczbach bezwzględnych Ogółem 3057 106 3163 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI 5 1 6 URZĘDNICY I KIEROWNICY SPECJALIŚCI 149 59 208 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 261 26 287 PRACOWNICY BIUROWI 491 3 494 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 758 2 760 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 13-13 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 412-412 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 205-205 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 763 15 778 wskaźnik struktury według źródeł PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI 83,33% 16,67% 100% URZĘDNICY I KIEROWNICY SPECJALIŚCI 71,63% 28,37% 100% TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 90,94% 9,06% 100% PRACOWNICY BIUROWI 99,39% 0,61% 100% PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 99,74% 0,26% 100% ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 100,00% - 100% ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 100,00% - 100% OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 100,00% - 100% PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 98,07% 1,93% 100% PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 83,33% 16,67% 100% Wskaźnik wskaźnik struktury wg grup w poszczególnych źródłach zróżnicowania (PUP vs. Internet) Ogółem 100% 100% - PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI 0,16% 0,94% 0,17 URZĘDNICY I KIEROWNICY SPECJALIŚCI 4,87% 55,66% 0,09 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 8,54% 24,53% 0,35 PRACOWNICY BIUROWI 16,06% 2,83% 5,68 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 24,80% 1,89% 13,14 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 0,43% - - ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 13,48% - - OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 6,71% - - PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 24,96% 14,15% 1,76 6
RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W niniejszym podrozdziale zaprezentowano ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie olkuskim w 2015 roku. Zawody deficytowe zostały zdefiniowane jako te, dla których liczba ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych, odsetek osób długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w 2015 roku. Do zawodów maksymalnie deficytowych, tzn. takich, które wyróżniają się brakiem osób bezrobotnych, zaliczono następujące grupy zawodów: Asystenci nauczycieli; Administratorzy systemów komputerowych; Pomocnicy biblioteczni; Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin; Sekretarze prawni. Do grupy zawodów deficytowych zaliczono z kolei: robotników pracujący przy przeładunku towarów; pracowników centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center); pielęgniarki z tytułem specjalisty; pracowników przy pracach przygotowawczych do druku. W tabeli 2 zaprezentowano listę zawodów deficytowych wraz ze wskaźnikiem dostępności ofert pracy (B/ O t k ). Wartość wskaźnika mniejsza od 1 oznacza, że przeciętnie każdy bezrobotny z danej elementarnej grupy zawodów ma szansę znaleźć pracę, bowiem liczba dostępnych ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych. Tabela 2. Ranking elementarnych grup zawodów maksymalnie deficytowych i deficytowych w 2015 roku MAKSYMALNY DEFICYT* Kod Elementarna grupa zawodów Liczba dostępnych ofert pracy (O t k ) Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+ EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 5312 Asystenci nauczycieli 2 59,09 59,09 2522 Administratorzy systemów komputerowych 1-0,00 4411 Pomocnicy biblioteczni 0 60,00 60,00 8112 Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej 0 0,00 0,00 kopalin 3342 Sekretarze prawni 0 75,00 75,00 DEFICYT Kod Elementarna grupa zawodów B tk O tk B/ O t k WDB t k WPB t k 4222 Pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center) 2222 Pielęgniarki z tytułem specjalisty 7321 Pracownicy przy pracach przygotowawczych do druku *W przypadku maksymalnego deficytu liczba bezrobotnych równa jest zero. Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+ EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 0,42 5,00 0,08 0,00 1,00-0,00 0,08 0,67 0,12 - - 0,00 0,00 0,67 1,25 0,53-1,00 0,00 0,00 Zawody nadwyżkowe zostały zdefiniowane jako zawody, dla których liczba ofert pracy jest niższa niż liczba bezrobotnych, występuje relatywnie wysoki odsetek długotrwale bezrobotnych, a napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w analizowanym okresie. Do zawodów maksymalnie nadwyżkowych, czyli takich, dla których nie zgłoszono żadnej oferty pracy w 2015 roku, zaliczono następujące grupy zawodów: Kierownicy w instytucjach usług wyspecjalizowanych gdzie indziej 7
