Kryteria ocen i metody sprawdzania osiągnięć ucznia język polski Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego wyniki pracy sytuują się na poziomie osiągnięć ponadprogramowych. Uczeń taki spełniać musi bezwzględnie wszystkie wymagania kryterialne jak na ocenę bardzo dobrą, a ponadto w zakresie: Słuchanie i mówienie: posiada umiejętność samodzielnego zbudowania spójnego, logicznego, bezbłędnego językowo i wykazuje się wysokim poziomem merytorycznym kilkuminutowego wystąpienia, bezpośrednio w trakcie zajęć dydaktycznych; dysponuje umiejętnością wygłaszania przemówień i referatów, wykorzystując świadomie użyte tropy i figury retoryczne, wystąpienie swe dokumentuje wszechstronną i bogatą erudycją polonistyczną i interdyscyplinarną. Czytanie tekstów słownych i odczytywania innych tekstów kultury : posiada umiejętność samodzielnej pracy z pozaprogramowym tekstem literackim, popularnonaukowym i naukowym; praktycznie wykorzystuje, przetwarza i interpretuje treści rozmaitych przekazów medialnych, samodzielnie analizuje i interpretuje dzieła ikonograficzne. Pisanie : proponuje własne, urozmaicone graficznie i formalnie formy notowania; podejmuje świadome próby tworzenia recenzji, rozprawki, eseju; umie przygotować pracę literacką większych rozmiarów: praca semestralna, roczna, monograficzna, przemówienie, wystąpienie, referat, ewentualnie publikuje swe teksty w literackich czasopismach szkolnych i młodzieżowych lub innych opracowaniach lub periodykach. Nauka o języku: wykazuje ponadprogramowe zainteresowania językoznawcze, podejmuje samodzielne próby poszerzania wiedzy językowej w oparciu o wskazaną literaturę przedmiotu. Lektura: legitymuje się erudycją wynikającą z własnej ponadprogramowej lektury; odwołuje się do niej w wystąpieniach ustnych i pracach pisemnych, śledzi aktualne wydarzenia literackie i artystyczne.
Pojęcia: dysponuje bogatym słownictwem terminologicznym, świadomie i funkcjonalnie używa pojęć literackich i kulturowych przyswajanych na drodze indywidualnej edukacji. Posiada tytuł finalisty lub laureata konkursu polonistycznego, krasomówczego, innego literackiego w województwie lub kraju. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, którego wyniki pracy sytuują się na poziomie osiągnięć ponadpodstawowych. Uczeń w zakresie swoich kompetencji polonistycznych spełniać musi poniższe wymagania: Słuchania i mówienia: stosuje rożne formy części mowy w zależności od formy wypowiedzi; formułuje wypowiedzi logiczne, zrozumiałe i poprawne pod względem językowym; przekształca podane sformułowania w taki sposób, by sygnalizowały fakt wypowiadania się we własnym imieniu; wyraża własną opinię, gromadząc na jej poparcie kilka argumentów; uzasadnia własne zdanie, podając odpowiednie argumenty; porównuje różne ujęcia fabularne, motywy, język; oddziela prawdę historyczną od fikcji literackiej; dzieli elementy świata przedstawionego na fikcyjne i historyczne; określa jaką funkcję pełnią w utworach środki poetyckie; nazywa stany emocjonalne podmiotu lirycznego; komentuje sposób opowiadania narratora( narracja obiektywna, subiektywna) celowo stosuje różne tryby czasownika w wypowiedziach ustnych i pisemnych; uzasadnia zasadność zmian w scenariuszu w odniesieniu do literackiego pierwowzoru; formułuje hipotezę, uzasadnia ją, korzystając z tekstu źródłowego; omawia podobieństwa i różnice dotyczące rodowodu człowieka przedstawionego w malarstwie i literaturze; wypowiada się na temat języka poezji; opisuje obraz stosując język poetycki; opowiada na podstawie repertuaru kin o pragnieniach i zainteresowaniach ludzi z początku XX wieku; wyjaśnia w jaki sposób plakaty i reklamy oddziaływały na odbiorców; wymienia gatunki filmowe i ich cechy, charakteryzuje współczesne środki przekazu informacji. Czytania tekstów słownych i odczytywania innych tekstów kultury;
