Gospodarka magazynowa Podstawowe pojęcia i definicje. Zadania i funkcje magazynów Definicja magazynu (1) Wyodrębnione: pomieszczenie zamknięte (budynki), przestrzeń zadaszona (wiata), otwarte składowisko na wolnym powietrzu lub urządzenie specjalne (silos, basen), bądź też zespół takich pomieszczeń, przestrzeni i urządzeń odpowiednio zabezpieczonych oraz wyposażonych w urządzenia przeznaczone do przechowywania materiałów, półfabrykatów lub wyrobów gotowych Definicja magazynu (2) Jednostka funkcjonalno-organizacyjna przeznaczona do magazynowania dóbr materialnych (zapasów) w wyodrębnionej przestrzeni budowli magazynowej według ustalonej technologii, wyposażona w odpowiednie środki techniczne, zarządzana i obsługiwana przez zespół ludzi. Na podstawie normy PN-N-01800:1984 Gospodarka magazynowa Terminologia podstawowa 1
Najprościej jak zdefiniować magazyn? Planowana przestrzeń dla efektywnego przechowywania i manipulowania zapasami Co oznacza magazynowanie? Zespół czynności związanych z czasowym: Przyjmowaniem Składowaniem Przechowywaniem Kompletowaniem Przemieszczaniem Konserwacją Ewidencjonowaniem Kontrolowaniem Wydawaniem Dóbr materialnych (zapasów) Z funkcjonowaniem magazynu MUSZĄ łączyć się następujące elementy: Zapasy (ilość dóbr wyrażona w miarach ilościowych lub wartościowych, z precyzyjnie określoną lokalizacją) Wyodrębniona przestrzeń (np. budowla magazynowa, umożliwiająca sprawną realizację procesu magazynowania, zapewniająca wymagane warunki przechowywania i zabezpiecza zapasy przed ubytkami ilościowymi i obniżeniem wartości Wyposażenie (technologiczne umożliwiające wykonywanie czynności magazynowych; budowlano-instalacyjne zapewniające warunki klimatyczne, sanitarne, bhp,, oświetlenie, ochronę przed kradzieżą) Personel (ludzie pracujący w magazynie) Organizacja (środki, zasady, metody, struktury składające się na system skoordynowanych działań) Koszty (zużycie środków technicznych, materiałów, paliw, energii, płace) 2
Funkcje magazynu Skoordynowanie wielkości podaży i popytu Zredukowanie kosztów transportu Wspomaganie procesów produkcyjnych (magazyn konsygnacyjny) Wspomaganie procesów marketingowych Magazyn konsygnacyjny Mieszana konstrukcja prawna obejmująca elementy umowy komisu, umowy składu oraz umowy sprzedaży To zasadniczo call-of-stock, który to magazyn prowadzi podmiot będący nabywcą towarów i tylko on towary z owego magazynu pobiera. W praktyce to składy konsygnacyjne, będące magazynami prowadzonymi przez podmiot trzeci, z których to magazynów towary pobierają różni nabywcy. Zadania magazynu Składowanie towarów Towar pozostaje bez ruchu Zasadniczo związane z przechowywaniem w odpowiednich warunkach Występuje też pomiędzy działaniami manipulacyjnymi Działania manipulacyjne Przyjmowanie i wydawanie towarów Zawsze podczas przemieszczania towarów, również w strefie składowania i kompletacji Obejmują czynności związane również z zmianą postaci ładunku 3
Rodzaje magazynów (1) Ze względu na ich przeznaczenie: Przemysłowe zapewniające ciągłość produkcji i zbytu Dystrybucyjne (handlowe) zapewniają rozdział towarów oraz ciągłość zaopatrzenia detalicznego i konsumpcji Rezerwowe służą przechowywaniu zapasów na dłuższy czas oraz do wykorzystania w sytuacjach kryzysowych Rodzaje magazynów (2) Ze względu na postać przechowywanych materiałów Magazyny materiałów sztukowych, uformowanych i składowanych w jednostkach ładunkowych Magazyny materiałów sypkich składowanych luzem Magazyny cieczy lub gazów, składowanych w zbiornikach Rodzaje magazynów (3) Ze względu na rodzaje budowli magazynowych: Otwarte składowiska (place składowe) Półotwarte Zamknięte 4
