BIOS - SETUP W tej samej pamięci, co BIOS, przechowywany jest równieŝ inny waŝny program "wbudowany" w płytę główną. Jest to tzw. SETUP, czyli narzędzie programowe umoŝliwiające zapisanie charakterystyki konfiguracji komputera. Setup współczesnej płyty pozwala na wiele modyfikacji ustawień poszczególnych parametrów, a przy właściwym wykorzystaniu tych moŝliwości wydajność komputera moŝe wyraźnie wzrosnąć w stosunku do ustawień fabrycznych (default). Ustawienia dokonywane w SETUP-ie dotyczą wszystkich układów znajdujących się na płycie głównej. Generalnie opcje SETUP-u moŝemy podzielić na kilka bloków. Rodzaj i ilość bloków zaleŝy oczywiście od konkretnej wersji BIOS-u. 1 UTK
BIOS - SETUP Podstawowymi grupami ustawień spotykanymi w większości programów BIOS-SETUP są: opcje podstawowe => STANDARD CMOS SETUP, opcje zaawansowane => BIOS FEATURES SETUP, opcje Chip-Set => CHIPSET FEATURES SETUP, system oszczędzania energii => POWER MANAGEMENT SETUP, system PCI i PnP => PNP/PCI CONFIGURATION, obsługa urządzeń peryferyjnych => INTEGRATED PERIPHERALS, 2 UTK
BIOS - SETUP Program SETUP obsługuje się za pomocą klawiatury. Jest tak w przypadku najbardziej rozpowszechnionego BIOS-u AWARD. Programy innych producentów mogą się znacznie róŝnić, ale rzadko się je spotyka. BIOS AMI przypomina bardziej windowsowe okienka, po których poruszamy się przy pomocy myszki. Początkowe okno programu to zazwyczaj swoisty spis treści - zawiera zestaw głównych funkcji. Funkcja, której chcemy uŝyć, podświetlana jest innym kolorem niŝ tło. Podświetlenie moŝemy zmienić klawiszami kursora, a po naciśnięciu klawisza Enter otwiera się okno z konkretnymi funkcjami. KaŜde z kolejnych okien zawiera listę parametrów, które moŝemy modyfikować. Parametr, który chcemy zmienić posiada kilka opcji, które są zmieniane klawiszami PageUp, Page Down lub - i +. 3 UTK
BIOS - SETUP W kaŝdym menu, zarówno głównym, jak i podrzędnym, na dole ekranu przedstawiony jest opis klawiszy funkcyjnych pomagających w nawigacji po BIOS-ie. Opcję Exit without saving naleŝy wybrać w przypadku popełnienia błędu w konfigurowaniu parametrów. Ostatnie zmiany nie zostaną zapamiętane, a komputer wyjdzie z BIOS-u i odtworzy pierwotne ustawienia. Z kolei uŝycie opcji Save & exit setup spowoduje zapamiętanie ustawień i wyjście z BIOS-u. Wreszcie, parametr Load setup defaults powoduje załadowanie domyślnych ustawień parametrów BIOS-u, to znaczy takich, które są zdefiniowane przez producentów jako optymalne dla większości konfiguracji. 4 UTK
W momencie włączenia komputera startuje program POST 5 UTK
Program POST (Power On Selft Test) sprawdza płytę główną i urządzenia do niej podłączone, czy są sprawne, jeśli tak, to wysyła krótki pojedynczy sygnał dźwiękowy do głośniczka systemowego. Jeśli są jakieś błędy, sygnalizuje to dźwiękami lub komunikatami na ekranie. 6 UTK
Opis parametrów BIOS-SETUP 7 UTK
Jak wyjść z programu? ESC QUIT (WYJŚCIE) F10 SAVE AND EXIT SETUP (ZAPISZ I WYJDŹ) EXIT WHITOUT SAVING (WYJŚCIE BEZ ZAPISU) 8 UTK
BIOS FEATURES SETUP 9 UTK
Virus Warning BIOS nadzoruje dostęp do bootsektora oraz do tablic partycji napędów dyskowych. W razie gdyby jakiś program usiłował zmienić zawartość któregoś z obszarów na dysku na ekranie wyświetlone zostaje ostrzeŝenie. Podczas instalacji niektórych systemów operacyjnych - programy instalacyjne modyfikują bootsektor. 10 UTK