czyta głośno, dokonując interpretacji tekstu; odczytuje znaczenia symboliczne; odróżnia relację o zdarzeniach od komentarza; określa zasady kompozycji obrazu; korzysta ze słowników; porównuje świat przedstawiony na obrazie i w wierszu, odczytuje znaczenie poszczególnych elementów obrazu. Pisanie: redaguje różne formy wypowiedzi zgodnie z podstawą programową; porządkuje w formie streszczenia kolejność następowania zjawisk; redaguje opowiadanie z elementami opisu i wielością narracji; przekształca fragment powieści na scenariusz filmowy; redaguje zakończenie (epilog), zachowując przyjętą konwencję; redaguje opowiadanie twórcze z dialogiem oparte na historii zawartej w wierszach; układa na podstawie zdjęcia listę faktów do informacji prasowej, projektuje plakat filmowy, teatralny. Nauka o języku: określa funkcje strony czynnej i biernej; stosuje formy czasownika w zależności od rodzaju tekstu; określa funkcje czasowników dokonanych i niedokonanych; używa w wypowiedziach ustnych i pisemnych różnorodnych przymiotników oraz związków frazeologicznych zawierających przymiotniki; wyjaśnia związek między budową składniowa a wersyfikacją; stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych liczebnik w formie przydawki i orzecznika; stosuje odpowiednie stopnie przysłówka ze względu na przekazywaną informację i intencję wypowiedzi; świadomie używa zaimków we własnych tekstach; przekształca wypowiedzenia, stosując zamienne spójniki; przekształca tekst, modyfikując jego znaczenie przez użycie różnych partykuł; celowo stosuje w wypowiedziach różnorodne wykrzykniki; dostrzega stylistyczną funkcję równoważników zdań; tworzy związki frazeologiczne poprzez dodanie do rzeczowników przydawek, stosuje okoliczniki miejsca, czasu, sposobu, przyczyny, celu, przyzwolenia, warunku w zależności od sytuacji. Pojęcia: wykorzystuje terminologię właściwą utworom epickim, lirycznym i dramatycznym; definiuje pojęcia motyw, symbol; wyjaśnia znaczenie motywów alegorycznych i symbolicznych; wskazuje elementy komizmu; wyjaśnia, czym charakteryzują się alegoria, symbol, przenośnia; wyjaśnia stosowanie przerzutni; rozpoznaje i nazywa wartości; rozpoznaje i nazywa motywy;
definiuje pojęcie scenariusz filmowy; wymienia cechy charakterystyczne dla tekstów biblijnych; wyjaśnia czym rożni się scenariusz od scenopisu; wyjaśnia czym charakteryzuje się język naukowy i literacki; omawia funkcję środków poetyckich w tekście; formułuje definicję obrazu poetyckiego, wyjaśnia znaczenie słów- kluczy. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, którego wyniki pracy sytuują się na poziomie osiągnięć ponadpodstawowych. Uczeń w zakresie swoich kompetencji polonistycznych spełniać musi poniższe wymagania: Słuchania i mówienia: wymienia znane utwory literackie; opowiada o znanych bohaterach literackich; bierze czynny udział w dyskusji; wypowiada się na temat okoliczności powstania utworu; wyjaśnia czym jest hymn narodowy; wypowiada się na temat budowy zdań w opowiadaniu; recytuje fragmenty utworów; formułuje morał płynący z opowieści; dokańcza stwierdzenie odpowiednio je uzasadniając; charakteryzuje język wiersza; wypowiada się na temat obejrzanych inscenizacji sztuk oraz adaptacji filmowych utworów; charakteryzuje przy użyciu prostego, obrazowego języka zjawisko kina, filmu, telewizji; samodzielnie wnioskuje, argumentuje, odwołuje się do tekstu; wypowiada się na temat mediów, wylicza korzyści i zagrożenia wynikające z gier komputerowych. Czytania tekstów słownych i odczytywania innych tekstów kultury: czyta głośno, dokonując interpretacji tekstu; formułuje pytania, które nasuwają się po przeczytaniu utworu, określa adresata utworu, uzasadniając wypowiedź. Pisanie: notuje w punktach wydarzenia tworzące fabułę; redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na zadany temat, cytując w niej fragmenty tekstu;
