HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO kl. V - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny: TEMAT DOPUSZCZAJĄCA Uczeń: DOSTATECZNA Uczeń: DOBRA Uczeń: BARDZO DOBRA Uczeń: CELUJĄCA Uczeń opanował wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: I. CZASY NOWOŻYTNE 1. Wielkie odkrycia geograficzne 2. Początki unii polsko-litewskiej wynalazki, które przyczyniły się do odkryć geograficznych cywilizacje indiańskie: Azteków, Majów, Inków zna nazwisko K. Kolumba datą 1492 r. zna postaci: Kazimierz Wielki, Ludwik Węgierski, Jadwiga, Władysław Jagiełło łączy wydarzenia z datami: 1374 r., 1385 r. nazwiska żeglarzy wie, do czego służyła busola wskazuje szlak I wyprawy Kolumba wyjaśnia, co wydarzyło się w1492 r. wyjaśnia co to jest unia personalna podaje cechy charakterystyczne książki średniowiecznej i cele wypraw geograficznych omawia skutki wypraw geograficznych charakteryzuje postać K. Kolumba postać Jadwigi wymienia powody, dla których wybrano Jagiełłę na męża Jadwigi analizuje drzewo genealogiczne Jadwigi opisuje wyposażenie karaweli towary przywożone przez żeglarzy charakteryzuje żeglarzy i wskazuje miejsca gdzie dopłynęli zawarcia unii polsko litewskiej objaśnia okoliczności wydania przywilejów dla szlachty sposób odkrycia geograficzne wpłynęły na wzrost potęgi Hiszpanii i Portugalii wyjaśnia następstwa wypraw dla Europy i Ameryki omawia rolę Jadwigi w historii Polski wyjaśnia znaczenie zawarcia unii polsko litewskiej dla rozwoju państwa
3. Wielkie zwycięstwo pod Grunwaldem 4. Odkrycie Mikołaja Kopernika 5. Polska złotego wieku średniowiecznego rycerza, Krzyżaka, wojownika datą 1226 r., 15.VII.1410 r. wie, od kogo wywodzi się dynastia Jagiellonów datą 1492r. zna znaczenie pojęć: humanizm, renesans opisuje wynalazek Gutenberga wie kim byli: Bona Sforza, Zygmunt Stary, Zygmunt August zna znaczenie pojęć: komnata, arrasy, Wawel, dziedziniec, paziowie, błazen omawia, w jaki sposób Krzyżacy utworzyli na ziemiach polskich swoje państwo łączy wydarzenia z datami1331 r., 1411 r. zna najważniejsze postaci renesansu: Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Mikołaj Kopernik wyjaśnia co to jest tolerancja religijna zna znaczenie pojęć: katolicy, protestanci, krużganki terytorium Rzeczpospolitej w XVI w. II. SPOŁECZEŃSTWO RZECZPOSPOLITEJ OBOJGA NARODÓW przedstawia przyczyny wojny z Krzyżakami datą 1525r. wyjaśnia, co znaczy powiedzenie wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię opowiada o M. Koperniku łączy nazwisko artystów z ich dziełami najważniejsze dzieła renesansu w Polsce: Zamek Królewski, Kaplica Zygmuntowska wyjaśnia znaczenie powiedzenia złoty wiek kultury polskiej opisuje przebieg bitwy pod Grunwaldem wyjaśnia, jak Polska odzyskała Pomorze Gdańskie dokonania M. Kopernika twórczość polskich przedstawicieli renesansu: M. Reja, J. Kochanowskiego, A. Frycza Modrzewskiego interpretuje tekst źródłowy reprezentacyjną i usługową funkcję dworu królewskiego wyjaśnia, dlaczego nie udało się Polakom zdobyć Malborka wyjaśnia w jakich okolicznościach doszło do utworzenia Księstwa Pruskiego wyjaśnia różnicę pomiędzy średniowiecznym, a renesansem poglądem na ludzkie życie sztukę renesansu omawia zabytki polskiego renesansu ocenia rolę Bonydla rozwoju kultury polskiej 6. Szlachcic w sejmie wymienia stany, na stany zadania omawia przebieg