Quick Power On Self Test (czasami opisywane jako Quick Boot) Po włączeniu komputera BIOS sprawdza płytę główną i podzespoły. Test trwa (zaleŝnie od konfiguracji) od 10 do 30 sekund. Szczególnie długo trwa test pamięci RAM. Aby odkryć uszkodzoną komórkę pamięci, BIOS musi dokonać dwukrotnego zapisu i odczytu danych. Analiza moŝe trwać tym dłuŝej im więcej jest zainstalowanej pamięci RAM. Na płycie głównej. Przy 64 MB trzeba czekać ok. 20-30 sekund. 11 UTK
Quick Power On Self Test Po uaktywnieniu wspomnianej opcji testy są wykonywane nie tak intensywnie. Pamięć bardzo rzadko ulega defektom. Testy mają sens w przypadku zakupu nowego komputera lub zaraz po rozszerzeniu zasobów pamięciowych lub dołoŝeniu nowego komponentu sprzętowego (układ moŝe być uszkodzony w czasie instalacji przez ładunki elektrostatyczne). Zmiana tego ustawienia moŝe pozwolić na zaoszczędzenie ok. 20 sek. przy włączeniu i ponownym uruchomieniu komputera. Przebieg testu moŝemy obserwować na ekranie monitora zaraz po włączeniu komputera, a jeszcze przed startem systemu operacyjnego. 12 UTK
Boot Sequence Opcja ta umoŝliwia ustawienie kolejności przeszukiwania napędów w poszukiwaniu systemu operacyjnego. W nowszych wersjach BIOS-u, oprócz dysków IDE mamy moŝliwość wyboru równieŝ napędy ZIP, LS-120, CD-ROM oraz napędy SCSI. Najczęściej wybieramy ustawienie A, C, SCSI, co powoduje, Ŝe w pierwszej kolejności BIOS próbuje wczytać system z dyskietki i dopiero, gdy próba się nie powiedzie, sprawdza kolejno pierwszy dysk IDE, a następnie SCSI. Jeśli zwykle startujemy komputer z dysku twardego, a jednocześnie chcemy ustrzec się przed wirusami infekującymi boot sektor, powinniśmy wybrać ustawienie C, A, SCSI. 13 UTK
IDE HARD DISK DETECTION 14 UTK
IDE HARD DISK DETECTION Opcja ta umoŝliwia wykrycie wszystkich parametrów dysków twardych zainstalowanych w naszym komputerze. KaŜda płyta główna posiada dwa gniazda IDE, do których moŝemy przyłączyć po dwa urządzenia tego typu. Nie ustawia się tuŝadnych parametrów. Po pojawieniu się głównego okna tego panelu wyskakuje równieŝ czerwone okno z zapytaniem o pozwolenie samodzielnego rozpoznania zainstalowanych urządzeń przyłączonych do kontrolera IDE. WyraŜanie kaŝdorazowo zgody powoduje wpisanie przez BIOS parametrów dysku. Zapytanie występuje kaŝdorazowo, przed przystąpieniem do autodetekcji parametrów. 15 UTK
HDD LOW LEVEL FORMAT 16 UTK
HDD LOW LEVEL FORMAT Formatowaniem niskiego poziomu (ang. low level format) nazywamy operację nanoszenia na powierzchnię dysku ścieŝek, sektorów i wszystkich innych pól dodatkowych. Jeśli udało nam się sformatować dysk na niskim poziomie i została uszkodzona co najmniej jedna z tablic odwzorowania uszkodzonych sektorów, to w przyszłości moŝe się to ujawnić. Dostępu do takiego dysku odmawia nawet program FDISK. 17 UTK
HDD LOW LEVEL FORMAT Na niepowodzenie skazane jest równieŝ uŝycie programów diagnostycznych próbujących poprawić współczynnik przeplotu dysków IDE, który z reguły wynosi 1:1. Ze względu na fakt, Ŝe producenci dysków nie zalecają samodzielnego formatowania na tym poziomie, opcja ta jest usunięta z większości Setup-ów. Brak zasilania w czasie tej czynności moŝe trwale uszkodzić dysk!!! 18 UTK
CHIPSET FEATURES SETUP 19 UTK
