Mazowiecki Urząd Wojewódzki Wydział Polityki Społecznej Oddział Programów i Analiz Sprawozdanie z realizacji indywidualnych programów integracji (IPI) w r. na terenie województwa mazowieckiego Warszawa, wrzesień 3 r.
Spis treści. Wstęp... 3. Finansowanie działań dotyczących integracji cudzoziemców... 3 3. Indywidualne programy integracji realizowane w r... 3.. Liczba programów i osób uczestniczących w indywidualnych programach integracji w r... 3.. Kraj pochodzenia cudzoziemców realizujących w roku programy integracyjne... 6. Indywidualne programy integracji zakończone w r.... 7.. Liczba indywidualnych programów integracji zakończonych w roku oraz liczba osób w nich uczestniczących... 7.. Kraj pochodzenia uczestników indywidualnych programów integracji zakończonych cudzoziemcach... 9.3. Podstawowe informacje o programach integracyjnych i realizujących je cudzoziemcach... 9.. Edukacja dzieci... 7.. Ocena procesu integracji uczestników programów integracyjnych...... Edukacja językowa...... Funkcjonowanie zawodowe uczestników programów zakończonych w r... 3..3. Funkcjonowanie społeczne uczestników programów zakończonych w r... 6.6. Współpraca z ośrodkami pomocy społecznej... 8.7 Współpraca z organizacjami pozarządowymi... 9.8 Ocena realizacji indywidualnych programów integracji zakończonych w r... 3.9 Uwagi i wnioski... 3
. Wstęp Wojewoda Mazowiecki, zgodnie z art. ust. ustawy z dnia marca r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 9 r. Nr 7 poz. 36, z późn. zm.), koordynuje na Mazowszu działania w zakresie integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. Koordynowanie działań odnosi się do realizacji indywidualnych programów integracji (IPI). Według załoŝeń ustawowych, do indywidualnych programów integracji przystąpić mogą cudzoziemcy, którym został nadany status uchodźcy lub udzielona ochrona uzupełniająca. Wniosek o udzielenie pomocy integracyjnej powinien być złoŝony przez cudzoziemców w terminie 6 dni od dnia uzyskania statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej. Program integracyjny opracowywany jest przez jego realizatora (najczęściej pracownika socjalnego powiatowego centrum pomocy rodzinie) we współpracy z cudzoziemcem i dostosowany do indywidualnej sytuacji cudzoziemca. W duŝej mierze opiera się on na współpracy realizatora IPI i cudzoziemca. W praktyce współpraca ta zaleŝy od postawy i zaangaŝowania samego cudzoziemca. PoniŜsza analiza ma na celu przedstawienie między innymi załoŝeń, które udało się zrealizować w trakcie trwania rocznych programów integracyjnych oraz załoŝeń niezrealizowanych wraz z ich przyczynami.. Finansowanie działań dotyczących integracji cudzoziemców W r. Wojewoda Mazowiecki wydatkował na realizację zadania kwotę w wysokości 8 6, zł na pomoc cudzoziemcom objętym ochroną międzynarodową, w tym 7,3 zł stanowi kwota wypłacona cudzoziemcom w ramach pomocy integracyjnej, natomiast 9,9 zł to koszty ubezpieczenia cudzoziemców w ramach realizowanych przez nich programów. PoniŜsza tabela przedstawia wykorzystanie środków w powiatach, na terenie których realizowano programy. Tabela nr. Środki finansowe wykorzystane w roku na realizację programów integracyjnych, z podziałem na powiaty, w których programy te były realizowane. L.p. Miasto/Powiat Wykorzystane środki finansowe: Na składkę na ubezpieczenie Na realizację IPI zdrowotne kwota w zł % kwota w zł % m. st. Warszawa 66 6, 66 7,9 7 grodziski 7 3,3 3 3 legionowski 7 3,,8 nowodworski 38,,3 piaseczyński 9 88, 6 pruszkowski 8 3, 6 39,96 7 pułtuski 3 78,,,83 8 warszawski zachodni 3 7,, 9 wołomiński 76 7, 7 66,3 3 wyszkowski, RAZEM: 7,3 9,9
