WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA DLA KL. VA, VB, VC w roku szkolnym 2016/2017 Ocena celująca UCZEŃ: Posiadł 100% wiedzy i umiejętności określonej w podstawie kształcenia ogólnego dla klasy szóstej. Bierze aktywny udział w konkursach, w których jest wymagana wiedza historyczna. Jest autorem pracy wykonywanej dowolną techniką o dużych wartościach poznawczych i dydaktycznych. Uczeń nie tylko potrafi korzystać z różnych źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela ale również umie samodzielnie zdobyć wiadomości. Systematycznie wzbogaca swą wiedzę przez czytanie książek i artykułów o treści historycznej (odpowiednich do wieku). Wyraża samodzielny, krytyczny (w stopniu odpowiednim do wieku) stosunek do określonych zagadnień z przeszłości. Prawidłowo formułuje wnioski, właściwie broni swoich poglądów i zajętego w dyskusji stanowiska. Zawsze jest wyjątkowo zaangażowany, otwarty i chętny do pracy. Ocena: bardzo dobra UCZEŃ: Opanował materiał przewidziany programem. Uzyskuje bardzo dobre i dobre oceny z odpowiedzi ustnych, sprawdzianów i innych zadań edukacyjnych. Sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji. Potrafi również korzystając ze wskazówek nauczyciela dotrzeć do innych źródeł wiadomości. Samodzielnie rozwiązuje problemy i zadania postawione przez nauczyciela posługując się nabytymi umiejętnościami. Wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji. Wykazuje szczególne zainteresowanie problematyką nauczania. Charakteryzuje go systematyczna i efektywna praca indywidualna i zespołowa. Wyróżniająco wywiązuje się z wszelkich zadań i powierzonych ról. Ocena: dobra UCZEŃ: Opanował materiał programowy w stopniu zadowalającym. Najczęściej uzyskuje dobre oceny z odpowiedzi ustnych, sprawdzianów pisemnych i innych zadań edukacyjnych. Potrafi korzystać ze wszystkich poznanych w czasie lekcji źródeł informacji. Umie samodzielnie rozwiązać typowe zadania, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje pod kierunkiem nauczyciela. Rozwiązuje niektóre dodatkowe zadania o stosunkowo niewielkiej skali trudności. Jest aktywny w czasie lekcji. Potrafi formułować problemy, wskazywać możliwe rozwiązania. 1
Charakteryzuje go systematyczna i efektywna praca zarówno indywidualna jak i zespołowa. Często uczestniczy w dyskusji i pracach zespołowo grupowych Odpowiednio wywiązuje się z części zadań i powierzonych ról. Ocena: dostateczna UCZEŃ: Opanował podstawowe elementy wiadomości programowych pozwalające mu na rozumienie najważniejszych zagadnień. Najczęściej uzyskuje oceny dostateczne z odpowiedzi ustnych, sprawdzianów pisemnych i innych zadań edukacyjnych. Potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji. Potrafi wykonać proste zadania. W czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadowalającym. Czasami pracuje niesystematycznie i niezbyt chętnie podejmuje pracę indywidualną, grupową czy zespołową. Rzadko uczestniczy w dyskusji i pracach zespołowo- grupowych. Czasami poprawnie formułuje wnioski. Nie zawsze odpowiednio wywiązuje się z zadań lub ich części oraz powierzonych ról. Ocena: dopuszczająca UCZEŃ: Jego wiedza posiada poważne braki, które jednak można usunąć w dłuższym okresie czasu. Najczęściej uzyskuje oceny poniżej dostatecznej Przy pomocy nauczyciela potrafi wykonać proste polecenia wymagające zastosowania podstawowych umiejętności. Nie pracuje systematycznie i niezbyt chętnie podejmuje zadania wskazane przez nauczyciela. Nie pracuje w grupie ani zespole zadaniowym. Nie formułuje własnych wniosków. 2