BIOS - CHIPSET FEATURES SETUP 20 UTK
Auto Configuration Jest to miejsce w którym moŝemy uaktywnić automatyczną konfigurację i zablokować jednocześnie dalszy dostęp do punktów w których to moŝemy bardziej precyzyjnie określić domyślne wartości określane przez BIOS. Jeśli chcemy eksperymentować wybierając własne ustawienia naleŝy wybrać Disabled, które wyłączy konfigurację automatyczną. 21 UTK
EDO DRAM Speed Selection (DRAM Timings, Memory Type) Funkcja ta jest dostępna w nowoczesnych płytach głównych. podajemy tutaj szybkość zainstalowanych pamięci (w nanosekundach), o ile ją znamy. Jeśli nie jesteśmy pewni co tych prędkości najlepiej wpisać Auto. Opcja ta ma odniesienie wyłącznie do pamięci typu dynamicznego EDO i FPM, co w chwili obecnej nie ma znaczenia. 22 UTK
EDO CASx# MA Wait State; EDO RASx# Wait State Stabilna praca systemu opartego na modułach pamięciowych EDO wymaga wybrania wartości z zakresu 3-4. Przy zamontowaniu modułów SDRAM BIOS blokuje dostęp do tej opcji, ustawiając domyślnie wartość 2. 23 UTK
SDRAM RAS-to-CAS Delay Określamy w tym miejscu czas opóźnienia TRCD (Time Ras to Cas Delay), czyli wartość przerwy czasowej wymaganej pomiędzy podaniem adresu wiersza, a podaniem adresu kolumny. Wartość ta jest wyraŝana w cyklach zegara. Znając numer naszego modułu pamięci SDRAM, który jest numerem zgodności ze specyfikacją PC-100 moŝemy ustawić ten parametr najlepiej jak tylko jest to moŝliwe. 24 UTK
SDRAM RAS Precharge Time Jest to wartość opóźnienia TRP (RAS Precharge Time) niezbędnego do przygotowania banku (upływający od ostatniej deaktywacji do momentu podania adresu nowego wiersza), wyraŝane w cyklach zegara. Znając numer naszego modułu pamięci SDRAM, który jest numerem zgodności ze specyfikacją PC-100 moŝemy ustawić ten parametr najlepiej jak tylko jest to moŝliwe. Zalecane jest ustawienie niŝszej wartości (im mniej, tym lepiej). 25 UTK
SDRAM CAS Latency Time SDRAM CAS Latency Time - Jest to czas opóźnienia TCL (Time CAS Latency), który jest odstępem pomiędzy przekazaniem adresu kolumny (czyli zakończeniem rozkazu odczytu) a momentem pojawienia się danych na końcówkach wyjściowych mierzonych w cyklach zegara. Im mniejsza wartość, tym mamy wydajniejszy system. Znając numer naszego modułu pamięci SDRAM, który jest numerem zgodności ze specyfikacją PC-100 moŝemy ustawić ten parametr najlepiej jak tylko jest to moŝliwe. 26 UTK
SDRAM Precharge Control Opcja ta mówi, czy operacja odświeŝania pamięci ma być kontrolowana przez procesor CPU czy tez pozostawiona samym układom pamięci RAM. Włączenie funkcji powoduje Ŝe pamięć moŝe być rzadziej odświeŝana (tylko w chwili, gdy jest to rzeczywiście niezbędne), co zapewnia wzrost wydajności. 27 UTK
DRAM Data Integrity Mode (Data Integrity Mode) Informacja ta w niektórych wersjach BIOS-u moŝe być niemodyfikowalną, ustawioną w funkcji Non- ECC. Jeśli nie jest się pewnym parametrów zastosowanych modułów pamięci lub jeśli posiada się zamontowane dwa róŝne moduły naleŝy włączyć opcję Non-ECC. Wówczas system jest zdolny jedynie do rozpoznania błędów, ale nie jest w stanie ich usunąć. Jest ona ustawieniem domyślnym BIOS-u. 28 UTK
