II Forum Ochrony Środowiska Warszawa, 16 lutego 2016 roku Energetyka odnawialna na progu komercjalizacji modele biznesowe energetyki przemysłowej w okresie przejściowym Grzegorz Wiśniewski gwisniewski@ieo.pl
Plan referatu I. Realizacje inwestycji biznesowych w systemie wsparcia oferowanym ustawą o odnawialnych źródłach energii sprzedaż całości energii do sieci II. Realizacja inwestycji poza systemem wsparcia ustawy o odnawialnych źródłach energii- jak małe instalacje OZE zmieniają dotychczasowe modele biznesowe w energetyce 2
Rynek energii elektrycznej w Polsce a OZE Produkcja energii elektrycznej z OZE 25000 20000 GWh 15000 10000 wnioski "w toku" - biomasa współspalanie biomasowe biogazowe PV wiatrowe wodne 5000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 3
117,49 119,70 128,80 155,44 197,21 195,32 198,90 201,36 181,55 240,00 242,40 248,46 258,89 267,95 274,92 286,74 297,35 300,03 System zielonych certyfikatów Średnie ceny energii elektrycznej, opłaty zastępcze i przychody producenta energii z OZE 2006-2014 Jednostkowa opłata zastępcza Średnia cena energii elektrycznej Średni przychód wytwócy z OZE z 1 MWh energii, obrót pozasesyjny Średni przychód wytwócy z OZE z 1 MWh energii, obrót giełdowy 500,0 PLN/MWh Źródło: TGE, URE, IEO 400,0 PLN/MWh 300,0 PLN/MWh 200,0 PLN/MWh 100,0 PLN/MWh 0,0 PLN/MWh 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 4
System zielonych certyfikatów Ceny świadectw pochodzenia w latach 2011 2015 Spadek cen ŚP w latach 2011-2015 z 280 zł do 120 zł (09 2015), przy spadku cen energii z 200 do 180 zł oraz spadek przychodów ze energię z OZE z niemal 480 do 300 zł/mwh. (graniczna cena dla większości OZE) Spadek cen ŚP potwierdza niestety slogan Warrena Buffeta z rynków finansowych: Only when the tide goes out do you discover who's been swimming naked. W latach 2013-2015, pomimo korzystania z dotacji, płynność finansową utraciła połowa z 50 biogazowni rolniczych oraz nieliczne jeszcze farmy fotowoltaiczne, w tym np. farma Wierzchosławice (50% dotacji, 50% preferencyjny kredyt). 5
Zasadnicza zamiana w regulacjach prawnych dot. OZE w 2015 i 2-16 roku 1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 roku w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. z 2007 r., nr 93, poz. 623 z późn. zm.); 2. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (tj. Dz. U. z 2012 r.,poz. 1059 z późn. zm.); nowelizajca prosumencka z lipca 2013 roku Mały trójpak ; Ustawa o odnawialnych źródłach energii (uchwalona przez Sejm 20 lutego 2015 roku). Znowelizowana 28 stycznia 2016 roku (odroczony termin wejścia w życie akcji i taryf FiT) 6
System aukcyjny Jak ma wyglądać nowy system wparcia OZE w praktyce? Całkowity wolumen energii przewidziany do zakupu w aukcjach Wolumen energii w aukcji Aukcje do 1 MW obejmą 25% wsparcia Aukcje powyżej 1 MW Aukcje do 1 MW Konkurencyjne źródła Biomasa Wiatr Biogaz Wiatr Słońce Woda Według ostatnich informacji Ministerstwo Gospodarki przewiduje tylko 3 aukcje do 2020 roku: w latach 2016, 2017, 2018 4200 MW W systemie aukcyjnym bez koszyków technologicznych i przy małych wolumenach aukcji dla źródeł niestabilnych (< 4000 h/rok) szanse projektów zależą od: wysokości cen referencyjnych; uzyskania warunków przyłączenia do sieci i gwarancji finansowania. 7
Bariery i szanse w nowym otoczeniu Prognoza kosztów LCOE wg IEO Źródło: Ekspertyza IEO dla Ministerstwa Gospodarki, 2013 wykorzystana w OSR 8
Ceny referencyjne instalacji OZE Projekt rozporządzenia MG do ustawy o OZE z 15 listopada ub.r. 500 450 400 410 350 PL/MWh 300 250 200 150 500 470 305 340 335 415 435 420 385 475 415 385 470 470 480 455 465 445 239,8 100 50 0 170,2 Cena ŚP Energia 9
Bariery i szanse w nowym otoczeniu Źródła ryzyka w całym systemie Mechanizm aukcji, zgłaszanie ofert do wspólnego koszyka bez podziału na technologie 10