redaguje krótkie i długie formy wypowiedzi zgodnie z podstawą programową; dopisuje dalszą część tekstu zachowując myśl autora; układa plan zdarzeń w formie równoważników zdań; rozwija sens wybranej sentencji w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi; sporządza notatkę w formie schematu, wybierając informacje z tekstu, przekształca tekst informacji, pozbawiając go niepotrzebnych dokumentów. Nauka o języku: rozróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie; stosuje nieregularne formy czasowników; używa poprawnych form czasowników odmieniających się nietypowo; wyjaśnia na czym polegają osobliwości w odmianie czasowników; zna i stosuje zasady pisowni zakończeń -ji, -ii, -i w niektórych formach rzeczowników na -ja, -ia, -ea; poprawnie używa przymiotników w związkach frazeologicznych; tworzy przy użyciu przymiotników wypowiedź nacechowana dodatnio lub ujemnie; stosuje odpowiednie stopnie przymiotnika ze względu na przekazywaną informację i intencję wypowiedzi; poprawnie odmienia liczebniki; poprawnie stosuje liczebniki zbiorowe w wypowiedziach ustnych i pisemnych; używa różnorodnych przysłówków, nazywając sposób, miejsce i czas wykonywanych czynności; poprawnie używa przysłówków w związkach frazeologicznych; poprawnie zapisuje przysłówki złożone; używa dłuższych i krótszych form zaimków; stosuje poprawne formy gramatyczne zaimków; używa przyimków w związkach wyrazowych; poprawnie zapisuje przyimki złożone; używa różnych spójników w celu osiągnięcia spójności wypowiedzi; stosuje w wypowiedziach partykuły w zależności od intencji; dostrzega celowość użycia wykrzyknika w wypowiedzi; stosuje równoważniki zdań w wypowiedziach ustnych i pisemnych; stosuje w zdaniach orzeczenie czasownikowe i imienne, z czasownikiem modalnym i z frazeologizmem; rozróżnia podmiot gramatyczny, logiczny, domyśny, zbiorowy, szeregowy; używa zdań bezpodmiotowych; przekształca zdania bezpodmiotowe na zdania z podmiotem; używa różnorodnych przydawek w odpowiednich formach fleksyjnych; stosuje w zdaniach dopełnienia w formie bezokoliczników, tworzy związki frazeologiczne z użyciem okoliczników. Pojęcia: podaje cechy gatunków literackich; wyjaśnia znaczenie i funkcję motywów; wymienia cechy utworu patriotycznego; analizuje budowę utworu; wyjaśnia znaczenie alegorii; wyjaśnia neologizmy i określa ich funkcję w utworze;
wyjaśnia czym jest autobiografia; wyjaśnia czym jest konwencja literacka; wyjaśnia co odróżnia rodzaje literackie od siebie; odnajduje w utworze słowa-klucze; wyjaśnia dlaczego utwór jest monologiem lirycznym; wyjaśnia różnicę między obiektywna informacją a oceną, definiuje pojęcia: kino, film, telewizja. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki pracy sytuują się na poziomie osiągnięć podstawowych. Uczeń w zakresie swoich kompetencji polonistycznych spełniać musi poniższe wymagania: Słuchanie i mówienie: opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych; określa nastrój wiersza; nazywa postać mówiącą, uzasadniając wypowiedź cytatami; podaje cechy postaci mówiącej; wybiera sformułowania podkreślające fakt wypowiadania się we własnym imieniu; wyraża własne zdanie, uzasadniając je; omawia motywy w utworach literackich; porównuje elementy świata przedstawionego utworów w celu wskazania podobieństw i różnic; porządkuje w formie planu kolejność następowania wydarzeń; cytuje odpowiednie fragmenty tekstu; porównuje biblijny opis stworzenia z relacją o powstaniu świata zawartą w mitach ludów starożytnych proponuje tytuły dla przeczytanych fragmentów tekstów; opowiada o poszczególnych elementach obrazu; nazywa uczucia postaci przedstawionych na obrazie; podaje cechy gatunków na podstawie poznanego tekstu; wyjaśnia frazeologizmy; wypowiada się na temat utworu, ilustrując wypowiedź odpowiednimi fragmentami tekstu; zabiera głos w dyskusji; przytacza argumenty z tekstu; formułuje tezę, gromadzi argumenty na poparcie tezy. Czytania tekstów słownych i odczytywania innych tekstów kultury: czyta cicho ze zrozumieniem;
określa rodzaj narracji i typ narratora; nazywa uczucia bohatera; czyta głośno ( wyraźnie i wyraziście); cytuje odpowiednie fragmenty tekstu; klasyfikuje poznane teksty według gatunków literackich; określa elementy świata przedstawionego, odwołując się do tekstu; wypowiada się na temat narratora; określa elementy świata przedstawionego; cytuje fragmenty, opisujące stan ducha bohatera, określa adresata wypowiedzi podmiotu lirycznego. Pisanie: redaguje formy wypowiedzi wymienione w podstawie programowej, zachowując podstawowe kryteria; redaguje notatkę o cechach gatunkowych utworów, korzystając ze Słownika terminów literackich i kulturowych ; redaguje plan wydarzeń w formie