Raport NFZ za 2007 rok Warszawa, sierpień 2008
1 Wprowadzenie... 6 1.1 Od autorów... 6 1.2 Podstawowe pojęcia występujące w Raporcie... 6 2 Informacje o systemie ubezpieczeń zdrowotnych w 2007 r.... 9 2.1 Podstawy prawne... 9 2.1.1 Nowelizacje ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ważniejsze zmiany w 2007 r... 9 2.1.2 Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym... 9 2.1.3 Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju... 9 2.1.4 Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych... 9 2.1.5 Ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich... 9 2.1.6 Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz o zmianie niektórych innych ustaw... 9 2.1.7 Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw... 10 2.1.8 Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych... 10 2.1.9 Ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw... 10 2.1.10 Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o sporcie kwalifikowanym oraz niektórych innych ustaw... 10 2.1.11 Ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw... 10 2.1.12 Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (DzU Nr180, poz. 1280 z późn. zm.).... 11 2.2 Organizacja Funduszu w 2007 r... 11 3 Uwarunkowania działalności NFZ w 2007 roku... 12 3.1 Wprowadzenie... 12 3.2 Podstawowe dane statystyczne w 2007 roku... 12 3.2.1 Wskaźniki społeczno ekonomiczne związane z ochroną zdrowia... 12 3.2.1.1 Ludność... 12 3.2.1.2 Bezrobocie... 14 3.2.1.3 Finanse... 15 3.2.2 Statystyka medyczna... 17 3.2.2.1 Szpitale... 17 3.2.2.2 Łóżka szpitalne... 19 3.2.2.2.1 Łóżka szpitalne na 10 000 mieszkańców... 20 3.2.2.3 Łóżka szpitalne publiczne i niepubliczne... 22 3.2.2.4 Placówki podstawowej opieki zdrowotnej (POZ)... 23 3.2.2.4.1 Placówki POZ na 10 000 mieszkańców... 23 3.2.2.5 Personel medyczny... 24 3.2.2.5.1 Lekarze... 24 3.2.2.5.2 Pielęgniarki i położne... 24 3.2.3 Ubezpieczeni... 25 3.2.3.1 Informacje ogólne... 25 3.2.3.2 Ubezpieczeni w NFZ... 25 1
3.2.3.3 Komentarz... 27 4 Finanse NFZ w 2006 roku... 28 4.1 Plan finansowy NFZ... 28 4.1.1 Zmiany planu finansowego NFZ ustalonego na 2007 rok... 31 4.1.2 Główne przyczyny zmian planu finansowego NFZ na 2007 rok... 34 4.1.3 Zmiany planu finansowego oddziałów wojewódzkich na 2007 r. w zakresie kosztów świadczeń zdrowotnych... 34 4.2 Przychody... 52 4.2.1 Przychody ze składek na ubezpieczenie zdrowotne... 52 4.2.1.1 Składka należna brutto w roku planowania równa przypisowi składki... 54 4.2.1.2 Przychody ze składek z lat ubiegłych... 54 4.2.1.3 Wskaźniki realizacji przychodów z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne... 54 4.2.1.4 Przychody wynikające z przepisów o koordynacji... 55 4.2.2 Przychody z tytułu realizacji zadań zleconych... 56 4.2.3 Dotacje z budżetu państwa na realizację zadań, o których mowa art. 97 ust. 3 pkt 2a, 3 i 3b ustawy, uwzględniające koszty administracyjne... 57 4.2.4 Dotacja z budżetu państwa na realizację zadań zespołów ratownictwa medycznego.. 58 4.2.5 Środki przekazane przez zakłady ubezpieczeń i Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny na podstawie przepisów o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych... 59 4.2.6 Pozostałe przychody... 61 4.2.7 Przychody finansowe... 62 4.3 Koszty... 63 4.3.1 Planowany odpis aktualizujący składkę należną... 63 4.3.1.1 Planowany odpis aktualizujący składkę należną w stosunku do ZUS... 64 4.3.1.2 Planowany odpis aktualizujący składkę należną w stosunku do KRUS... 64 4.3.2 Koszty poboru i ewidencjonowania składek... 64 4.3.2.1 Koszty poboru i ewidencjonowania składek przez ZUS... 65 4.3.2.2 Koszty poboru i ewidencjonowania składek przez KRUS... 65 4.3.3 Obowiązkowy odpis na rezerwę ogólną... 65 4.3.4 Koszty świadczeń opieki zdrowotnej... 65 4.3.4.1 Koszty świadczeń opieki zdrowotnej Funduszu łącznie... 66 4.3.4.2 Realizacja planu kosztów świadczeń opieki zdrowotnej Według rodzajów świadczeń. 70 4.3.4.2.1 Podstawowa opieka zdrowotna... 70 4.3.4.2.2 Ambulatoryjna opieka specjalistyczna... 