Odżywianie
Odżywianie ryb Roślinożerne 5% gatunków Fitoplanktonożerne (filtratory) Makrofitofagi Peryfitonożerne Detrytusożerne 10% gatunków Mięsożerne 85% gatunków Zooplanktonożerne Bentosożerne Drapieżne
Ryby poziomy troficzne
Odżywianie ryb Pierwszy pokarm endogenny (żółtko) Wykluta larwa ma niedorozwinięty i niedrożny przewód pokarmowy, brak enzymów trawiennych Brzana Pstrąg tęczowy
Odżywianie ryb Początek odżywiania egzogennego możliwy, gdy: przewód pokarmowy jest drożny wydzielane są enzymy trawienne larwa sprawnie się porusza (ma płetwy + pęcherz pławny) Następuje to po CZĘŚCIOWEJ resorpcji pęcherzyka żółtkowego okres odżywiania mieszanego (endoegzogennego)
Punkt bez powrotu (Blaxter, Hempel 1963) Okres głodzenia, po którym larwy mimo podania pokarmu giną
Odżywianie ryb Pierwszy pokarm egzogenny plankton
Odżywianie larw Drobny fitoplankton Wrotki Drobne wioślarki i nauplii widłonogów Duże wioślarki i widłonogi
Odżywianie larw Artemia salina
Głębokość Rozmieszczenie larw ryb Dużo pokarmu Dużo drapieżników Mało pokarmu Niska presja drapieżców
Położenie otworu gębowego Górne Końcowe Dolne
Zęby Zęby gardłowe amura białego
Wyrostki filtracyjne łuków skrzelowych a b c d a: Epinephalus areolatus b: Aprion virescens c: Lethrinus mahsena d: Rastelliger kanagurta, Salman i in 2005
Budowa pyska Karp
Kształt ciała ryb spokojnego żeru
Kształt ciała ryb drapieżnych
Ubarwienie ciała - kamuflaż
Narządy zmysłów
Budowa przewodu pokarmowego Ryby roślinożerne bardzo długie jelito Ryby spokojnego żeru brak żołądka (karpiowate) Ryby drapieżne żołądek
Budowa przewodu pokarmowego Drapieżnik Wszystkożerca
Budowa przewodu pokarmowego Pstrąg Sum Karp Tołpyga
Aktywność enzymów trawiennych Gatunek Odżywianie Amylaza Trypsyna A/T Wzdręga Roślinożerna 1,0 0,4 2,5 Krąp Wszystkożerny 1,1 0,9 1,2 Ukleja Wszystkożerna 1,0 0,9 1,1 Karp Wszystkożerny 5,8 1,7 3,4 Boleń Drapieżny 0,15 1,2 0,125
Zmiany pokarmu szczupaka ze wzrostem rozmiarów ciała
Wysokobiałkowa dieta ryb Ryby drapieżne - 40-55% białka Ryby niedrapieżne ( wszystkożerne ) - 28-35% białka (Porównanie: ptaki i ssaki - 12-25% białka w diecie) Amonioteliczne brak konieczności metabolizowania NH 3 do mocznika, usuwany przez skrzela Szybki wzrost współczynnik konwersji (masa pokarmu potrzebna do wytworzenia 1 kg masy ciała) u ryb 1,7 5,0 (u ptaków i ssaków 5,0 15,0)
Euryfagia i stenofagia Pokarm ryb zmienia się sezonowo (a nawet dobowo) To, co ryby jedzą zalezy od dostępności i preferencji Euryfagi łatwo przestawiają się z jednego pokarmu na drugi Stenofagi odżywiają się jednym rodzajem pokarmu Wybiórczość pokarmowa ryby wybierają spośród dostępnego pokarmu to, co największe, najbardziej odżywcze, najsmaczniejsze
Wybiórczość pokarmowa ryb Wskaźnik wybiórczości pokarmowej (Ivlev 1955) E = (r i p i ) / (r i + p i ) r i % pokarmu i w treści przewodu pokarmowego ryb p i % pokarmu i w środowisku Wartości wskaźnika: od -1 (unikanie) do 1 (wybieranie) Np.: w jelicie ryby stwierdzono 10% rozwielitek (r), natomiast w zbiorniku stanowiły one 5% organizmów będących pokarmem tego gatunku ryby (p), a więc: E = (10-5)/(10+5) = 5/15 = 0,33. Z obliczeń wynika, że ryby wybierały rozwielitki.
Wybiórczość pokarmowa ryb Wskaźnik wybiórczości pokarmowej (Szorygin) W = r i / p i Wartości wskaźnika: < 1 (unikanie), > 1 (wybieranie) Np.: w jelicie ryby stwierdzono 3% wrotków (r), natomiast w zbiorniku stanowiły one 25% organizmów będących pokarmem tego gatunku ryby (p), a więc: E = 3/25 = 0,08. Z obliczeń wynika, że ryby unikały wrotków.
Teoria optymalnego żerowania (Gliwicz 1986) Zwierzę mając wybór najczęściej sięga po pokarm dający mu maksymalną korzyść energetyczną masymalnie dużo minimalnym kosztem Wybiórczość zależy od dostępności pokarmu największe ofiary są wybierane, gdy ich zagęszczenie jest odpowiednio duże
Ciernik wybiera większe ofiary kiedy stół jest obficie zastawiony Duże Duże Średnie Średnie Małe Małe Zagęszczenie ofiar [os./l] Zagęszczenie ofiar [os./l] Myszkowski 1986
Częstość [%] Wpływ ryb na strukturę wielkości zooplanktonu 1942 bez Alosa 1964 z Alosa Długość ciała [mm] Brooks, Dodson 1965
Od czego zależy intensywność żerowania? Gatunek Wiek Wielkość Stan fizjologiczny Temperatura Natlenienie
Konsumpcja pokarmu [% masy ciała] Wpływ wieku i temperatury na aktywność pokarmową pstrąga (Thorpe, Cho 1985) 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 4 8 12 16 20 24 28 32 36 40 44 48 52 Czas od wyklucia [tygodnie] 15 10 5 o C
Wpływ temperatury na aktywność pokarmową i wzrost Salmo salar Handeland i in 2008
Wpływ temperatury na czas trwania trawienia
Wpływ temperatury na tempo pasażu pokarmu przez przewód pokarmowy Salmo salar Handeland i in 2008
Od czego zależy intensywność żerowania? Gatunek Wiek Wielkość Stan fizjologiczny Światło Temperatura Natlenienie
Pułapka księżycowa (Cabora Bassa, Zimbabwe, Limnothrissa miodon, Gliwicz 1984) Liczebność zooplanktonu
Głębokość [m] Ewolucja zachowań migracyjnych Cyclops abyssorum tatricus pod wpływem presji drapieżnych ryb (Gliwicz 1986) 0 10 30 50 Czarny nad Morskim O. Czarny Gąsienicowy Wielki w Pięciu Czarny w Pięciu Przedni w Pięciu Morskie Oko
Wpływ żywienia na tempo metabolizmu tlenowego karpia 0,45 0,40 0,35 B C 0,30 O 2 [mg/g/h] 0,25 0,20 A 0,15 0,10 0,05 0,00 Głodzone Pokarm niskobiałkowy Pokarm wysokobiałkowy Grupa
Wpływ żywienia na masę ciała karpia 90 80 B B 70 60 A masa [g] 50 40 30 20 10 0 Głodzone Pokarm niskobiałkowy Pokarm wysokobiałkowy Grupa