niesklasyfikowani; Szyldziarze, grawerzy i zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni; Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów; Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży; Kierownicy do spraw logistyki i dziedzin pokrewnych; Marynarze i pokrewni (z wyłączeniem sił zbrojnych). Zawody nadwyżkowe w 2015 roku w powiecie olkuskim to z kolei: Murarze i pokrewni; Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów; Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna; Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaży; Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni; Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej niesklasyfikowani; Konduktorzy i pokrewni; Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji; Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych; Monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych; Monterzy izolacji; Dekarze; Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości. W tabeli 3 zaprezentowano listę zawodów nadwyżkowych wraz ze wskaźnikiem dostępności ofert pracy (B/ O t k ). Im wyższa wartość wskaźnika, tym mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w danej elementarnej grupie zawodów. Tabela 3. Ranking elementarnych grup zawodów maksymalnie nadwyżkowych i nadwyżkowych w 2015 roku MAKSYMALNA NADWYŻKA* Kod Elementarna grupa zawodów Liczba bezrobotnych 1349 Kierownicy w instytucjach usług wyspecjalizowanych gdzie indziej niesklasyfikowani 9 7316 Szyldziarze, grawerzy i zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni 8 7318 Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów 5 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 3 1324 Kierownicy do spraw logistyki i dziedzin pokrewnych 2 8350 Marynarze i pokrewni (z wyłączeniem sił zbrojnych) 2 NADWYŻKA Kod Elementarna grupa zawodów B tk O tk B/ O t k WDB t k WPB t k Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+ EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 7112 Murarze i pokrewni 108,5 0,75 144,67 72,48 0,87 44,44 44,44 0 8331 Kierowcy autobusów i 9,92 0,08 119,00 71,43 0,91 0,00 0,00 motorniczowie tramwajów 7523 Ustawiacze i operatorzy 3,50 0,08 42,00 75,00 0,00 100,00 0,00 maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna 1221 Kierownicy do spraw 6,50 0,17 39,00 71,43 0,86 50,00 0,00 marketingu i sprzedaży 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, 3,00 0,08 36,00 75,00 0,75 0,00 0,00 muzeów, informacji naukowej i pokrewni 3119 Technicy nauk fizycznych i 23,50 0,75 31,33 81,82 0,88 33,33 22,22 technicznych gdzie indziej niesklasyfikowani 5112 Konduktorzy i pokrewni 4,08 0,17 24,50 66,67 0,25 50,00 50,00 2221 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 8342 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 7422 Monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych 17,58 0,92 19,18 72,22 0,92 9,09 9,09 9,92 0,67 14,87 80,00 0,80 37,50 12,50 5,50 0,50 11,00 66,67 0,80 50,00 50,00 8
7124 Monterzy izolacji 5,33 0,58 9,14 66,67 0,91 57,14 57,14 7121 Dekarze 10,92 2,42 4,52 90,00 0,89 17,24 6,90 4311 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości *W przypadku maksymalnej nadwyżki liczba ofert pracy równa jest zero. 10,92 3,00 3,64 75,00 0,90 66,67 66,67 9
ANALIZA UMIEJĘTNOŚCI I UPRAWNIEŃ Zgodnie z obowiązującą metodologią prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, niniejszy rozdział prezentuje porównanie umiejętności i uprawnień wymaganych w ofertach pracy (zgłaszanych do PUP, zamieszczanych w Internecie oraz w BIP 1 ) z uprawnieniami posiadanymi przez bezrobotnych (zgłaszanych do PUP). Celem przeprowadzonej analizy jest wskazanie niedopasowań w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej. Zestawienie popytu i podaży na umiejętności i uprawnienia w podziale na wielkie grupy zawodów, pozwoliło określić, czy cechy posiadane przez bezrobotnych w danych grupach zawodów są poszukiwane przez pracodawców w ofertach pracy. Jeśli większość umiejętności i uprawnień, które najczęściej posiadają bezrobotni pokrywają się z tymi, które występują po popytowej stronie rynku pracy to można wysnuć wniosek o równowadze na rynku pracy w tym zakresie. Natomiast, gdy w wyniku przeprowadzonej analizy umiejętności i uprawnienia poszukiwane przez pracodawców w ofertach pracy są zupełnie inne, niż te posiadane przez bezrobotnych w danej grupie zawodów można wysnuć wniosek o niedopasowaniu struktury kwalifikacyjno-zawodowej na badanym rynku pracy. Tabela 4. Umiejętności i uprawnienia według wielkich grup zawodów w 2015 roku Kod 1 Wielka grupa zawodów PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 2 SPECJALIŚCI 3 4 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI STRONA PODAŻOWA RYNKU PRACY Umiejętności posiadane przez bezrobotnych Odsetek bezrobotnych (%)* STRONA POPYTOWA RYNKU PRACY Umiejętności wymagane w ofertach pracy Odsetek ofert pracy (%)** Czytanie ze