i na wojnie 7. Na folwarku szlacheckim 8. Rzeczpospolita Obojga Narodów 9. Życie za miejskimi murami które było podzielone polskie społeczeństwo wie, co oznacza powiedzenie liberum veto pospolite ruszenie, przywilej pańszczyzna, folwark, kmieć, spichlerz, spław rzeczny chaty chłopskiej imię Zygmunta Augusta, króla, który zawarł unię lubelską datą 1569 r. zna pojęcie - elekcja największe miasta Rzeczpospolitej elementy sejmujące, z których składał się sejm walny przykładowy przywilej szlachty opisuje strój szlachty polskiej opisuje ubiór chłopski wymienia obowiązki chłopa wobec kościoła i pana folwarku szlacheckiego najważniejsze postanowienia unii lubelskiej imię pierwszego króla elekcyjnego Henryka Walezego wskazuje na mapie Rzeczpospolitą Obojga Narodów opisuje wygląd miasta, wymieniając budynki użyteczności publicznej: ratusz, sejmu walnego najwyższych urzędników rozróżnia zadania sejmików ziemskich i zadania sejmu walnego wyjaśnia czym był spław rzeczny rozróżnia kim byli flisacy, czeladź, włodarz opisuje zróżnicowanie majątkowe szlachty rozróżnia unię personalną i realną imiona pierwszych dwóch królów elekcyjnych wyjaśnia, który władca utworzył piechotę wybraniecką opisuje wnętrze domu bogatego mieszczanina wyjaśnia pojęcia: obrad sejmu walnego wyjaśnia czym zajmował się kanclerz, marszałek, podskarbi, hetman opisuje sposób zwoływania pospolitego ruszenia dworu szlacheckiego porównuje strój średniej szlachty i magnacki postanowienia zawarte w artykułach henrykowskich opisuje obrady sejmu elekcyjnego używając słów: elekcja, pole elekcyjne, koronacja sposób szlachta ograniczała prawa mieszczan obowiązki szlachty wobec państwa omawia przywileje nadawane szlachcie sposób szlachta ograniczała prawa chłopów wyjaśnia rolę Gdańska w handlu zbożem skutki bezkrólewia i wolnych elekcji dla Polski uzasadnia przyczyny, upadku miast w XVII wieku
jadłospisu mieszczańskiego patrycjat, pospólstwo, plebs spichlerz, pręgierz wskazuje na mapie największe miasta Rzeczpospolitej patrycjat, pospólstwo, plebs główne ośrodki handlowe obszary, na których produkowano zboże III. W OBRONIE OJCZYZNY 10. Potop szwedzki zna królów z dynastii Wazów łączy datę 1655 r. z wie, co znaczy pojęcie potop szwedzki 11. Odsiecz wiedeńska 12. Sejm Wielki i Konstytucja 3 maja zna pojęcia: Koran, sułtan, muzułmanie łączy datę 1683 r. z wie, kim był Jan Sobieski rozpoznaje nazwisko ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego datą 1791 r. rozpoznaje pokrewieństwo genealogiczne łączące Jagiellonów i Wazów miejsca bitw Polaków ze Szwedami: Kircholm, Oliwa Cecorę, Chocim, Wiedeń wyjaśnia, co to jest haracz wyjaśnia, kogo Turcy nazywali Lwem Chocimskim przyczyny kryzysu gospodarczego Polski w XVIII w. państwa, które ingerowały w sprawy Polski: Rosja, opisuje sposób prowadzenia walki na morzu wyjaśnia kim był Jan Kazimierz, Augustyn Kordecki, Stefan Czarniecki hetmanów polskich walczących z Turkami: Jan Chodkiewicz, Stefan Żółkiewski, Jan Sobieski rozróżnia Kozaków i janczarów datę pierwszego rozbioru Polski 1772 r. wymienia najważniejsze reformy Sejmu Wielkiego opowiada o obronie Częstochowy w czasie potopu szwedzkiego wyjaśnia co to jest wojna partyzancka, uwzględniając w wypowiedzi postać Stefana Czarnieckiego wyjaśnia, dlaczego doszło do wojny pomiędzy Turcją i Rzeczpospolitą i uzbrojenie husarza opisuje barok w Polsce omawia przyczyny I rozbioru Polski opisuje postanowienia Konstytucji 3 maja dotyczące ustroju państwa wyjaśnia, na czym polegało znaczenie obrony klasztoru jasnogórskiego dla dalszego przebiegu wojny polsko szwedzkiej opowiada, sytuuje w czasie ina mapie wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego używają w trakcie opowiadania pojęć: oblężenie, janczarzy, husaria, sułtan, odsiecz sposób Stanisław August Poniatowski dążył do naprawy państwa polskiego wyjaśnia, czym się charakteryzował