równoważników zdań; redaguje kartkę z życzeniami świątecznymi, redaguje wypowiedź zawierającą własne refleksje na temat wiersza. Nauka o języku: rozpoznaje i określa formy osoby, liczby, czasu i rodzaju; określa funkcję czasownika w zdaniu; przekształca stronę czynną na bierną i odwrotnie; rozróżnia i tworzy czasowniki dokonane i niedokonane; zna i stosuje zasady pisowni zakończeń czasowników w czasie przeszłym; określa przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika; rozróżnia temat i końcówkę rzeczownika; rozpoznaje tematy oboczne rzeczownika; wskazuje i nazywa oboczności w tematach rzeczowników; określa przypadek, liczbę i rodzaj przymiotnika; stopniuje przymiotniki; rozróżnia stopniowanie proste, opisowe i nieregularne; rozpoznaje przymiotniki niepodlegające stopniowaniu; zna i stosuje zasady dotyczące wielkiej i małej litery w pisowni przymiotników; rozróżnia liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe i nieokreślone; dostosowuje formy rzeczownika i czasownika do form liczebnika; tworzy przysłówki od przymiotników; stopniuje przysłówki; rozróżnia stopniowanie proste, opisowe i nieregularne; rozpoznaje przysłówki niepodlegające stopniowaniu; rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne i liczebne; zastępuje różne części mowy odpowiednimi zaimkami; odmienia zaimki;
dostosowuje formy gramatyczne rzeczownika do łączącego się z nim przyimka; poprawnie zapisuje wyrażenia przyimkowe; poprawnie stosuje spójniki w wypowiedzeniu pojedynczym i złożonym; zna i stosuje zasady dotyczące pisowni partykuły -by i nie z różnymi częściami mowy; wyróżnia wykrzyknik jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy, która służy do wyrażania silnych stanów uczuciowych mówiącego, wezwań i poleceń; zapisuje różne wykrzykniki; stosuje poprawną interpunkcję; rozpoznaje zamierzony przez nadawcę cel wypowiedzi; rozwija zdanie pojedyncze nierozwinięte, dodając określenia; przekształca równoważniki zdań w zdania i odwrotnie; układa plan zdarzeń w formie zdań; stosuje odpowiednią interpunkcje w wypowiedzeniu pojedynczym; rozróżnia orzeczenie czasownikowe i imienne; stosuje podmioty wyrażone różnymi częściami mowy; wskazuje zdania bezpodmiotowe; rozróżnia przydawkę przymiotna, rzeczowną, przyimkową i liczebną; zna i stosuje zasady interpunkcyjne dotyczące oddzielania przecinkiem jednorodnych przydawek, rozpoznaje dopełnienie jako część zdania uzupełniającą ( rozwijającą ) treść czasownika. Pojęcia: wskazuje i nazywa środki artystyczne; wskazuje rymy w wierszu; wyjaśnia czym jest prawda historyczna, fikcja literacka i fantastyka; wyjaśnia czym jest apostrofa; wymienia cechy gatunków literackich objętych podstawą programową; wyjaśnia czym jest fabuła, omawia budowę wiersza. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, którego wyniki pracy sytuują się na poziomie osiągnięć podstawowych. Uczeń w zakresie swoich kompetencji polonistycznych spełniać musi poniższe wymagania: Słuchanie i mówienie:
określa elementy świata przedstawionego; wylicza cechy bohatera; określa tematykę poznanych utworów; wymienia dokonania bohatera, jego zasługi i winy; wygłasza z pamięci teksty utworów; opowiada o świecie przedstawionym w utworze, wymienia elementy odróżniające gatunki literackie. Czytania tekstów słownych i odczytywania innych tekstów kultury: czyta głośno i cicho ze zrozumieniem; określa tematykę utworu; rozróżnia głównego bohatera i postacie drugoplanowe; odpowiada na pytania, cytując odpowiednie fragmenty tekstu; wymienia elementy obrazu; wyjaśnia sens obrazu, korzystając z informacji w podręczniku; klasyfikuje poznany tekst jako scenariusz filmowy; odczytuje i streszcza fabułę utworu; wymienia głównych bohaterów utworu; odczytuje sformułowania kojarzące się pozytywnie i negatywnie; określa temat i problem wiersza; czyta cicho ze zrozumieniem, zaznaczając niejasne fragmenty tekstu; odnajduje w utworach wskazane człony kompozycyjne ( wstęp, rozwój akcji, punkt kulminacyjny, zakończenie ); odczytuje fragmenty utworów będące opisami, odczytuje ze słownika języka polskiego znaczenia wyrazów. Pisanie: sporządza plan wydarzeń; redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na zdany temat; streszcza fabułę wybranego utworu; redaguje wypowiedzi objęte podstawą programową, zachowując podstawowe ich wyznaczniki; sporządza różne rodzaje notatek, redaguje informację na podstawie uporządkowanych faktów. Nauka o języku: odróżnia czasowniki od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań; odróżnia formy osobowe od nieosobowych ( bezokolicznik, formy na -no, -to ); rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego; pisze poprawnie cząstki -bym, -byś, -by; rozpoznaje formy trybu;
