Ustawa o OZE jak wdrażać w Polsce idee energetyki obywatelskiej i przepisy prosumenckie

Transkrypt

1 Europejskie Forum Solarne Europejski Festiwal Słoneczny Ośrodka Ostoja Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 22 czerwca 2015 roku Ustawa o OZE jak wdrażać w Polsce idee energetyki obywatelskiej i przepisy prosumenckie Grzegorz Wiśniewski Instytut Energetyki Odnawialnej gwisniewski@ieo.pl

2 Wolumen energii elektrycznej z OZE w Polsce w roku 2013 w zależności od wielkości źródła (nierynkowa struktura: mało podmiotów/duże źródła) , Przyłącze do linii: wysokie napięcie Przyłącze do linii: średnie napięcie GWh Niskie napięcie 457,70 590,46 472,16 286,31 315,39 605,35 357,96 544, ,42 79,08 90% energii elektrycznej produkowanej z OZE pochodzi z instalacji należących do 6 największych koncernów energetycznych. Udział w rynku niezależnych producentów energii jest znikomy. W segmencie mocy zainstalowanej źródła poniżej 1 MW (10% rynku), dominują większe instalacje. Źródła do 200 kw stanowią tylko 0,6% rynku Źródła do 40 kw (zwykle eksploatowane przez indywidualnych użytkowników) to zaledwie 0,2%.

3 Mikroinstalacje elektryczne OZE (<40 kw) przyłączone do krajowej sieci energetycznej wg Prawa energetycznego u różnych operatorów (dane do 12/2014, źródło URE, oprac. IEO) Łączna liczba mikroinstalacji 576 Moc skumulowana 6,04 MW Legenda: PGE Dystrybucja S.A. Energa Operator S.A. Enea Operator Sp. z o.o. RWE STOEN Operator S.A. Tauron Dystrybucja S.A. Znowelizowane w 2013 roku Prawo energetyczne i przepis o odbiorze nadwyżek energii po cenie wynoszącej 80% ceny energii z rynku hurtowego nie działa prawidłowo: Niewielka liczba przyłączanych mikroinstalacji, w zasadzie tylko fotowoltaicznych i z dotacjami Obserwowany wzrost udziału źródeł większych w przedziale kw (przy spadku udziału źródeł o mocach do 10 kw) co oznacza mniejsza grupę beneficjentów i wzrost kosztów bilansowania Spada współczynnika autokonsumpcji energii, z 37% w 2013 roku do 26% w 2014 roku (brak hybryd i magazynów).

4 Taryfy gwarantowane (FiT) dla mikroinstalacji w ustawie o OZE Taryfy gwarantowane FiT (na całość zaoferowanej energii) to nakładka na system rozliczeń sprzedaży energii z mikroinstalacji (możliwość wyboru), dostępna dla wszystkich na określonych czas (2020) i w określonymi zakresie mocy 800 MW). a) Pozwoli doholować mikroinstalacje do momentu, aż net metering (dla firm) i sprzedaż nadwyżek energii po 100% ceny hurtowej (dla osób fizycznych) zaczną być opłacalne b) Pozwoli rozwinąć krajowy przemysł i stworzyć masowy rynek.

5 Taryfy gwarantowane (FiT) dla mikroinstalacji w ustawie o OZE -plan wdrożenia? Taryfy gwarantowane plan wdrożenia ponad 200 tys. mikroinstalacji do 2020 roku: 145 tys. mikroinstalacji o mocach do 3 kw (razem 300 MW) 60 tys. mikroinstalacji op mocach 3-10 kw (razem 500 MW) 200 tysięcy rodzin i małych firm użytkowników mikroinstalacji OZE - nie zmieni miksu energetycznego w Polsce, ale zmieniłoby obecny scenariusz rozwoju energetyki