zrozumieniem i pisanie Komunikacja ustna/ 1,96 tekstów w języku polskim komunikatywność 100,00 Obsługa, montaż i naprawa Obsługa komputera i 1,96 urządzeń technicznych wykorzystanie Internetu 100,00 Planowanie i organizacja pracy Planowanie i organizacja 1,96 własnej pracy własnej 100,00 Sprawność psychofizyczna i Przedsiębiorczość, 1,96 psychomotoryczna inicjatywność, kreatywność 100,00 Wykonywanie obliczeń 1,96 Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 100,00 Wyszukiwanie informacji, Czytanie ze zrozumieniem i pisanie 1,27 analiza i wyciąganie tekstów w języku polskim wniosków 35,59 Czytanie ze zrozumieniem i Obsługa komputera i wykorzystanie 1,11 pisanie tekstów w języku Internetu polskim 20,34 Planowanie i organizacja pracy Komunikacja ustna/ 1,11 własnej komunikatywność 20,34 Współpraca w zespole 1,11 Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 20,34 Sprawność psychofizyczna i Planowanie i organizacja 0,95 psychomotoryczna pracy własnej 15,25 Sprawność psychofizyczna i Komunikacja ustna/ 1,32 psychomotoryczna komunikatywność 38,46 Obsługa komputera i wykorzystanie Planowanie i organizacja 1,03 Internetu pracy własnej 34,62 Współpraca w zespole 1,03 Znajomość języków obcych 26,92 Planowanie i organizacja pracy własnej 0,73 Wywieranie wpływu 11,54 Wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,59 Współpraca w zespole 7,69 Sprawność psychofizyczna i Komunikacja ustna/ 1,55 psychomotoryczna komunikatywność 33,33 1 Biuletyn Informacji Publicznej 10
Kod 5 6 7 8 9 Wielka grupa zawodów PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE STRONA PODAŻOWA RYNKU PRACY Umiejętności posiadane przez bezrobotnych Odsetek bezrobotnych (%)* STRONA POPYTOWA RYNKU PRACY Umiejętności wymagane w ofertach pracy Odsetek ofert pracy (%)** Obsługa komputera i wykorzystanie Obsługa komputera i 1,03 Internetu wykorzystanie Internetu 33,33 Planowanie i organizacja pracy Obsługa, montaż i naprawa 1,03 własnej urządzeń technicznych 33,33 Komunikacja ustna/ Sprawność psychofizyczna i 0,77 komunikatywność psychomotoryczna 33,33 Współpraca w zespole 0,77 Współpraca w zespole 33,33 Współpraca w zespole 2,34 Komunikacja ustna/ komunikatywność 50,00 Sprawność psychofizyczna i Obsługa komputera i 1,39 psychomotoryczna wykorzystanie Internetu 50,00 Komunikacja ustna/ komunikatywność 0,69 Wywieranie wpływu 50,00 Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,69 - - Wykonywanie obliczeń 0,61 - - Współpraca w zespole 5,00 - - Komunikacja ustna/ komunikatywność 2,50 - - Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 2,50 - - Współpraca w zespole 2,47 - - Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 2,31 - - Obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 0,96 - - Planowanie i organizacja pracy własnej 0,48 - - Wykonywanie obliczeń 0,48 - - Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 1,79 - - Współpraca w zespole 1,79 - - Obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 0,89 - - Znajomość języków obcych 0,89 - - Obsługa komputera i wykorzystanie internetu 0,60 - - Współpraca w zespole 1,47 Obsługa komputera i wykorzystanie internetu 100,00 Sprawność psychofizyczna i Planowanie i organizacja 0,92 psychomotoryczna pracy własnej 100,00 Komunikacja ustna/ Sprawność psychofizyczna i 0,55 komunikatywność psychomotoryczna 100,00 Planowanie i organizacja pracy własnej 0,37 - - * Odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako iloraz stanu bezrobotnych z danym uprawnieniem w ramach wielkiej grupy zawodów do całkowitego stanu bezrobotnych w ramach wielkiej grupy zawodów. ** Odsetek ofert pracy liczony jest jako iloraz napływu ofert pracy, w których dana umiejętność lub uprawnienie jest wymagań do całkowitego napływu ofert pracy w ramach danej wielkiej grupy zawodów (PUP+Intemet). W niniejszym rozdziale zaprezentowano również analizę osób bezrobotnych bez zawodu. Spośród tej grupy osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Olkuszu (według stanu na koniec grudnia 2015 roku), największa liczba posiadała wykształcenie gimnazjalne i poniżej (352 osoby). Liczną grupę reprezentowały także osoby legitymujące się wykształceniem średnim ogólnokształcącym (229 11
