ANALYSIS OF THE INTAKE OF PROTEIN AND ENERGY BY PREDIALYSIS PATIENTS WITH CHRONIC RENAL FAILURE RECEIVING ESSENTIAL AMINO ACID KETOANOLOGUES

Podobne dokumenty
WPŁYW RYTMU I PORY DIALIZ NA SPOŻYCIE WYBRANYCH SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH PRZEZ PACJENTÓW ZE SCHYŁKOWĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK

Założenia i cele: Postanowiłam zbadać i przeanalizować:

Waldemar Żyngiel, Magdalena Trzuskowska

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004

EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB.

OCENA REALIZACJI POTRZEB ENERGETYCZNYCH I SPOŻYCIA BIAŁKA WŚRÓD PACJENTÓW CIERPIĄCYCH NA PRZEWLEKŁĄ CHOROBĘ NEREK LECZONYCH ZACHOWAWCZO

stanowiska, zalecenia, standardy


DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski

Toksyczność chemioterapii, stan odżywienia i jakość życia pacjentów onkologicznych w stanie prekacheksji poddanych doustnej suplementacji pokarmowej.

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study

INSTYTUT GENETYKI I HODOWLI ZWIERZĄT POLSKIEJ AKADEMII NAUK W JASTRZĘBCU. mgr inż. Ewa Metera-Zarzycka

Analiza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów

HemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and /2010

Kidney Diseases, Urinary Deposits, and Calculous Disorders; Their Nature and Treatment

Analiza wiedzy żywieniowej dotyczącej zawartości białka w produktach bogatoskrobiowych w grupie chorych na przewlekłą chorobę nerek

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society

OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA

Mgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz

Rozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 218 SECTIO D 2003

Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi

STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny

CENTRALNA PRZYCHODNIA REHABILITACYJNO- LECZNICZA POLSKIEGO ZWIĄZKU NIEWIDOMYCH w WARSZAWIE KRZYSZTOF STARZYK

Patients price acceptance SELECTED FINDINGS

Analysis of Movie Profitability STAT 469 IN CLASS ANALYSIS #2

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report

OCENA ŻYWIENIA PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚCIA NEREK LECZONYCH HEMODIALIZA

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji. żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo.

POZIOM SPOŻYCIA SKŁADNIKÓW PODSTAWOWYCH W GRUPIE KOBIET STOSUJĄCYCH TRADYCYJNY I OPTYMALNY MODEL ŻYWIENIA*

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją

Leczenie chorych na kzn: dla kogo tylko nefroprotekcja?

SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1. Fry #65, Zeno #67. like

CEE 111/211 Agenda Feb 17

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii

Installation of EuroCert software for qualified electronic signature

Zastosowanie ketoanalogów aminokwasów u niedożywionych pacjentów z przewlekłą chorobą nerek

STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis

Ocena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli

ROLA SUPLEMENTACJI W UZUPEŁNIANIU NIEDOBORÓW WITAMIN I SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W DIECIE POLAKÓW, OBJĘTYCH BADANIEM WOBASZ**

Wsparcie dyplomacji ekonomicznej dla strategii surowcowej

Updated Action Plan received from the competent authority on 4 May 2017

Analiza porównawcza zmian w rozbiorach wody z uwzględnieniem sposobu jej dostarczania do odbiorców

Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej. Beata Wieczorek-Wójcik

TRANSPORT W RODZINNYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe


Metodyki projektowania i modelowania systemów Cyganek & Kasperek & Rajda 2013 Katedra Elektroniki AGH

Weronika Mysliwiec, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

OCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W CAŁODZIENNYCH RACJACH POKARMOWYCH STUDENTÓW UCZELNI MEDYCZNEJ W LATACH 2003/2004 I 2008/2009

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.

OCENA ŻYWIENIA MŁODZIEŻY DWÓCH TYPÓW SZKÓŁ LICEALNYCH Z AUGUSTOWA (WOJ. PODLASKIE) W OPARCIU O PODAŻ PODSTAWOWYCH SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH

Ocena zawartości wybranych składników mineralnych w dziennych racjach pokarmowych pacjentów hemodializowanych

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

Maciej Pawlak. Zastosowanie nowoczesnych implantów i technik operacyjnych w leczeniu przepuklin brzusznych.

