SPIS RZECZY Do Czytelnika... 7 Wykaz skrótów... 9 Część pierwsza TRUDNE DOJRZEWANIE M ARIOLOGII SOBOROW EJ (Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv) Wstęp... 13 Rozdział I POD ZNAKIEM M ARIOLOGII CHRYSTOTYPICZNEJ (Do głosowania za i przeciw w sprawie autonomii schematu mariologicznego 29 X 1 9 6 3 )... 17 1. Organizacja pracy i pierwsze wytyczne... 17 2. C. Balić, główny autor schematu mariologicznego... 19 3. Prace nad schematem... 24 4. Schemat oficjalny... 28 a. Analiza tekstu... 29 b. Słabość tekstu... 33 M etoda... 33 Problem ekumeniczności... 35 Niewierność założeniom... 38 5. Losy schematu oficjalnego... 42 6. Stanowisko biskupów języka niemieckiego i Konferencji biskupów Skandynawii... 44 a. Teologiczna kwalifikacja całego schematu... 45 b. Sprawa pośrednictwa Maryi... 45 c. Ekumenizm... 47 7. Mariologia w eklezjologii? Argumentacja kardynała Santosa i kardynała Königa... 48 a. Kardynał Santos: dokument autonomiczny... 51 b. Kardynał König: dokument włączony do eklezjologii... 52 8. Głosowanie... 54 Przypisy do rozdziału I... 55 301
Rozdział II MARIOLOGIA CHRYSTOTYPICZNA I EKLEZJOTYPICZNA ODNAJDYWANIE RÓWNOWAGI (Od 29 X 1963 do zatwierdzenia w dniu 21 XI 1 9 6 4 )... 64 I. Droga do auli soborowej... 64 1. G. Philips, główny autor drugiego schematu De Beata... 65 2. Elementarna próba Philipsa Uwagi wstępne... 67 a. Ogólna zasada... 67 b. Maryja w Starym Testamencie... 68 c. Maryja w Zwiastowaniu... 68 d. Maryja i Dziecię Jezu s... 69 e. Maryja w publicznym życiu Jezu sa... 70 f. Chwalebne odejście M ary i... 70 g. Maryja w czasie Kościoła... 71 h. Maryja typem K ościoła... 71 i. Kult M a ry i... 72 j. Zakończenie... 73 3. Oficjalny schemat Balicia czy tentamen Philipsa... 73 4. Pięć redakcji nowego tekstu... 80 5. Główne tematy dyskusji: Philips Balić... 85 a. Towarzyszka Chrystusa Odkupiciela... 85 b. Argumentacja z odpowiedniości: Wypadało, więc Bóg uczynił 87 c. Teologia pośrednictwa... 90 d. Tytuł Matka Kościoła... 93 II. W soborowej auli... 95 1. Dyskusja podczas 81 i 82 Kongregacji Generalnej (16-17 września 1964)... 98 a. Orientacja chrystotypiczna... 99 Garda de Castro, arcybiskup Granady w Hiszpanii... 99 Rendeiro, biskup Faro w Portugalii... 100 Kardynał R u ffin i... 101 Kardynał Suenens... 101 Uriarte Bengoa, biskup z San Ramón w P e ru... 103 Kardynał W yszyński... 104 Montà, generał serwitów... 104 Biskup Gawlina... 105 b. Orientacja eklezjotypiczna... 105 Kardynał Döp fn er... 105 Kardynał Raul Silva Henrí quez, arcybiskup Santiago w Chile... 106 Méndez Arceo, biskup Cuernavaca w Meksyku... 107 302
Kardynał B e a... 108 Jaeger, arcybiskup z Paderborn w RFN... 113 Kardynał Lég e r... 114 2. Dyskusja podczas 83 Kongregacji Generalnej (18 września 1964)... 115 a. Przemówienie kardynała Fringsa... 115 b. Przemówienie kardynała A lfrinka... 116 c. Przemówienie biskupa Castán L acom y... 117 3. Ostatnie poprawki. Głosowania. Uroczyste ogłoszenie... 119 Zakończenie... 125 Przypisy do rozdziału I I... 127 Bibliografia na temat dojrzewania mariologii soborowej... 134 I. Źródła... 134 II. Literatura... 137 Załącznik pierwszy: Kalendarz prac nad przygotowaniem mariologicznego tekstu Soboru Watykańskiego I I... 140 Droga do Soboru: 25 I 1959 11 X 1962... 140 Pierwsza sesja Soboru: 11 X 8 XII 1962... 142 Pierwsza międzysesja Soboru: 8 XII 1962 29 IX 1963... 142 Druga sesja Soboru: 29 IX 4 XII 1963... 142 Druga międzysesja Soboru: 4 XII 1963 14 IX 1964... 145 Trzecia sesja Soboru: 4 IX 21 XI 1964... 146 Załącznik drugi: Pierwszy szkic dokumentu mariologicznego przygotowanego na Sobór Watykański II przez Carlo B a licia... 147 Załącznik trzeci: Oficjalny schemat De Beata... 154 Błogosławiona Maryja Panna Matka Boga i Matka ludzi... 154 Uwagi wprowadzające... 159 Przypisy... 162 Część druga BŁOGOSŁAWIONA W TAJEMNICY CHRYSTUSA I KOŚCIOŁA Studium mariologicznego rozdziału Konstytucji dogmatycznej o Kościele Soboru Watykańskiego II (Ks. Jan Usiądek) Wstęp... 185 Rozdział I METODA PRZYJĘTA W MARIOLOGII SO BO RO W EJ... 187 I. Historia zbawienia jako podstawowa kategoria metodologiczno -teologiczna LG V I I I 189 303