Udział procentowy poszczególnych powiatów w wykorzystaniu środków finansowych na realizację indywidualnych programów integracji na Mazowszu w roku rozkłada się podobnie jak w latach ubiegłych. Spośród powiatów realizujących programy integracyjne dla cudzoziemców, najwięcej środków finansowych wydatkowały: m. st. Warszawa (66 % kwoty ogółem wydatkowanej na programy), powiat pruszkowski (6 % kwoty), powiat wołomiński (7 % kwoty) i powiat piaseczyński ( % kwoty). Wysokość kwoty wydatkowanej na programy integracyjne w roku ściśle związana jest z liczbą programów realizowanych w danym powiecie. W ramach programów realizowanych przez cudzoziemców opłacono takŝe 69 składek na ubezpieczenie zdrowotne. Ponadto, w roku w ramach konkursu Wojewody Mazowieckiego dla organizacji pozarządowych przekazano środki w wysokości 8 6 zł organizacjom pozarządowym działającym na rzecz uchodźców i osób z ochroną uzupełniającą. Dofinansowanie od Wojewody Mazowieckiego uzyskały następujące organizacje pozarządowe: Fundacja Nauki Języków Obcych Linguae Mundi (6 zł na realizację projektu dotyczącego nauki języka polskiego z elementami wiedzy o Polsce i orientacji zawodowej), Stowarzyszenie Interwencji Prawnej ( zł na realizację projektu dotyczącego specjalistycznego poradnictwa prawnego, integracyjnego i międzykulturowego oraz prowadzenie Centrum Wolontariatu), Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego ( 6 zł na realizację projektu dotyczącego organizacji zajęć edukacyjno-rekreacyjnych, integracyjnych dla dzieci przebywających w ośrodkach dla cudzoziemców na Mazowszu). 3. Indywidualne programy integracji realizowane w r. w r. 3.. Liczba programów i osób uczestniczących w indywidualnych programach integracji W roku na terenie województwa mazowieckiego ogółem realizowanych było indywidualnych programów integracji (IPI). Programy te realizowano na terenie miasta stołecznego Warszawy oraz powiatów grodziskiego, legionowskiego, nowodworskiego, piaseczyńskiego, pruszkowskiego, pułtuskiego, radomskiego ziemskiego, warszawskiego zachodniego, wołomińskiego i wyszkowskiego. Liczbę IPI oraz liczbę osób nimi objętych z podziałem na poszczególne powiaty przedstawia poniŝszy wykres.
Wykres Nr. Liczba programów integracyjnych, realizowanych w r. na Mazowszu oraz liczba osób nimi objętych. 8 6 7 liczba IPI liczba osób m.st. Warszawa 6 8 7 3 grodziski legionowski nowodworski piaseczyński pruszkowski pułtuski radomski ziemski warszawski zachodni wołomiński wyszkowski Powiaty realizujące programy integracyjne na Mazowszu Podobnie jak w latach ubiegłych, w roku najwięcej programów realizowanych było na terenie m. st. Warszawy 7 IPI (6 % liczby wszystkich programów realizowanych w roku na Mazowszu). Ponadto, 8 IPI było realizowanych na terenie powiatu pruszkowskiego (6%), IPI na terenie powiatu wołomińskiego (%) oraz 3 IPI na terenie powiatu piaseczyńskiego (3%). Na terenie pozostałych powiatów wskazanych w wykresie było realizowanych po programie integracyjnym. Najwięcej cudzoziemców zostało objętych programami na terenie m. st. Warszawy osoby stanowiły 3 % liczby cudzoziemców realizujących programy w roku. Ponadto, osób realizowało IPI na terenie powiatu pruszkowskiego (%), zaś 6 osób na terenie powiatu wołomińskiego (%). Na terenie pozostałych powiatów, gdzie były realizowane programy integracyjne, liczba osób nimi objętych wahała się od (piaseczyński) do (legionowski, nowodworski, pułtuski, radomski ziemski i warszawski zachodni). Spośród programów integracyjnych realizowanych na Mazowszu w roku, zakończonych zostało 7 (6 % liczby wszystkich programów realizowanych), w tym 9 zostało zakończonych przed zaplanowanym terminem (7 % liczby wszystkich programów zakończonych w roku). Wśród wszystkich zakończonych programów (7) 39 było realizowanych przez cudzoziemców ze statusem uchodźcy, a 3 IPI realizowali cudzoziemcy z ochroną uzupełniającą. PoniŜszy wykres przedstawia liczbę programów trwających, zakończonych oraz przerwanych w roku, z podziałem na rodzaj ochrony, z jakiej korzystali ich uczestnicy.