Magazyny wysokiego składowania W zasadzie nie ma ich unormowanej prawnie definicji Wskazówką jest podział budynków w na grupy wysokości Budynki niskie do 12 m Średniowysokie (do 25 m) Wysokie (do 55 m) Wysokościowe (powyżej 55 m) Za magazyny wysokiego składowania uznaje się te w których: Regały stanowią konstrukcje nośną Strefa składowania obsługiwana jest przez automatyczne układnice Zasady rozmieszczenia wyrobów w magazynie Przejrzystość rozmieszczenia Kontrola optyczna stanów magazynowych Bezpieczne ciągi komunikacyjne Zachowana zasada FIFO Rozmieszczane wg analizy ABC Zapewnienie maksimum elastyczności Zapewnienie minimum przeładunków Drogi transportowe bez krzyżówek Jednostki ładunkowe Jednostka ładunkowa to ładunek o określonej ilości dóbr materialnych, uformowany w sposób zapewniający: trwałość kształtu, wymiarów, zawartości, ochronę przed uszkodzeniami umożliwiający łatwe liczenie oraz zmechanizowane przemieszczanie i składowanie. Jednostki ładunkowe: jednorodne i niejednorodne 5
Rodzaje jednostek ładunkowych Mikrojednostki (niespaletyzowane, np. kartony) Paletowe (formowane na paletach płaskich, słupkowych, skrzyniowych, specjalnych) Pakietowe (formowane z towarów, których długość przekracza pozostałe wymiary gabarytowe i wynosi ponad 1,2 m Kontenerowe (formowanie podyktowane jest warunkami transportu) jednostek ładunkowych (1) Sposób formowania powinien zabezpieczać przed automatycznym rozformowaniem się jednostki Powinno się dążyć do tego by jednostka produkcyjna była jednocześnie jednostką transportową, magazynową, sprzedażową (zmniejszenie pracochłonności przy zmianie postaci jednostek ładunkowych) jednostek ładunkowych (2) Zasady projektowania i formowania PJŁ zostały określone w normach PN-M-78202:1982 PN-M-78209:1989 Określono międzynarodowy moduł wymiarowy 600 400 mm jako moduł wyjściowy dla określenia zalecanych wymiarów: Systemu opakowań Urządzeń do składowania Przestrzeni składowej magazynu Przestrzeni ładunkowej środków transportu 6
jednostek ładunkowych (3) Paletowa jednostka ładunkowa PŁJ to najczęściej stosowana jednostka w obrocie magazynowym. Jej podstawą są palety płaskie o wymiarach: Europaleta (EUR) 1200 800 144 mm, obciążenie od 1000 kg do 1500 kg Połówka 1/2 (EUR) 800 600 144 mm Paleta powiększona (EUR) 1200 1200 144 mm Przemysłowa ISO 1200 1000 144 mm (tzw. angielka) Przeznaczona do kontenerów 1135 1133 mm Układaj jednostki na palecie w taki sposób aby ich ilość w jednej warstwie była jak największa! jednostek ładunkowych (4) Wysokość paletowej jednostki ładunkowej może być ograniczona: Podatnością opakowań na piętrzenie możliwość układania warstwami np. konstrukcja opakowań Dopuszczalna masą PJŁ zależna od zastosowanego środka transportu Dopuszczalną wysokością zależna od środków transportu i wysokością gniazd urządzeń do składowania. Zalecane wymiary gabarytowe jednostek ładunkowych Długość w mm Szerokość w mm Wysokość w mm 600 400 800 600 400 600 800 400 600 800 1000 1200 800 400 1200 1000 600 800 1000 1600 1200 1200 1600 1750 7
jednostek ładunkowych (4) Ładunek rozmieszczony na palecie powinien mieścić się w jej obrysie zewnętrznym Dopuszcza się takie ułożenie ładunku aby wystawał on poza krawędź palety nie więcej niż 20 mm z każdej strony. Zatem maksymalne wymiar ładunku na palecie EUR mogą wynosić 1240 840 mm 8