8 Bit I/O Recovery Time; 16 Bit I/O recovery Time Kolejne następujące po sobie odwołania do portów I/O muszą być rozdzielone przerwą czasową. Opcja ta umoŝliwia wstawienie cykli oczekiwania pomiędzy magistralą PCI, a znacznie wolniejszą ISA. Im jest ona krótsza tym sprawność systemu wyŝsza. Nastawy dotyczą wyłącznie kart ISA (zarówno krótkich 8-bitowych, jak i długich 16-bitowych). 29 UTK
Passive Release Funkcja ta umoŝliwia procesorowi zwracać się do magistrali PCI nawet gdy jest ona zajęta transmisją danych. Przy wyłączeniu tej opcji dostępem do szyny PCI rządzi niepodzielnie chipset płyty, dopiero jej włączenie pozwala w sprawy PCI równieŝ dojść do głosu równieŝ bezpośrednio procesorowi. 30 UTK
AGP Aperture Size (MB) W komputerach z korzystających z pamięci operacyjnej karty graficznej AGP moŝemy tu wybrać ilość tej pamięci (w MB), jaka będzie dostępne dla tej karty. Zwykle zaleca się ustawić połowę całkowitej ilości wbudowanej w komputer pamięci operacyjnej. 31 UTK
CPU Speed, Ratio, Frequency Parametry te określają szybkość pracy procesora, zaleŝny od wybranych współczynników. 32 UTK
CPU Warning Temperature Parametr ten umoŝliwia włączenie lub wyłączenie ostrzegania jeśli temperatura procesora wzrośnie do 50 stopni Celsjusza. 33 UTK
Current CPU Temperature; Current SYSFAN Speed; Current CPUFAN Speed; Current Vin3(V). Jest to wyłącznie okienko przedstawiające uŝytkownikowi wszystkie parametry wielokanałowego systemu nadzoru (Hardware Monitoring). Nie ma moŝliwości modyfikowania Ŝadnego z tych parametrów. Niektóre wersje BIOS-ów posiadają dodatkowo monitoring wielu dodatkowych parametrów przedstawiających cały stan napięć zasilających. BIOS moŝe monitorować w zaleŝności od jego wersji i rodzaju płyty głównej następujące parametry: [następny slajd] 34 UTK
Current CPU Temperature Current SYSFAN Speed Current CPUFAN Speed Current Vcore A Current Vcore B Current +3,3V temperatura procesora wyraŝana jest w o C i o F prędkość obrotowa wentylatora systemowego prędkość obrotowa wentylatora zainstalowanego na procesorze napięcie zasilające procesor napięcie zasilające procesor napięcie zasilające +3,3V Current +5V napięcie zasilające +5V Current +12V napięcie zasilające +12V Current -12V napięcie zasilające -12V Current -5V napięcie zasilające -5V Current Battery Life stan baterii podtrzymującej napięcie dla układu CMOS 35 UTK
CPU SOFT MENU II 36 UTK
CPU Name Is (System procesor Type) Parametr ten określa nazwę procesora 37 UTK
CPU Operating Frequency Częstotliwość taktowania procesora, będąca iloczynem wartości ustawionych w opcjach 38 UTK
CPU FSB Clock (MHz); CPU Multiplier Factor CPU FSB Clock (częstotliwość taktowania szyny procesora) oraz CPU Multiplier Factor (mnoŝnik). Do wyboru mamy szereg ustawień, np. 800 (100). Wartość w nawiasie określa ustawienie CPU FSB Clock. 39 UTK
CPU FSB Clock (MHz); CPU Multiplier Factor Podniesienie częstotliwości pracy CPU powinno być powiązanie z obniŝeniem napięcia do wartości odpowiedniej dla procesora, który by pracował z ustawioną przez nas częstotliwością jako nominalną (CPU Core Voltage). Ponadto powinniśmy tez zatroszczyć się o lepszy wentylator montowany na procesorze, tak by moŝliwe było odprowadzenie nadmiarowego ciepła. Generalnie, jeŝeli nie mamy doświadczenia lub teŝ pewności co do prawidłowości wprowadzanych zmian, to nie wybierajmy ustawienia USER DEFINE. Wtedy pozostałe wartości zostaną określone automatycznie. 40 UTK