Wykres Nr. Etap realizacji programów integracyjnych na koniec r. 3 3 Liczba programów 3 8 8 status uchodźcy ochrona uzupełniając trw ające zakończone przerw ane Stan realizacji programów integracyjnych W roku zostało zakończonych 39 IPI realizowanych przez cudzoziemców ze statusem uchodźcy (6% liczby wszystkich programów realizowanych w roku przez cudzoziemców ze statusem uchodźcy) oraz 3 IPI realizowanych przez cudzoziemców z ochroną uzupełniającą (6 % liczby wszystkich programów integracyjnych realizowanych przez cudzoziemców z ochroną uzupełniającą). Jednocześnie realizacja IPI, których uczestnicy mają nadany status uchodźcy oraz 8 IPI cudzoziemców z ochroną uzupełniającą jest kontynuowana w 3 r. 3.. Kraj pochodzenia cudzoziemców realizujących w roku programy integracyjne Kraj pochodzenia cudzoziemców realizujących indywidualne programy integracji w r. przedstawia poniŝsza tabela. Tabela Nr. Kraj pochodzenia cudzoziemców realizujących programy integracyjne w roku z podziałem na męŝczyzn, kobiety i dzieci objęte programami. L.p. Kraj pochodzenia w tym: Liczba IPI ogółem M K D Federacja Rosyjska 3 3 33 76 3 Białoruś 3 3 3 3 Somalia 3 Chiny 6 6 Irak 3 6 Afganistan 7 Republika Kuby 8 Libia 9 Nigeria Turkmenistan 6 Iran Kazachstan 3 Uganda Uzbekistan Bangladesz 6 Etiopia
7 Syria 8 DŜibuti 9 Erytrea 7 RAZEM 8 9 3 W roku najwięcej programów integracyjnych realizowanych było przez obywateli Federacji Rosyjskiej 3 IPI było realizowanych przez 3 obywateli tego kraju (6 % liczby wszystkich uczestników IPI w roku ). Ponadto, programy integracyjne realizowało 3 obywateli Białorusi, 7 obywateli Erytrei, 6 Chin, 6 Turkmenistanu i Nigerii. Pozostałe kraje, z których pochodzili cudzoziemcy realizujący IPI (liczba ich wahała się od do ), to Somalia, Irak, Afganistan, Republika Kuby, Libia, Iran, Kazachstan, Uganda, Uzbekistan, Bangladesz, Etiopia, Syria i DŜibuti. Cudzoziemcy pochodzenia rosyjskiego (głównie narodowości czeczeńskiej) od lat stanowią nację najliczniej uczestniczącą w programach integracyjnych. Fakt ten związany jest z bliskością Rzeczpospolitej Polskiej jako kraju, w którym po przekroczeniu granicy cudzoziemcy starają się o ochronę międzynarodową. W porównaniu jednak do lat ubiegłych, moŝna zauwaŝyć stopniowy spadek liczby uczestników pochodzenia rosyjskiego (w roku stanowili oni 9 % wszystkich uczestników IPI, w roku 7 %). Dla wyjaśnienia naleŝy dodać, Ŝe róŝnica w podanej liczbie osób, jak i programów w powyŝszej tabeli wynika z faktu, Ŝe rodzina cudzoziemców z Erytrei początkowo rozpoczęła realizację IPI na terenie powiatu pruszkowskiego, a następnie przeniosła się na teren powiatu grodziskiego, gdzie program kontynuowała. Ze względu na to, Ŝe rodzina niejako realizowała dwa odrębne programy na terenie dwóch powiatów, w dalszej części sprawozdania jest ona ujmowana podwójnie.. Indywidualne programy integracji zakończone w r... Liczba indywidualnych programów integracji zakończonych w roku oraz liczba osób w nich uczestniczących Spośród realizowanych programów, 7 zostało zakończonych w roku. Wśród nich 39 IPI było realizowanych przez cudzoziemców ze statusem uchodźcy, a 3 przez cudzoziemców z ochroną uzupełniającą. Podział IPI na kraj pochodzenia ich uczestników, z uwzględnieniem rodzaju ochrony międzynarodowej z jakiej korzystali, przedstawiają poniŝsze wykresy. Wykres Nr 3. Kraj pochodzenia cudzoziemców ze statusem uchodźcy, realizujących programy integracyjne w roku na terenie Mazowsza.
