Biuletyn Informacyjny Nr 1/2013 (39) ISSN 1733-1323 Kwartalnik bezpłatny
www.warszawa.oia.org.pl Biuro Izby w Warszawie ul. Długa 16, 00-238 Warszawa tel. 22 635 45 54; 22 831 38 58; fax. 22 635 27 72 Biuro Izby w Warszawie czynne od: poniedziałku do piątku w godz. 9.00 15.00, w czwartki w godz. 9.00 17.00 Biuro Delegatury w Radomiu e-mail: oia.radom@poczta.fm ul. Kilińskiego 15/17, 26-610 Radom tel./fax 48 363 54 47; tel. kom. 785 665 516; Biuro Izby w Radomiu czynne od: poniedziałku do piątku w godz. 8.00 15.00 Dyżury członków Prezydium Okręgowej Rady Aptekarskiej - Prezes - mgr farm. Alina Fornal wtorek 10.00 13.00, czwartek 12.00 14.00; 501 432 675; prezes@oia.waw.pl - Zastępca Prezesa dr n. farm. Włodzimierz Hudemowicz poniedziałek 10.00 13.00 - Zastępca Prezesa mgr farm. Wojciech Szkopański wtorek 12.00 14.00 - Sekretarz mgr farm. Maria Głowniak środa 12.00 14.00 - Członek Rady mgr farm. Jakub Dorociak czwartek 13.00 15.00 - Skarbnik mgr farm. Krzysztof Kondracki czwartek 15.00-16.00 Dyżury konsultantów ul. Długa 16, II p. pok. 204 - Konsultant ds. farmaceutycznych mgr farm. Anna Pławska - wtorki, czwartki 9.00 13.00; środy 10.00 11.00 anna.plawska@oia.waw.pl; 785 665 513* - Radca Prawny mec. Sylwester Majewski czwartki 13.00 16.30 prawnik@oia.waw.pl; 785 665 513* - Doradca podatkowy - czwartki 10.30 13.30 18 kwietnia; 16 maja; 6 czerwca obowiązują wsześniejsze zgłoszenia telefoniczne * - telefon aktywny w czasie dyżurów Kontakt z Biurem Izby Aneta Starczewska 785 665 512 ksiegowosc@oia.waw.pl Anna Skołek 785 665 514 anna.skolek@oia.waw.pl Klaudiusz Kulak 785 665 515 klaudiusz.kulak@oia.waw.pl Elżbieta Nowakowska 785 665 516 oia.radom@poczta.fm Bożena Olech 785 665 517 bozena.olech@oia.waw.pl Edward Błażek 785 665 518 edward.blazek@oia.waw.pl Jolanta Komorowska 785 665 519 sekretariat@oia.waw.pl Waldemar Firek 603 919 209 dyrektor@oia.waw.pl Konto bankowe: Bank Pekao S.A. XI Oddział w Warszawie 21 1240 1138 1111 0000 0209 2153
Terminy zebrań aptekarzy Zebrania kierowników aptek ogólnodostępnych Warszawski Dom Technika NOT; ul. Czackiego 3/5; Sala Konferencyjna (III piętro); godz. 10.00 - czwartek 25 kwietnia 2013 - czwartek 23 maja 2013 - czwartek 20 czerwca 2013 Zebranie właścicieli aptek, członków OIA w Warszawie Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne; ul. Długa 16, budynek B (I piętro); Sala im. prof. B. Koskowskiego; godz. 10.00 - czwartek 4 kwietnia 2013 - czwartek 6 czerwca 2013 Zebrania pracowników aptek szpitalnych i działów farmacji Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne; ul. Długa 16, budynek B ; (parter); Sala Klubowa ; godz. 15.30 - czwartek 11 kwietnia 2013 - czwartek 9 maja 2013, 17-19 maja Wyjazdowa Sesja Szkoleniowa - czwartek 13 czerwca 2013 Zebrania pracowników hurtowni farmaceutycznych Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne; ul. Długa 16, budynek B (I piętro); Sala im. prof. B. Koskowskiego; godz. 15.00 - czwartek 18 kwietnia 2013-17-19 maja Wyjazdowa Sesja Szkoleniowa - czwartek 20 czerwca 2013 Spotkania Seniorów Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne; ul. Długa 16, budynek B ; (parter); Sala Klubowa ; godz. 11.00 - czwartek 18 kwietnia 2013 - czwartek 16 maja 2013 - czwartek 20 czerwca 2013
Spis treści Od Redakcji Nasze okładki 2 Od Prezesa 3 Wspomnienie o Zygmuncie Olińskim Jolanta Radecka 7 Stanowisko Mazowieckiego Forum Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego z dnia 5 grudnia 2012 r. 8 10 lat systemu ciągłych szkoleń farmaceutów Stanowisko NRA Nr VI/2012 z dnia 18 grudnia 2012 r. w sprawie doskonalenia zawodowego (ciągłego szkolenia) farmaceutów 10 Stanowisko Konferencji Dziekanów Wydziałów Farmaceutycznych R.P. w odniesieniu do stanowiska NRA Nr VI/2012 z 18 grudnia 2012 r. 11 Kursy ciągłego szkolenia farmaceutów organizowane przez Studium Kształcenia Podyplomowego Wydz. Farmaceutycznego WUM (kwiecień-czerwiec 2013) 14 Opieka farmaceutyczna w szpitalu Piotr Merks 15 Apteka szpitalna jako miejsce sprawowania opieki farmaceutycznej Piotr Merks 22 Koncert nad koncertami List prezesów