13. Naczelnik w sukmanie 14. Księstwo Warszawskie rozpoznaje na ilustracji postać Tadeusza Kościuszki łączy wydarzenie z datą 1795 r. państwa, które dokonały III rozbioru Polski łączy datę 1807 r. z wie, gdzie powstały Legiony Dąbrowskiego zna słowa hymnu narodowego Austria, Prusy rozpoznaje elementy uzbrojenia powstańców wie, kim był Bartosz Głowacki kosyniera miasto, gdzie Kościuszko składał przysięgę nazwisko twórcy Księstwa Warszawskiego: Napoleon Bonaparte nazwisko twórcy Legionów: Jan Henryk Dąbrowski opowiada o naczelniku Tadeuszu Kościuszce wie kim byli Jakub Jasiński i Jan Kiliński objaśnia, jak Kościuszko chciał zachęcić chłopów do datę Legionów: 1797r. nazwisko autora Mazurka Dąbrowskiego porównuje tekst historyczny hymnu z tekstem współczesnym, wskazując różnice wyjaśnia okoliczności wybuchu kościuszkowskiego wyjaśnia, dlaczego Kościuszkę nazywano naczelnikiem w sukmanie omawia wydarzenia wyjaśnia, jak doszło do utworzenia Legionów Polskich we Włoszech wyjaśnia, jak doszło do utworzenia Księstwa Warszawskiego klasycyzm w Polsce i podaje przykłady tej sztuki wyjaśnia okoliczności w jakich doszło do III rozbioru Polski na podstawie samodzielnie zdobytych informacji prezentuje postaci: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Poniatowskiego, Napoleona Bonaparte, Józefa Wybickiego III. STULECIE NIEWOLI 15. Powstanie listopadowe łączy datę 30 XI 1830 r. z rozpoznaje żołnierzy armii polskiej i armii miejsca bitew wyjaśnia pojęcia: cenzura, opozycja cele walki powstańczej przyczyny klęski represje opowiada przebieg nocy listopadowej wyjaśnia przyczynę upadku listopadowego na podstawie różnych źródeł opowiada przebieg listopadowego stosując pojęcia:
16. Powstanie styczniowe 17. Życie Polaków na emigracji 18. Życie Polaków pod zaborami rosyjskiej zna pojęcie - opozycja rozpoznaje biżuterię patriotyczną łączy datę 22/23 I 1863 r. z branka, wojna partyzancka, Sybir zna pojęcia - emigracja zna państwa, do których Polacy emigrowali przykładowe nazwiska emigrantów: A. Mickiewicz, F. Chopin rusyfikacja, germanizacja, wóz Drzymały opisuje biżuterię patriotyczną wyjaśnia co to są manifestacje patriotyczne, branka obozy, na które podzieliło się polskie społeczeństwo miejsca bitew państwa, do których Polacy emigrowali nazwiska emigrantów zasłużonych dla kultury polskiej: A. Mickiewicz, F. Chopin, H. Modrzejewska, rozróżnia pojęcia: emigracja polityczna i emigracja zarobkowa zna pojęcie - strajk zna nazwiska polskich działaczy: H. Cegielski, K. jakie zastosował car w stosunku do powstańców podaje cele wybuchu styczniowego zna nazwiska malarzy, którzy przedstawiali sceny z walk powstańczych opisuje uzbrojenie powstańców wyjaśnia różnice pomiędzy emigracją zarobkową a emigracją polityczną opisuje w jaki sposób przyjmowano za granicą Polaków emigracji omawia na wybranym przykładzie walkę o język polski białych i czerwonych opisuje przebieg wyjaśnia skutki dla polskiego społeczeństwa prezentuje postaci znanych twórców kultury, którzy tworzyli na emigracji: A. Mickiewicz, F. Chopin, H. Modrzejewska, i podaje tytuły najważniejszych dzieł/dokonań wyjaśnia na czym polegała autonomia galicyjska wyjaśnia pojęcia: opozycja, cenzura, Sprzysiężenie Podchorążych, spiskowcy, cytadela klęski ze szczególnym uwzględnieniem roli chłopów korzystając z różnych źródeł tworzy portfolio o twórcach kultury i prezentuje przed uczniami wykorzystując frag. Roty M. Konopnickiej opowiada o walce