Liczba programów 8 6 8 3 Rosja Białoruś Erytrea Somalia Chiny DŜibuti Afganistan Syria Iran Irak Bangladesz Kuba Kraj pochodzenia uczestników IPI W roku 39 programów integracyjnych realizowanych było przez cudzoziemców ze statusem uchodźcy. z nich realizowanych było przez obywateli Białorusi (8% liczby wszystkich IPI ze statusem uchodźcy), 8 przez obywateli Rosji (%), po przez obywateli Somalii ( %) i obywateli Iraku ( %), 3 przez obywateli Afganistanu (8 %) i po przez obywateli Erytrei (%) i Chin (%). Po jednym programie było realizowane przez obywateli: DŜibuti, Syrii, Iranu, Bangladeszu i Kuby. wykres. Kraj pochodzenia uczestników programów z ochroną uzupełniającą przedstawia poniŝszy Wykres Nr. Kraj pochodzenia cudzoziemców z ochroną uzupełniającą, realizujących programy integracyjne w roku na terenie Mazowsza. Liczba programów 3 8 Rosja Syria Etiopia Libia Uzbekistan Kraj pochodzenia uczestników IPI W roku 3 programy integracyjne realizowane były przez cudzoziemców z ochroną uzupełniającą. Najwięcej uczestników IPI z ochroną uzupełniającą pochodziło z Rosji aŝ 8 IPI było realizowanych przez obywateli tego kraju (87% liczby wszystkich programów
cudzoziemców z ochroną uzupełniającą). Pozostałe IPI były realizowane przez obywateli Syrii (), Etiopii (), Libii () i Uzbekistanu(). w r... Kraj pochodzenia uczestników indywidualnych programów integracji zakończonych Ogółem w programach integracyjnych, których realizacja została zakończona w roku uczestniczyły osoby, w tym: 9 męŝczyzn, 3 kobiet, 6 dzieci. Liczbę osób z podziałem na kraj pochodzenia przedstawia poniŝszy wykres. Wykres Nr., których realizacja programów integracyjnych zakończyła się w roku, z podziałem na kraj pochodzenia. 99 8 6 3 7 3 Rosja Białoruś Erytrea Somalia Irak Afganistan Syria Chiny Uzbekistan Bangladesz DŜibuti Etiopia Iran Kuba Libia Kraj pochodzenia Wśród uczestników programów integracyjnych, których realizacja zakończyła się w roku, najliczniejsza grupa była pochodzenia rosyjskiego 99 obywateli Rosji stanowiło 7 % spośród wszystkich uczestników IPI. Ponadto, programy integracyjne realizowało 3 obywateli Białorusi (9%), 7 obywateli Erytrei (%), po obywateli Somali (3%) i Iraku (3%). W pozostałych programach uczestnicy pochodzili z: Afganistanu (3 osoby), Syrii ( osoby), Chin ( osoby), Uzbekistanu ( osoby), Bangladeszu ( osoba), DŜibuti ( osoba), Etiopia ( osoba), Iran ( osoba), Kuba ( osoba) i Libia ( osoba)..3. Podstawowe informacje o programach integracyjnych i realizujących je cudzoziemcach Struktura rodzin Programy integracyjne realizowane są zarówno przez całe rodziny, jak i przez cudzoziemców prowadzących samodzielne gospodarstwa domowe. PoniŜszy wykres przedstawia liczbę osób
realizujących programy integracji wraz z podziałem na osoby realizujące program wspólnie z rodziną lub samodzielnie. Wykres Nr 6. Liczba cudzoziemców objętych programami integracyjnymi wraz z podziałem na osoby realizujące program samodzielnie lub wspólnie z rodziną. 3 3 7 3 3 3 7 samodzielnie tylko ze współmałŝonkiem ze współmałŝonkiem i dziećmi tylko z dziećmi realizacja IPI samodzielnie ale zam.z rodziną status uchodźcy ochrona uzupełniająca Realizacja programu integracyjnego Najliczniejsze grupy cudzoziemców realizowały programy integracyjne wspólnie z małŝonkiem i dziećmi (6 uczestników IPI % liczby wszystkich uczestników IPI). Ponadto, osób uczestniczyło w programie integracyjnym wspólnie z dziećmi (7 %), zaś uczestników programy integracyjne realizowało samodzielnie (8%). Jednocześnie 6 osób programy integracyjne realizowało samodzielnie, ale zamieszkiwało wspólnie z rodziną (%). Jedynie z małŝonkiem program integracyjny realizowały osoby (%). wspólnie realizujących IPI lub prowadzących wspólne gospodarstwo domowe ma wpływ na wysokość świadczeń otrzymywanych w ramach programu integracyjnego. Z drugiej strony uczestnik IPI, prowadzący samodzielne gospodarstwo domowe ponosi wyŝsze koszty utrzymania (czynsz i inne opłaty), dlatego teŝ cudzoziemcy, którzy do Polski przyjechali sami, zamieszkują wspólnie ze swoimi rodakami lub innymi cudzoziemcami w celu zminimalizowania kosztów. Sytuacja zdrowotna cudzoziemców Podczas wywiadu środowiskowego przeprowadzonego z cudzoziemcem w celu udzielenia pomocy integracyjnej, pracownik socjalny ustala m. in. sytuację zdrowotną cudzoziemców w celu zarejestrowania ich w rejonowej przychodni lub zapisania się bezpośrednio do lekarzy specjalistów. Problemy zdrowotne uczestników programów integracyjnych, zakończonych w roku, przedstawia poniŝszy wykres.