Wymagania edukacyjne z historii i społeczeństwa w klasie Va, Vb, Vc w roku szkolnym 2016/2017 Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra 1. Legendarne początki legendy polskie. Uczeń wie, co to jest legenda. Uczeń zna i potrafi opowiedzieć legendy o Lechu, Czechu i Rusie oraz o Piaście Kołodzieju i Popielu. Uczeń rozumie znaczenie legend w poznawaniu historii. Uczeń zna legendy związane ze swoim miejscem zamieszkania. Podstawa programowa Państwo polskie za Piastów 2. W państwie Mieszka I Gniezno, państwo Mieszka. Uczeń wie, co to jest plemię. Uczeń zna datę przyjęcia chrztu przez Mieszka I. Opowiada, jak wyglądało życie codzienne ludzi w czasach Mieszka I. Uczeń wymienia przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I. Wymienia najważniejsze plemiona żyjące na ziemiach polskich. Uczeń odróżnia źródła historyczne od legendy. Państwo polskie za Piastów 3. Czasy Bolesława Chrobrego zjazd gnieźnieński. św. Wojciech i kto to jest patron. Uczeń zna datę zjazdu w Gnieźnie i koronacji Bolesława Chrobrego. Opowiada o męczeńskiej śmierci św. Wojciecha. Uczeń wskazuje na mapie ziemie przyłączone przez Bolesława Chrobrego do Polski. Wymienia postanowienia zjazdu w Gnieźnie. Uczeń rozumie znaczenie wykupienia ciała św. Wojciecha przez Bolesława Chrobrego. Podejmuje próbę oceny panowania Bolesława Chrobrego. Państwo polskie za Piastów 3
4. Rozbicie dzielnicowe* Polska dzielnicowa, drogi ku zjednoczeniu, Władysław Łokietek. 5. Państwo Kazimierza Wielkiego Akademia Krakowska, uczta u Wierzynka. 6. Życie codzienne w klasztorze zajęcia mnichów, zakon, reguła, ubóstwo. Bolesław Krzywousty i Władysław Łokietek oraz czego dokonali. Kazimierz Wielki. Uczeń wie, co to jest klasztor. Wymienia zajęcia zakonników. Uczeń zna datę koronacji Władysława Łokietka. Wie, kim byli Tatarzy. Zna legendę o hejnale z wieży Mariackiej. Wie, kim byli Krzyżacy. Wyjaśnia, skąd Krzyżacy wzięli się na ziemiach polskich. Uczeń wymienia osiągnięcia Kazimierza Wielkiego. Wie, kim był Wierzynek. Zna datę założenia Akademii Krakowskiej. Opowiada o życiu średniowiecznych żaków. Uczeń zna pojęcia: opat, relikwie. Wymienia elementy średniowiecznego klasztoru. Omawia zajęcia zakonników. Wymienia średniowieczne zakony. Opowiada o przepisywaniu ksiąg. Uczeń zna daty: testamentu Bolesława Krzywoustego, sprowadzenia Krzyżaków do Polski, bitwy pod Legnicą. Wymienia przyczyny i skutki rozbicia dzielnicowego. Wskazuje dzielnice na mapie. Uczeń wskazuje na mapie ziemie wchodzące w skład państwa Kazimierza Wielkiego na początku jego panowania i przyłączone do Polski przez tego władcę. Omawia osiągnięcia gospodarcze, polityczne i kulturowe Kazimierza Wielkiego. Uczeń omawia funkcje poszczególnych elementów średniowiecznego klasztoru. Wie, kim był św. Benedykt. Uczeń wie, komu przypadły poszczególne dzielnice. Uczeń rozumie znaczenie panowania Kazimierza Wielkiego dla historii Polski i potrafi je ocenić. Zna najsławniejszych absolwentów Akademii Krakowskiej. Uczeń rozpoznaje mnichów po stroju. Rozumie znaczenie klasztorów w średniowieczu. Państwo polskie za Piastów Mnisi 4