70 4.3.4.2.3 Leczenie szpitalne... 70 4.3.4.2.4 Opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień... 71 4.3.4.2.5 Rehabilitacja lecznicza... 71 4.3.4.2.6 Opieka długoterminowa... 71 4.3.4.2.7 Leczenie stomatologiczne... 71 4.3.4.2.8 Lecznictwo uzdrowiskowe... 72 4.3.4.2.9 Pomoc doraźna i transport sanitarny... 72 4.3.4.2.10 Koszty profilaktycznych programów zdrowotnych finansowanych ze środków własnych Funduszu... 73 4.3.4.2.11 Świadczenia zdrowotne kontraktowane odrębnie... 73 4.3.4.2.12 Zaopatrzenie w sprzęt ortopedyczny, środki pomocnicze i lecznicze środki techniczne74 4.3.4.2.13 Refundacja cen leków... 74 4.3.4.2.14 Rezerwa na koszty realizacji zadań wynikających z przepisów o koordynacji... 74 2
4.3.4.2.15 Rezerwa na pokrycie kosztów świadczeń zdrowotnych oraz refundacji cen leków... 75 4.3.4.2.16 Rezerwa na koszty świadczeń, o których mowa w art. 117 ust. 1 pkt 1a ustawy... 75 4.3.4.2.17 Rezerwa na koszty świadczeń opieki zdrowotnej w ramach migracji ubezpieczonych 75 4.3.4.2.18 Koszty świadczeń zdrowotnych z lat ubiegłych... 75 4.3.4.3 Koszty realizacji zadania, o którym mowa w art. 97 ust 3 pkt 3 ustawy... 76 4.3.4.4 Koszty świadczeń zdrowotnych udzielonych w ramach przepisów o koordynacji obywatelom Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego na terenie Polski... 77 4.3.4.5 Koszty świadczeń, o których mowa w art. 117 ust. 1 pkt 1a ustawy... 77 4.3.4.6 Wzrost kosztów świadczeń zdrowotnych z tytułu ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń (Dz. U. Nr 149, poz. 1076 z późn. zm.)... 77 4.3.5 Koszty programów polityki zdrowotnej realizowanych na zlecenie... 78 4.3.6 Koszty realizacji zadań zespołów ratownictwa medycznego... 79 4.3.7 Koszty administracyjne... 80 4.3.8 Pozostałe koszty... 81 4.3.8.1 Inne koszty... 81 4.4 Wynik finansowy... 82 5 Umowy na świadczenia zdrowotne w 2007 roku... 85 5.1 Informacje podstawowe... 85 5.1.1 Przebieg postępowań i zawieranie umów... 93 5.1.1.1 Zawieranie umów na 2008 rok... 93 5.1.2 Zawarte umowy... 95 5.1.3 Realizacja umów... 96 5.1.4 Miejsce realizacji świadczeń... 97 5.2 Podstawowa Opieka Zdrowotna - POZ... 98 5.2.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju POZ (NFZ ogółem)... 98 5.3 Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna AOS... 101 5.3.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju AOS (NFZ ogółem)... 101 5.4 Lecznictwo Szpitalne SZP... 109 5.4.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju SZP (NFZ ogółem)... 109 5.5 Leczenie Psychiatryczne i Uzależnień PSY... 117 5.5.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju PSY (NFZ ogółem)... 117 5.6 Rehabilitacja Lecznicza REH... 124 5.6.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju REH (NFZ ogółem)... 124 5.7 Opieka Długoterminowa OPD... 131 5.7.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju OPD (NFZ ogółem)... 131 5.8 Leczenie Stomatologiczne STM... 138 5.8.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju STM (NFZ ogółem)... 138 5.9 Leczenie Uzdrowiskowe UZD... 145 5.9.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju UZD (NFZ ogółem)... 145 5.10 Ratownictwo i Transport Medyczny RTM... 148 5.10.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju RTM (NFZ ogółem)... 148 5.11 Programy Profilaktyczne i Promocja Zdrowia PRO... 155 5.11.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju PRO (NFZ ogółem)... 155 5.12 Świadczenia Odrębnie Kontraktowane SOK... 159 5.12.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju SOK (NFZ ogółem)... 159 5.13 Zaopatrzenie w Przedmioty Ortopedyczne i Środki Pomocnicze ZAO... 167 5.13.1 Informacje o umowach na świadczenia zdrowotne w rodzaju ZAO (NFZ ogółem)... 167 3