Wykres Nr 7. Problemy zdrowotne cudzoziemców, którzy w roku zakończyli realizację indywidualnego programu integracji. 6 3 9 3 8 6 8 status uchodźcy ochrona uzupełniająca brak problemów tymczasowe problemy choroby somatyczne zaburzenia psychiczne Sytuacja zdrowotna uczestników IPI niepełnosprawność Brak jakichkolwiek problemów zdrowotnych sygnalizowały 8 osoby % wszystkich uczestników programów integracyjnych. osób zgłaszało tymczasowe problemy zdrowotne (7%). W przypadku 37 osób problemy ze zdrowiem były długotrwałe (%), spowodowane przez choroby o podłoŝu somatycznym (3 osoby) lub przez zaburzenia psychiczne ( osób). osób było niepełnosprawnych (3%) w tych przypadkach jednym z zadań realizatora programu była pomoc cudzoziemcom w uzyskaniu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W trakcie trwania programów integracyjnych ich uczestnicy podlegali ubezpieczeniu zdrowotnemu, finansowanemu z róŝnych źródeł. Opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne z konkretnego źródła przedstawia poniŝszy wykres. Wykres Nr 8. Opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne uczestników programów integracyjnych, zakończonych w roku. 8 Liczba 6 9 8 8 z tytułu pracy w ramach IPI przez UP student liczba IPI liczba osób Opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne
Najczęściej, cudzoziemcy podlegali ubezpieczeniu zdrowotnemu w związku z rejestracją w urzędzie pracy w przypadku programów osób było ubezpieczonych właśnie z tego tytułu (7% wszystkich uczestników IPI). 9 osób objętych zostało ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu podjęcia pracy przez jednego z członków rodziny 3 % liczby uczestników programów zakończonych w r. W przypadku 8 osób składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana była w ramach realizacji programu integracyjnego. Natomiast cudzoziemiec podlegał powszechnemu ubezpieczeniu jako student. osoba nie podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu z Ŝadnego tytułu cudzoziemiec przerwał program przed objęciem go powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Składka na ubezpieczenie zdrowotne dla uczestników indywidualnych programów integracji opłacana jest w momencie, gdy cudzoziemiec nie posiada ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Przyczyny, dla których składka na ubezpieczenie zdrowotne była opłacana przez powiatowe centra pomocy rodzinie, przedstawia poniŝszy wykres. Wykres Nr 9. Przyczyny opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne przez PCPR-y w ramach realizowanych programów integracyjnych. Liczba 8 6 8 6 7 6 wyrejestrowanie z UP brak uzyskania wieku produkcyjnego Przyczyny opłacania składki w ramach IPI liczba IPI liczba osób Najczęstszym powodem opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne przez powiatowe centrum pomocy rodzinie realizujące program integracyjny, było wyrejestrowanie cudzoziemca z urzędu pracy 6 uczestników IPI z tej właśnie przyczyny zostało zgłoszonych do ubezpieczenia przez PCPR. Do utraty statusu osoby bezrobotnej przez cudzoziemca dochodzi najczęściej z powodu niestawienia się cudzoziemca na obowiązkową w danym dniu wizytę w PUP. Ponadto, w jednym przypadku składka na ubezpieczenie zdrowotne była opłacana z uwagi na brak osiągnięcia przez uczestnika IPI wieku produkcyjnego sytuacja dotyczyła 7-letniej dziewczyny, która nie realizowała obowiązku szkolnego ze względu na konieczność opieki nad swoim małoletnim dzieckiem. Uzyskanie Nr PESEL Jednym z załoŝeń indywidualnych programów integracji była pomoc uczestnikom programów w uzyskaniu numeru PESEL w przypadkach, gdy wcześniej nie został im nadany. Liczbę osób, które posiadały lub w trakcie trwania IPI uzyskały Nr PESEL, przedstawia poniŝszy wykres.
Wykres Nr. Uzyskanie Nr PESEL przez cudzoziemców realizujących programy integracyjne. 9 8 79 7 6 3 Posiadanie PESEL Brak PESEL Brak danych status uchodźcy ochrona uzupełniająca Posiadanie Nr PESEL Zgodnie z powyŝszym wykresem, 3 osoby spośród 9 cudzoziemców, którzy zakończyli programy integracyjne w roku, posiadało Nr PESEL. Stanowią oni 88 % liczby wszystkich uczestników zakończonych IPI, czyli o % więcej niŝ w r. i % więcej niŝ w roku. W przypadku osób stwierdzono brak Nr PESEL (7%), zaś w przypadku 7 osób brak jest danych dotyczących uzyskania przez nie Nr PESEL (%). Brak Nr PESEL, czy teŝ brak danych na temat posiadania przez cudzoziemców Nr PESEL związany jest najczęściej ze zbyt krótkim czasem trwania programu i przerwaniem go przez samych cudzoziemców. Rejestracja w przychodni rejonowej W wielu programach integracyjnych, realizowanych na Mazowszu w r., jego uczestnicy zobowiązani byli do zarejestrowania się w przychodni rejonowej o ile wcześniej nie dokonali rejestracji. Nacisk na rejestrację w rejonowej przychodni zdrowia kładziony był przede wszystkim w przypadku rodzin z małoletnimi dziećmi. Liczbę osób, które się zarejestrowały w przychodni przedstawia poniŝszy wykres.