ORA w Krakowie 28 O koncertach w Warszawie i Krakowie 29 Noworoczny Koncert aptekarzy Jolanta Andrzejewska 32 Libiamo Stanisław W. Gumułka 32 Początek roku z muzyką Anna Woźniakowska 36 Opieka farmaceutyczna w nadciśnieniu tętniczym (cz. III) Anna Dawidowska-Borowy 38 Paragraf bez recepty redaguje Sylwester Majewski: Informacja w sprawie wyroku NSA z dnia 23.10.2012 r., oddalającego skargę kasacyjną GIF od wyroku WSA w sprawie ze skargi P. Spółki Jawnej na decyzję GIF w przedmiocie nakazu unieruchomienia apteki 52 Opinia prawna w sprawie czasu pracy farmaceuty zatrudnionego w podmiocie leczniczym, prowadzącym dział farmacji szpitalnej/aptekę szpitalną 55 Przekształcenie osoby fizycznej przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą w spółkę handlową (kapitałową) 57 Z żałobnej karty 62 Okienko z wierszem 63 Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń, nie zwraca materiałów nie zamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów Biuletyn Informacyjny nr 1/2013 1
Od Redakcji Nasze okładki Okładka przedstawiająca Fontannę Higiei w Poznaniu rozpoczyna cykl okładek, które będą ukazywać antyczną boginię zdrowia przedstawianą w sztuce rzeźbie i malarstwie. Poznańska Higiea Posąg greckiej bogini zamówił Edward Raczyński u Alberta Wolffa, ucznia. Bogini została przedstawiona w postawie siedzącej, ubrana w joński chiton. Twarzy Higiei artysta nadał rysy Konstancji Raczyńskiej. Posąg został odlany w 1844 roku w hucie Lauchhammer. W związku ze sporami wokół Złotej Kaplicy, Edward Raczyński zwlekał z jego odbiorem. Odebrała go dopiero Konstancja Raczyńska, po śmierci męża i postawiła na jego grobowcu w Zaniemyślu. W roku 1840 roku, po ukończeniu budowy, finansowanego w dużej części przez Edwarda Raczyńskiego, postawiono cztery studnie. Główną, najbardziej okazałą miała być studnia ozdobiona figurą bogini zdrowia Higiei. Początkowo planowano ustawić ją przed gmachem Biblioteki Raczyńskich, lecz poziom placu znajduje się powyżej kulminacji Wzgórz Winiarskich, co uniemożliwiało dostarczenie do niej wody. Ostatecznie ustawiono studnię naprzeciwko budynku Ziemstwa Kredytowego, przy skrzyżowaniu Al. Wilhelmowskich (Al. Marcinkowskiego) z ul. Fryderykowską (ul. 23 lutego). Projekt cokołu wykonał architekt Christian Gottlieb Cantian z Berlina. Na frontonie wykonanego z piaskowca cokołu umieszczono brązowy medalion, przedstawiający Vincenta Priessnitza pioniera przyrodolecznictwa, z napisem w języku greckim i polskim: Nic lepszego nad wodę. Woda ciekła do kamiennego zbiornika z wmurowanej poniżej medalionu głowy lwa. W 1907 roku opracowany został projekt rozbudowy wodociągów, co prawdopodobnie było powodem przeniesienia studzienki na południowy kraniec Al. Marcinkowskiego. Edward Aleksander Raczyński zamówił wówczas odlew posagu Higiei z zachowanego, gipsowego modelu rzeźby. Uroczyste odsłonięcie kompletnej już studzienki nastąpiło 9 lutego 1908 roku. W 1971 roku przeniesiono studzienkę przed Bibliotekę Raczyńskich. W roku 2004 rozpoczęto budowę podziemnego parkingu i pomnik został umieszczony w magazynie, z którego powrócił na płytę placu jesienią 2009 roku. Pomnik poddano wcześniej renowacji. Przywrócono między innymi wypływ wody z lwiej głowy. 2 Biuletyn Informacyjny nr 1/2013
Od Prezesa W niedzielę 13. stycznia 2013 roku o godzinie 17 00, Noworocznym Koncertem Aptekarzy, w 110-letnim gmachu Filharmonii Narodowej w Warszawie rozpoczęliśmy z opóźnieniem Nowy Rok. Dzień później, w równie wiekowym Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie koncert został powtórzony dla aptekarzy małopolskich. Tradycyjnie już zamieszczamy relacje widzów, gości i głosy prasy, jak również obszerny serwis zdjęciowy z tego Koncertu. W gronie ponad tysiąca widzów życzyłam Państwu w nowym roku wszystkiego co najlepsze. Teraz, na łamach naszego kwartalnika, czynię to raz jeszcze. Życzyłam optymizmu, radości i miłości abyśmy śmiali się jak najczęściej, a kochali bardzo często, aby spełniły się nasze marzenia, zrealizowały wszystkie zamierzenia i aby towarzyszyło nam zdrowie i sprzyjał