6 Refundacja leków w 2007 roku... 170 6.1 Wstęp... 170 6.1.1 Uwagi ogólne dotyczące danych zawartych w sprawozdaniu... 170 6.1.2 Listy leków i chorób przewlekłych oraz uprawnienia pacjentów... 170 6.2 Koszty refundacji leków w roku 2007 *... 172 6.2.1 Koszty całkowite... 172 6.2.1.1 Koszty całkowite w 2003 r.... 172 6.2.1.2 Koszty całkowite w 2004r.... 173 6.2.1.3 Koszty całkowite w 2005r.... 173 6.2.1.4 Koszty całkowite w 2006 r.... 173 6.2.1.5 Koszty całkowite w 2007 r.... 173 6.2.2 Dynamika zmian... 174 6.2.3 Koszty refundacji wg list leków... 174 6.3 Rodzaje odpłatności... 175 6.4 Uprawnienia dodatkowe pacjentów... 177 6.5 Analiza recept*... 178 6.6 Grupy ATC... 178 6.7 Substancje czynne refundowanych leków... 179 6.8 Produkty handlowe... 180 6.9 Produkty lecznicze z uwzględnieniem dawki, postaci i opakowania... 181 6.10 Podmioty odpowiedzialne generujące największe koszty refundacji... 182 6.11 Oddziały Wojewódzkie NFZ... 182 7 Realizacja zadań wynikających z przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego... 184 7.1 Charakterystyka ogólna... 184 7.2 Uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych na podstawie przepisów o koordynacji... 185 7.2.1 Zaświadczenia wydane przez Fundusz osobom ubezpieczonym... 186 7.2.2 Poświadczenia wydane na podstawie zarejestrowanych formularzy przedstawionych przez osoby uprawnione... 189 7.3...Świadczenia zrealizowane na podstawie przepisów o koordynacji... 191 7.3.1 Struktura roszczeń zgłoszonych przez państwa członkowskie UE i EFTA w związku z leczeniem osób ubezpieczonych w Funduszu oraz stan zobowiązań RP na dzień 31.12.2007... 191 7.3.2 Struktura roszczeń przekazanych przez Fundusz państwom członkowskim UE i EFTA w związku z leczeniem osób uprawnionych na terenie Polski oraz stan wierzytelności RP na dzień 31.12.2007... 195 7.3.3 Refundacja kosztów świadczeń osobom ubezpieczonym w Funduszu na podstawie art. 34 rozporządzenia 1408/71... 199 7.3.4 Kwoty autoryzowane na formularzach E 126 wystawionych przez inne państwa członkowskie UE i EFTA... 202 8 Działania kontrolne i Audyt... 205 8.1 Kontrola realizacji umów, w tym najczęściej stwierdzone nieprawidłowości... 205 8.2 Monitorowanie ordynacji lekarskiej... 209 8.2.1 Zażalenia na czynności dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ... 212 8.3 Kontrole aptek... 213 8.4 Kwoty nienależnej refundacji w poszczególnych oddziałach wynikające z protokołów kontroli... 214 8.5 Kontrola wewnętrzna... 215 4
8.6 Audyt wewnętrzny... 216 8.7 Kontrole zewnętrzne przeprowadzone w Funduszu w 2007 r... 217 9 Sprawy sądowe... 218 10 Skargi i działalność Rzecznika Praw Pacjenta... 220 10.1 Skargi dotyczące świadczeniodawców rozpatrzone w 2007 r... 222 10.2 Skargi na obsługę ubezpieczonych w Narodowym Funduszu Zdrowia... 224 10.3 Interwencje podjęte przez Rzecznika Praw Pacjenta... 224 11 Działania edukacyjne i informacyjne... 228 Spis tabel...231 Spis wykresów...236 Zewnętrzne źródła danych statystycznych...239 5
1 Wprowadzenie 1.1 Od autorów Szanowni Państwo, prezentujemy kolejny, czwarty już coroczny Raport Narodowego Funduszu Zdrowia, ukazujący w sposób jednolity funkcjonowanie NFZ na przestrzeni ostatniego roku i lat poprzednich. Podstawą Raportu były Sprawozdanie z działalności NFZ za 2007 r., Sprawozdanie z wykonania planu finansowego NFZ za 2007 r. oraz opracowania własne Centrali i oddziałów wojewódzkich NFZ. W tym wydaniu autorzy zrezygnowali z części szczegółowej dotyczącej finansowania świadczeń w poszczególnych oddziałach wojewódzkich Funduszu. Prezentowane wskaźniki demograficzne, ekonomiczne i zdrowotne pochodzą z zasobów własnych NFZ, danych GUS oraz CSIOZ. W raporcie nie uwzględniono części danych za 2007 r. w zakresie statystyki medycznej. Zostaną one uzupełnione po ich ogłoszeniu przez GUS. 1.2 Podstawowe pojęcia występujące w Raporcie Cena jednostkowa Kwota określająca wartość jednego świadczenia wyrażona w określonych jednostkach rozliczeniowych. CPR Centrum Powiadamiania Ratunkowego. Fundusz Narodowy Fundusz Zdrowia. Kapitacyjna stawka roczna Kwota przeznaczona na objęcie opieką jednego świadczeniobiorcy w okresie jednego roku. Kontraktowanie Postępowanie w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej prowadzone w trybie konkursu ofert albo rokowań. Koszty zrealizowanych umów Całość kosztów poniesionych przez