osoby) bądź policealnym i średnim zawodowym (182 osoby). Uwzględniając strukturę osób bezrobotnych według poziomu ich wykształcenia, największy udział bezrobotnych bez zawodu dostrzega się w przypadku osób o wykształceniu średnim ogólnokształcącym (38,42%) oraz wśród osób o wykształceniu gimnazjalnym i poniżej (29,86%). Analizując strukturę bezrobotnych według typu ukończonej szkoły, największy udział bezrobotnych bez zawodu dostrzega się wśród osób, które ukończyły liceum ogólnokształcące (46,46%). Tabela 5. Bezrobotni bez zawodu w 2015 roku w tym bezrobotni bez Odsetek bezrobotnych Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem zawodu bez zawodu (%)* Ogółem 5 789 796 13,75% wg poziomu wykształcenia: gimnazjalne i poniżej 1 179 352 29,86% zasadnicze zawodowe 1 419 25 1,76% średnie ogólnokształcące 596 229 38,42% policealne i średnie zawodowe 1 739 182 10,47% wyższe 856 8 0,93% wg typu ukończonej szkoły: zasadnicza szkoła zawodowa 547 24 4,39% szkoła przysposabiająca do pracy 3 0 0,00% technikum 686 140 20,41% liceum ogólnokształcące 424 197 46,46% liceum profilowane 7 1 14,29% technikum uzupełniające - - - liceum uzupełniające - - - szkoła policealna 65 8 12,31% wyższa 679 7 1,03% brak danych źródłowych 3 378 419 12,40% *Odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako stosunek bezrobotnych bez zawodu wg stanu w końcu okresu do ogółu bezrobotnych w ramach danej analizowanej kategorii. 12
ANALIZA RYNKU EDUKACYJNEGO W niniejszej analizie rynku edukacyjnego zaprezentowano dane dotyczące liczby uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych oraz dane dotyczące absolwentów szkół. Prezentowana analiza powinna zostać wykorzystana do określenia kierunków szkoleń dla bezrobotnych oraz korekty poziomu i struktury kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym. Źródłem danych prezentowanych w niniejszej analizie jest System Informacji Oświatowej MEN. W celu identyfikacji typów szkół, których absolwenci mają trudności ze znalezieniem pracy, w analizie zaprezentowano wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów, liczony na podstawie poniższego wzoru: k WBA t = BA k k t / A t 1 * 100, gdzie: BA t k liczba bezrobotnych absolwentów według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan na koniec grudnia/maja k A t 1 liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych/wyższych według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) stan za poprzedni rok szkolny/akademicki. Wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów informuje, jaki odsetek absolwentów według typu szkoły stanowią bezrobotni absolwenci. Miernik przyjmuje wartości od 0% (brak bezrobotnych wśród absolwentów) do 100% (każdy absolwent jest zarejestrowany jako bezrobotny). Im niższa wartość wskaźnika, tym dany typ szkoły można uznać za bardziej dostosowany do potrzeb lokalnego rynku pracy, gdyż jego absolwenci znajdują zatrudnienie w ciągu 6 lub 11 miesięcy od ukończenia szkoły. ANALIZA UCZNIÓW OSTATNICH KLAS SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W tabeli 6 zaprezentowano zestawienie zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie olkuskim w 2015 roku wraz z liczbą uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych. Przyjmując, że uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych są potencjalnym zasobem siły roboczej, należy zauważyć, iż żadna z tych osób nie kształci się w zawodach deficytowych, przy czym 9 osób uczy się w zawodach nadwyżkowych (Murarze i pokrewni 9 osób). Tabela 6. Uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych według elementarnych grup zawodów deficytowych oraz nadwyżkowych w 2015 roku Zawody deficytowe Kod Elementarna grupa zawodów Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 2222 Pielęgniarki z tytułem specjalisty 0 2522 Administratorzy systemów komputerowych 0 3342 Sekretarze prawni 0 4222 Pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center) 0 4411 Pomocnicy biblioteczni 0 13
5312 Asystenci nauczycieli 0 7321 Pracownicy przy pracach przygotowawczych do druku 0 8112 Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin 0 Zawody nadwyżkowe Kod Elementarna grupa zawodów Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 1221 Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaży 0 1324 Kierownicy do spraw logistyki i dziedzin pokrewnych 0 1349 Kierownicy w instytucjach usług wyspecjalizowanych gdzie indziej 0 niesklasyfikowani 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 0 2221 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 0 3119 Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej niesklasyfikowani 0 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni 0 4311 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości 0 5112 Konduktorzy i pokrewni 0 7112 Murarze i pokrewni 9 7121 Dekarze 0 7124 Monterzy izolacji 0 7316 Szyldziarze, grawerzy i zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni 0 7318 Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów 0 7422 Monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych 0 7523 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna 0 8331 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 0 8342 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 0 8350 Marynarze i pokrewni (z wyłączeniem sił zbrojnych) 0 ANALIZA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH 14