19. Wielcy twórcy kultury polskiej pokazuje na mapie Prusy i Rosję nazwiska twórców kultury polskiej: Jan Matejko, Stanisław Moniuszko, Henryk Sienkiewicz, wie, kim były w/w osoby Marcinkowski opisuje życie Polaków w wybranym zaborze twórców kultury i ich przykładowe dzieła wyjaśnia tematykę obrazów Jana Matejki rugi pruskie, Komisja Kolonizacyjna, ustawa kagańcowa, praca organiczna, autonomia wyjaśnia pojęcia: germanizacja, rusyfikacja i podaje przykłady wyjaśnia, dlaczego mówimy, że Sienkiewicz pisał ku pokrzepieniu serc wskazuje polskiego laureata Nagrody Nobla rugi pruskie, ustawa kagańcowa, praca organiczna, wóz Drzymały wyjaśnia cele pracy organicznej wyjaśnia czego dotyczyła tematyka dramatów Stanisława Wyspiańskiego opisuje twórczość Stanisława Moniuszki, ze zwróceniem uwagi na wątki ludowe Polaków z germanizacją i rusyfikacją korzystając z różnych źródeł tworzy portfolio o twórcach kultury polskiej i prezentuje wyniki poszukiwań uzasadnia tezę, że Jan Matejko budzi dumę wśród Polaków IV. ŚWIAT SIĘ ZMIENIA 20. Wynalazki, które zmieniły świat 21. Tak powstała fabryka rozróżnia urządzenia techniczne: parowiec, maszyna parowa zna nazwiska wynalazców i odkrywców: A. Bell, H. Ford, T. Edison, I. Łukasiewicz, strajk, robotnicy, bezrobotni oblicza ile lat upłynęło od opracowania metody otrzymywania nafty do skonstruowania np. pierwszego samochodu zewnętrzny fabryki podaje, kto wynalazł: maszynę parową, telegraf, żarówkę, radio zastosowanie maszyny parowej rozróżnia rzemieślnicze i wyjaśnia, na czym polegała mechanizacja produkcji włókienniczej opowiada o początkach kinematografii opisuje dwie grupy społeczne, które opowiada o rozwoju uprzemysłowienia w XIX w., stosując pojęcia: maszyna parowa, silnik elektryczny, kolej żelazna, statek parowy, telegraf wyjaśnia, dlaczego i w jaki sposób
22. To już zupełnie inne miasto wie, ile godzin pracowały dzieci i dorośli zna wygląd zewnętrzny fabryki zna nazwy największych miast na ziemiach polskich rozróżnia zmiany jakie nastąpiły w komunikacji miejskiej 23. O tych, co żywią podaje nazwy urządzeń, które służyły do orania ziemi, siania zboża, koszenia wie, czym różni się praca chłopów - dawna od współczesnej 24. Świat nauki zna pojęcia: laboratorium, tablica Mendelejewa, szczepionki, witamina B1 zna nazwiska K. Darwin, A. Nobel, M. Skłodowska-Curie opisuje pracę dzieci i osób dorosłych największe miasta polskie urbanizacja, wodociągi, kanalizacja, budynki użyteczności publicznej wyjaśnia czym są dożynki sposoby uprawy ziemi: trójpolówka, płodozmian wyjaśnia do czego służy wynalazek Röntgena wie, kto jest fundatorem nagrody Nobla fabryczne formy produkcji opisuje warunki pracy w fabryce w XIX w. opisuje zmiany w wyglądzie miasta XIX wiecznego opisuje XIXwieczną modę miejską wyjaśnia różnice pomiędzy płodozmianem a trójpolówką wie, co oznacza pojęcie uwłaszczenie chłopów wyjaśnia różnice pomiędzy odkryciem a wynalazkiem wyjaśnia, za co M. Skłodowska-Curie otrzymała nagrodę Nobla powstały w XIX w. wyjaśnia, na czym polegała produkcja przemysłowa porównuje styl życia najbogatszych i najbiedniejszych mieszkańców miasta ocenia, w którym zaborze warunki uwłaszczenia były dla chłopów najbardziej korzystne emigracji chłopów za chlebem opisuje najważniejsze osiągnięcia naukowe D. Mendelejewa, L. Pasteura, K. Darwina, K. Funka, M. Skłodowskiej Curie robotnicy walczyli o swoje prawa, używając wyrażeń: strajk, związek zawodowy opowiada o życiu w XIX-wiecznym mieście, uwzględniając status społeczny mieszkańców sposób maszyny wpłynęły na podniesienie opłacalności produkcji rolniczej opisuje etapy pracy na roli na postawie wiedzy pozyskanej z różnych źródeł prezentuje odkrycia naukowe XIX w., ze szczególnym uwzględnieniem dokonań Marii Skłodowskiej-Curie