7. Rycerze i turnieje zamek średniowieczny i jego mieszkańcy. 8. Zakony rycerskie* krucjaty, Ziemia Święta, konsekwencje krucjat. 9. W cieniu średniowiecznej katedry miasto średniowieczne. 10. Style romański i gotycki* cechy stylów romańskiego i gotyckiego porównanie. paź i giermek. Wie, co to są: herb, turniej i pasowanie na rycerza. Wymienia elementy średniowiecznego zamku. Uczeń wie, kim są Arabowie. Wie, czym były krucjaty i kim byli krzyżowcy. Uczeń wie, jak wyglądało miasto w średniowieczu. Wie, co to jest ratusz i kim są mieszczanie. Wymienia podstawowe zajęcia mieszkańców średniowiecznych miast. Uczeń rozpoznaje budowle w stylach romańskim i gotyckim. Wie, kim są pątnicy i co to są relikwie. Uczeń potrafi opisać herb, turniej i pasowanie na rycerza. Podaje przykładowe zasady kodeksu rycerskiego. Opisuje elementy średniowiecznego zamku. Uczeń wskazuje na mapie Ziemię Świętą i Jerozolimę. Wie, co to jest islam. Zna zakony rycerskie. Uczeń wskazuje na planie najważniejsze elementy średniowiecznego miasta: rynek, ulice, kościół, mury miejskie. Wie, co to są: jarmark, fosa, cech. Wie kim są rzemieślnicy. Uczeń wskazuje i nazywa główne cechy stylów romańskiego i gotyckiego. Uczeń opowiada o Zawiszy Czarnym. Rozumie znaczenie powiedzenia: polegać jak na Zawiszy. Uczeń krótko charakteryzuje religię islamską. Wymienia przyczyny i skutki wypraw krzyżowych. Krótko charakteryzuje zakony rycerskie. Uczeń rozróżnia grupy mieszczan i wymienia ich zajęcia. Przedstawia różnice między miastem średniowiecznym a współczesnym. Uczeń wymienia najważniejsze polskie zabytki sztuki średniowiecznej. Opowiada o kulturze średniowiecznej. Uczeń rozumie znaczenie kodeksu rycerskiego. Uczeń dokonuje samodzielnej oceny wypraw krzyżowych. Uczeń porównuje życie średniowiecznych mnichów, rycerzy i mieszczan. Uczeń wymienia zabytki sztuki średniowiecznej, które znajdują się w jego najbliższej okolicy. Rycerze Mieszczanie 5
11. Życie codzienne średniowiecznej wsi warunki życia na średniowiecznej wsi. Uczeń wymienia podstawowe zajęcia chłopów w średniowieczu. Wie, kto to był sołtys. Uczeń wie, jaki był podział pracy między mężczyzn, kobiety i dzieci na średniowiecznej wsi. Opisuje chłopskie domostwa. Wymienia podstawowe potrawy średniowiecznych chłopów. Uczeń wie, jakie miał obowiązki i przywileje sołtys. Porównuje wieś średniowieczną ze współczesną. Wymienia chłopskie powinności wobec właściciela wsi. Uczeń porównuje życie średniowiecznych mnichów, rycerzy, chłopów i mieszczan. Chłopi 12. Poznaj to, co nieznane Wikingowie żeglarze i odkrywcy* wikingowie. Uczeń wie, co to są: amulet, drakkary, runy. Uczeń wskazuje na mapie miejsca zamieszkania wikingów oraz najważniejsze szlaki ich wypraw. Wymienia elementy stroju wikinga. Dostrzega związek między miejscem zamieszkania a sposobem życia. Uczeń rozumie znaczenie kultury wikingów w rozwoju Europy. 13. Unia dwóch państw Jadwiga i Jagiełło, przyczyny unii Polski z Litwą. królowa Jadwiga i Władysław Jagiełło. Uczeń zna legendę o klamerce królowej Jadwigi. Wskazuje na mapie Wielkie Księstwo Litewskie. Zna datę zawarcia unii w Krewie. Uczeń wie, dlaczego królowa Jadwiga zasiadła na polskim tronie. Zna herby Litwy i Królestwa Polskiego. Wymienia przyczyny i skutki unii polskolitewskiej. Uczeń dokonuje samodzielnej oceny unii w Krewie. Jadwiga i Jagiełło 6