Wykres Nr. Osoby zarejestrowane oraz niezarejestrowane w przychodni rejonowej, z podziałem na rodzaj uzyskanej ochrony międzynarodowej. 9 8 7 6 3 9 79 status uchodźcy ochrona uzupełniająca Osoby zarejestrowane Osoby niezarejestrowane Brak danych Rejestracja w przychodni rejonowej W przychodni rejonowej zarejestrowanych było 8 uczestników programów integracyjnych, zakończonych w roku stanowią oni 86 % liczby wszystkich uczestników IPI. osób nie zarejestrowało się (%), natomiast w przypadku 6 osób brak jest danych odnośnie ich rejestracji (%). Jednymi z głównych powodów nie rejestrowania się cudzoziemców w przychodni rejonowej jest braku nr PESEL oraz przerwanie programu integracyjnego przez jego uczestników przed planowanym terminem (co jest związane z niezrealizowaniem przez realizatora IPI wszystkich załoŝeń programu). Mieszkanie Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej pomoc integracyjna przyznawana jest od miesiąca, w którym cudzoziemiec opuści ośrodek dla cudzoziemców. Cudzoziemcy mogli starać się o mieszkania komunalne i socjalne z zasobu gmin lub wynająć mieszkanie na rynku komercyjnym. W szczególnych przypadkach pozostawali w ośrodku dla cudzoziemców na innych zasadach najczęściej ponosząc odpłatność za swój pobyt. Sytuację cudzoziemców na rynku mieszkaniowym przedstawia poniŝszy wykres. Wykres Nr. Cudzoziemcy na rynku mieszkaniowym z podziałem na rodzaj ochrony międzynarodowej. 9 8 7 6 8 6 3 status uchodźcy ochrona uzupełnia jąca chronione na w olnym rynku Mieszkania cudzoziemców
Opuszczając ośrodek dla cudzoziemców uczestnicy indywidualnych programów integracji zamieszkują głównie w wynajętych na rynku komercyjnym mieszkaniach aŝ osób zamieszkało w mieszkaniach prywatnych (stanowią oni 97 % liczby wszystkich cudzoziemców). Cztery osoby zamieszkiwały w mieszkaniu chronionym, które jest udostępniane przez Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie uczestnikom trwającego programu. Wysokie koszty wynajmu mieszkań na rynku komercyjnym w stosunku do niskich dochodów rodzin cudzoziemców lub braku jakiegokolwiek dochodu powodują, Ŝe cudzoziemcy przystępujący do programów integracyjnych, wynajmują mieszkania wspólnie z innymi osobami. Liczbę cudzoziemców zamieszkujących na rynku prywatnym w podziale na wynajem mieszkań samodzielnie lub z innymi osobami przedstawia poniŝszy wykres. Wykres Nr 3. Cudzoziemcy wynajmujący mieszkania na rynku prywatnym z podziałem na osoby wynajmujące samodzielnie lub z innymi osobami. 3 3 3 samodzielnie 6 z innymi członkami rodziny 9 z niespokrewnionymi cudzoziemcami 7 z Polakami status uchodźcy ochrona uzupełniają ca Mieszkania wynajmowane na wolnym rynku Jak przedstawia powyŝszy wykres, cudzoziemcy głównie wynajmują mieszkania samodzielnie 78 osób spośród liczby wszystkich cudzoziemców wynajmujących mieszkania na rynku komercyjnym wynajmowało mieszkania samodzielnie (%). 3 osoby mieszkania wynajmowało wspólnie z innymi członkami rodziny (3%), zaś z niespokrewnionymi cudzoziemcami osoby (7%). Jedynie 8 osób zamieszkiwało w mieszkaniach z Polakami (%). Mieszkania zajmowane przez cudzoziemców posiadały bardzo zróŝnicowany standard. PoniŜszy wykres przedstawia standard mieszkań zajmowanych przez cudzoziemców, uczestniczących w programach w roku.