PCI Clock / CPU FSB Clock Częstotliwość pracy magistrali PCI w stosunku do częstotliwości szyny FSB. Typowe ustawienie jest takie, które daje w ostatecznym wyniku 33MHz. Przykładowo dla zegara FSB wynoszącego 100MHz będzie to 1/3. 41 UTK
AGP Clock / CPU FSB Clock Podobnie jak powyŝej, tyle Ŝe dla magistrali AGP. Typowe ustawienie to 66MHz. Zatem przykładowo, dla FSB Clock wynoszącego 100MHz, powinniśmy wybrać wartość 2/3. Odradzam ustawienie wyŝszych częstotliwości magistrali PCI oraz AGP, niŝ podane. Mimo Ŝe moŝna w ten sposób uzyskać wzrost wydajności, zwłaszcza w przypadku kart graficznych (niektóre z nich pracują stabilnie przy częstotliwości 88,6MHz) to sposób ten wydaje się być nieco sztuczny i nienaturalny. 42 UTK
AGP Transfer Mode Tryb pracy magistrali AGP. Powinien pokrywać się z trybem karty graficznej. JeŜeli nie jesteście pewni co do tego, jakie ustawienia wybrać to najbezpieczniej jest pozostawić DEFAULT (domyślną). BIOS dokona wtedy automatycznej selekcji szybkości transmisji. 43 UTK
CPU Core Voltage (V) (Core Voltage); I / O Voltage (V) Napięcie zasilania procesora modułów pamięci, chipsetu oraz magistrali AGP. Bądźmy ostroŝni przy zmianie tych parametrów. Mimo, Ŝe ustawienie wartości wyŝszej, niŝ wskazywana przez producenta, nie musi spowodować uszkodzenia podłączonych modułów, to na pewno moŝe przyczynić się do skrócenia czasu ich Ŝycia. 44 UTK
Level 2 Cache Latency Czas dostępu do pamięci podręcznej L2 procesora. WyŜsza wartość skutkuje większą szybkością efektywną. MoŜemy poeksperymentować z tymi ustawieniami. JednakŜe wybranie zbyt duŝej wartości moŝe się objawiać nieprawidłowym działaniem procesora. Zawsze moŝemy zrzucić automatyczne wybranie wartości na barki BIOS-u. 45 UTK
INTEGRATED PERIPHERALS 46 UTK
IDE HDD Block Mode Tryb transferu pakietowego pozwala przy odczycie i zapisie dysków z interfejsem IDE (w DOS i WIN3,1) zwiększyć nawet o 50% prędkość transmisji. Nie ma znaczenia czy został zainstalowany dysk IDE, czy teŝ supernowoczesny UDMA/66. Systemy takie jak WIN95/98/NT korzystają z własnych sterowników, które same uaktywniają przesył pakietowy. 47 UTK
IDE HDD Block Mode Manualna konfiguracja tego trybu BIOS-ie skraca czas wczytywania systemu, a później wkraczają juŝ sterowniki Windows. Transmisja w trybie przesyłu pakietowego jest bardziej efektywna, gdyŝ kontroler twardego dysku łączy moŝliwie duŝe liczby bloków w pakiety (stąd nazwa) i wysyła do RAM-u lub na twardy dysk. W niektórych wersjach BIOS-ów istnieje moŝliwość ręcznego ustawienia liczby łączonych bloków. Ustawienie zbyt duŝej ilości bloków moŝe prowadzić do utraty danych podczas transmisji. 48 UTK
IDE Primary Master PIO... 49 UTK
Ustawienia kontrolera IDE dla kanału: Primary i Secondary IDE Primary Master PIO IDE Primary Slave PIO IDE Secondary Master PIO IDE Secondary Slave PIO. W zaleŝności od wersji programu BIOS-u moŝliwe jest niezaleŝne ustawienie trybu pracy PIO dla kaŝdego z urządzeń EIDE: (Master i Slave) w kaŝdym z dwóch kanałów oznaczanych jako Primary (0) i Secondary (1). 50 UTK
IDE Primary Master UDMA... 51 UTK
Ustawienia pracy kontrolera w trybie UDMA W zaleŝności od wersji programu BIOS-u moŝliwe jest niezaleŝne ustawienie trybu pracy DMA dla kaŝdego z urządzeń EIDE: (Master i Slave) w kaŝdym z dwóch kanałów oznaczanych jako Primary (0) i Secondary (1). 52 UTK