14. Wielka wojna z Krzyżakami przyczyny i skutki bitwy pod Grunwaldem. 15. Renesans w Europie* narodziny renesansu, Leonardo da Vinci. 16. Odkrywanie Nowego Świata Krzysztof Kolumb, Nowy Świat, Indianie. Krzyżacy. Zna datę bitwy pod Grunwaldem. Potrafi odczytać plan bitwy pod Grunwaldem. Wie, co to była wojna trzynastoletnia, i zna daty jej rozpoczęcia i zakończenia oraz główny skutek. Uczeń wskazuje na osi czasu okres trwania renesansu w Europie. Wie, kim byli Leonardo da Vinci i Michał Anioł. Krzysztof Kolumb. Zna datę odkrycia Ameryki przez Kolumba. Uczeń zna przebieg bitwy pod Grunwaldem. Opowiada o bitwie pod Grunwaldem. Uczeń zna i wyjaśnia pojęcia: humanista, renesans, człowiek renesansu. Wie, dlaczego renesans narodził się we Włoszech. Ferdynand Magellan. Zna datę pierwszej podróży dookoła świata. Wymienia przyczyny i skutki odkryć geograficznych. Wskazuje na mapie trasy wypraw Kolumba i Magellana. Kawalerowie Mieczowi. Opowiada, jak Krzyżacy założyli swoje państwo. Wskazuje na mapie: Malbork, Gdańsk, Pomorze Gdańskie, Grunwald. Wymienia przyczyny i skutki wielkiej wojny. Zna obraz Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem. Wie, że Henryk Sienkiewicz napisał powieści Krzyżacy. Uczeń rozpoznaje najważniejsze dzieła renesansu: kopułę katedry we Florencji, watykańską Pietę, Monę Lizę, Damę z łasiczką. Uczeń zna i opisuje kulturę Ameryki prekolumbijskiej. Wie, kim był Vasco da Gama. Wskazuje na mapie trasę wyprawy da Gamy. Uczeń zna znaczenie bitwy pod Grunwaldem. Uczeń rozpoznaje najważniejsze dzieła renesansu (także te, które nie zostały wspomniane w podręczniku). Uczeń samodzielnie dokonuje oceny odkryć geograficznych. Jadwiga i Jagiełło Odkrycie Nowego Świata 7
17. Reformacja* przyczyny reformacji, podział wyznaniowy Europy Zachodniej, wojny religijne. 18. Wawel królewski złotego wieku dwór Jagiellonów. 19. Astronom, który poruszył Ziemię Mikołaj Kopernik. 20. Poznaj to, co nieznane Największe wynalazki epoki* Marcin Luter. Zna datę wystąpienia Marcina Lutra. Zygmunt Stary i Zygmunt August. Opowiada o życiu codziennym na wawelskim dworze. Uczeń wie, gdzie urodził się Mikołaj Kopernik. Uczeń wie, co to jest druk. Uczeń wie, co to są reformacja, protestanci, seminarium. Odróżnia cechy charakterystyczne wyznań protestanckich i katolickiego. Wymienia podstawowe różnice między wyznaniami. Bona Sforza, Jan Kochanowski i Mikołaj Rej. Zna i wyjaśnia pojęcie złotego wieku. Wie, skąd się wzięła nazwa włoszczyzna. Uczeń potrafi opowiedzieć o życiu Mikołaja Kopernika. Uczeń wie, że na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych wynaleziono broń palną, okulary i nowy typ umocnień. Uczeń wymienia przyczyny reformacji. Wskazuje na mapie największe skupiska katolików i protestantów w XVI-wiecznej Europie. Uczeń rozpoznaje zabytki architektury renesansowej krużganki wawelskie i ratusz w