nazywa strony czasownika; rozróżnia czasowniki dokonane i niedokonane; zna i stosuje zasady pisowni zakończeń czasowników w czasie przeszłym; odróżnia rzeczowniki od innych części mowy na podstawie znaczenia; odmienia rzeczownik przez przypadki; odróżnia przymiotnik od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań; stosuje przymiotnik w wypowiedzeniach jako określenie rzeczownika; odmienia przymiotnik przez przypadki, liczby i rodzaje; odróżnia liczebnik od innych części mowy; wyróżnia przysłówek jako określenie czasownika; rozpoznaje rodzaje zaimków; wyróżnia przyimek jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy wskazującą na relacje przestrzenne, czasowe i przyczynowe między różnymi częściami zdania; wyróżnia spójnik jako nieodmienną i niesamodzielna część mowy łączącą wyrazy w obrębie zdania oraz zdania składowe; stosuje spójniki w wypowiedzeniu pojedynczym i złożonym; wyróżnia partykułę jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy, która modyfikuje znaczenie wyrazu lub zdania; zna zasady dotyczące pisowni partykuły -by i nie z różnymi częściami mowy; zapisuje różne wykrzykniki; stosuje interpunkcję; stosuje różne rodzaje wypowiedzeń pojedynczych ze względu na cel wypowiedzi; rozróżnia zdania i równoważniki zdania; rozróżnia zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte; rozpoznaje w zdaniu orzeczenie jako najważniejszą jego część; rozpoznaje w zdaniu podmiot; rozpoznaje przydawkę jako określenie rzeczownika lub zaimka rzeczownego; stosuje różne typy przydawek; rozwija treść zdań, stosując dopełnienie; stosuje dopełnienia we właściwych formach fleksyjnych, rozwija treść zdań stosując różne okoliczniki. Pojęcia: nazywa motywy literackie; nazywa i wskazuje środki poetyckie; wyjaśnia pojęcia adaptacji filmowej; wyjaśnia czym jest dyskusja; wyjaśnia czym jest sentencja; podaje różne znaczenia wyrazów, korzystając ze Słownika języka polskiego, wyjaśnia przesłanie utworu. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań podstawowych w stopniu stanowiącym minimalny próg zaliczenia.
Metody sprawdzania osiągnięć ucznia ( zgodnie z wytycznymi zawartymi w WSO): - prace domowe- ocenia się samodzielność pracy wykonanej przez ucznia, - aktywność na lekcji- indywidualna i grupowa, - kartkówka- niezapowiedziana forma odpowiedzi nieprzekraczająca 15 min i obejmująca materiał z trzech ostatnich lekcji, - sprawdzian przygotowany i zapowiedziany z tygodniowym wyprzedzeniem może być poprzedzony lekcją powtórzeniową (czas trwania 45 min), - praca klasowa zapowiedziana z tygodniowym wyprzedzeniem, poprzedzona wpisem w dzienniku ( może być lekcja powtórzeniowa ). Czas trwania 1-2 godz. lekcyjne. Poprawa nie później niż 2 tygodnie po przeprowadzeniu - dyktando pisanie z pamięci, ze słuchu, uzupełnianie luk w tekście może być poprzedzone ćwiczeniami utrwalającymi, powtórzeniowymi. Czas trwania do 45 min. - testy różnego typu zapowiedziane z tygodniowym wyprzedzeniem. Czas trwania do 90 min. - kontrolne prace semestralne np.w tygodniu poprzedzającym końcową radę klasyfikacyjną w tym samym dniu, na tej samej godzinie lekcyjnej, we wszystkich klasach jednego poziomu kształcenia Każdy uczeń ma możliwość poprawienia oceny niedostatecznej z testów, prac klasowych, sprawdzianów, dyktand w ciągu 2 tygodni, w formie uzgodnionej z nauczycielem. Uczniowie nieobecni na sprawdzianach piszą je w ciągu tygodnia od powrotu do szkoły. Przy poprawianiu prac klasowych i pisaniu w drugim terminie kryteria ocen nie zmieniają się, a otrzymana ocena jest wpisana do dziennika.