los. Liczę przy tym, iż wbrew numerycznym przesądom, rok 2013 przyniesie nam stabilizację i więcej spokoju, w sytuacji zapowiadanych zmian legislacyjnych. Mam nadzieję, że będą one uwzględniały jak największą część naszych opinii i zgłoszonych propozycji. Działania Naczelnej Rady Aptekarskiej wyraźnie docierają się i można mniemać, że z każdym miesiącem coraz skuteczniej będzie ona bronić aptekarskich interesów, aktywizując i integrując tym samym nasze środowisko. Mówiąc o integracji, nie mogę w tym momencie nie wspomnieć o dramacie naszej Koleżanki Małgorzaty Konstanty z Siennicy (Delegatura Siedlecka), która straciła dorobek całego życia, bowiem doszczętnie spłonął jej dom. Poniżej drukujemy list w tej sprawie skierowany do naszej Rady. Koleżanki i Koledzy, przeczytajcie ten list i okażcie, że jesteśmy jedną farmaceutyczną rodziną, że nie jesteśmy obojętni, gdy dramat dotyka jednego z nas, w tym wypadku koleżanki mającej takie samo prawo wykonywania zawodu, że możemy się zmobilizować i być skuteczni w koleżeńskiej pomocy. Na koniec pragnę zwrócić Państwa uwagę na nową szatę graficzną wszystkich czterech stron okładki Biuletynu.Przede wszystkim zmiany te mają ułatwić kontakty z członkami Prezydium ORA oraz poszczególnymi pracownikami biura Izby. Pracowników tych wyposażyliśmy obok telefonów komórkowych, którymi od pewnego już czasu dysponują także w imienne adresy internetowe z jednakową domeną (oia.waw.pl). Biuletyn Informacyjny nr 1/2013 3
Numery telefonów i adresy będą stale zamieszczane na drugiej stronie okładki. Teraz z pewnością łatwiejsze będzie uzyskanie bezpośredniego kontaktu z osobą prowadzącą interesujące Państwa sprawy, także przekazanie korespondencji drogą poczty elektronicznej. Proszę o ocenę tych zmian i przekazywanie uwag sekretarzowi redakcji Biuletynu p. mgr Edwardowi Błażkowi (edward.blazek@oia.waw.pl). Będziemy je sukcesywnie uwzględniać w kolejnych wydaniach kwartalnika, z myślą o wygodzie naszych czytelników członków Izby. Rozpoczęłam życzeniami noworocznymi, a tu już dużymi krokami nadchodzi wiosna. Z tej więc okazji życzę słońca w przyrodzie i słońca w sercu. 13 Noworoczny Koncert Aptekarzy. Prezes ORA mgr farm. Alina Fornal w rozmowie z JE Ambasadorem Republiki Słoweni Marjanem Šetincem. 4 Biuletyn Informacyjny nr 1/2013
Biuletyn Informacyjny nr 1/2013 5
Panu dr Grzegorzowi Kucharewiczowi wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci mamy Krystyny składają członkowie Okręgowej Izby Aptekarskiej w Warszawie Drogim Koleżankom mgr farm. Jolancie Pokorowskiej mgr farm. Agacie Pokorowskiej-Allen mgr Karolinie Pokorowskiej serdeczne wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci męża i ojca dr Wiesława Pokorowskiego współzałożyciela i działacza Fundacji Rozwoju Warszawskiego Wydziału Farmaceutycznego składa Okręgowa Rada Aptekarska w Warszawie 6 Biuletyn Informacyjny nr 1/2013
Śp. Zygmunt Oliński (1925-2012) Urodził się 31 października 1925 roku w Lublinie. Syn zarządcy majątku Kleniewskich, herbu Zagłoba. Pochodził z rodziny wielodzietnej miał 3 siostry i 3 braci. Szkołę podstawową ukończył w Lublinie. Kiedy ojciec stracił pracę przenieśli się pod Warszawę. Podczas wojny bracia byli w AK. 16-letni Zygmunt przenosił tajne materiały i podczas łapanki został zabrany i przewieziony na Pawiak. Był to październik 1942 roku. Następnie trafił na Majdanek, a stamtąd do Dachau. Więziony był do kwietnia 1945 roku. Chociaż osłabiony, był zdrowy, co jak mówił zawdzięczał długotrwałym głodówkom. Z opóźnieniem jako 20-letni mężczyzna rozpoczął naukę w Gimnazjum i Liceum im. Emilii Plater w Zalesiu Dolnym, tzw. Platerówce, które ukończył w czerwcu 1947 roku. Służbę wojskową odbył w Komendzie Powiatowej Służby Polsce, następnie rozpoczął studia na Wydziale Farmaceutycznym Akademii Medycznej w Warszawie (1949-1954), które ukończył, otrzymując dyplom magistra farmacji. Pracę zawodową rozpoczął w roku 1954 w Hurtowni Farmaceutycznej Zarządu Aptek m. st. Warszawy, a po zmianach, Przedsiębiorstwa Zaopatrzenia Farmaceutycznego Cefarm w Warszawie. Jednocześnie do 1956 roku pracował w Komendzie Głównej Służby Polsce. W PZF Cefarm w Warszawie poznał tajniki tego zawodu, począwszy od pracownika, poprzez kierownika, zastępcę dyrektora ds. zaopatrzenia (do 1979 r.), aż do najwyższego stanowiska dyrektora warszawskiego Cefarmu (w latach 1979-1991). Był człowiekiem szlachetnym, skromnym, prawym, sumiennym, życzliwym dla ludzi, bezkonfliktowym, dobrym organizatorem pracy. Wielki praktyk i pragmatyk, z którego opinią liczyli się wszyscy związani z farmacją. Biuletyn Informacyjny nr 1/2013 7
