Oprzewozach nienormatywnych prawie wszystko Dariusz Piernikarski Są elitą branży transportowej. Przewożą ładunki, których na zwykłych naczepach umieścić się nie da. Aby się dowiedzieć, jak wyglądają realia transportu ponadnormatywnego, odwiedziliśmy firmę Panas Transport. potykamy ich na drogach głównie nocą, gdy pojawia się wreszcie możliwość bezpiecznego przewozu ładunków, które przekraczają swoimi rozmiarami dopuszczalne limity. Wożą również ładunki ekstremalnie ciężkie. W Samochodach Specjalnych staramy się tak często jak to możliwe informować o nowościach sprzętowych i najbardziej spektakularnych ponadgabarytowych akcjach transportowych. Jednak okazja do bardziej szczegółowego zaprezentowania specyfiki codziennej działalności w firmie prowadzącej transport nienormatywny zdarza się rzadko, w dodatku z bardzo prostej przyczyny: osoby pracujące w tych firmach, które mogłyby nam o tym opowiedzieć, są bardzo zajęte. O ile sam przejazd z ponadgabarytem może trwać kilka lub kilkanaście godzin, o tyle planowanie i załatwianie formalności związanych z całym przedsięwzięciem nawet kilka miesięcy. Zatem, gdy nadarzyła się okazja, parafrazując tytuł jednego z filmów Woody ego Allena, podejmujemy próbę, aby opisać wszystko to, co chcielibyśmy wiedzieć o transporcie nienormatywnym, a dotychczas baliśmy się zapytać. O tej trudnej acz ciekawej pracy rozmawiałem z Przemysławem Panasem założycielem i właścicielem firmy Panas Transport oraz Robertem Czajką niezastąpionym specjalistą zajmującym się technicznym i prawnym utrzymaniem taboru oraz szkoleniem kierowców. W tym miejscu chciałbym bardzo podziękować obu panom za pomoc i poświęcenie mi swojego cennego czasu. 22 MAJ 2013 Transport Technika Biznes www.lampyostrzegawcze.pl
Panas Transport z siedzibą w Zamościu specjalizuje się w międzynarodowym transporcie ładunków specjalnych, ciężkich, ponadnormatywnych i ponadgabarytowych, a jej początki sięgają 1997 r. Firma świadczy profesjonalne, kompleksowe usługi transportowe na terenie Polski i Europy oraz Azji, wykorzystując w tym celu sprzęt transportowy najwyższej światowej klasy, mogący przewieźć najbardziej nietypowe i skomplikowane ładunki. Obecnie Panas Transport dysponuje około trzydziestoma zestawami do przewozów ponadnormatywnych takich producentów, jak Faymonville, Goldhofer, Nooteboom, Scheuerle. Naczepy i moduły transportowe mają od kilku do kilkunastu osi, obniżane i rozsuwane pokłady i inne nowoczesne rozwiązania pozwalające przewozić nietypowe ładunki o masie całkowitej dochodzącej do 100 t (naczepy) lub 200 t (moduł transportowy). Do ich przemieszczania używane są prawie wyłącznie ciężkie ciągniki siodłowe Volvo i Scania. W najcięższym segmencie, powyżej 100 t, Panas Transport jest w pierwszej piątce krajowych przewoźników, ale największą siłą firmy jest różnorodność możliwości i to, że nie boi się trudnych zleceń. Panas Transport jest założycielem Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Przewoźników Transportu Nienormatywnego w Polsce. O branży i koniunkturze na rynku Okazuje się, że firmy specjalizujące się w transporcie nienormatywnym jako pierwsze odczuwają zmiany w sytuacji gospodarczej, ponieważ często obsłu - gują duże inwestycje przemysłowe. Jeśli gospodarka hamuje, to najpierw wstrzymywane są właśnie nowe inwestycje i dlatego jest to widoczne w tej branży wcześniej niż