NFZ na realizację zawartych ze świadczeniodawcami umów na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w danym rodzaju świadczeń. Materiały informacyjne Szczegółowe materiały informacyjne o przedmiocie postępowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz o realizacji i finansowaniu umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, ustalone przez Prezesa Funduszu, dla danego rodzaju lub zakresu świadczeń. Oddział Funduszu Oddział wojewódzki Funduszu, który prowadzi postępowanie w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Ogłoszenie o postępowaniu Ogłoszenie o konkursie ofert albo ogłoszenie o rokowaniach i zaproszenie do rokowań. Okres rozliczeniowy Okres roku kalendarzowego albo inny okres oznaczony w umowie, gdy umowa została zawarta na okres krótszy niż rok. 6
OW NFZ Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia Placówki placówki ochrony zdrowia - jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej np. szpitale, przychodnie, stacje pogotowia ratunkowego itp. Potrzeby zdrowotne Liczba i rodzaj świadczeń opieki zdrowotnej, które powinny być zapewnione w celu zachowania, przywrócenia lub poprawy zdrowia danej grupy świadczeniobiorców. Procedura medyczna Postępowanie diagnostyczne, lecznicze, pielęgnacyjne, profilaktyczne, rehabilitacyjne lub orzecznicze przy uwzględnieniu wskazań do jego przeprowadzenia, realizowane w warunkach określonej infrastruktury zdrowotnej, przy zastosowaniu produktów leczniczych, wyrobów medycznych i środków pomocniczych. Punkt rozliczeniowy Jednostka rozliczeniowa stosowana przez Oddział Funduszu do wyrażania wartości świadczeń będących przedmiotem umowy. Przedmiot postępowania Określone w ogłoszeniu o postępowaniu świadczenia opieki zdrowotnej należące do jednego rodzaju świadczeń, które są kontraktowane przez Oddział Funduszu w ramach danego postępowania. Rodzaj świadczeń Wyodrębnione świadczenia opieki zdrowotnej oznaczone wspólną nazwą, określone w ogólnych warunkach umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Ryczałt Jednostka rozliczeniowa stosowana przez Oddział Funduszu do wyrażania wartości świadczeń, bez określenia ich liczby, będących przedmiotem umowy. SOR Szpitalny oddział ratunkowy Świadczenie zdrowotne Działanie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania. Świadczenie gwarantowane Świadczenie opieki zdrowotnej finansowane w całości ze środków publicznych, na zasadach i w trybie określonych w ustawie. Świadczenie specjalistyczne Świadczenie opieki zdrowotnej we wszystkich dziedzinach medycyny z wyłączeniem świadczeń udzielanych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Świadczenie zdrowotne rzeczowe Świadczenie związane z procesem leczenia: leki, wyroby medyczne, w tym wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi, i środki pomocnicze. 7
Świadczenie towarzyszące Zakwaterowanie i wyżywienie w zakładzie opieki zdrowotnej całodobowej lub całodziennej oraz usługi transportu sanitarnego. Świadczenie wysokospecjalistyczne Świadczenie opieki zdrowotnej lub procedura medyczna spełniające łącznie następujące kryteria: udzielenie świadczenia wymaga wysokiego poziomu zaawansowania technicznego świadczeniodawcy i zaawansowanych umiejętności osób udzielających świadczenia; koszt jednostkowy świadczenia jest wysoki. Świadczeniobiorca Ubezpieczony lub inna osoba, której prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wynika z innych przepisów. Świadczeniodawca Zakład opieki zdrowotnej, osoba fizyczna, jednostka budżetowa lub inny podmiot, realizujący czynności służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania i posiadająca umowę z NFZ. Ubezpieczony Osoba podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu posiadająca dowód ubezpieczenia uprawniający do korzystania ze świadczeń zdrowotnych. Dowodem ubezpieczenia zdrowotnego uprawniającym do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej jest każdy dokument potwierdzający fakt opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Umowa Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawarta przez Oddział Funduszu ze Świadczeniodawcą, w danym rodzaju lub zakresie świadczeń. Ustawa Ustawa z dnia z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Ustawa 203 Ustawa z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw i ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. (DzU 01.5.45). Wartość zawartych umów Ostateczna wartość wszystkich umów na udzielanie świadczeń zdrowotnych zawartych przez NFZ ze świadczeniodawcami. Wartość zrealizowanych świadczeń Wartość wszystkich świadczeń zrealizowanych w danym rodzaju, zgłoszona przez świadczeniodawców mających podpisane umowy z NFZ na udzielanie świadczeń zdrowotnych. Zakres świadczeń Świadczenie lub grupa świadczeń opieki zdrowotnej wyodrębnionych w danym rodzaju świadczeń, dla których określa się kwotę finansowania. 8
2 Informacje o systemie ubezpieczeń zdrowotnych w 2007 r. 2.1 Podstawy prawne W 2007 roku obowiązywała Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W ciągu roku była ona wielokrotnie nowelizowana. Ustawa została szczegółowo przedstawiona w Raporcie NFZ za 2004 r. Poniżej przedstawiono jedynie ważniejsze nowelizacje do wyżej wymienionej ustawy. 2.1.1 Nowelizacje ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ważniejsze zmiany w 2007 r. W 2007 r. dokonano następujących nowelizacji w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych: 2.1.2 Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (DzU 2006 nr 191, poz. 1410 z późn. zm.) weszła w życie 1 stycznia 2007 roku. Uzupełniła zadania Funduszu o finansowanie medycznych czynności ratunkowych. Dodała do zadań dyrektora oddziału wojewódzkiego obowiązek przeprowadzania postępowań o zawarcie umów z dysponentami zespołów ratownictwa medycznego na wykonywanie medycznych czynności ratunkowych, zawieranie, rozliczanie i kontrola realizacji tych umów. 2.1.3 Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (DzU 2006 nr 227, poz. 1658) obowiązuje od 1 stycznia 2007 roku. Zmieniła brzmienie przepisu określającego zasady zgłaszania do ubezpieczenia zdrowotnego osób pobierających stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez podmiot inny niż powiatowy urząd pracy. 2.1.4 Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (DzU 2006 nr 249, poz. 1824) obowiązuje od 1 stycznia 2007 roku. Wprowadziła przepis o bezpłatnym zaopatrzeniu w leki objęte wykazami leków podstawowych i uzupełniających dla osób, które są cywilnymi niewidomymi ofiarami działań wojennych. 2.1.5 Ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (DzU 2007 nr 64, poz. 427) uzupełniła definicje w ustawie o świadczeniach (art. 5) o przepisy ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich. 2.1.6 Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz o zmianie niektórych innych ustaw Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU 2007 nr 82 poz. 559) uzupełniła definicje w ustawie o świadczeniach (art. 5) o uprawnionych żołnierzy lub pracowników wojska (tych, którzy doznali urazu lub zachorowali podczas wykonywania zadań służbowych poza granicami państwa) oraz zasady finansowania świadczeń opieki zdrowotnej dla wymienionej grupy. 9
2.1.7 Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU 2007 nr 115, poz. 793) zmieniła brzmienie przepisu określającego podmiot zgłaszający do ubezpieczenia zdrowotnego i opłacający składki za osoby bezdomne wychodzące z bezdomności oraz osoby objęte indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego. 2.1.8 Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (DzU 2007 nr 133, poz. 922 z późn. zm.) określiła zasady finansowania przez Fundusz kosztów świadczeń opieki zdrowotnej w przypadkach gdy, konieczność ich udzielenia jest następstwem zdarzeń zaistniałych w związku z ruchem pojazdu mechanicznego, a posiadacz tego pojazdu ma obowiązek zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. 