Rok 1980 i lata następne to czas trudny. Rozpoczęły się strajki, brakowało leków (na 2 tysiące leków brakowało 600), były niedobory fachowców. Powstawały apteki wiodące, które mogły zamawiać leki na cito. Nadszedł rok 1989, w którym powstała możliwość prywatyzacji aptek. Odpowiedzialnym za farmację Ministrem Zdrowia był wówczas przyjazny prywatyzacji prof. dr hab. Andrzej Wojtczak. Dyrektor Zygmunt Oliński swą odwagą i darem przewidywania przezwyciężył wszystkie trudności i sprawił, że we wrześniu 1989 roku zostały wydane pierwsze koncesje na apteki prywatne. Byli właściciele oraz kierownicy aptek, a także fachowcy, gotowi do samodzielnego prowadzenia przedsiębiorstwa, mogli rozpocząć własną działalność gospodarczą. W lipcu 1991 roku odszedł na emeryturę. Zajął się życiem rodzinnym. Żona i dwa ukochane psy ( Tofik i Pikunia ) oraz ogród wypełniały mu czas. Nie chorował. 22-go czerwca 2012 roku został odwieziony do szpitala przy ul. Górczewskiej. Zmarł 5 lipca. Na pogrzeb, który odbył się 11 lipca w Warszawie, na Cmentarzu Komunalnym Północnym tzw. Wólce Węglowej, oprócz żony, córki Magdaleny i wnuczki, przybyło liczne grono byłych współpracowników, kolegów i przyjaciół. Jolanta Radecka Stanowisko Mazowieckiego Forum Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego z dnia 5. grudnia 2012 roku Przedstawiciele Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego Mazowsza: adwokatów, aptekarzy, architektów, biegłych rewidentów, doradców podatkowych, diagnostów laboratoryjnych, komorników, kuratorów sądowych, lekarzy i lekarzy dentystów, lekarzy weterynarii, notariuszy, pielęgniarek i położnych, psychologów, radców prawnych, rzeczników patentowych, urbanistów, wyrażają zdecydowany sprzeciw wobec działań legislacyjnych, mających na celu wprowadzenie zasadniczych zmian, w zakresie uprawnień samorządów zawodowych, w ich decyzyjnej roli, w przyznawaniu uprawnień do wykonywania zawodów zaufania publicznego. 8 Biuletyn Informacyjny nr 1/2013
Samorządy zawodowe, obok samorządów terytorialnych, stanowią podstawowe elementy demokratycznego państwa. Ich zadaniem jest sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu przez ich członków, w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Mogą tę role spełniać jedynie w przypadku, gdy ich organy kwalifikacyjne, mogą z pełną świadomością udzielać, osobom poddawanym procedurze egzaminacyjnej, uprawnień do samodzielnego wykonywania zawodów. Autorom propozycji legislacyjnych przyświeca iluzoryczne przekonanie, że pozbawienie tego uprawnienia samorządów otworzy lub zasadniczo uprości młodym adeptom zawodu drogę do miejsc pracy. Absolwenci, bezpośrednio po studiach, nie mogą podejmować samodzielnych czynności zawodowych przed odbyciem pełnego cyklu niezbędnych praktyk, gwarantujących odpowiednie do nich przygotowanie. Oparty na samorządach zawodowych system został sprawdzony, działa i nie jest przyczyną wprowadzania na rynek pracy nieodpowiedzialnych adeptów, nadzorowanych przez nie zawodów. Konsekwencją proponowanych zmian będzie niesłychanie ryzykowne obniżenie poziomu świadczonych usług przez przedstawicieli zawodów zaufania publicznego. Deregulacja, w proponowanym kształcie, uniemożliwi wypełnianie przez samorządy zawodowe delegacji konstytucyjnej, spowoduje spadek ich znaczenia, a w konsekwencji w pełni je ubezwłasnowolni. Wieloletnia budowa struktur organizacyjnych samorządów, zespołów rzecznika odpowiedzialności zawodowej, sądów dyscyplinarnych, a nade wszystko systemu oceny kwalifikacji członków, zostaną bezpowrotnie zniszczone. Nie mając kompleksowych rozwiązań legislacyjnych, związanych z próbami doskonalenia samorządności zawodowej, nie można w pospieszny i nieprzemyślany sposób niszczyć sprawdzonych w działaniu struktur, stanowiących istotę demokratycznego państwa. Podejmowanie takich inicjatyw, zwłaszcza w stosunku do zawodów zaufania publicznego, stanowi istotne zagrożenie konstytucyjnych gwarancji bezpieczeństwa obywateli ( 5 Konstytucji RP). Biuletyn Informacyjny nr 1/2013 9