np. w typowym transporcie dalekobieżnym. Mówiąc o koniunkturze i aktualnej sytuacji na rynku, Przemysław Panas wyjaśnia: Patrząc na nasze obroty i obłożenie zamówieniami, mam wra - żenie, że jesteśmy takim barometrem ogólnego stanu gospodarki. Po naszych wynikach czy ogólnie ujmując, po ruchu w transporcie ponadnormatywnym, można ocenić siłę gospodarki. My wozimy duże rzeczy, więc jesteśmy przy hutach, przy stoczniach, jesteśmy przy cementowniach czy innych dużych za - Właściciel firmy Przemysław Panas: Ja po prostu śpię z telefonem, bo problemy pojawiają się przeważnie w nocy, dlatego że właśnie w nocy my ruszamy. reklama Dariusz Piernikarski kładach. Jeśli otrzymujemy od nich zlecenia, oznacza, że pojawia się zapotrzebowanie rynku. Pamiętam, że w roku 2008 wieźliśmy nową linię technologiczną dla jednej z polskich cementowni tylko po to, by chwilę później przewieźć ją w inne miejsce, gdzie nieużywana czeka na lepsze czasy. A to było w okresie jeszcze szczytowego boomu w gospodarce i na rynku brakowało cementu. A my już wiedzieliśmy, że będzie niedobrze. Oczywiście w kryzysie były dla nas lepsze i gorsze lata, ale sytuacja jeszcze nie powróciła do stanu sprzed roku 2008. Obroty spadły, spadły także ceny, wzro sła konkurencja, trudniej jest pozyskać klienta. Mamy ten komfort, że możemy szukać klientów również za granicą. Były lata, gdy zaczęły być realizowane inwestycje autostradowe, wtedy mieliśmy bardzo dużo zleceń na przewóz ciężkiego sprzętu budowlanego. Potem, praktycznie w jednej chwili, zaczęliśmy to wywozić Irlandczykom, Chińczykom, komornicy zatrzymywali nasze cięża rówki po drodze, chcąc zarekwirować sprzęt firm, które upadły i miały długi. Po czym dodaje: SAMOCHODY SPECJALNE MAJ 2013 23
W tej chwili sytuacja jest trudna do określenia. Bardzo trudno jest cokolwiek zaplanować, banki są ostrożniejsze z da - waniem kredytów, więc to wpływa na działania naszych klientów i ich zało - żenia dotyczące np. planowania inwestycji. Wiele zleceń jest też przesuwanych, co wpływa na inne plany, pojawia się więc taki efekt domina. I wtedy jest niebezpieczeństwo, że możemy stracić klienta z powodu nieterminowego czy niedokładnego wykonania pracy. A czasami trzeba po prostu odpuścić, bo brakuje sprzętu czy jesteśmy za bardzo obłożeni. W tej chwili czekamy, licząc, że się znowu odbijemy, szukamy też kolejnej niszy, w której moglibyśmy prowadzić naszą działalność transportową, bo tu mamy jakieś pomysły. Po awaryjnym lądowaniu na Okęciu 1 listopada 2011 r. pilotowanego przez kapitana Tadeusza Wronę Boeinga 767 bez wysuniętego podwozia usuwanie samolotu z lotniska przeprowadziła firma Panas Transport O problemach formalnych i zmaganiach z urzędnikami Gdy do Panas Transport zgłasza się klient i chce przewieźć nietypowy ładunek, to przyjęcie zlecenia zależy przede wszystkim od gabarytów ładunku. Okazuje się, że Polska nie jest jakimś szczególnym krajem, jeśli chodzi o infrastrukturę drogową. Wysokie ładunki gorzej jest przewieźć np. w Holandii czy w Niemczech. W Polsce problem jest z ładunkami ciężkimi, a ogólnie przede wszystkim zdecydowanie większe problemy są z załatwianiem tego wszystkiego, co sprawia, że można takie ła - dunki transportować. Nowa ustawa o przewozach nienormatywnych (o której kształt mocno lobbowały Panas Transport i Ogólnopolskie Stowarzyszenie Przewoźników Transportu Nienormatywnego