Jakość życia oraz występowanie objawów depresji i lęku wśród polskich pacjentów z mukowiscydozą - międzynarodowe badanie porównawcze.

Department of Infectious Diseases and Allergology Military Medical Institute Warsaw, 128 Szaserów St. Head: col. prof. dr J.

Katedra i Zakład Biochemii Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Ewa Birkner

Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycyny

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

Baptist Church Records

Zachowania żywieniowe u chorych leczonych hemodializą

POZYTYWNE I NEGATYWNE SKUTKI DOŚWIADCZANEJ TRAUMY U CHORYCH PO PRZEBYTYM ZAWALE SERCA

Ingrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska

BILANS ENERGETYCZNY. Wykorzystanie energii. Przepływ energii. Barbara Pietrzak, Ekologia 2018, Wydział Biologii UW

Ukryte funkcjonalności w oprogramowaniu i urządzeniach elektronicznych. mgr inż. Paweł Koszut

Assessment of motor function of the upper extremity after biofeedback training in patients with ischemic stroke preliminary results

Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach

Ocena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością

Tychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition)

OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTÓW I ROKU AKADEMII ROLNICZEJ WE WROCŁAWIU

Diagnostyka, strategia leczenia i rokowanie odległe chorych z rozpoznaniem kardiomiopatii przerostowej


Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

ABOUT NEW EASTERN EUROPE BESTmQUARTERLYmJOURNAL

Employment. Number of employees employed on a contract of employment by gender in Company

PERSPEKTYWY ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU TRANSPORTU DROGOWEGO W POLSCE DO 2030 ROKU

Towards Stability Analysis of Data Transport Mechanisms: a Fluid Model and an Application

THE INFLUENCE OF SELECTED FACTORS ON THE YIELD OF Allium moly L. BULBS. Jerzy Hetman, Halina Laskowska, Wojciech Durlak

Revenue Maximization. Sept. 25, 2018

Wstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE

Chronotyp i struktura temperamentu jako predyktory zaburzeń nastroju i niskiej jakości snu wśród studentów medycyny

Dominika Janik-Hornik (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) Kornelia Kamińska (ESN Akademia Górniczo-Hutnicza) Dorota Rytwińska (FRSE)

Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych

Analiza jakości powietrza atmosferycznego w Warszawie ocena skutków zdrowotnych

Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?

Transkrypt:

ROCZN. PZH 2007, 58, NR 1, 153-158 JOANNA WARDAK 1, DOMINIKA GŁĄBSKA 1, LUCYNA NAROJEK 1, JADWIGA ROJEK-TRĘBICKA 2 ANALYSIS OF THE INTAKE OF PROTEIN AND ENERGY BY PREDIALYSIS PATIENTS WITH CHRONIC RENAL FAILURE RECEIVING ESSENTIAL AMINO ACID KETOANOLOGUES OCENA SPOŻYCIA ENERGII I BIAŁKA PRZEZ PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK STOSUJĄCYCH KETOANALOGI AMINOKWASÓW EGZOGENNYCH 1) Katedra Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego 02-776 Warszawa, ul. Nowoursynowska 159c Kierownik: prof. dr hab. J. Gromadzka-Ostrowska 2) Poradnia Nefrologiczna Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a Kierownik: dr E. Trzepla The aim of the study was to evaluate daily dietary intake of energy and protein by 60 predialysis patients with chronic renal failure (CRF) receiving a supplement containing essential amino acid ketoanalogues. As daily protein and energy intake was neither properly balanced nor adjusted to stage of progression of CRF, constant care of skilled dietitian might be helpful. Key words: chronic renal failure (CRF), predialysis patients, low-protein diet (LPD), protein intake, energy intake, essential amino acid ketoanalogues Słowa kluczowe: przewlekła niewydolność nerek, pacjenci w okresie przeddializacyjnym, dieta niskobiałkowa, spożycie białka, spożycie energii, ketoanalogi aminokwasów egzogennych INTRODUCTION The Glomerular Filtration Rate (GFR) is indicator of assessment of renal function. A gradual decline of GFR is a natural process of human aging but some medical conditions can accelerate that process [2]. Chronic kidney disease is formally classified into four stages: decreased renal reserve (GFR 120-90 ml/min/1,73m 2 ), renal insufficiency (GFR 90-40ml/ min/1,73m 2 ), renal failure (GFR 40-10ml/min/1,73m 2 ) and end stage renal failure (GFR below 10ml/min/1,73m 2 ) [6].