10 lat systemu ciągłych szkoleń farmaceutów 10 Biuletyn Informacyjny nr 1/2013
Gdańsk, dnia 7 lutego 2013 roku Szanowny Pan Bartosz Arłukowicz Minister Zdrowia Rzeczypospolitej Polskiej Stanowisko Konferencji Dziekanów Wydziałów Farmaceutycznych RP w odniesieniu do decyzji Naczelnej Rady Aptekarskiej (Stanowisko Nr VI /.../z dnia 18 grudnia 2012 r.) do Ministra Zdrowia o pilną zmianę przepisu art. 89e ustawy Prawo farmaceutyczne, która dotyczy doskonalenia zawodowego (szkolenia ciągłego farmaceutów). Szanowny Panie Ministrze, My, dziekani wszystkich 10 Wydziałów Farmaceutycznych w Polsce kategorycznie protestujemy przeciwko wnoszonemu przez Naczelną Radę Aptekarską (NRA), stanowisku zmiany przepisu w art. 89e, ustawy Prawo farmaceutyczne (stanowiące o obowiązku podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez farmaceutę) w celu uzyskania kompetencji prowadzenia doskonalenia zawodowego farmaceutów i techników farmaceutycznych (szkolenia ciągłego) przez okręgowe izby aptekarskie (OIA) oraz NRA. Pragniemy zaznaczyć, że OIA oraz NRA nie dysponują odpowiednią bazą, ani kadrą dydaktyczną do realizacji programu kształcenia, w tym dla szkolenia praktycznego, a także nie posiadają wewnętrznego systemu oceny jakości kształcenia, uwzględniającego narzędzia oceny jakości oraz metody tej oceny. Szkolenie ustawiczne jak dotychczas mogą jedynie realizować akredytowane jednostki szkolące (Wydziały Farmaceutyczne), które program szkoleń ciągłych tworzą z wykorzystaniem najnowszej wiedzy farmaceutyczno-medycznej. Przykładowo, umiejętności sporządzania jałowych leków recepturowych, cytostatycznych, czy sprawnego posługiwania się aparaturą stosowaną w technologii np. maści i emulsji, wykonywanych w aptekach ogólnodostępnych i szpitalnych, nie można nauczyć się na wykładach proponowanych przez samorząd aptekarski. Biuletyn Informacyjny nr 1/2013 11
Proces doradztwa farmaceutycznego, bezpieczna farmakoterapia, przy agresywnie prowadzonych działaniach marketingowych nie tylko firm farmaceutycznych, lecz również wielu aptek, wymaga od osób prowadzących szkolenia obiektywnego i rzetelnego przekazu. Wydaje się, iż samorząd aptekarski winien skupiać swoje zadania na nadzorze nad właściwym wykonywaniem zawodu farmaceuty, czego nie należy równać z organizacją szkoleń. W swoim stanowisku z dnia 18 grudnia 2012 r. samorząd powołuje się na kompetencje m. in. samorządu lekarskiego oraz pielęgniarek i położnych do prowadzenia doskonalenia zawodowego. Ustawy dotyczące powyższych zawodów nie przewidują jednak udziału samorządu w organizacji szkoleń. Zatem propozycja samorządu aptekarskiego, sprowadzająca rolę akredytowanych jednostek Wydziałów Farmaceutycznych tylko do prowadzenia szkoleń w ramach specjalizacji, może przyczynić się do diametralnego obniżenia standardów kształcenia podyplomowego. Ponadto istnieje też niebezpieczeństwo, że nastąpi zrównanie prawa magistra farmacji i technika farmaceutycznego do uczestniczenia w tym samym rodzaju szkolenia ciągłego. Wiedzy i umiejętności magistrów farmacji zdobyte po 5,5 letnich studiach uniwersyteckich nie można przecież porównywać z kompetencjami zawodowymi technika farmaceutycznego po 2 letniej szkole policealnej (bez matury), nauczanego często w trybie piątkowoniedzielnym. Pragniemy zauważyć, że istniejący obecnie zapis w art. 89e Obowiązek podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez farmaceutę odnosi się wyłącznie do farmaceuty. W rozumieniu definicji farmaceuci to wysoko wykwalifikowani specjaliści, zajmujący się ochroną zdrowia publicznego, wykonujący czynności mające zapewnić optymalny stan zdrowotny pacjentów. Samorząd aptekarski ma czuwać nad należytym wykonywaniem zawodu farmaceuty, jednak dotychczas nie był w stanie egzekwować od większości podległych mu farmaceutów (członków izby) dopełnienia obowiązku podnoszenia kwalifikacji zawodowych i uzyskania wymaganej ilości punktów edukacyjnych w zapisanym w ustawie okresie rozliczeniowym (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 czerwca 2003 r. w sprawie ciągłych szkoleń farmaceutów zatrudnionych w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych). 12 Biuletyn Informacyjny nr 1/2013