II. Problem miejsc teologicznych... 194 1. Mariologiczne teksty biblijne i tzw. teksty antymaryjne... 194 2. Nauka Ojców Kościoła, rola Urzędu Nauczycielskiego, Liturgie, praca teologów... 199 a. Ojcowie Kościoła... 199 b. Nauczycielski Urząd Kościoła... 201 c. Liturgie... 202 d. Teologowie... 203 III. Zagadnienie chrystotypiczności i eklezjotypiczności... 204 1. Wewnętrzne związki Maryi z Chrystusem i Kościołem... 204 2. Podkreślenie funkcjonalnego znaczenia tzw. przywilejów maryjnych... 207 IV. Kerygmatyczny i ekumeniczny charakter wykładu... 209 1. Mariologia w służbie życia chrześcijańskiego... 209 2. Dynamiczna wartość dla dialogu ekumenicznego... 211 Przypisy do rozdziału I... 212 Rozdział II ELEMENTY TREŚCIOWE MARIOLOGII SO BO RO W EJ 223 I. Maryja w tajemnicy Chrystusa Odkupiciela... 224 1. Zarysowana proroczo w obietnicy... 224 2. Łączność Matki z Synem w dziele zbawczym [ ] od poczęcia aż do Jego śmierci... 226 a. Zgoda Tej, która została przeznaczona na Matkę... 226 b. W życiu Jezusa Matka Jego pojawia się znamiennie... 227 c. Nie bez postanowienia Bożego stanęła pod krzyżem... 229 Z ofiarą Jego złączyła się matczynym duchem... 229 Problem tytułu Współodkupicielka... 232 II. Maryja w tajemnicy Kościoła... 233 1. Podporządkowana rola (munus) M aryi... 235 a. Odkupiona w sposób wznioślejszy [ ] szczególny członek Kościoła... 2 35 b. Całkowicie zależny od Chrystusa [ ] wpływ zbawienny Błogosławionej Dziewicy... 236 2. Matka w porządku łaski... 238 a. Od aktu zgody [ ] przez wielorakie wstawiennictwo [ ] aż do wiekuistego dopełnienia się zbawienia... 238 b. Problem tytułów: Matka Kościoła i Pośredniczka... 240 3. Typiczne wyrażenie oraz najdoskonalszy wzorzec (typus et exem plar) 243 a. W porządku wiary, nadziei i zjednoczenia z Chrystusem 244 304
b. Wzór dziewicy i zarazem matki... 245 c. Wzniosły pierwowzór: upodobnienia się do Chrystusa i Jego apostolskiej działalności... 246 4. Matka Jezusa obrazem i początkiem Kościoła przyszłego wieku... 247 a. Eklezjologiczna interpretacja dogmatów Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia... 247 b. Znak nadziei i pociechy dla pielgrzymującego Ludu Bożego... 248 III. Maryja w tajemnicy kultu chrześcijańskiego... 249 1. Miejsce kultu maryjnego w kulcie chrześcijańskim... 251 a. Kult maryjny a kult B o g a... 251 b. Cel kultu maryjnego... 252 2. Kult wzywania i naśladowania... 253 a. Kult liturgiczny szczególnie... 253 b. Praktyki i zbożne ćwiczenia... 253 3. Ekumeniczność kultu maryjnego... 254 Przypisy do rozdziału I I... 255 Zakończenie... 270 Bibliografia do części drugiej: Błogosławiona w tajemnicy Chrystusa i Kościoła... 271 SOBÓR WATYKAŃSKI II DOKUM ENT M ARIOLOGICZNY BŁOGOSŁAWIONA MARYJA DZIEWICA BOŻA RODZICIELKA W TAJEMNICY CHRYSTUSA I KOŚCIOŁA (Konstytucja dogmatyczna o Kościele, rozdział VIII: De B ea ta )... 277 I. W stęp... 277 II. Rola Błogosławionej Dziewicy w ekonomii zbawienia... 278 III. Błogosławiona Dziewica i K ościół... 281 IV. Kult Błogosławionej Dziewicy w Kościele... 283 V. Maryja znakiem niezawodnej nadziei i pociechy dla pielgrzymującego Ludu Bożego... 285 Przypisy... 286 Z Akt świętego Soboru Watykańskiego II. Wyjaśnienia podane przez Sekretarza Generalnego Soboru na 123 Kongregacji Generalnej w dniu 16 listopada 1964 roku... 288 Indeks osobowy... 291 Indeks rzeczowy... 299