Poznaniu. Opowiada o życiu codziennym na wawelskim dworze. Uczeń opowiada o studiach Mikołaja Kopernika. Wskazuje na mapie miejsca związane z Mikołajem Kopernikiem. Objaśnia teorię heliocentryczną. Na przykładzie Kopernika wyjaśnia, co oznacza określenie człowiek renesansu. Uczeń wymienia skutki wynalazków z początków czasów nowożytnych. jezuici. Stańczyk i rozpoznaje jego wizerunek na obrazie Jana Matejki. Uczeń potrafi wyjaśnić, czy Mikołaj Kopernik był Polakiem, i uzasadnić swoje wyjaśnienie. Uczeń dokonuje samodzielnej oceny skutków wynalezienia druku i broni palnej. Dwór Jagiellonów Mikołaj Kopernik 8
21. Szlachcic rycerz i obywatel obowiązki szlachcica wobec państwa. 22. Rzeczpospolita wielu narodów unia lubelska. 23. Szlachta wybiera królów elekcja, pole elekcyjne, koronacja, sejm, rząd, prezydent. Uczeń wie, co to są husaria, pospolite ruszenie i sejmik. Zygmunt August. Uczeń zna pierwszych królów elekcyjnych. Uczeń wie, jak ukształtował się stan szlachecki i jakie miał obowiązki. Zna podział stanu szlacheckiego ze względu na majątek. Wie, co to jest trybunał. Uczeń zna datę zawarcia i postanowienia unii lubelskiej. Wymienia narodowości zamieszkujące Rzeczpospolitą. Uczeń wie, dlaczego w Rzeczpospolitej wprowadzono wolną elekcję. Zna dokonania pierwszych królów wybranych w drodze wolnych elekcji. Zna datę pierwszej wolnej elekcji. Wie, czym były artykuły henrykowskie. Opowiada, jak przebiegała elekcja. Wie, kto mógł wybierać króla podczas wolnej elekcji. Uczeń wie, czym były przywilej szlacheckie. Odróżnia znaczenie terminów: senat, izba poselska, sejm. Porównuje sejm dawny ze współczesnym. a Barbara Radziwiłłówna. Wskazuje na mapie Koronę i Wielkie Księstwo Litewskie. Rozpoznaje świątynie różnych wyznań. Opowiada o polskiej tolerancji. Uczeń wie, czego dotyczyły artykuły henrykowskie. Wie, co to jest trójpodział władz, i rozumie jego znaczenie. Uczeń rozumie znaczenie przywilejów w rozwoju stanu szlacheckiego. Dostrzega związek między polityką dawną a współczesną. Uczeń wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Korony w 1569 r. Rozumie nazwę Rzeczpospolita Obojga Narodów i wyjaśnia jej znaczenie. Wie, czym była konfederacja warszawska. Uczeń porównuje władzę współczesną z dawną. Porównuje wybory współczesne z wolną elekcją. Polski szlachcic Rzeczpospolita Obojga Narodów Rzeczpospolita Obojga Narodów 9
24. Życie codzienne w szlacheckim dworze + Poznaj to, co nieznane Jak żyli magnaci?* folwark, pańszczyzna, spichlerz, spław towarów Wisłą do Gdańska. 25. W kraju skrzydlatych jeźdźców potop szwedzki. 26. Zwycięstwo pod Wiedniem Jan III Sobieski. Uczeń wie, jak wyglądał dwór szlachecki. Uczeń wie, co to jest husaria i jak wyglądał husarz. Wie, kim był Jan Kazimierz. Uczeń zna datę bitwy pod Wiedniem. Uczeń opowiada, jak wyglądał dwór szlachecki. Wie, co to są pańszczyzna i folwark. Omawia wygląd i zasady funkcjonowania folwarku. Wie, kim byli flisacy. Stefan Czarniecki. Podaje przyczyny i skutki wojen polskoszwedzkich. Zna datę rozpoczęcia i zakończenia potopu szwedzkiego. Zna słowa drugiej zwrotki Mazurka Dąbrowskiego. janczarzy i Tatarzy. Wymienia przyczyny i skutki wojen polskotureckich. Rozpoznaje na ilustracji pałac w