6 Potwierdzony wpływ taryf FiT na rozwój energetyki prosumenckiej FiT to gwarant efektywnego kosztowo wsparcia rozwoju OZE (systemów fotowoltaicznych) oraz sprawdzony instrument spadku kosztów (min.10% rocznie) [Assessing the strength and effectiveness of renewable electricity feed-in tariffs in EU, Energy Policy 2013] FiT umożliwiły rozwój mikroźródeł i energetyki prosumenckiej z udziałem mieszkańców oraz dały impuls rozwojowy technologii mikrogeneracji [RE PROSUMERS, Międzynarodowa Agencja Energetyczna, 2014] FiT głównym motorem projektów energetyki obywatelskiej w UE [Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny: Społeczeństwo obywatelskie jako główny podmiot produkcji energii z OZE, 2015] Prosumencki model spółdzielni energetycznej najlepiej sprawdza się tam, że jest możliwość sprzedaży energii po cenie gwarantowanej [WKB; Analiza mająca na celu wdrożenie instytucji spółdzielni energetycznej do polskiego systemu prawa w oparciu o najlepsze praktyki państw UE. Ekspertyza dla Ministerstwa Gospodarki, 2014] FiT = tania, innowacyjne, prospołeczna energetyka odnawialna

7 Prosument w polskim prawie problemy z definicją Wg projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii z 2012 roku definicja podmiotowa (obecnie brak definicji): Prosument jest osobą fizyczną, prawną lub jednostką organizacyjną, nieposiadającą osobowości prawnej i będącą wytwórcą energii w mikroinstalacji w celu jej zużycia na potrzeby własne lub sprzedaż, ale zgodnie z planem ustawodawcy - działalność prosumenta nie jest działalnością gospodarczą. Definicja przedmiotowa była podstawą (założeniem) poprawki prosumenckiej do ustawy o OZE z 20 lutego 2015 roku. Definicja przedmiotowa (prosument = użytkownik mikroinstalacji) jest typowa dla systemów taryf FiT. Taryfa FiT obowiązuje na całość energii zaoferowanej do sprzedaży przez prosumenta i to prosument decyduje o tym kiedy zużywa energii na potrzeby własne.

8 Kiedy i przy jakim poziomie cen w Niemczech prosument zużywa energię na potrzeby własne? Koszty energii LCOE (odpowiadając taryfom FiT) z przydomowych instalacji fotowoltaicznych w Niemczech (household solar) vs. ceny detaliczne (retail) energii dla gospodarstw domowych. Źródło: Eurostat i BSW, 2014

9 Kiedy i przy jakim poziomie cen w Polsce prosument będzie zużywał energię na potrzeby własne? Możliwa autokonsumpcja Koszty energii LCOE (i odpowiadajcie im progowanie stawki taryf FiT) z instalacji fotowoltaicznych prosumenckich (przykład dla 5 kw) w Polsce vs. ceny detaliczne energii elektrycznej dla gospodarstw domowych. Źródło: IEO na podstawie prognozy cen energii elektrycznej wg ARE, 2014, dane w cenach bieżących, z inflacją

10 Kiedy polski rynek prosumencki zbliży się do niemieckiego? Polska jest strukturalnie o 10 lat opóźniona w stosunku do Niemiec, biorąc pod uwagę stopień dojrzałości rynku prosumenckiego Niemcy: produkcja energii z OZE (160 TWh) i zatrudnienie (400 tys. miejsc pracy) 10 x więcej niż Polska udział niezależnych producentów prosumentów energii w rynku OZE (90%) 10 x więcej niż Polska Liczbę źródeł OZE (2 mln) 100 x więcej niż Polska Ceny energii - o 30% wyższe niż Polska (z dostawą 2 x wyższe)

11 Warunki ramowe do rozwoju energetyki prosumenckiej System taryf gwarantowanych na tworzonym rynku energetyki prosumenckiej to: określona stawka FiT (zasadniczy i w zasadzie jedyny konkretny i najważniejszy sygnał rynkowy dla inwestorów) ustalone, respektowane i jasne zasady ustalania stawek FiT (składniki wzoru na obliczenie koszty energii LCOE) i ich aktualizacja system monitorowania rynku prosumenckiego w którym kluczową rolę odgrywa regulator i kontrola społeczna system prawa depozytowego wspierającego pozycję prosumenta wobec przedsiębiorstw zobowiązanych i przyjazna dla prosumenta administracja dbająca o dobrej praktyki stosowania uchwalonego prawa Czy jesteśmy gotowi?

