dr hab. Jacek Kubiak prof. nadzw. Zakład Hydrochemii i Ochrony Wód Akademia Rolnicza w Szczecinie POZIOM TROFII NAJWIĘKSZYCH JEZIOR POMORZA ZACHODNIEGO W OSTATNIM 30. LECIU
ANALIZA BADAŃ ZWIĄZANYCH Z OCENĄ STANU EKOLOGICZNEGO WÓD
Wprowadzenie Badania jezior prowadzone przez Zakład Hydrochemii i Ochrony Wód Akademii Rolniczej w Szczecinie Od 1970 roku
Akweny badane 1. BADANIA JEZIOR POŁOśONYCH NA OBSZARACH CHRONIONYCH: - WoliŃski Park Narodowy - IŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY - CEDYŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY - SzczeciŃski park krajobrazowy 2. BADANIA JEZIOR W POSZCZEGÓLNYCH ZLEWNIACH - Zlewnia rzeki PŁoni - Zlewnia rzeki tywy - Zlewnia rzeki rurzycy - Zlewnia rzeki grzybnicy 3. BADANIA JEZIOR PRZYMORSKICH
Wprowadzenie Publikacja podsumowujaca badania Największe dimiktyczne jeziora Pomorza Zachodniego. Poziom trofii, podatność na degradację oraz tempo eutrofizacji.
Cel badań Poznanie warunków hydrochemicznych a takŝe tempa oraz kierunku zmian trofii celem podjęcie właściwych działań ochronnych i cofnięcie lub ograniczenia skutków eutrofizacji
Największe dimiktyczne jeziora Pomorza Zachodniego. Poziom trofii, podatność na degradację oraz tempo eutrofizacji. 12 największych (>100 ha) stratyfikowanych jezior Pomorza Zach. (badania w latach 1970-2002; w cyklach 3-4. letnich, co najmniej w okresie homotermii wiosennej i heterotermii letniej) Badaniami objęte zostały akweny: - na Pojezierzu Ińskim w zlewni górnej Iny, (jeziora: Ińsko DuŜe, Wisala, Ińsko Małe oraz Krzemień) - - na Pojezierzu Myśliborskim (w jego części zachodniej jeziora: Morzycko, Narost i Jelenin oraz w części wschodniej, znajdujące się w zlewni rzeki Myśli, (jeziora Wądół, Lipiańskie Północne, Będzin, Chłop DuŜy i Chłop Mały).
Okres i częstotliwość badań Lp Jezioro Okres badań Wielokr. 1 Będzin 1977-98 9-6 2 Chłop DuŜy 1977-99 9-6 3 Chłop Mały 1977-99 9-6 4 Ińsko DuŜe 1970-02 11-6 5 Ińsko Małe 1970-02 11-6 6 Jelenin 1979-99 7-4 7 Krzemień 1978-00 9-5 8 Morzycko 1974-99 8-5 9 Narost 1979-99 7-4 10 Wądół 1977-98 9-6 11 Wisala 1977-98 10-6 12 Woświn 1973-99 9-6
Metody Badania hydrochemiczne zgodnie z ogólnie przyjętymi metodami Badano naturalną podatność jezior na eutrofizację wg. Bajkiewicz-Grabowskiej oraz Kudelskiej i współautorów Określano rolę zlewni w dostarczaniu materii do jezior oraz tempo ich eutrofizacji wg. Bajkiewicz-Grabowskiej
Metody analiza poziomu trofii Vollenweider 1989, opierającej się na: procentowowym natlenieniu w szczycie heteromtermii letniej wód warstwy przydennej, średnich rocznych i maksymalnych wartościach z pomiarów: widzialności krąŝka Secchiego [SD], zawartości w wodach przypowierzchniowych fosforu całkowitego i chlorofilu a, Zdanowskiego [1983], Zaliczenie jeziora do określonej klasy troficznej, następowało na podstawie badań stęŝenia fosforu całkowitego azotu i chlorofilu w wodach powierzchniowych oraz przezroczystość wody w lecie. Przy ocenie trofii badanych zbiorników tą metodą uwzględniano jedynie wskaźniki hydrochemiczne. Carlsona [1977], tj. według wskaźników stanu trofii jezior [WST]. Wskaźniki te obliczano, na podstawie letnich pomiarów w wodach powierzchniowych zawartości fosforu całkowitego, chlorofilu a oraz widzialności krąŝka Secchiego. Wartości WST w zakresie 45-55 przyjmuje się w tej metodzie, za graniczne dla mezoeutrofii
Porównanie podatności na degradację badanych jezior, tempo ich eutrofizacji oraz rola zlewni z typem mieszania mas wodnych Trofia Jezioro Carlson -1976 Kajak (1983), Zdanow ski - 1983 OECD - Vollenw eider- 1989 aktywność zlewni podatności jeziora Tempo eutrofizacji Typ mieszania Ińsko DuŜe ME MZ/ME MZ odporne Umiarkowane Brady /Eumiksja Chłop DuŜy mało odporne Niskie Brady /Eumiksja Jelenin mało odporne Niskie Eumiksja Morzycko odporne Umiarkowane Brady Woświn odporne Umiarkowane Eumiksja Krzemień odporne Umiarkowane Eumiksja Chłop Mały /MZ mało podatne Umiarkowane Eumiksja Narost /MZ podatne Szybkie Eumiksja Wisala podatne Szybkie Tachym. Ińsko Małe podatne Szybkie Tachym. Wądół /HE /HE podatne Szybkie Tachym. Będzin /HE HE/ b. podatne Szybkie Tachym.
Wnioski Określenie warunków hydrochemicznych, tempa oraz kierunku zmian trofii pozwala na racjonalne gospodarowanie badanymi jeziorami oraz podejmowanie właściwych działań ochronnych w celu cofnięcie lub ograniczenia skutków eutrofizacji
Zamierzone cele dodatkowe Przedfstwaienie bazy danych na temat polskich jezior z terenu Pomorza Zachodniego
Dziękuję za uwagę