154 J. Wardak i in. Nr 1 For many years Low-Protein Diet (LPD) have been proposed to patients with Chronic Renal Failure (CRF) to correct uremic symptoms and metabolic complications of uremia [1]. Current guidelines suggest diet containing 0,6-0,8 g protein per kilogram of body weight per day, 50% of which should be protein of high biological value (animal protein containing essential amino acids) [3]. LPD is said to be better option, when it includes supplements with essential amino acid ketoanalogues [12]. At the same time substantial restrictions in protein supply without adequate energy intake may lead to malnutrition which is known as mortality risk factor in patients with CRF, therefore 30-35 kcal per kilogram of body weight per day is recommended [5, 2]. The aim of the study was to evaluate daily dietary intake of energy and protein by predialysis patients with chronic renal failure (CRF) receiving a supplement containing essential amino acid ketoanalogues. MATERIALS AND METHODS The study was carried out on 60 patients with CRF of different etiology receiving a supplement containing essential amino acid ketoanalogues and being monitored in outpatient clinics in Warsaw. Thirty-three male patients aged 32-83 years (GFR: 25,1±3,5ml/min/1,73m 2 ) and 27 female patients aged 43-83 years (GFR: 16±5,23) were qualified to the study. GFR was assessed by the calculation of Cockcroft and Gault. Assessment of the patients diet was based on their three-day dietary recall. The results were analyzed using the computer program Dietetyk 2 with the base of nutritional value of products [8] and on the base of Gluten-free products composition and nutritive value [9]. The statistical analysis was conducted using the computer program Statgraphics Plus 4.0. The intake of energy, protein (containing amino acids from supplements) as well as energy and protein per kilogram of body weight per day were tested by means of two-sample t test (hypothesis test) to compare diets between groups (GFR 15, GFR>15ml/min./1,73m 2 ; male, female; BMI 20, BMI (20 25), BMI 25; age 60, age>60). The multiple variable analysis (coefficient of correlations by Pearson) was used to asses dependences between analyzed factors as well as between protein and energy intake. RESULTS AND DISCUSSION The intake of energy (kcal per day and kcal per kilogram of body weight per day), protein, animal protein, and protein including supplements (g per day and g per kilogram of body weight per day) are presented in Table I. The results showed that the diet of examined patients was not properly balanced. In the large quantity of patients 33% (38% when ketoanalogues supplementation was taken into account) protein overnutrition was observed (as consumed more than 0,8g of protein per kilogram of body weight per day). Only 37% of patients (33% when ketoanalogues supplementation was taken into account) had adequate protein intake. Unlimited intake of protein-rich food may contribute to progressive loss of renal function [10]. Only 12% of the group had the adequate calories intake, while 88% of patients did not have sufficient energy intake (below 30kcal per kilogram of body weight per day). The outcomes of our study demonstrated also that decrease of total protein and animal protein intake (in g per day) was related to decrease of energy intake (in kcal per day) (Figure 1). Low energy intake might