Samorząd powołany jest do życia również po to, by dbać o interesy zawodowe aptekarzy, co wydaje się powinno być urzeczywistniane w zagwarantowaniu farmaceutom prawa do urlopu szkoleniowego, tak jak przewidują to ustawy, odnoszące się do zawodów lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki i położnej. Ustawy te przewidują możliwość zwolnienia z części dnia pracy i urlop szkoleniowy do 28 dni. Ustawa dotycząca farmaceutów nie przewiduje takich uprawnień, mogą one dotyczyć jedynie osób podejmujących specjalizację i wynikają z Kodeksu pracy, odnoszącego się do wszystkich grup zawodowych. W art. 89e obowiązującej ustawy Prawo farmaceutyczne zapisane jest, że ramowy program szkoleń, w drodze rozporządzenia, określa Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii NRA i Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Usunięcie tego zapisu może spowodować dowolność w tematyce proponowanych szkoleń ciągłych dla farmaceutów i nie spełnienie ustalonych w rozporządzeniu z dnia 25 czerwca 2003 r. standardów kształcenia ciągłego. Stąd też zdecydowany sprzeciw dziekanów Wydziałów Farmaceutycznych przeciwko takiej inicjatywie. Gorąco apelujemy do Pana Ministra o pozostawienie możliwości kreowania wiedzy na Wydziałach Farmaceutycznych, o których mowa w art. 89e ust. 2, tj.: Szkolenia ciągłe będą prowadzone w akredytowanych jednostkach szkolących, określonych w art. 89a ust. 1. Z poważaniem, prof. dr hab. Edmund Grześkowiak Przewodniczący Sekcji Akademickiej Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego Wydziałów Farmaceutycznych prof. dr hab. Wiesław Sawicki Przewodniczący Konferencji Dziekanów Biuletyn Informacyjny nr 1/2013 13
Studium Kształcenia Podyplomowego WUM kursy ciągłego szkolenia Nr/cena 6/13 208,- zł 5/13 208,- zł 7/13 156,- zł 8/13 156,- zł 9/13 208,- zł 10/13 182,- zł 11/13 234,- zł 12/13 390,- zł 13/13 208,- zł 14/13 182,- zł 15/13 338,- zł Termin /ilość godz./ miejsce 13.04 sob. 8 h + test Warszawa 20.04 sob. 8 h + test RADOM 20.04 sob. 6 h + test Warszawa 27.04 sob. 6 h + test Warszawa 27.04 sob. 8 h + test Warszawa 11.05 sob. 7 h + test Warszawa 11.05 sob. 9 h + test Warszawa 25.05 sob. 8 h 26.05 niedz. 7 h + test Warszawa 25.05 sob. 8 h + test Warszawa 8.06 sob. 7 h + test Warszawa 8.06 sob. 8 h 9.06 niedz. 5 h + test Warszawa Temat kursu Kierowanie małym zespołem w codziennej pracy apteki Opieka farmaceutyczna w nadciśnieniu tętniczym Zafałszowane leki i wyroby medyczne Reumatologia profilaktyka i leczenie chorób stawów i kości Regulacje prawne w zakresie obrotu produktami leczniczymi Uzależnienie od alkoholu choroba alkoholowa, zapobieganie, leczenie Interakcje i działania niepożądane leków Farmakoterapia w pediatrii Wybrane zagadnienia z farmakoterapii chorób błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia, higieny jamy ustnej i uzupełnień protetycznych Nutraceutyki, suplementy diety, witaminy Choroby polekowe zapobieganie, wykrywanie, leczenie Wykładowcy dr Ireneusz Woźniak mgr Michał Nowakowski prof. dr hab. n. farm. Helena Makulska-Nowak dr n. med. Piotr Gryglas prof. dr hab. n. farm. Zbigniew Fijałek mgr farm. Magdalena Popławska prof. dr hab. n. farm. Helena Makulska-Nowak mec. Sylwester Majewski dr n. med. Piotr Woźniak dr n. farm. Krystyna Cegielska-Perun mgr farm. Emilia Gąsińska dr n. med. Beata Frącka mgr farm. Emilia Gąsińska lek. med., lek stomat. Wojciech Leśniak prof. dr hab. Iwona Wawer prof. dr hab. n. farm. Helena Makulska-Nowak dr n. med. Piotr Gryglas