W roku szkolnym 2013/2014, najliczniejszą grupę absolwentów według typu szkoły stanowili absolwenci liceum ogólnokształcącego (761 osoby). Liczba absolwentów zasadniczych szkół zawodowych wyniosła 73, z czego 39 osób zdało egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Liczba absolwentów technikum wyniosła z kolei 329 osób, z czego egzamin zdały 132 osoby. Porównując wskaźnik bezrobotnych wśród absolwentów według stanu na koniec grudnia 2014 roku i koniec maja 2015 roku dostrzega się spadek udziału bezrobotnych wśród ogółu absolwentów liceum ogólnokształcącego i technikum. Tabela 7. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 2015 roku Typ szkoły Liczba absolwentów w roku szkolnym poprzedzającym rok sprawozdawczy ogółem posiadający tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia roku poprzedniego stan na koniec maja roku Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia roku poprzedniego stan na koniec maja roku zasadnicza szkoła zawodowa 73 39 22 26 30,14% 35,62% szkoła przysposabiająca do pracy 11 0 1 0 9,09% technikum 329 132 95 32 28,88% 9,73% liceum ogólnokształcące 761 0 73 23 9,59% 3,02% liceum profilowane 0 0 liceum uzupełniające 0 0 0 0 szkoła policealna 11 3 14 19 127,27% 172,73% *Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. W 2015 roku, najliczniejszą grupę absolwentów według typu szkoły stanowili absolwenci liceum ogólnokształcącego (703 osób). Na podstawie wskaźnika frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów można wnioskować, iż typem szkoły najbardziej dostosowanym do potrzeb lokalnego rynku pracy jest liceum ogólnokształcące. Tabela 8. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 2015 roku (cd.) Typ szkoły Liczba absolwentów w roku szkolnym kończącym się w roku sprawozdawczym ogółem posiadający tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia roku Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia roku zasadnicza szkoła zawodowa 85 85 36 42,35% szkoła przysposabiająca do pracy 7 0 technikum 196 196 101 51,53% liceum ogólnokształcące 703 69 9,82% liceum profilowane 0 liceum uzupełniające 0 szkoła policealna 53 53 17 32,08% *Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. 15
16
ANALIZA LOKALNEGO RYNKU PRACY NA BAZIE BADANIA KWESTIONARIUSZOWEGO Niniejszy podrozdział zawiera analizę wyników badania przeprowadzonego wśród przedsiębiorstw, których siedziba znajduje się na terenie powiatu olkuskiego. Zakres przedmiotowy badania dotyczył przede wszystkim sytuacji na lokalnym rynku pracy w 2015 roku, jak również planowanych zmian w strukturze i wielkości zatrudnienia w roku 2016. Operatem losowania, jaki zastosowano w celu wytypowania jednostek do badania, jest Baza Jednostek Statystycznych (BJS), będąca bazą danych, której podstawą jest rejestr REGON, jednak w odróżnieniu od niego jest ona aktualizowana w oparciu o wyniki badań statystycznych oraz o informacje pochodzące ze źródeł administracyjnych. Wielkość próby do badania została wyznaczona w oparciu o poniższy wzór: n = P (1 P) e 2 P (1 P) Z2+ N gdzie: P oszacowana proporcja w populacji, e dopuszczalny błąd (zaleca się, aby błąd był nie większy niż 10%), n wielkość próby, N wielkość populacji, Z wartość Z wynikająca z przyjętego poziomu ufności (zakłada się przyjęcie 95% poziomu ufności, dla którego wartość Z=1,96)., Parametr P umożliwia określenie wielkości badanego zjawiska w populacji. Zgodnie z zaleceniami, parametr został przyjęty na poziomie 0,5, co umożliwia określenie tzw. maksymalnego błędu badania. W przypadku dopuszczalnego błędu badania (e), należało przyjąć wartość od 0 do 1, jako procent zakładanego błędu. Przykładowo, błąd w wysokości 0,1, czyli 10% informuje, że gdy odpowiedź na dane pytanie zaznaczy 20% respondentów, to prawdziwy odsetek odpowiedzi na nie może się różnić o +/- 10 pkt. proc. Badaniem kwestionariuszowym objęto łącznie 91 przedsiębiorstw, w tym: 51 mikroprzedsiębiorstw, zatrudniających do 9 pracowników, 32 małe przedsiębiorstwa, zatrudniające od 10 do 49 pracowników, 7 średnich przedsiębiorstw, zatrudniających od 50 do 249 pracowników, 1 duże przedsiębiorstwo, zatrudniające 250 i więcej pracowników. 17
W interpretacji wyników badania posłużono się m.in. wskaźnikiem zatrudnienia netto (WZ), który obliczony został na podstawie danych uzyskanych z pytania dotyczącego zmian w zatrudnieniu, jakie nastąpiły w badanych przedsiębiorstwach w bieżącym roku (tj. 2015). Wskaźnik wyznaczony został jako różnica frakcji odpowiedzi pozytywnych i negatywnych, na podstawie poniższego wzoru: WZ = ( P i=1 wp i a a wr i Pi S wp a P wp a a i=1 i wr i Ni i=1 i wr a i S i S wp a i gdzie: P liczba odpowiedzi pozytywnych, N liczba odpowiedzi negatywnych, S liczba obserwacji, i numer obserwacji, i=1,,s, wp i a waga próby dla i-tej obserwacji, wr i a waga rozmiaru dla i-tej obserwacji, P t wskazanie pozytywne dla i-tej obserwacji, N t wskazanie negatywne dla i-tej obserwacji, S t