2.1.9 Ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw Ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (DzU 2007 nr 166, poz. 1172). Była to duża nowelizacja ustawy wprowadzająca wiele zmian, wśród których znalazły się m.in.: włączenie do kręgu świadczeniobiorców osób mających obywatelstwo polskie oraz posiadających miejsce zamieszkania na terytorium RP, które nie ukończyły 18. roku życia lub są w okresie ciąży, porodu i połogu; uzupełnienie definicji w słowniku (art. 5); określenie zasad wydawania zgody na pokrycie kosztów transportu do miejsca udzielenia świadczeń w innym państwie członkowskim UE lub państwie członkowskim EFTA; przepisy wprowadzające Rejestr Korzyści; rozliczanie z instytucjami właściwymi lub instytucjami miejsca zamieszkania w państwach członkowskich UE lub państwach członkowskich EFTA kosztów świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych z budżetu państwa z części pozostającej w dyspozycji ministra właściwego do spraw zdrowia (zadania realizowane wcześniej przez Biuro Rozliczeń Międzynarodowych. 2.1.10 Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o sporcie kwalifikowanym oraz niektórych innych ustaw Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o sporcie kwalifikowanym oraz niektórych innych ustaw (DzU 2007 nr 171, poz. 1208) włączyła do katalogu świadczeń na rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego wykrywania chorób, badania z zakresu medycyny sportowej obejmujące dzieci i młodzież do ukończenia 21. roku życia uprawiające sport amatorski oraz zawodników pomiędzy 21. a 23. rokiem życia. 2.1.11 Ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw Ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU 2007 nr 176, poz. 1243) uzupełniła krąg osób podlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego o osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, na które zostały skierowane przez podmiot inny niż powiatowy urząd pracy. 10
2.1.12 Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (DzU Nr180, poz. 1280 z późn. zm.). Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (DzU 2007 nr 180, poz. 1280 z późn. zm.) określiła zasady finansowania świadczeń opieki zdrowotnej dla osób wymienionych w ustawie o Karcie Polaka. 2.2 Organizacja Funduszu w 2007 r. Organizację Narodowego Funduszu Zdrowia określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach oraz wydane na podstawie art. 96 ust. 8 ustawy rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 września 2004 r. w sprawie nadania statutu Narodowemu Funduszowi Zdrowia (DzU 2007 nr 213, poz. 2161 z późn. zm.). W 2007 r. statut Funduszu został zmieniany Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 lutego 2007 r., zmieniającym rozporządzenie w sprawie nadania statutu Narodowemu Funduszowi Zdrowia (DzU 2007 nr 24, poz. 147). Na mocy rozporządzenia, od 1 marca 2007 r. w Funduszu zmieniona została struktura organizacyjna w Centrali i oddziałów wojewódzkich Funduszu. Zmiana polegała między innymi na ponownym określeniu wykazu komórek organizacyjnych w Centrali i oddziałach wojewódzkich ( 5, 7 i 9). Potrzeba zmiany rozporządzenia wynikała, zdaniem ówczesnego Prezesa Funduszu, z dysfunkcji struktury organizacyjnej Funduszu i niedostosowania do prawidłowej realizacji zadań. Na podstawie nowelizacji statutu z dnia 8 lutego 2007 r. dyrektorzy oddziałów wojewódzkich przygotowali regulaminy organizacyjne oddziałów i po uzyskaniu pozytywnej opinii Prezesa Funduszu wprowadzili je w oddziałach na przełomie marca i kwietnia 2007 roku. 11