On-Chip Primary PCI IDE On-Chip Secondary PCI IDE Parametry te pozwalają uaktywnić lub zdezaktywować oba kanały IDE. 53 UTK
USB Keyboard Support Onboard FDC Controller 54 UTK
USB Keyboard Support Sprecyzowane w tym miejscu ustawienie uaktywnia wbudowany w płytę główną kontroler USB (Universal Serial Bus). W przypadku nie posiadania Ŝadnych urządzeń USB pozostawiamy zasoby systemowe dla niego. Ustawienie Enabled musi być wybrane dla klawiatury USB. Inna konfiguracja sprawi, Ŝe urządzenie nie będzie działać ani w systemie operacyjnym, który nie ma własnych sterowników USB, ani w Setup-ie BIOS-u. Dla jej włączenia trzeba posłuŝyć się jednak normalną klawiaturą, którą przy kolejnym starcie komputera naleŝy odłączyć. 55 UTK
Onboard FDC Controller Opcja ta uaktywnia kontroler stacji dyskietek zintegrowany z płytą główną i przydziela mu przerwanie IRQ6 oraz drugi kanał DMA. Niemal zawsze jest ustawiona jako Enabled, a jeśli zastępujemy kontroler FDD odpowiednią kartą lub nie posiadamy stacji dyskietek moŝemy funkcję tą zablokować 56 UTK
Onboard Serial Port 57 UTK
Onboard Serial Port 1, 2 W punkcie tym został zaoferowane szeroki zestaw moŝliwych kombinacji adresów I/O i linii przerwań IRQ przeznaczonych dla kontrolera portu szeregowego COM. Jeśli posiadane urządzenia korzystają z portu komunikacyjnego COM naleŝy zorientować się wcześniej, z jakich przerwań urządzenie to korzysta. Zwrócić naleŝy uwagę, Ŝe port COM1 i COM3 oraz COM2 i COM4 korzystają z tych samych przerwań, co moŝe być przyczyną powstawania konfliktów sprzętowych. 58 UTK
Onboard Serial Port 1 (myszka) UWAGA!!! Myszki i manipulatory kulkowe automatycznie mają przydzielony port COM1 (3F8H/IRQ4). Urządzenia typu P&P mogą sobie w czasie pierwszej inicjalizacji systemu z nowym urządzeniem przyznać port komunikacyjny spoza oferowanego zakresu przez BIOS. 59 UTK
Onboard Parallel Port 60 UTK
ONBOARD PARALLEL PORT Tutaj moŝemy sprecyzować adres portu i numer IRQ (przerwania) przydzielone dla portu równoległego. Standardowo przerwanie IRQ5 wykorzystuje wiele kart muzycznych i dlatego zaleca się ustawienie adresu 378/IRQ7. 61 UTK
Parallel Port Mode Przy odpowiednich ustawieniach portu równoległego LPT moŝna zwiększyć przepustowość urządzeń peryferyjnych. Istnieje moŝliwość zwiększenia nawet 10- krotnie prędkość transmisji danych do/z urządzenia. Standardowo port ten jest ustawiony na tryb jednokierunkowy (50-100kB/s). W praktyce tylko starszego typu drukarki wymagają tak wolnych transmisji. W trybie dwukierunkowym maksymalna prędkość transmisji to 1MB/s. 62 UTK
Parallel Port Mode Drukarka wspomagana ECP drukuje 10-15% szybciej, a skanery, napędy ZIP i CD-ROM pracują 10-20% szybciej. Przy problemach w uŝytkowaniu drukarki i skanera na tym samym porcie ustaw tryb jednokierunkowy w sterowniku drukarki i nie zmieniaj ustawień BIOS-u. Dzięki prawidłowemu ustawieniu moŝemy zwiększyć przepustowość portu równoległego. Bardzo często tryb ECP (Enhanced Capabilities Port) i EPP (Enhanced Parallel Port) są łączone w tryb ECP+EPP. 63 UTK
ECP Mode Use DMA W tym miejscu przydzielamy lub blokujemy kanał DMA dla trybu ECP. Zalecane jest wykorzystywanie kanału 3, gdyŝ kanał 1 jest standardowo wykorzystywany przez niektóre karty dźwiękowe zgodne ze Sound Blaster (np. Washington, Target). 64 UTK