w Polsce) poprawiła warunki funkcjonowania branży. Jednak jak to w życiu bywa pierwszy projekt ustawy napisany przez sejmowych legislatorów bardzo różni się od ustawy w swej formie ostatecznej. Wiele przepisów wciąż wymaga dopracowania. Mówiąc o trudnościach występują - cych we współpracy z aparatem urzędniczym, Przemysław Panas tłumaczy: Prawda jest taka, że my wiemy więcej na temat dróg niż ich właściciele czy urzędnicy wydający nam zezwolenia na przejazd nimi. Czasami dla świętego spokoju się nie odzywamy, a czasami musimy udowadniać, że przejazd z danym ładunkiem jest możliwy. U nas w kraju urzędnik nie ponosi żadnej odpowiedzialności, za to my, przewoźnicy, jesteśmy karani przy najmniejszej okazji. Dobrze, że mamy nowe przepisy, sporo zmieniło się na lepsze. Przed nowelizacją ustawy przewoźnicy ponadgabarytowi byli praktycznie zepchnięci do szarej strefy. Robert Czajka dodaje: Wiele przepisów tej ustawy to po prostu nieporo - zumienie. Innym paradoksem polskiej rzeczywistości jest przykład autostrady A2, na której dopuszczalna masa zestawu wynosi 60-70 t ze względu na ograniczenia tonażowe na jednym z węzłów. Nie możemy też zarejestrować w Polsce naczepy o nacisku na oś większym niż 10,5 t w Holandii można uzyskać naciski nawet do 14 t na oś, oczywiście po uzyskaniu zezwolenia. W ustawie pozo - stawiono wiele furtek, które pozwalają na maksymalne wykorzystanie przewoźnika pod względem finansowym. Przykładem tego jest spoczywający na Panas Transport może przewieźć wszystko, począwszy od ciężkiej koparki, poprzez lokomotywę, kompletny szkielet dinozaura, a na Tupolewie ze Smoleńska skończywszy 24 MAJ 2013 Transport Technika Biznes
D. Piernikarski Robert Czajka w Panas Transport odpowiada za sprawy techniczne, prawne utrzymanie taboru i szkolenia kierowców przewoźniku obowiązek wcześniejszego (7 dni) informowania zarządcy dróg o przekraczaniu wiaduktów czy mostów, jednak siedem dni przed przejazdem nie zawsze znana jest ostateczna trasa, chociażby dlatego, że zezwolenia kategorii 7. wydawane są tego samego dnia, w którym jedzie transport. Ustawa mówi o tym, że należy to zgłaszać zarządcy dróg, lecz często komu podlega dany mostek jest trudne do ustalenia. Za niedopełnienie tego obowiązku jest potężna kara. A jadąc przez Polskę, przejeżdża się przez bardzo wiele mostków. Mam czasem wra żenie, że w nowej ustawie maczali za bardzo palce ludzie całkowicie niekompetentni, którym się jedynie wydaje, że wiedzą coś o transporcie nienormatywnym, ale nigdy z nim styczności w praktyce nie mieli oni tylko kiedyś widzieli, że taki pojazd jedzie. Dla nich chyba tiry to największe zło, a transport 100-tonowych ładunków powinien być cał ko - wicie zabroniony. Ich zdaniem najlepiej chyba wszystko wozić helikopterem! Przemysław Panas całą sytuację komentuje słowami: Jest łatwiej, ale nie całkiem do końca. W Polsce panuje dziwna mentalność można dać, ale tylko trochę, nigdy wszystko. Temat niedoróbek w nowej ustawie jeszcze wróci prędzej czy później. Jest to wynik braku kompetencji i co gorsza, za tę niekompetencję nie ma kary. Jakby ktoś robił takie błędy w firmie prywatnej, to zostałby natychmiast zwolniony i to z wilczym biletem. Skłamałbym, mówiąc, że nic się nie zmienia, ale nadal to nie jest tak, jak powinno być. Wciąż traktuje się nas, przewoźników, metodą kija i marchewki, a jeśli zbytnio narzekamy, to