3 Uwarunkowania działalności NFZ w 2007 roku 3.1 Wprowadzenie Podobnie jak w roku ubiegłym, prezentujemy najważniejsze wskaźniki dotyczące sytuacji demograficznej, społeczno ekonomicznej i zdrowotnej oraz wybrane dane z zakresu statystyki medycznej, charakteryzujące dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej i pozwalające na lepsze zrozumienie specyfiki i dokładniejszą ocenę efektów działania Funduszu. Przedstawienie wszystkich współczynników mających wpływ na działalność NFZ, jak również takich, które są efektem jego działania, przekracza niestety ramy Raportu. Wszystkich zainteresowanych nimi odsyłamy do publikacji MZ, CSIOZ i GUS. 3.2 Podstawowe dane statystyczne w 2007 roku 3.2.1 Wskaźniki społeczno ekonomiczne związane z ochroną zdrowia 3.2.1.1 Ludność Podstawą do wyliczenia współczynników ukazujących wydatki Funduszu na jednego mieszkańca jest stan ludności na koniec roku poprzedzającego rok omawiany w Raporcie. W 2006 roku po raz kolejny odnotowano w Polsce ubytek rzeczywisty ludności. W końcu 2006 roku liczba ludności Polski wynosiła 38 125 479 osób i była mniejsza o ok. 32 tys. niż w końcu 2005 r. i ok. 50 tys. niż w 2004 r. Główną przyczyną ubytku liczby ludności w 2006 r. była emigracja Polaków za granicę. W 2006 roku na stałe wyjechało ok. 47 tys. osób (w poprzednich latach wyjeżdżało 20 27 tys. osób rocznie). Nieznacznie wzrosła liczba osób powracających do kraju na stałe (z 7 9 do 11 tys.). W 2006 roku, po raz pierwszy od czterech lat, zanotowano dodatni przyrost naturalny. Różnica między liczbą urodzeń i zgonów wyniosła ponad 4 tys. (w 2005 r. ubytek naturalny wyniósł minus 3,9 tys., a największy odnotowano w 2003 r. i wynosił minus 14,1 tys.). Jednocześnie, podobnie jak w poprzednim roku, dał się zaobserwować w skali całego kraju wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym. (25) Dodatni przyrost naturalny oraz obserwowane po raz kolejny starzenie się populacji, może doprowadzić do wzrostu zapotrzebowania na świadczenia w niektórych rodzajach. 12
Tabela 1 Ludność według województw, stan na 31 grudnia 2006 r. (25) W wieku Województwa Ogółem przedprodukcyjnym (0 17 lat) produkcyjnym (mężczyźni 18 64 lata, kobiety 18 59 lat) poprodukcyjnym (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej) nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Dolnośląskie 2 882 317 531 839 1 897 543 452 935 52 Kujawsko Pomorskie 2 066 371 431 113 1 331 439 303 819 55 Lubelskie 2 172 766 456 688 1 352 907 363 171 61 Lubuskie 1 008 520 206 885 662 497 139 138 52 Łódzkie 2 566 198 474 384 1 639 722 452 092 57 Małopolskie 3 271 206 696 830 2 061 319 513 057 59 Mazowieckie 5 171 702 1 000 290 3 293 676 877 736 57 Opolskie 1 041 941 196 814 677 762 167 365 54 Podkarpackie 2 097 564 468 683 1 312 640 316 241 60 Podlaskie 1 196 101 250 616 744 653 200 832 61 Pomorskie 2 203 595 469 304 1 422 192 312 099 55 Śląskie 4 669 137 858 774 3 058 286 752 077 53 Świętokrzyskie 1 279 838 255 615 804 330 219 893 59 Warmińsko Mazurskie 1 426 883 312 401 920 645 193 837 55 Wielkopolskie 3 378 502 712 880 2 188 191 477 431 54 Zachodniopomorskie 1 692 838 337 451 1 113 868 241 519 52 Kraj 38 125 479 7 660 567 24 481 670 5 983 242 56 Tabela 2 Ludność w wieku poprodukcyjnym lata 2004 (13), 2005 (17) i 2006 (25) Województwo mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej 2004 2005 2006 Zmiana 2006/2005 Dolnośląskie 445 796 447 076 452 935 1,31 Kujawsko Pomorskie 295 820 297 210 303 819 2,22 Lubelskie 358 306 360 090 363 171 0,86 Lubuskie 135 995 136 588 139 138 1,87 Łódzkie 444 335 444 605 452 092 1,68 Małopolskie 500 220 505 994 513 057 1,40 Mazowieckie 860 825 866 385 877 736 1,31 Opolskie 163 706 164 907 167 365 1,49 Podkarpackie 309 159 312 197 316 241 1,30 Podlaskie 198 953 199 540 200 832 0,65 Pomorskie 302 447 305 124 312 099 2,29 Śląskie 727 116 737 492 752 077 1,98 Świętokrzyskie 217 651 218 312 219 893 0,72 Warmińsko Mazurskie 190 081 191 273 193 837 1,34 Wielkopolskie 461 532 464 450 477 431 2,79 Zachodniopomorskie 235 239 236 979 241 519 1,92 Kraj 5 847 181 5 888 222 5 983 242 1,61 13