suma wszystkich wskazań dla i-tej obserwacji. i=1 wr i a S i ) 100, Ze względu na fakt, że liczba przedsiębiorstw wybranych do badania jest nieznaczna (mniejsza niż 100), podczas obliczeń wskaźnika zatrudnienia netto zastosowano wagę próby, przy czym zrezygnowano z wagi rozmiaru (przyjęto wartość wr i a =1). Dzięki zastosowaniu wagi próby, możliwe jest przedstawienie wniosków płynących z badania w odniesieniu do ogółu firm z terenu powiatu. Wprowadzenie wagi próby umożliwia skorygowanie struktury przedsiębiorstw wylosowanych do próby tak, aby była ona zbliżona do struktury zaobserwowanej w populacji. W celu zniwelowania różnic w rozkładzie cech w próbie w porównaniu do rozkładu cech w populacji poprzez nadanie wagi każdej obserwacji, zastosowano następujący wzór: wp a = P a P p a, p gdzie: P a - liczba podmiotów gospodarczych w zadanej klasie wielkości przedsiębiorstwa a w powiecie, P ogólna liczba podmiotów gospodarczych w powiecie, p a liczba podmiotów gospodarczych w próbie, p ogólna liczba podmiotów gospodarczych w próbie, a klasa wielkości przedsiębiorstwa (do 9 osób, od 10 do 49 osób, od 50 do 249 osób oraz 250 osób i więcej) 2. 2 Dane odnośnie liczby podmiotów gospodarczych w uwzględnieniem klasy wielkości przedsiębiorstwa pochodzą z zasobów informacyjnych GUS. 18
8,98% 0,86% do 9 osób Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych Uwzględniając odpowiednio nadane wagi rozmiaru próby, największy odsetek stanowiły podmioty zatrudniające do 9 pracowników (45,84%) oraz od 10 do 49 pracowników (44,32%). Na kolejnej pozycji uplasowały się przedsiębiorstwa, w których wielkość zatrudnienia wynosi od 50 do 249 pracowników (8,98%). Najmniej liczne były z kolei podmioty zatrudniające 250 pracowników i więcej (0,86%). Rysunek 1. Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników od 10 do 49 osób 44,32% 45,84% od 50 do 249 osób powyżej 250 osób Analizując podmioty pod względem rodzaju prowadzonej działalności, dostrzega się dominację przedsiębiorstw zajmujących się handlem; naprawą pojazdów samochodowych; transportem i gospodarką magazynową; zakwaterowaniem i gastronomią; informacją i komunikacją (sekcje: G, H, I, J) 39,17% oraz świadczeniem pozostałych usług (sekcje: M, N, O, P, Q, R, S, T, U) 37,99%. Szczegółową strukturę podmiotów gospodarki narodowej według rodzaju prowadzenia działalności, po nadaniu stosownych wag, zaprezentowano na rys. 2. Rysunek 2. Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja (sekcje: G, H, I, J) 39,17% pozostałe usługi (sekcje: M, N, O, P, Q, R, S, T, U) 37,99% przemysł i budownictwo (sekcje: B, C, D, E, F) 21,94% działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości (sekcje: K, L) 0,90% 19
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że wielkość zatrudnienia w przypadku 73,34% podmiotów gospodarczych funkcjonujących w powiecie olkuskim nie uległa zmianie w 2015 roku. 25,37% podmiotów zwiększyło zatrudnienie w analizowanym okresie, a 1,28% je zmniejszyło. Rysunek 3. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015 roku 25,37% nie zmieniło się 1,28% 73,34% zmniejszyło się zwiększyło się W przypadku przedsiębiorstw, które dokonały redukcji personelu w 2015 roku, był to spadek mieszczący się w przedziale 1-10%. Wśród przedsiębiorstw, w których nastąpił wzrost zatrudnienia, najczęściej był to wzrost o 1-10% bądź 11-20%. Szczegółowy rozkład odpowiedzi zaprezentowano na rysunku 4. Rysunek 4. Struktura zmian w zatrudnieniu w badanych przedsiębiorstwach w 2015 roku nie zmieniło się 73,34% zmniejszyło się: 1-10% 1,28% zwiększyło się: 1-10% 9,59% zwiększyło się: 11-20% 9,83% zwiększyło się: 21-30% 3,18% zwiększyło się: powyżej 30% 2,77% Wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 2015 roku wyniósł 24,09, co oznacza, że sytuacja na rynku pracy polepszyła się, bowiem odsetek podmiotów zwiększających zatrudnienie, przewyższył odsetek podmiotów dokonujących redukcji personelu. Dokonując analizy wskaźnika zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 2015 roku, najkorzystniejszą zmianę sytuacji na rynku pracy dostrzega się w przypadku pracowników przy pracach prostych (14,10) oraz techników i innego średniego personelu (14,05). Dodatnie wartości wyliczonych wskaźników, jakie odnotowano w przypadku grup zawodów: operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (11,94), pracownicy biurowi (8,76), pracownicy usług i 20
Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Pracownicy biurowi Pracownicy przy pracach prostych Pracownicy usług i sprzedawcy Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy Siły zbrojne Specjaliści Technicy i inny średni personel Wskaźk zatrudnienia netto Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych sprzedawcy (11,94), robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (6,38) oraz specjaliści (12,41), również sygnalizują poprawę sytuacji na rynku pracy. Wartość wskaźnika równa 0,00 oznacza natomiast, że odsetek firm deklarujących poprawę sytuacji jest równy odsetkowi firm wskazujących na jej pogorszenie, bądź wszystkie firmy deklarują brak zmian w obszarze zatrudnienia. Rysunek 5. Wskaźnik zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 2015 roku 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 11,94 8,76 14,10 11,94 0,00 6,38 0,00 0,00 12,41 14,05 Wielkie grupy zawodów Pracodawcy zatrudnili w 2015 roku pracowników w następujących zawodach: Fizjoterapeuta, Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe, Inżynier organizacji i planowania produkcji, Kelner*, Kierowca samochodu ciężarowego, Księgowy, Magazynier, Monter izolacji budowlanych*, Monter maszyn i urządzeń przemysłowych, Nauczyciel przedszkola, Pielęgniarka, Pomoc kuchenna, Pomocniczy robotnik budowlany, Pozostali robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle, Specjalista do spraw kadr, Specjalista do spraw logistyki, Sprzedawca*, Technik handlowiec*, Tokarz w metalu, Ślusarz*. W tabeli 9 zaprezentowano wykaz umiejętności i cechy kandydatów, które są zdaniem pracodawców niezbędne w tych zawodach. Tabela 9. Istotne cechy i umiejętności pracowników, których pracodawcy zatrudnili w 2015 roku Fizjoterapeuta Zawód Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe Umiejętności i cechy Wskaźnik struktury odpowiedzi wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% 21
Zawód Inżynier organizacji i planowania produkcji Kelner* Kierowca samochodu ciężarowego Księgowy Magazynier Umiejętności i cechy Wskaźnik struktury odpowiedzi obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% wywieranie wpływu 6,25% zarządzanie ludźmi / przywództwo 6,25% znajomość języków obcych 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% wywieranie wpływu 6,25% zarządzanie ludźmi / przywództwo 6,25% znajomość języków obcych 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,13% współpraca w zespole 3,13% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 3,82% dodatkowe uprawnienia 3,82% 22
Zawód Monter izolacji budowlanych* Monter maszyn i urządzeń przemysłowych Nauczyciel przedszkola Pielęgniarka Pomoc kuchenna Umiejętności i cechy Wskaźnik struktury odpowiedzi doświadczenie zawodowe 3,82% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 3,82% wykonywanie obliczeń 4,67% wyuczony zawód 2,25% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 6,25% wyuczony zawód 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% wykonywanie obliczeń 2,72% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% wywieranie wpływu 2,72% zarządzanie ludźmi / przywództwo 2,72% znajomość języków obcych 1,77% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% wyuczony zawód 6,25% 23
Zawód Pomocniczy robotnik budowlany Pozostali pracownicy obsługi biurowej Pozostali robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle Specjalista do spraw kadr Specjalista do spraw logistyki Umiejętności i cechy Wskaźnik struktury odpowiedzi wyuczony zawód 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% wyuczony zawód 6,25% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyuczony zawód 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% wywieranie wpływu 6,25% zarządzanie ludźmi / przywództwo 6,25% 24
Sprzedawca* Zawód Technik handlowiec* Tokarz w metalu Ślusarz* Ogółem (bez względu na zawód) znajomość języków obcych Umiejętności i cechy Wskaźnik struktury odpowiedzi 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 3,13% wyuczony zawód 3,13% znajomość języków obcych 3,13% wykonywanie obliczeń 6,25% wyuczony zawód 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 5,77% dodatkowe uprawnienia 5,77% doświadczenie zawodowe 5,86% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 3,73% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 0,75% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 5,55% 25
Zawód Umiejętności i cechy Wskaźnik struktury odpowiedzi sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 6,01% współpraca w zespole 5,86% wykonywanie obliczeń 2,72% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 2,41% wyuczony zawód 3,80% wywieranie wpływu 0,39% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,24% znajomość języków obcych 0,85% Analizie poddano także ocenę przygotowania kandydatów do pracy w zawodach, w których pracodawcy zwiększyli zatrudnienie w 2015 roku. 100% ocen pozytywnych (tj. odpowiedzi bardzo dobrze, raczej dobrze ) odnotowano w przypadku następujących zawodów: Fizjoterapeuta; Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe; Inżynier organizacji i planowania produkcji; Kelner*; Monter maszyn i urządzeń przemysłowych; Pozostali pracownicy obsługi biurowej; Specjalista do spraw kadr; Specjalista do spraw logistyki; Technik handlowiec*; Tokarz w metalu; Ślusarz*. 