zawsze znajdzie się jakiś paragraf do wyegzekwowania, który skutecznie utrudni nam pracę. O logistyce i jakości przewozów W branży przewozów nienormatywnych transporty bywają bardzo trudne, a w dodatku potrzebne są pozwolenia, duży więc wpływ na pracę firm mają urzędnicy, ale też sytuacja na drodze, infrastruktura czy pogoda. Przy realizacji większych projektów oprócz firmy wykonującej usługę transportową zaangażowane są dodatkowe maszyny i ludzie na miejscu odbioru czekają np. żurawie przeładunkowe. Przygotowując transport, trzeba harmonizować wiele zadań. Jeśli my nie przyjedziemy na czas, to bywa, że wszystko się wali Czyli właściwa koordynacja i terminowość to są najważniejsze rzeczy w transporcie ponadgabarytowym. Trzeba też wziąć pod uwagę to, że my jeździmy od poniedziałku od 22 do piątku do 6 rano mamy tylko cztery dni, a tak naprawdę cztery noce do pracy tak istotę koordynacji tłumaczy Przemysław Panas. W Panas Transport działają tak, aby generować jak najmniejsze koszty. Dużo zależy od drogi: wiedząc, jakie ograniczenia występują na trasie, można w pewnym zakresie dobierać sprzęt. Robert Czajka wyjaśnia: Są kraje»wysokie«, takie jak Ukraina czy Wielka Brytania, gdzie nie ma tak wielu ograniczeń wysokościowych, z kolei za»niskie«można uznać np. Niemcy czy Holandię decyduje tu przede wszystkim wysokość wiaduktów na autostradach. Ale nawet jeśli wioząc wysoki ładunek do»wysokiej«anglii, moglibyśmy wybrać typową naczepę semi, to z taką nie wjedziemy na prom i konieczne jest użycie tieffbeta. W Polsce bywa różnie może być znak 3,80, a spokojnie przejeżdża 4,40, a gdzie indziej stoi znak 4,50 a zwykła 4-metrowa naczepa się nie zmieści. O zakupach sprzętu Musimy uciekać przed konkurencją, dlatego kupujemy wyłącznie sprzęt najwyższej jakości, z górnej półki. Jeśli dokonujemy zakupów, to są reklama FAYMONVILLE POLSKA SP.Z O.O. SAMOCHODY SPECJALNE MAJ 2013 25
to pojazdy bardzo precyzyjnie dobrane do profilu naszej działalności, np. teraz kupujemy ciągniki 3- i 4-osiowe są to maszyny Volvo. Doskonale spełniają nasze wymagania, bo są przede wszystkim niezawodne. tak o po lityce zakupowej w Panas Transport mówi Robert Czajka. Zakup pierwszych linii modułu Scheuerle w roku 2008 spowodował to, że przez jakiś czas mieliśmy wyraźną przewagę w zakresie możliwości W firmie Panas Transport, mimo że 4-osiowe ciągniki znajdują się w ofercie wielu firm, o wyborze ciągników siod - łowych Volvo jako podstawowego wyposażenia zadecydowały dotychczasowe doświadczenia eksploatacyjne i częściowo lojalność, związanie z marką. Podobne reguły obowiązują przy wyborze naczep. Największy udział we flocie naczepowej Panas Transport mają produkty Faymonville i Goldhofer. Robert To, że są czasem wisienki na torcie w postaci spektakularnych przewozów wielkich konstrukcji czy samolotów, jeszcze nie daje chleba. Chlebem powszednim branży są przewozy ciężkiego sprzętu budowlanego powiedział Przemysław Panas zapasem wytrzymałościowym. Ale też naczepy Goldhofer są dużo droższe od naczep konkurencji. Jeszcze do niedawna wielu użytkowników, nie tylko my, miało duże zastrzeżenia co do jakości zabezpieczenia antykorozyjnego. W pojazdach Faymonville zabezpieczenie jest bez zastrzeżeń, montaż końcowy jest również porządny, z dużą dbałością o szczegóły. I tak jak mówiłem mają świetną obsługę klienta dotyczy to zarówno przedstawiciela