prof. dr hab. Jacek Muszyński dr n. med. Andrzej Dąbrowski prof. dr hab. Dariusz Sitkiewicz dr n. farm. Sławomir Białek Wypełniony wniosek zgłoszenie (do pobrania na stronie www.wum.edu.pl/oferta/ studium-ksztalcenia-podyplomowego-farmaceutow) należy przesłać do organizatora: - e-mailem: zbigniew.tkaczyk@wum.edu.pl ; - faxem: 22 / 57 20 974; - pocztą: Wydział Farmaceutyczny WUM, Studium Kształcenia Podyplomowego 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, Opłatę za kurs należy uregulować przelewem na konto: 26 1240 6247 1111 0000 4975 4900 po otrzymaniu potwierdzenia od organizatora (będzie wysłane na adres wskazany we wniosku-zgłoszeniu). 14 Biuletyn Informacyjny nr 1/2013
Opieka farmaceutyczna w szpitalu Farmacja szpitalna jest wyspecjalizowaną dziedziną farmacji, która stanowi integralną część opieki nad pacjentem w systemie opieki zdrowotnej. Farmaceuta jest częścią procesu zarządzania lekami, poprzez zwiększanie bezpieczeństwa i jakości wszystkich procesów, związanych z wpływem leków na pacjenta w szpitalu. Opieka farmaceutyczna w tej placówce przyczynia się, poprzez zarządzanie kliniczne i kierowanie programami lekowymi, do poprawy korzyści ekonomicznych. Ponadto, pojawia się tu nowy sposób postrzegania aspektu etycznego, dotyczącego zaangażowania farmaceuty w poprawę opieki nad pacjentem podczas jego hospitalizacji. Wstęp. Zgodnie z danymi, które przedstawili Talley i Leventurier w 1971 roku w USA, lekowe działania niepożądane były przyczyną 140000 zgonów i 1 miliona hospitalizacji. Z kolei 1987 roku The United States Food and Drug Administration (FDA) odnotowała 12000 zgonów i 15000 przypadków leczenia szpitalnego w efekcie ubocznych działań przyjmowanych medykamentów. Podane przez FDA wyniki mogą stanowić jedynie niewielką część (ok. 10%) faktycznej liczby takich zdarzeń. W USA szacowany budżet, przeznaczony na negatywne skutki stosowanych farmaceutyków, może dochodzić nawet do 7 miliardów dolarów rocznie. W rzeczywistości większość z tych problemów nie jest wywołana działaniem leków samych w sobie, lecz raczej sposobem ich przepisywania, wydawania i stosowania. W takim przypadku któż jest bardziej kompetentny do przeciwdziałania temu zjawisku niż farmaceuta? Przedstawione informacje stanowią tylko fragment opublikowanych danych. W Polsce w związku z brakiem zaangażowania farmaceuty w proces leczenia oraz bezpośredniej jego kontroli nad terapią, nikt nigdy tak naprawdę nie przeliczył, jakie koszy wiążą się z błędnie przepisywanymi receptami oraz z hospitalizacją pacjentów z powikłaniami polekowymi. Tradycyjna funkcja farmaceuty, zaangażowanego jedynie w sprzedaż leków, nie jest wystarczająca. Obecnie za granicami bierze on aktywny udział w poprawie stanu zdrowia społeczeństwa, poprzez realizację programu opieki farmaceutycznej zarówno w aptekach otwartych jak i szpitalach. Biuletyn Informacyjny nr 1/2013 15
Opieka farmaceutyczna ewolucja definicji. Rola farmaceuty w ochronie pacjenta została zawarta w terminie opieka farmaceutyczna. Pierwszy raz pojęcie to zdefiniowali w 1976 roku Mikeal i wsp. jako zapewniającą bezpieczne i racjonalne stosowanie leków opiekę, która dostarczana jest potrzebującym pacjentom. Formuła ta była stosowana do 1980 roku, kiedy to Brodie i wsp. zasugerowali, że termin ten dotyczy nie tylko kwestii lekowych, lecz także usług niezbędnych (przed, w czasie i po zakończeniu leczenia) do zapewnienia optymalnie bezpiecznej i skutecznej terapii. Kolejna definicja przedstawiona przez Heplera i Stranda w 1989 roku podaje, że jest to odpowiedzialne prowadzenie terapii lekowej, mającej na celu uzyskanie wyników, które poprawiają jakość życia pacjenta. Natomiast zgodnie z opracowaniem samego Stranda z 1997 roku opieka farmaceutyczna jest praktyką, w której osoba odpowiednio wykwalifikowana bierze odpowiedzialność i ponosi konsekwencje za potrzeby lekowe pacjenta. Dostosowana do obecnych warunków i jednocześnie bardziej użyteczna definicja podaje, że opieka farmaceutyczna jest komponentem praktyki farmaceutycznej, który wiąże się z bezpośrednim