Wykres Nr. Standard zajmowanego przez uczestników programów integracyjnych mieszkań. 7 6 6 3 pełnostandardowe 3 9 7 3 3 brak podstawowego wyposaŝenia do generalnego remontu brak mediów Standard zajmowanego mieszkania nieodpowiedni metraŝ status uchodźcy ochrona uzupełniająca Jak pokazuje powyŝszy wykres, uczestników programów integracyjnych zakończonych w ubiegłym roku, zajmowało mieszkania pełnostandardowe (67% wszystkich uczestników). Tymczasem 33 osoby zajmowały mieszkania o metraŝu niedostosowanym do liczby osób (%). osób w mieszkaniach nie posiadało mediów takich jak bieŝąca woda czy centralne ogrzewanie (7%).7 osób zajmowało mieszkania niewyposaŝone w podstawowe sprzęty gospodarstwa domowego (%) a w przypadku mieszkań zajmowanych przez 6 osób, mieszkania te nie nadawały się do zamieszkania i wymagały generalnego remontu (%). Decyzja cudzoziemców o zamieszkaniu w lokalach o nieodpowiednim metraŝu dla ich rodziny czy niewyposaŝonych w media jest spowodowana wysokimi kosztami wynajmu mieszkań na rynku komercyjnym. Zameldowanie w miejscu zamieszkania Z koniecznością opuszczenia ośrodka i zamieszkaniem poza nim związane jest ustawowe zobowiązanie uczestników programów integracyjnych do zameldowania się w miejscu zamieszkania. Wywiązywanie się cudzoziemców z tego zobowiązania przedstawia poniŝszy wykres.
Wykres Nr. Realizacja przez cudzoziemców zobowiązania do zameldowania się w miejsc zamieszkania. 9 8 7 6 3 7 Osoby zameldowane 8 8 Osoby niezameldowane Realizacja obowiązku zameldowania w miejscu zamieszkania status uchodźcy ochrona uzupełniająca Jak wynika z powyŝszego wykresu, aŝ cudzoziemców w trakcie realizacji indywidualnych programów integracji nie uzyskało zameldowania w miejscu zamieszkania stanowią oni 9 % liczby wszystkich uczestników IPI, tj. o % więcej niŝ w roku poprzednim. Jedynie 7 osób zostało zameldowanych w miejscu zamieszkania (%)... Edukacja dzieci Cudzoziemcy w składanych przez siebie wnioskach o udzielenie pomocy integracyjnej ujmują takŝe pozostałych członków rodziny (w tym głównie dzieci), o ile uzyskali oni status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. W roku wśród liczby 9 cudzoziemców, którzy zakończyli realizację programów integracyjnych było 67 dzieci (% ogółu wszystkich uczestników programów integracyjnych). Liczbę dzieci z podziałem na wiek przedstawia poniŝszy wykres. Wykres Nr 6. Podział wiekowy dzieci realizujących wspólnie z rodzicami programy integracyjne, zakończone w r. Liczba dzieci 3 3 33 6 9 7 do 3 lat -6 lat 7- lat 3-6 lat powyŝej 6 lat Podział wiekowy dzieci cudzoziemskich
Struktura wiekowa dzieci uczestniczących razem z rodzicami w programach integracyjnych jest zróŝnicowana. W roku w programach uczestniczyło 6 dzieci w wieku do 3 lat (% liczby wszystkich dzieci), w wieku -6 lat 9 dzieci (%), w wieku 7- lat 33 dzieci (9%), a w wieku 3-6 lat 7 dzieci (%), zaś w wieku powyŝej 6 lat było dzieci stanowiły one 3 % liczby wszystkich dzieci uczestniczących w IPI. Dzieci cudzoziemskie, zgodnie z Konstytucją RP, podlegają obowiązkowi szkolnemu począwszy od 7 roku Ŝycia do ukończenia 8 lat. Jednocześnie przed rozpoczęciem nauki w szkole podstawowej dzieci zobowiązane są do odbycia rocznego przygotowania w ramach wychowania przedszkolnego. Liczbę dzieci cudzoziemskich realizujących obowiązek szkolny, z podziałem na rodzaj placówki oświatowej, do której uczęszczają oraz liczbę dzieci pozostających w domu przedstawia poniŝszy wykres. Wykres Nr 7. Realizacja obowiązku szkolnego przez dzieci cudzoziemskie objęte programami integracyjnymi, których realizacja zakończyła się w roku. Liczba dzieci 3 3 przedszkole szkoła podstawowa 38 gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna brak realizacji obowiązku Rodzaj placówki oświatowej Jak wynika z powyŝszego wykresu 38 dzieci uczęszczało do szkoły podstawowej (7% liczby wszystkich uczestniczących w programach integracyjnych dzieci). dzieci uczęszczało do gimnazjum (8%), zaś dziecko uczęszczało do szkoły ponadgimnazjalnej ( %). Porównując dane zawarte w powyŝszym wykresie z danymi z wykresu poprzedniego naleŝy zauwaŝyć widoczną róŝnicę pomiędzy liczbą dzieci w określonym przedziale wiekowym a liczbą dzieci na określonym poziomie edukacji. Zdecydowana większość dzieci cudzoziemskich trafia do klas niŝszych niŝ do klasy odpowiadającej ich wiekowi. Dzieje się tak dlatego, Ŝe dzieci cudzoziemskie nierzadko mają duŝe zaległości w nauce. Poza tym, na pierwszym miejscu ich edukacji jest nauka języka polskiego, w którym prowadzone są lekcje w szkole powszechnej. Zaledwie dziecko uczęszczało do przedszkola (%), a dzieci pozostawało w domu (33%). Przyczyny, dla których dzieci te nie uczęszczały do placówek oświatowych przedstawia poniŝszy wykres.