Bariery i szanse w nowym otoczeniu Źródła ryzyka w całym systemie Merit order aukcji, założenie równouprawnienia podmiotów 11
Inne niż aukcje systemy wsparcia OZE Dlaczego warto się nad nimi zastanowić? System aukcyjny w ustawie o odnawialnych źródłach energii Słabo jak na aukcje - rozwinięty rynek OZE Brak możliwości/zasadności łączenia pomocy publicznej w aukcjach z dotacjami W aukcjach wygrywają technologie najtańsze (ceny referencyjne mogą dodatkowo wykluczać) Zagrożenie monopolizacją aukcji przez duże instalacje biomasowe i projekty wiatrowe Nowy, niesprawdzony, system wsparcia Trudne do oszacowania ryzyko na etapie deweloperskim i udziału w aukcji 12
Wnioski dotyczące systemu aukcyjnego Co robić z projektami OZE? 1. System aukcyjny wprowadzany ustawą o OZE niesie wiele niewidomych i ryzyk dla inwestorów poczekać na zakończenie procesu notyfikacji ustawy w Komisji Europejskiej i ew. nowelizacje ustawy 2. Projekt rozporządzenia Ministra Gospodarki o cenach referencyjnych nie daje podstaw do podjęcia decyzji inwestycyjnych poczekać na ostateczną wersje rozporządzenia i jego publikacje w Dz.U 3. System aukcyjny nie stwarza dogodnych warunków do rozwijania autokonsumpcji energii z OZE i uniemożliwia, z uwagi na zasady pomocy publicznej art. 39 UOZE, łączenie wsparcia w formie dopłat do cen energii (cena z aukcji) i dopłat do inwestycji (dotacji) 4. Koszty energii z OZE spadają z rok na rok, zwłaszcza w przypadku fotowoltaiki i energetycznego wykorzystania odpadów rozwijać projekty OZE pod różne schematy inwestycyjne (różne modele biznesowe: sprzedaż energii lub nadwyżek lub pełna autokonsumpcja ) i różne instrumenty wsparcia (dotacje, system aukcyjny) 13
Wsparcie dla mikro- małych instalacji Uproszczenia administracyjne Wymogi administracyjne i operatorskie Mikroinstalacja Mała instalacja Instalacja OZE (duża) 10 kw 40 kw 50 kw 75 kw 100 kw 200 kw 500 kw 1 MW 5 MW 10 MW 20 MW 50 MW Wymogi administracyjne pisemna informacja do operatora z opisem instalacji, nie stanowi działalności gospodarczej, Nie wymaga koncesji Wymagany wpis do rejestru wytwórców energii w małej instalacji, Stanowi działalność gospodarczą Nie wymaga koncesji <200 kw Wymagana koncesja >200 kw Przyłączenie do sieci Brak opłat przyłączeniowych Pobierana jest opłata przyłączeniowa Pobierana jest pełna opłata przyłączeniowa Ustawa o odnawialnych źródłach energii 14
Wsparcie dla mikroistalacji Taryfy gwarantowane FiT? Taryfy gwarantowane FiT w ustawie o OZE miały być nakładką na system rozliczeń sprzedaży energii z mikroinstalacji (możliwość wyboru), dostępna dla wszystkich na określonych czas i w określonymi zakresie mocy. a) Pozwoli doholować mikroinstalacje do momentu, aż net metering (dla firm) i sprzedaż nadwyżek energii po 100% ceny hurtowej (dla osób fizycznych) zaczną być opłacalne b) Pozwoli rozwinąć krajowy przemysł i stworzyć masowy rynek. Ustawa o odnawialnych źródłach energii 15
Koszty produkcji energii w mikroinstalacjach Koszty (jeszcze) wyższe niż wysokość stawek FiT Technologia Małe elektrownie wiatrowe Małe elektrownie wiatrowe Systemy fotowoltaiczne (dachowe) Systemy fotowoltaiczne (dachowe) Mikrobiogazownie rolnicze Moc 3 kw 10 kw 3 kw 10 kw 10 kw Typ inwestora Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Przepływy Netto Netto Netto Netto Netto Współczynnik CF 600 kwh/rok 1000 kwh/rok 950 kwh/rok 950 kwh/rok 7 400 kwh/rok CAPEX bez VAT 7 700 zł/kw 8 955 zł/kw 7 538 zł/kw 6 372 zł/kw 26 820 zł/kw OPEX bez VAT 193 zł/kw 255 zł/kw 160 zł/kw 137 zł/kw 3 589 zł/kw Rodzaj kredytu Inwestycyjny Inwestycyjny Inwestycyjny Inwestycyjny Inwestycyjny Oprocentowanie kredytu 6% 6% 6% 6% 6% Premia za ryzyko 0% 0% 0% 0% 0% Koszt kapitału własnego 3,58% 3,58% 3,58% 3,58% 3,58% LCOE 1,664 zł/kwh 1,209 zł/kwh 0,995 zł/kwh 0,843 zł/kwh 0,994 zł/kwh 16