100% odpowiedzi negatywnych (tj. bardzo źle, raczej źle ), odnotowano z kolei w przypadku zawodu Pielęgniarka oraz Pozostali robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle. Ponadto wartość wskaźnika -50% odnotowano w przypadku sprzedawcy. Odnośnie zawodów takich jak: Magazynier; Księgowy; Nauczyciel przedszkola odnotowano odpowiednio następujące oceny 2,88%; 71,76%; 71,76%. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań stwierdzono, że 53,43% przedsiębiorstw funkcjonujących w powiecie olkuskim, nie dostrzega problemów związanych z pozyskaniem nowych pracowników. Odmienna sytuacja dotyczy 28,55% firm. Rysunek 6. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw deklarujących problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników w 2015 roku 6,33% 22,22% 17,12% 32,70% 20,73% 0,90% Zdecydowanie tak Trudno powiedzieć, to zależy Zdecydowanie nie Raczej tak Raczej nie nie dotyczy 26
Problemy pracodawców wynikające z trudności w znalezieniu odpowiednich kandydatów do pracy, dotyczą zawodów takich jak: Drukarze, Elektrycy budowlani i pokrewni, Introligatorzy i pokrewni, Kierowcy samochodów ciężarowych, Księgowi, Kucharze, Lakiernicy, Magazynierzy i pokrewni, Mechanicy pojazdów samochodowych, Monterzy izolacji, Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego). W tabeli 10 zaprezentowano umiejętności i uprawnienia, których w opinii pracodawców brakuje kandydatom do pracy. Tabela 10. Zawody, w jakich najtrudniej jest znaleźć odpowiednich kandydatów do pracy Elementarna grupa zawodów Drukarze Elektrycy budowlani i pokrewni Introligatorzy i pokrewni Kierowcy samochodów ciężarowych Księgowi Kucharze Trudności z pozyskaniem pracowników Brakujące umiejętności i uprawnienia Odsetek wskazań odpowiedzi tak czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% współpraca w zespole 7,69% znajomość języków obcych 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 2,56% planowanie i organizacja pracy własnej 2,56% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 2,56% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 2,56% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% wykonywanie obliczeń 7,69% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% Lakiernicy przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% Magazynierzy i planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% pokrewni przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% Mechanicy obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% pojazdów samochodowych przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,85% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% Monterzy izolacji komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 4,66% Piekarze, cukiernicy przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 4,66% i pokrewni sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 4,66% wykonywanie obliczeń 4,66% Pomocniczy personel medyczny Pracownicy wykonujący prace czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% 27
Elementarna grupa zawodów proste gdzie indziej niesklasyfikowani Projektanci grafiki i multimediów Przedstawiciele handlowi Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani Ręczni pakowacze i znakowacze Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Technicy mechanicy Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej niesklasyfikowani Ogółem (bez względu na zawód) Trudności z pozyskaniem pracowników Brakujące umiejętności i uprawnienia Odsetek wskazań odpowiedzi tak współpraca w zespole 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% współpraca w zespole 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% wywieranie wpływu 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 5,77% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 5,77% planowanie i organizacja pracy własnej 3,85% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 1,92% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 1,92% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 1,92% współpraca w zespole 1,92% wykonywanie obliczeń 1,92% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 1,92% znajomość języków obcych 1,92% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% znajomość języków obcych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 3,80% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,55% komunikacja ustna / komunikatywność 2,57% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 2,35% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 1,95% współpraca w zespole 1,60% wykonywanie obliczeń 1,33% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,75% znajomość języków obcych 0,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 0,59% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,48% 28