Wilanowie wskazuje bryłę pałacu i ogród. Uczeń potrafi wyjaśnić termin spichlerz Europy. Rozumie znaczenie handlu zbożem dla gospodarki Rzeczpospolitej. Uczeń potrafi wyjaśnić termin potop szwedzki. Wie, co to jest unia personalna. Uczeń zna datę bitew pod Cecorą i Chocimiem. Potrafi objaśnić określenie Lew Lechistanu. Na podstawie planu opowiada o przebiegu bitwy pod Wiedniem. Wie, co to jest Wersal. Uczeń opisuje wygląd magnackiej rezydencji*. Wie, kim był Jan Zamoyski*. Wymienia podstawowe zajęcia magnatów*. Uczeń zna rodowód Zygmunta III Wazy. Rozumie znaczenie obrony Jasnej Góry w czasach potopu szwedzkiego. Rozumie treść drugiej zwrotki Mazurka Dąbrowskiego. Uczeń samodzielnie dokonuje oceny udziału wojsk polskich w bitwie pod Wiedniem. Polski szlachcic + Rzeczpospolita w XVII w. Rzeczpospolita w XVII w. 10
27. Czasy stanisławowskie* obiady czwartkowe, Komisja Edukacji Narodowej, Bernardo Belotto zwany Canaletto. 28. Witaj majowa jutrzenko Konstytucja 3 maja. 29. Insurekcja kościuszkowska + Poznaj to, co nieznane Udekorować zasłużonych* naczelnik powstania, kosynierzy, III rozbiór. Uczeń wie, kiedy powołano Komisję Edukacji Narodowej. Uczeń zna datę dzienną uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji. Potrafi wymienić trzy państwa uczestniczące w rozbiorach Polski. Tadeusz Kościuszko. Zna datę insurekcji kościuszkowskiej. Uczeń wymienia osiągnięcia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w dziedzinie kultury. Wie, kim był Marcello Bacciarelli i Canaletto. Rozpoznaje na ilustracji pałac Na Wodzie w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Wie, co to są oświecenie i klasycyzm. Uczeń zna datę I rozbioru. Wymienia przyczyny I rozbioru i zwołania Sejmu Czteroletniego. Wymienia najważniejsze reformy wprowadzone na mocy Konstytucji 3 maja. Uczeń zna datę i przyczynę II rozbioru Rzeczpospolitej. Wie, co to są insurekcja i kosynierzy. Ignacy Krasicki i Grzegorz Piramowicz. Wie, w jakim celu powołano Komisję Edukacji Narodowej. Wie, co to są Szkoła Rycerska i Collegium Nobilium. Uczeń potrafi wskazać na mapie ziemie zabrane Rzeczpospolitej w I rozbiorze. Wie, co Sejm Czteroletni uchwalił z sprawie mieszczan i dlaczego. Wie, dlaczego 3 maja obchodzone jest w Polsce święto narodowe. Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego Kościuszkę nazywamy bohaterem dwóch narodów. Opowiada o bitwie pod Racławicami. Uczeń znajduje analogie między kulturą polską i europejską. Uczeń samodzielnie dokonuje oceny postanowień Konstytucji 3 maja. Uczeń potrafi dokonać oceny insurekcji kościuszkowskiej wskazać jej mocne i słabe strony. Wie, czym był i jest Order Virtuti Militari*. Wie, jakie znaczenie miało i ma przyznawanie orderów (podaje przykłady różnych polskich odznaczeń)*. Upadek I Rzeczpospolitej Upadek I Rzeczpospolitej + 11
30. Upadek Rzeczpospolitej Zagadnienia upadek państwa, rozbiory, granice rozbiorowe. Uczeń zna datę III rozbioru Polski. Uczeń wymienia przyczyny upadku Rzeczpospolitej. Wie, co to są abdykacja i anarchia. Uczeń wskazuje na mapie ziemie zagarnięte w kolejnych rozbiorach przez poszczególne państwa. Uczeń zastanawia się, czy i w jaki sposób można było uniknąć rozbiorów. Upadek I Rzeczpospolitej 12