Koszty produkcji energii w mikroinstalacjach do 40 KW Kiedy może zacząć się opłacać rozliczenie netto - autokonsumpcja? Niemcy Polska? 17
Jak dokonać transformacji energetycznej w Polsce w zakresie energii elektrycznej z OZE => prosumenci biznesowi (MŚP)
Segmentacja rynku wytwórców energii z OZE z podziałem na instrumenty wsparcia Projekty w ramach ustawy OZE Projekty poza ustawą OZE Projekty z dotacją Net metering do 40 kw osoby fizyczne Net metering firmy do 40 kw (sprzedaż nadwyżek po cenie 100% ceny) 1. Auto-producenci biznesowi semi off grid (sprzedaż nadwyżek po cenie rynkowej wynegocjowanej ze spółką obrotu ) 2. Auto-producenci biznesowi off grid (100% autokonsumpcja) Projekty bez dotacji FiT osoby fizyczne i firmy Aukcje do 1 MW w sytuacji gdy dotacje zostaną wyczerpane podmiot przekroczył dopuszczalny limit pomocy publicznej inwestycją jest opłacalną bez dotacji a koszty jej pozyskania i rozliczenia są wysokie
Inwestycje realizowane poza ustawa o OZE? Dla kogo? Dla podmiotów korzystających z najdroższej taryfy C oraz B (moce zamawiane powyżej 40 kw, z kontrolą mocy i kosztami za przekroczenie); Dla firm mających problemy z zapewnieniem bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej; Dla energochłonnych branż i przedsiębiorstw w nich funkcjonujących. System aukcyjny Nowy system wsparcia OZE 20
Porównanie kosztów produkcji i dystrybucji energii dla biznesu w Polsce i w Niemczech c/kwh (bez VAT i podatków) Źródło: Eurostat 0,0800 0,0700 0,0600 0,0500 0,0400 0,0300 0,0200 Porównanie cen energii w Polsce i w Niemczech 0,0100 0,0000 0,0600 0,0500 0,0400 0,0300 0,0200 0,0100 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Polska Niemcy Wielob. (Polska) Wielob. (Niemcy) Porównanie kosztów dystrybucji energii w Polsce i w Niemczech Wskaźnik przerw w dostawach energii SAIDI Niemcy 14 minut Polska 400 minut 0,0000 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Polska Niemcy Wielob. (Polska) Wielob. (Niemcy)
1 155 309 463 617 771 925 1079 1233 1387 1541 1695 1849 2003 2157 2311 2465 2619 2773 2927 3081 3235 3389 3543 3697 3851 4005 4159 4313 4467 4621 4775 4929 5083 5237 5391 5545 5699 5853 6007 6161 6315 6469 6623 6777 6931 7085 7239 7393 7547 7701 7855 8009 8163 8317 8471 8625 Przykład wpływu wyboru taryfy dla gospodarstwa rolnego (badania IEO w ramach projektu OZERISE) Roczny profil zapotrzebowania na energię elektryczną 30 20 10 0 Koszty rozliczenia okresu 2 m-cy [PLN] w zależności od grupy taryfowej
Przykład branży: Udział poszczególnych grup taryfowych na obiektach przedsiębiorstw wodk-kan źródło: badania IEO 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% C11 C21 C12A C22 C12B C23 B23 B22 B21 B11 G A23 R
Energochłonność wybranych branż przemysłu, źródło GUS kwh/ 100 zł produkcji 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0
Możliwe ścieżki inwestycyjne prosumenta biznesowego OZE - podsumowanie Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne NISKI jednostkowy koszt energii elektrycznej DOWOLNY koszt energii elektrycznej (elastyczność prosumenta) WYSOKI jednostkowy koszt energii elektrycznej Inwestycja w oparciu o nową ustawę OZE??? Inwestycja w oparciu o obecne zasady Inwestycja poza nową ustawą OZE Dotacje inwestycyjne Brak dotacji inwestycyjnych Dotacje inwestycyjne jako bonus Dotacje inwestycyjne Brak dotacji inwestycyjnych System Świadectw Pochodzenia Autokonsumcja Net-metering do Aukcje 100% i/lub sprzedaż 40 kw i/lub do 1 MW??? autokonsumcja energii po autokonsumpcja negocjowalnych Taryfy FIT 2016-2020??? cenach rynkowych do 10 kw??? 25
Inne niż ustawa OZE możliwości rozwoju OZE Jakie są korzyści? Uniknięcie biurokracji; Prostota, skrócenie czasu realizacji projektu; Ograniczenie ryzyka politycznego i prawnego; Mniejszy koszt przygotowania projektów; Maksymalizacja oszczędności na zakupie energii dzięki inwestycji w OZE; Sprzedaż nadwyżek energii na zasadach rynkowych nie wyklucza wsparcia dotacyjnego lub skorzystania z preferencyjnych instrumentów finansowych. 26