oddziaływaniem między farmaceutą a pacjentem, w celu realizacji jego potrzeb lekowych. Dwa aspekty podczas tego procesu zawsze muszą być obecne. Pierwszym z nich jest odpowiednia ilość czasu, jaka poświęcana jest choremu przez aptekarza, w celu określenia jego wymogów i preferencji. Drugim jest zaangażowanie farmaceuty w kontynuację rozpoczętych działań terapeutycznych. Przekładając powyższą definicję na codzienną praktykę, opieką farmaceutyczną nazywamy wszystkie działania mające na celu ocenę zapotrzebowania na leki indywidualnego pacjenta i określenie występujących lub potencjalnych problemów, wynikających z zażywania farmaceutyków. Gdy takie wystąpią, wówczas niezbędna jest współpraca z pacjentem i innymi przedstawicielami służby zdrowia nad rozwiązaniem tego problemu, poprzez zaprojektowanie, wdrożenie i monitorowanie odpowiedniego planu. Farmacja szpitalna i rola farmaceuty. Farmacja szpitalna jest elementem opieki zdrowotnej, która obejmuje profesjonalną praktykę w zakresie przygotowywania, przechowywania i wydawania leków i wyrobów medycznych, jak również doradztwo w kwestii ich bezpiecznego i skutecznego stosowania. Jest to wyspecjalizowana dziedzina farmacji, która stanowi integralną część opieki zdrowotnej pacjenta w szpitalu. Jej celem jest utrzymanie ciągłości lub ewentualnej poprawy w zakresie opieki farmaceutycznej i zarządzania lekami, z zachowaniem najwyższych standardów, jakie są osiągalne w warunkach klinicznych. 16 Biuletyn Informacyjny nr 1/2013
Z kolei farmaceuta szpitalny jest częścią procesu zarządzania lekami. Jego zadaniem jest zwiększenie bezpieczeństwa i jakości wszystkich procesów, związanych z wpływem na hospitalizowanych pacjentów. W swoich działaniach powinien kierować się tak zwanymi 7 regułami ( 7 rights ): właściwy pacjent, właściwy lek, właściwa dawka, właściwa droga podania, właściwy czas, właściwe dane i dokumentacja. W ciągu ostatnich 30 lat miał miejsce duży postęp, zarówno pod względem funkcji jaką pełni farmaceuta w opiece nad chorym, jak i jego ogólnej wiedzy dotyczącej chorób i leczenia. Obecnie jest oczywistym, że tradycyjna rola jaką pełni lekarz przepisujący medykamenty i aptekarz odpowiadający za ich wydawanie, nie są wystarczające w zapewnieniu bezpieczeństwa i efektywności leczenia farmakologicznego. Koszty związane z hospitalizacją, badaniami laboratoryjnymi i leczeniem naprawczym, spowodowane błędami związanymi ze stosowaniem leków, znacznie obciążają gospodarkę krajową. Coraz bardziej widoczny wpływ na opiekę nad pacjentem w szpitalu mają takie aspekty terapii lekowej jak np.: interakcje, działania niepożądane czy też compliance. Doprowadziło to do zwiększenia zapotrzebowania w tych placówkach na farmaceutów, sprawujących kontrolę nad sposobem stosowania medykamentów. Ze względu na rosnącą złożoność zarządzania terapią lekową zajęli oni stabilną pozycję w zespole opieki zdrowotnej, optymalizując leczenie farmakologiczne chorego poprzez identyfikację, rozwiązywanie i zapobieganie problemom lekowym. Zarządzanie lekiem. Najczęściej praktykowaną formą leczenia w każdym aspekcie opieki zdrowotnej jest farmakoterapia. Stosowanie leków znacznie wzrasta wraz ze starzeniem się populacji i zwiększeniem częstotliwości występowania przewlekłych chorób. Dodatkowo, w ostatnich 10 latach, coraz częściej stosowane są tak zwane lifestyle drugs, czyli farmaceutyki, które nie leczą ciężkich chorób, a jedynie poprawiają wygląd i dobre samopoczucie. W konsekwencji doprowadziło to do zalania rynku farmaceutycznego preparatami, wydawanymi bez recepty (OTC). W zaistniałej sytuacji, rola jaką pełnią farmaceuci w doradzaniu i udzielaniu informacji dotyczących leków, nabrała jeszcze istotniejszego znaczenia, również wśród pacjentów hospitalizowanych. Zarządzanie lekami obejmuje wszelkie inicjatywy mające na celu poprawę sposobu stosowania i zaopatrywania w medykamenty. Zgodnie z definicją angielskiego National Health Serivce (NHS) zarządzanie lekami w szpitalach obejmuje sposób w jaki lek jest wybrany, zamówiony, przepisany, podawany Biuletyn Informacyjny nr 1/2013 17