na Polskę, jak i samej centrali, z którą się kontaktujemy. Gdy okazywało się to konieczne, przedstawiciel firmy przyjeż - dżał do nas z Belgii. Mamy też moduł Scheuerle, ale w tym przypadku obsługa klienta jest na minimalnym poziomie trudno nam było cokolwiek z nimi za - łatwić. Nasz moduł Scheuerle kupiliśmy za pośrednictwem firmy Nooteboom. Scheuerle nie ma swojej sieci sprzedaży w Polsce, a firma Nooteboom z kolei, nie mając w swojej ofercie tego typu pojazdów, pośredniczyła w sprzedaży. O obsłudze technicznej taboru Dwa lata temu firma Panas Transport zakupiła pod Zamościem dużą nieruchomość wraz z infrastrukturą po bazie transportowej. Miejsce było dobrze znane, bo wcześniej parkowano tam samochody. Obecnie w bazie funkcjonuje własna stacja paliw, dzięki czemu można hurtowo kupować paliwo dobrej jakości, przewozowych. Techniczne moż liwości tego modułu przy obecnej konfiguracji sięgają nawet 200 t. Wytworzyło to u nas także pewną lukę w zakresie przewozu ładunków ciężkich i wysokich w taborze, którym wcześniej dysponowaliśmy, najwięk szą ładowność miał 8-osiowy Faymonville, było to około 73 t. Aby wypełnić tę lukę, zakupiliśmy kolejną naczepę, marki Goldhofer, przeznaczoną nie tyle do transportu ładunków cięższych, ile wysokich. Kupiliśmy także sprzęt do przewozu pojazdów szynowych, bo w tym się specjalizujemy. W ciągu ostatnich dwóch lat kupiliśmy jeszcze dwie rozciągane naczepy Faymonville z 4-osiowym wózkiem i 2- osiowym dolly, mają one pokład na wysokości 50 cm od ziemi. Naczepy te chodzą pod 4-osiowymi Volvo. To jest dobry sprzęt, sprawdza się i mamy na niego zlecenia dodaje Czajka. Duże maszyny w firmie Panas Transport wożą naczepy takie jak ta 8-osiowa Faymonville Multi -Z-8L Czajka tak to skomentował: Faymonville zdobył sobie już dawno nasze serce bardzo profesjonalną obsługą klienta. Z kolei Goldhofer to porządna, solidna konstrukcja, policzona z dużym jest warsztat, magazyny, waga, są też pomieszczenia biurowe i oczywiście duży parking. Jest to też doskonały punkt w związku z sąsiedztwem drogi krajowej nr 17 i przejścia granicznego z Ukrainą R. Czajka 26 MAJ 2013 Transport Technika Biznes
R. Czajka w Hrebennem. W bazie Panas Transport można również wykonywać prze - ładunek. Są przewoźnicy, którzy nie wożą na Ukrainę, a my wozimy, więc możemy przejąć transport i go prze - ładować na nasze pojazdy, czasem przywozimy cięższy ładunek, dzielimy go i przeładowujemy na pojazdy lżejsze, możliwości jest sporo wyjaśnia Robert Czajka. W Panas Transport dąży się do tego, aby samochody jeździły jak najwięcej po świecie. Jeśli konieczna jest jakaś obsługa techniczna, to wiedząc, dokąd następnym razem będzie jechać pojazd, analizuje się, gdzie na miejscu opłaca się to wykonać. W całej Polsce firma ma strategiczne punkty, gdzie wykonywane są przeglądy, wymieniane opony czy olej. Panas Transport współpracuje też z firmami, które są w stanie pomóc w zakresie hydrauliki siłowej, wulkanizacji czy drobnych napraw warsztatowych, takich jak np. wymiana pękniętych przewodów. Mamy obecnie na etacie tylko jednego mechanika i on zajmuje się naszymi pojazdami. Wbrew pozorom nasz tabor nie wymaga aż tak intensywnej obsługi, ponieważ jest relatywnie nowy, ale dużo czynności wykonują również kierowcy dodaje Czajka. O odpowiedzialności kierowcy Zadania kierowcy w firmie Robert Czajka wyjaśnia