Inne systemy rozwoju OZE Dotacje lub instrumenty zwrotne dla przedsiębiorców Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Regionalne Programy Operacyjne Krajowe środki unijne Inwestycje energooszczędne w MŚP Bocian Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka *Program w przygotowaniu 27
Otwarte Regionalne Programy Operacyjne Inne systemy rozwoju OZE Dotacje na OZE w RPO (dotychczas nie dla przedsiębiorców, pomoc publiczna!) Instrument Program Tematyka konkursu Termin naboru RPO Śląskie, Działanie 4.3.2. Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej - RIT Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki RPO Śląskie, Działanie 4.1.2. Odnawialne źródła energii RPO Lubuskie, Działanie 3.2.1 Efektywność energetyczna Wodnej projekty realizowane poza formułą ZIT budowa instalacji OZE w modernizowanych energetycznie budynkach użyteczności publicznej budowa i przebudowa infrastruktury służącej do produkcji i dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych m.in. energia słoneczna <2MW Regionalne Programy Operacyjne Krajowe środki unijne głęboka modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej, w tym wykorzystanie instalacji OZE w modernizowanych energetycznie budynkach 2016-01-25-2016-03-31 2015-10-28-2016-03-04 31.12.2015-29.04.2016 Inwestycje energooszczędne w MŚP RPO Zachodniopomorskie, Działanie 2.11 Zwiększenie potencjału sieci energetycznej do odbioru energii z odnawialnych źródeł energii Bocian RPO Podkarpackie, Działanie 3.2 Modernizacja energetyczna budynków RPO Dolnośląskie, Działanie 3.2 Efektywność energetyczna w MŚP *Program w przygotowaniu zwiększenie potencjału sieci energetycznej do odbioru energii z odnawialnych źródeł energii Sokół* Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 04.01.2016-29.02.2016 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka głęboka modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej 28.12.2015-15.03.2016 modernizacja energetyczna obiektów, w tym wymiana lub modernizacja źródła energii, mająca na celu zwiększenie efektywności energetycznej poprzez zmniejszenie strat ciepła oraz zmniejszenie zużycia energii elektrycznej z ewentualnym uwzględnieniem OZE 28.12.2015-15.03.2016 RPO Wielkopolskie, Działanie 4.2 Efektywność energetyczna - typ projektów Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej poprawa efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej w szczególności promując jej kompleksowy wymiar tj. głęboką modernizację energetyczną, w tym z możliwością wymiany źródeł ciepła oraz możliwością zastosowania odnawialnych źródeł energii System aukcyjny Nowy system wsparcia OZE 31.12.2015-31.03.2016 28
Podsumowanie Nowa ustawa o OZE stwarza wiele znaków zapytania inwestorom, w tym przedsiębiorstwom niesie więcej zagrożeń niż szans. System aukcyjny nie jest rekomendowany dla przedsiębiorców i niezależnych producentów energii Istnieje możliwość rozwoju inwestycji w OZE poza ustawą, zwłaszcza u prosumentów biznesowych na taryfach C i B, opartej na zasadzie autokonsumpcji poprzez łączenie mechanizmów rynkowych i dotacyjnych, w połączeniu z aktywną rolą przedsiębiorstw na rynku energii Najkorzystniej jest rozważać instalacje ze zużyciem na potrzeby własne lub semi off grid ( rynkowa sprzedaż nadwyżek do sieci) Uspójnienia wymaga system funduszy, instrumenty zwrotne nie są jeszcze w Polsce wystarczające do realizacji inwestycji OZE W pracach nad nowelizacją ustawy o OZE należy rozważyć pozostawienie systemu zielonych certyfikatów przyznawanych też za autokonsumpcję
Grzegorz Wiśniewski Instytut Energetyki Odnawialnej gwisniewski@ieo.pl 48 22 825 46 52 30