12 Projekt Ministerstwa Gospodarki nowelizacji przepisów prosumenckich ustawy o OZE z r. Projekt nowelizacji obniża taryfy gwarantowane dla fotowoltaiki i biogazu, ale teoretycznie umożliwia ubieganie się w URE o wyższa taryfę w oparciu o analizy wykonane przez prosumenta.

13 Projekt Ministerstwa Gospodarki nowelizacji przepisów prosumenckich ustawy o OZE sposób na obniżenie taryfy FiT: zbyt niska stopa dyskonta (zwrotu kapitału) 3,58% przyjęta do kalkulacji FiT Przyczyna zaniżenia stopy dyskonta: błędna (nieprzyjazna prosumentom) procedura uzyskania zgody Komisji Europejskiej na pomoc publiczną dla prosumentów

14 Jak wdrażają systemy prosumenckie i energetykę obywatelską inne kraje wprowadzające taryfy FiT w ostatnich latach Dania (2014) Notyfikacja wprowadzenia stawek FiT m.in. dla instalacji fotowoltaicznych o łącznej mocy do 800 MW. Wysokości taryf ustalono przy założonej stopie zwrotu z instalacji prosumenckich 10%. Rząd Danii zadeklarował, że inwersorom korzystanym z FiT nie będzie udzielał dotacji. Obliczona wg LCOE dla pierwszych instalacji domowych PV 2,57 DKK (1,4 zł/kwh). Decyzja Komisji z 24/10/2014 roku Źródło:

15 Aktualny koszt produkcji energii z systemów fotowoltaicznych wg IEO Analiza kosztu produkcji Analiza kosztu produkcji energii LCOE wg IEO energii LCOE wg OSR do nowelizacji ustawy o OZE Technologia Systemy fotowoltaiczne (dachowe) Moc 3 kw 10 kw 3 kw 10 kw ZAŁOŻENIA Podmiot (model podatnika) przedsiębiorstwo Współczynnik wykorzystania mocy 950 kwh/rok 950 kwh/rok 950 kwh/rok 950 kwh/rok Przepływy w kwotach Netto Netto Netto Netto Efektywna stawka VAT na zakup i montaż 0% 0% 0% 0% CAPEX zł/kw zł/kw zł/kw zł/kw CAPEX* z degresją i obniżeniem marży (10%) zł/kw zł/kw n/d n/d OPEX 160 zł/kw 137 zł/kw 110 zł/kw 47 zł/kw Bilansowanie energii 0,010 zł/kwh 0,010 zł/kwh n/d n/d Rodzaj kredytu Inwestycyjny Inwestycyjny Inwestycyjny Inwestycyjny Oprocentowanie kredytu 7,90% 7,90% 7,90% 7,90% Bazowa stopa dyskonta 3,58% 3,58% 3,58% 3,58% Premia za ryzyko 5,00% 4,00% 0,00% 0,00% Stopa dyskonta 8,58% 7,58% 3,58% 3,58% WYNIKI LCOE* 0,927 zł/kwh 0,768 zł/kwh 0,665 zł/kwh 0,517 zł/kwh

16 Podsumowanie Taryfy gwarantowane FiT są niezbędnym instrumentem wsparcia energetyki prosumenckie na obecnym etapie rozwoju rynku w Polsce Poprawka prosumencka do ustawy o OZE wprowadzająca FiT dla najmniejszych mikroinstalacji daje szasnę na rozwój energetyki prosumenckiej w Polsce Nowelizacja ustawy w wersji proponowanej przez MG uczyni inwestycje prosumenckie nieopłacalnymi Prawidłowe wdrożenie FiT wymaga zmiany podejścia rządu do energetyki prosumenckiej na bardziej przyjazny oraz wzmocnienia pozycji prosumenta wobec administracji i firm energetycznych