3.2.1.2 Bezrobocie W 2007 roku nastąpił znaczący spadek liczby bezrobotnych. W stosunku do grudnia 2006 roku liczba bezrobotnych obniżyła się ona o 562,8 tys. (przed rokiem jej spadek wyniósł 463,6 tys.). Z ogólnej liczby bezrobotnych 45,0% mieszkało na wsi Mniej osób niż przed miesiącem i rokiem skreślono z ewidencji z powodu podjęcia pracy, jednak nadal jest to główna przyczyna wyrejestrowywania się. Nadal w trudniejszej sytuacji na rynku pracy są kobiety i osoby młode. Bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy w końcu grudnia 2007 r. stanowili 11,4% cywilnej ludności aktywnej zawodowo (w grudniu 2006 r. 14,8%). Najwyższa stopa bezrobocia utrzymywała się w województwach: warmińsko-mazurskim (19,0%), zachodniopomorskim (16,6%), kujawsko-pomorskim(15,2%) oraz świętokrzyskim (15,1%). Najniższą stopą bezrobocia charakteryzowały się województwa: wielkopolskie (8,0%), małopolskie (8,8%) oraz mazowieckie (9,2%). (26) Tabela 3 Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy w tys. osób w podziale miasto / wieś Lokalizacja Bezrobotni ogółem 2004 r. (11) 2005 r. (14) 2006 r. (18) 2007 r. (26) Kraj 2 999,60 2 773,00 2 309,4 1 746,6 Miasto 57,9 57,4 56,5 55,0 Wieś 42,1 42,6 43,5 45,0 14
3.2.1.3 Finanse Tabela 4 PKB w kolejnych latach Rok Kwota [mln zł] 2007 (23) 1 167 795,6 2006 (23) 1 060 031,4 2005 (16) 983 302,3 2004 (15) 923 248,0 2003 (1) 842 120,4 Tabela 5 Wzrost PKB w kolejnych latach Rok Wzrost 2007 (23) 6,6 2006 (23) 6,2 2005 (19) 3,6 2004 (15) 5,3 2003 (1) 3,8 Tabela 6 PKB na osobę Rok Kwota [zł] 2007 (27) 30 638 2006 (27) 27 779 2005 (19) 25 767 2004 (15) 24 153 2003 (1) 21 336 Tabela 7 Wysokość inflacji średniorocznej Rok Inflacja 2007 (21) 2,5 2006 (16) 1,0 2005 (15) 2,1 2004 (7) 3,5 2003 (6) 0,8 Tabela 8 Wysokość inflacji XII/XII Rok Inflacja 2007 (22) 4,0 2006 (22) 1,4 2005 (15) 0,7 2004 (7) 4,4 2003 (6) 1,7 15
Tabela 9 Przeciętne wynagrodzenie nominalne brutto w gospodarce narodowej Rok Średnie wynagrodzenie [zł] 2007 (24) 2 691,03 2006 (16) 2477,23 2005 (15) 2380,29 2004 (7) 2273,44 2003 (6) 2185,02 Tabela 10 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Rok Średnie wynagrodzenie [zł] 2007 (24) 2 888,20 2006 (16) 2643,92 2005 (15) 2515,85 2004 (7) 2438,57 2003 (6) 2341,53 Tabela 11 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sferze budżetowej Rok Średnie wynagrodzenie [zł] 2007 (24) 2773,53 2006 (16) 2621,20 2005 (15) 2500,89 2004 (7) 2384,84 2003 (6) 2266,31 Tabela 12 Miesięczne wydatki z budżetu gospodarstw domowych przeznaczone na ochronę zdrowia Rok Kwota [zł] 2007 (27) 39,69 2006 (20) 36,50 2005 (16) 34,36 2004 (9) 35,70 2003 (8) 30,24 16
3.2.2 Statystyka medyczna 3.2.2.1 Szpitale Ze względu na brak oficjalnych danych GUS, w Raporcie przedstawiamy orientacyjne dane Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Tabela 13 Szpitale ogólne z podziałem na województwa (3)(4) Województwo Liczba szpitali * 2006 r. ** 2007 r. ** Zmiana 2007/2006 Dolnośląskie 68 61-10,29 Kujawsko Pomorskie 34 39 14,71 Lubelskie 37 32-13,51 Lubuskie 21 21 0,00 Łódzkie 59 48-18,64 Małopolskie 61 42-31,15 Mazowieckie 90 89-1,11 Opolskie 20 22 10,00 Podkarpackie 30 26-13,33 Podlaskie 27 26-3,70 Pomorskie 37 36-2,70 Śląskie 106 83-21,70 Świętokrzyskie 20 25 25,00 Warmińsko Mazurskie 34 39 14,71 Wielkopolskie 64 67 4,69 Zachodniopomorskie 34 45 32,35 Łącznie 742 701-5,53 * Dane nie obejmują szpitali psychiatrycznych i resortowych. ** Dane nie obejmują filii szpitali Tabela 14 Szpitale publiczne i niepubliczne ogółem (3)(4) Rodzaj placówki Liczba szpitali * Zmiana 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2007/2006 Szpitale publiczne 613 589 534-9,34 Szpitale niepubliczne 167 153 167 9,15 * Dane nie obejmują szpitali psychiatrycznych i resortowych. 17
Tabela 15 Szpitale w poszczególnych województwach w 2007 r. (3) Województwo Liczba szpitali w 2007 r. * Publiczne** Niepubliczne Szpitale publiczne Szpitale niepubliczne Dolnośląskie 41 20 67,21 32,79 Kujawsko Pomorskie 22 17 56,41 43,59 Lubelskie 29 3 90,63 9,38 Lubuskie 15 6 71,43 28,57 Łódzkie 41 7 85,42 14,58 Małopolskie 33 9 78,57 21,43 Mazowieckie 69 20 77,53 22,47 Opolskie 17 5 77,27 22,73 Podkarpackie 20 6 76,92 23,08 Podlaskie 22 4 84,62 15,38 Pomorskie 29 7 80,56 19,44 Śląskie 66 17 79,52 20,48 Świętokrzyskie 20 5 80,00 20,00 Warmińsko Mazurskie 28 11 71,79 28,21 Wielkopolskie 48 19 71,64 28,36 Zachodniopomorskie 34 11 75,56 24,44 Łącznie 534 167 76,18 23,82 * Dane nie obejmują szpitali psychiatrycznych i resortowych. ** Bez filii szpitali. 18