Nr 1 Spożycie energii i białka przez pacjentów z niewydolnością nerek 155 Table I. Energy, total protein, animal protein and total protein with supplementation intake in the studied group. Category Groups (quantity of patients) GFR [ml/min/ /1,73m 2 ] Sex BMI [kg/m 2 ] Age [years old] GFR 15 (20) GFR>15 (40) Male (33) Female (27) Mean ± SD Energy Total diet protein Animal protein Total diet protein with supplementation [kcal] [kcal/kg] [g] [g/kg a ] [g] [g/kg a ] [g] [g/kg a ] [g/1000kcal b ] 1537±337 24,4±6,9 45,4±17,7 0,72±0,32 28,3±16,1 0,45±0,28 47,2±17,8 0,75±0,32 30,9±10,2 1652±450 22,6±6,5 53,7±17,1 0,73±0,24 33,2±14,7 0,45±0,19 55,6±17,2 0,76±0,24 34,0±7,2 p - - 0,0851* - - - 0,0832* - - Mean ± SD 1799±419 24,6±6,2 56,3±17,8 0,76±0,23 35,5±15,5 0,48±0,20 58,2±17,9 0,78±0,23 32,7±8,9 1388±283 21,6±7,0 44,4±15,2 0,69±0,30 26,8±13,7 0,42±0,25 46,3±15,3 0,72±0,30 33,2±7,9 p 0,0000** 0,0838* 0,0080** - 0,0265** - 0,0083** - - BMI 20 [I] (3) 1684±285 35,2±7,3 52,1±15,9 1,11±0,48 30,8±16,7 0,67±0,45 53,8±15,4 1,15±0,47 32,0±7,4 BMI (20; 25> [II] (27) Mean ± SD 1598±333 24,8±5,2 46,5±15,6 0,72±0,24 28,8±13,2 0,45±0,20 48,3±15,7 0,75±0,24 30,1±7,8 BMI>25 [III] (30) 1621±497 20,6±6,2 54,8±19,0 0,70±0,24 34,2±16,8 0,43±0,21 56,8±19,0 0,72±0,24 35,6±8,4 [I] vs. [II] - 0,0036** - 0,0221** - - - 0,0187** - [II] vs. [III] - 0,0079** 0,0789* - - - 0,0793* - 0,0135** [I] vs. [III] - 0,0006** - 0,0147** - 0,0990* - 0,0106** - Age 60 (24) Age>60 (36) Mean ± SD 1744±485 25,6±7,3 51,3±18,7 0,75±0,27 30,4±15,7 0,44±0,22 53,2±18,8 0,78±0,27 30,7±7,3 Mean ± SD 1527±344 21,6±5,8 50,7±17,1 0,71±0,26 32,4±15,1 0,46±0,23 52,6±17,1 0,74±0,27 34,4±8,8 p 0,0470** 0,0218** - - - - - - 0,0937* Total group Mean ± SD 1614±416 23,2±6,7 50,9±17,6 0,73±0,26 31,6±15,2 0,45±0,22 52,8±17,7 0,75±0,27 32,9±8,4 ** p-value 0,05 difference statistically significant; * p-value (0,05; 0,1> - difference close to signification a kg of body weight, b kcal of the diet

156 J. Wardak i in. Nr 1 have been caused by loss of appetite, that in group of patients with CRF is probably connected not only with the disease but also with its complications [4]. These results, combined with inadequate amount of animal protein (23% of patients below 0,3 g of animal protein per kilogram of body weight per day) may have had an influence on malnutrition development in patients with CRF [11]. By category of GFR, daily energy intake did not differ substantially, but differences in daily intake of non-animal protein resulted in differences in total protein consumption. Mean protein intake in the group of patients with better renal function was higher than in the group with lower GFR. That result suggests decline of protein intake during progression of chronic renal disease, that corresponds with conclusions of other researches [7]. Association between sex and protein intake indicates that male patients consumed more total protein and animal protein (in g per day) than female patients. This dependence may have been connected with higher energy intake by male patients. Low energy intake in women group (<30 kcal per kg of body weight per day) may be associated with higher risk of malnutrition in that group [6]. 120,0 100,0 80,0 [g] 60,0 40,0 20,0 0,0 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 total protein energy [kcal] anim al protein Figure 1. Correlations between the consumption of energy [kcal] and the consumption of total protein [g] (p=0,0000; R=0,6842), animal protein [g] (p=0,0000; R=0,5602). The higher BMI may result in better nutritional status and in higher survival rates of patients with CRF [Beto and Bansal, 2002]. In examined group, patients with BMI below 20 consumed more total protein, animal protein (g per kg of body weight per weight) and energy (kcal per kg of body weight) than patients with BMI above 20. Higher protein and energy intake may be a factor which protects patients with low BMI against malnutrition and its negative consequences. By the category of age, daily energy intake differed statistically younger patients had higher energy intake (stated in kcal per day and kcal per kilogram of body weight per day), but they had also lower intake of protein per 1000 kcal of diet. Correct mean protein intake (stated in g per kilogram of body weight per day), higher intake of protein per 1000 kcal of diet in the group of older patients may protect them against malnutrition.