Wykres Nr 8. Przyczyny nieuczęszczania przez dzieci do placówek oświatowych, z podziałem na liczbę dzieci. Liczba dzieci 8 6 8 6 7 wiek brak zgody rodziców nieumiejętność przystosowania Przyczyny nieuczęszczania do placówek oświatowych 6 brak miejsc w placówce Problem nieuczęszczania do placówek oświatowych dotyczy głównie dzieci w wieku przedszkolnym. Najczęściej pojawiającą się przyczyną, dla której dzieci pozostawały w domy było nieosiągnięcie wieku szkolnego 7 dzieci spośród nieuczęszczających do placówek oświatowych (77%). Ponadto 6 dzieci nie uczęszczało do przedszkola z powodu braku wolnych miejsc (7%). Dwoje dzieci pozostało w domu ze względu na brak umiejętności przystosowania się (9%), natomiast dzieci nie uczęszczało do placówki ze względu na brak wyraŝenia zgody przez rodziców (8%). Przyczyną pozostawania w domu dzieci w wieku przedszkolnym jest brak wolnych miejsc w placówkach oraz patriarchalny model rodziny cudzoziemskiej (szczególnie wyznania muzułmańskiego). Uwzględniając fakt, Ŝe zdecydowana większość uczestników IPI jest pochodzenia rosyjskiego, narodowości czeczeńskiej, gdzie rolą kobiety jest troska o domowe ognisko i opieka nad dziećmi, cudzoziemcy niechętnie posyłają dzieci do przedszkoli, do których uczęszczanie nie jest obowiązkowe. Z drugiej strony jak najwcześniejszy kontakt z językiem polskim być moŝe umoŝliwiłby dzieciom cudzoziemskim pełniejszy start w nauce szkolnej i zminimalizował ewentualne problemy z nauce, w duŝej mierze wynikającym z niedostateczną znajomością języka polskiego. Kolejny wykres przedstawia charakter kontaktów rówieśniczych dzieci uczestniczących z rodzicami w programach integracyjnych.
Wykres Nr 9. Kontakty utrzymywane przez dzieci cudzoziemskie, uczestniczące w programach integracyjnych, z grupami rówieśniczymi. 6 Liczba dzieci 3 7 wewnątrzkulturowe Kontakty rówieśnicze międzykulturowe Dzieci w przewaŝającej części nie mają problemów z nawiązaniem międzykulturowych znajomości 7 % wszystkich dzieci uczestniczących w programach miało znajomych reprezentujących zarówno polską, jak i inną kulturę. Jedynie % dzieci kontakty z rówieśnikami utrzymywało wewnątrz własnej kultury. Uwzględniając wykres nr 7 naleŝy dojść do wniosku, Ŝe w głównej mierze były to dzieci, które pozostawały w domu i nie uczęszczały do Ŝadnej placówki oświatowej... Ocena procesu integracji uczestników programów integracyjnych Zgodnie z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 marca 9 r. w sprawie udzielania pomocy cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, w trakcie trwania programu jego realizator dokonuje oceny postępów w integracji cudzoziemców, zgodnie z załoŝeniami indywidualnego programu integracji. Ocena postępów dokonywana jest w trzech obszarach: - edukacji językowej; - funkcjonowania zawodowego; - funkcjonowania społecznego.... Edukacja językowa Jednym z podstawowych załoŝeń indywidualnych programów integracji jest nauka języka polskiego. Z uwagi na moŝliwość uczenia się języka polskiego juŝ w trakcie procedury o nadanie statusu uchodźcy (która często trwa - lata), wielu cudzoziemców, którzy z tej moŝliwości korzystali, w momencie przystąpienia do programu integracyjnego jest zwolnionych z obowiązkowej nauki ze względu na wystarczającą jego znajomość. Liczbę cudzoziemców zobowiązanych do nauki oraz liczbę cudzoziemców, którzy w rzeczywistości naukę realizowali przedstawia poniŝszy wykres.