następująco: Przede We flocie Panas Transport jest oczywiście najmocniejszy model Volvo FH16 750 EEV, choć firma eksploatuje również dwie siedemsetki oraz pojazdy z nieco mniejszymi mocami wszystkim kierowca musi się interesować swoim narzędziem pracy. Mamy teraz plagę»panów kierowców«. Gdy zatrudniamy u nas nowych ludzi, bardzo starannie ich dobieramy. Mamy kilku kierowców z bardzo dużym doświadczeniem, którzy są jeszcze z tych szkół pekaesowych oni przeważnie wiedzą, że o samochód należy zadbać, i wiedzą, gdzie trzeba zajrzeć, aby prawidłowo sprawdzić stan techniczny pojazdu. Wiedzą też, jak się samochód zachowuje i co się z nim dzieje, po prostu czują temat. Zdaniem Roberta Czajki to, że sprzęt oraz pojazdy użytkowe bardzo się technicznie zmieniły w ciągu ostatnich 20 lat, nie jest dla nich przeszkodą, ponieważ są oni stale doszkalani. Doszkalamy naszych kierowców. Prowadząc szkolenia dla nowych kierowców, zawsze im powtarzam, iż w mo - mencie, gdy im się wyda, że wiedzą już wszystko, oznacza to rychły koniec ich kariery w firmie Panas Transport. Jeśli przestaną się uczyć, zaczną się uwsteczniać. A takich ludzi nam nie potrzeba. Z kolei»pan kierowca«jeździłby najchętniej w białych rękawiczkach i pod krawatem, a jak zdarzy mu się na trasie prosta wymiana koła, to chciałby, abym mu załatwił pogotowie techniczne. Nie po to każdy z nich ma w samochodzie klucz pneumatyczny do kół, żebym ja mu serwis organizował. To są względy praktyczne i techniczne za jeden dojazd serwisu oponiarskiego na autostradzie w Niemczech mamy kupiony porządny klucz pneumatyczny. Nasi kierowcy wożą ze sobą wyposażenie często lepsze niż mały warsztat. Tak to u nas działa Gdy zaczynałem moje szkolenia dla naszych kierowców, miałem przygotowanych osiem punktów, które omawiałem. Dotyczyły one np. różnych sytuacji na drodze, tego, na co zwracać uwagę przy załadunku itd. Dzisiaj lista ta ma 29 punktów, a szkolenie, które kiedyś zamykałem w czasie 90 minut, trwa czasami ponad 3 4 godziny. Kierowcy muszą, choćby ogólnie, wiedzieć, jakie niebezpieczeństwa mogą ich spotkać na drodze. Bo ta praca jest niebezpieczna i trzeba sobie z tego zdawać sprawę wyjaśnia mój rozmówca. Kierowca chcący pracować w transporcie nienormatywnym wcale nie musi mieć jakichś specjalnych uprawnień zawodowych, ale, mówiąc po męsku, musi być twardy. Niebezpieczeństwo tkwi w sprzęcie i w tym, co się wozi, bo to są ładunki bardzo nietypowe. To przecież kierowca odpowiada za swój ładunek. Każdy z nich jest do tego jakoś przygotowany, przechodzi kurs na przewóz rzeczy, ale nic nie zastąpi zdrowego rozsądku i myślenia. Trzeba myśleć i mieć oczy dookoła głowy dodaje Czajka. Summary Like in the title of Woody Allen s movie: Everything you always wanted to know about heavy haulage, but were afraid to ask. We seized the opportunity and talked about heavy haulage with Przemysław Panas, the owner of Panas Transport Company and Robert Czajka who is an expert on technical and legal aspects of Panas Transport s daily operations. Located in Zamość, Panas Transport specializes in heavy haulage. The company has approx. 30 vehicle combinations based on 3- and 4-axle heavy tractors from Volvo and Scania and semi -trailers and modules from such producers as Faymonville, Goldhofer, Nooteboom and Scheuerle, capable of carrying loads up to 200 tons. SAMOCHODY SPECJALNE MAJ 2013 27