Nr 1 Spożycie energii i białka przez pacjentów z niewydolnością nerek CONCLUSIONS 157 1. Daily protein and energy intake was not properly balanced and not adjusted to stage of progression of CRF. 2. Inadequate energy intake and the decline of protein consumption during progression of CRF may have been in analyzed group the factor of malnutrition development. 3. Patients with chronic renal failure need constant care of skilled dietitian connected with individual modifications of diet. J. Wa r d a k, D. G ł ą b s k a, L. N a r o j e k, J. R o j e k - Tr ę b i c k a ANALYSIS OF THE INTAKE OF PROTEIN AND ENERGY BY PREDIALYSIS PATIENTS WITH CHRONIC RENAL FAILURE RECEIVING ESSENTIAL AMINO ACID KETOANOLOGUES Summary The aim of the study was to evaluate daily dietary intake of energy and protein by predialysis patients with chronic renal failure (CRF) receiving a supplement containing essential amino acid ketoanalogues. The study was carried out on 60 patients with CRF of different etiology. Low intake of energy (88% of tested patients) and animal protein (23% of tested patients) were observed, whereas total protein level was too high (33% of tested patients). As a consequence, the analyzed diets were not properly balanced. Our data strongly suggest that constant dietician care is essential to correct protein and energy intake in patients with CRF and can protect them against malnutrition and progression of CFR. J. Wa r d a k, D. G ł ą b s k a, L. N a r o j e k, J. R o j e k - Tr ę b i c k a OCENA SPOŻYCIA ENERGII I BIAŁKA PRZEZ PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK STOSUJĄCYCH KETOANALOGI AMINOKWASÓW EGZOGENNYCH Streszczenie Celem przeprowadzonych badań była ocena dobowego spożycia energii i białka przez pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek (PNN) leczonych zachowawczo z zastosowaniem suplementu diety zawierającego ketoanalogi aminokwasów egzogennych. Badaniem objęto 60 pacjentów z PNN o różnej etiologii. Stwierdzono, iż dieta badanych osób była nieprawidłowo zbilansowana pod względem wartości energetycznej i podaży białka. Wyniki badania podkreślają konieczność zapewnienia pacjentom z przewlekłą niewydolnością nerek stałej opieki dietetycznej. REFERENCES 1. Aparicio M., Chauveau P., Combe C.: Low protein diet and outcomes of renal patients, J. Nephrol. 2001, 14, 433-439. 2. Beto J.A.: Which diet for which renal failure: Making sense of the options, J. Am. Diet. Assoc., 2001, 95, 898-903.

158 J. Wardak i in. Nr 1 3. Beto J. A., Bansal V. K.: Medical Nutrition Therapy in Chronic Kidney Failure: Integrating Clinical Practice Guidelines, J. Am. Diet. Assoc., 2004, 104, 404-409. 4. Chrzanowski W., Zamojska S.: Niedożywienie u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek jak leczyć? Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej, 2003, CX, 1185-1196. 5. Czekalski S., Rutkowski B., Chrzanowki W., Ciechanowski K., Klinger M., Książek A., Manitus J., Myśliwiwec M., Oko A., Sułowicz W., Wańkowicz Z., Więcek A.: Zalecenia Zespołu Krajowego Konsultanta w Dziedzinie Nefrologii dotyczące postępowania zachowawczego u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek, Nefrologia i dializoterapia polska, 2002, 6, 197-202. 6. Czekalski S.: Przewlekła Niewydolność Nerek (stadia progresji przewlekłej niewydolności nerek); w: Książek A., Rutkowski B. [red.], 2004, 186-221. 7. Ikizler T.A., Greene J.H., Wingard R., Parker R.A., Hakim R.M.: Spontaneous Dietary Protein Intake During Progression of Chronic Renal Failure, Journal of the American Society of Nephrology, 1995, 6, 1386-1901. 8. Kunachowicz H., Nadolna J., Iwanow K., Przygoda B.: Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych. IŻŻ, Warszawa 1998. 9. Kunachowicz H., Nadolna I., Kłys W., Iwanow K., Kruszewska B.: Produkty bezglutenowe skład i wartość odżywcza, Wyd. IŻŻ, Warszawa 1995. 10. Meyer T.W., Lawrence W., Brenner B.M.: Dietary protein and the progression of renal disease, Kidney International, 1983, 24, suppl. 16, 243-247. 11. Nowicki M., Czupryniak A.: Dieta ubogobiałkowa a postęp niewydolności nerek: korzyści i ryzyko, Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej, 2002, CVII, 361-367. 12. Rutkowski B.: Czy leczenie zachowawcze obejmujące dietę niskobiałkową winno być nadal istotnym elementem terapii przewlekłej niewydolności nerek? Nefrologia i dializoterapia polska, 2002,6,143-146.