TESTOWANIE TECHNOLOGII PRODUKCJI PSTRĄGA STOSOWANYCH W POLSCE W ŚWIETLE ROZPORZĄDZENIA KOMISJI (WE) NR 710/2009 PUNKTY KRYTYCZNE W BEZPIECZEŃSTWIE PRODUKCJI 18. 02. 2014 r. Wielkopolskie Centrum Konferencyjne w Licheniu Starym www.pstrag.eu
BIOAKUMULACJA SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W TKANCE MIĘŚNIOWEJ PSTRĄGA TĘCZOWEGO W ZALEŻNOŚCI OD WARUNKÓW CHOWU I JAKOŚCI WODY E. Siemianowska 1, M. Sidoruk 2, K.A. Skibniewska 1, J. Guziur 3, A. Barszcz 1, J. Zakrzewski 1 Katedra Podstaw Bezpieczeństwa 2 Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska 3 Katedra Biologii i Hodowli Ryb, UWM w Olsztynie
AKWAKULTURA Raport FAO z 2012 r. Ø Światowa produkcja ryb 154 mln ton Ø Akwakultura 64 mln ton Licheń 18.02.2014 3
AKWAKULTURA Stanowi: Ø 244% produkcji wołowiny Ø 141% wieprzowiny Ø 171% produkcji mięsa drobiowego Źródło: http://www.tvr24.pl/wiadomosc- Pomoc_finansowa_dla_hodowcow_ryb-24.html Licheń 18. 02. 2014 r. 4
AKWAKULTURA Akwakultura jest obecnie najszybciej rozwijającym się sektorem przemysłu rolno-spożywczego na świecie Wg założeń FAO w 2021 roku wielkość produkcji w tym sektorze żywności wyniesie 80 mln ton Gospodarstwo Raczyńskich w Złotym Potoku źródło: http://janow.pl/index.php?s=s&t=1&i=22 Licheń 18. 02. 2014 r. 5
AKWAKULTURA Produkcja AKWAKULTURY w Unii Europejskiej sięga 1,3 miliona ton i ma wartość około 3,2 mld euro. W 2010 r. produkcja ryb słodkowodnych na świecie wyniosła 36 868 486 ton o wartości 69 030 577 US $. Z czego 728 448 ton pstrąga tęczowego o wartości 3 416 547 US $. źródło: http://ekolia.pl/oplaty-srodowiskowe-za-chow-i-hodowle-ryb/ Licheń 18. 02. 2014 r. 6
PSTRĄG TĘCZOWY W Polsce w 2010 r. wyprodukowano 14 872 t pstrąga o wartości 30 922 euro, stanowi to 41% całości produkcji akwakultury. Pstrąg tęczowy obok karpia jest najczęściej hodowaną rybą w Polsce. Polska obok Danii jest największym na świecie producentem pstrągów wędzonych. Pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss) źródło: http://www.pstrag.eu/publikacje.html Licheń 18. 02. 2014 r. 7
PSTRĄG TĘCZOWY Ø Pstrąg tęczowy do polskiej akwakultury został wprowadzony w rejonach podgórskich w drugiej połowie XIX w. Ø Hodowany jest w około 160 gospodarstwach rybackich w całym rejonie Polski. Ø Mikroklimat poszczególnych rejonów Polski jest zróżnicowany, dlatego też warunki chowu ryb nie są jednolite. Ø Oprócz warunków środowiskowych, technologia chowu, jest jednym z najważniejszych czynników determinujących jakość i właściwości odżywcze pstrąga. Źródło: http://www.czestochowa.simis.pl/index.php?zloty-potok Licheń 18. 02. 2014 r. 8
TECHNOLOGIA OOH Otwarte Obiekty Hodowlane - jednokrotne wykorzystanie wody, woda przepływa przez zbiorniki tylko raz, wychodząc jako woda poprodukcyjna na zewnątrz systemu. Rys. M. Sidoruk Licheń 18. 02. 2014 r. 9
TECHNOLOGIA RAS Obieg zamknięty - system recyrkulacji, woda krąży między zbiornikami i jest wykorzystywana ponownie po przetworzeniu (np. przez filtrowanie). Schemat produkcji ryb łososiowatych w oparciu o kilkustopniowy system oczyszczania wody. Źródło: www.terazpstrag.pl Licheń 18. 02. 2014 r. 10
TERMINY BADAŃ WIOSNA JESIEŃ Źródło: http://www.czestochowa.simis.pl/index.php?zloty-potok Licheń 18. 02. 2014 r. 11
MATERIAŁ BADAWCZY WODA odpływająca za stawów TKANKA MIĘŚNIOWA PSTRĄGA wycinek o szerokości 5 cm, pobrany bez skóry i ości, wycięty z części środkowej filetu od strony grzbietowej do brzusznej 1- OOH 2- OOH 3- OOH 1- RAS 2- RAS 3- RAS źródło: http://www.pstrag.eu/ Licheń 18. 02. 2014 r. 12
BADANE PARAMETRY Pb ołów Ca wapń Mg magnez Cd kadm Na sód N azot P fosfor K potas Licheń 18. 02. 2014 r. 13
BIOAKUMULACJA Ø Zdolność organizmów do kumulowania związków w tkankach swego ustroju. Ø Stężenie tych związków w tkankach może osiągnąć wyższy poziom niż w otaczającym je środowisku. Źródło: https://www.google.pl/search?q=bioakumulacja&rls Licheń 18. 02. 2014 r. 14
WAPŃ - Ca W wodach powierzchniowych wapń występuje pod postacią rozpuszczonego węglanu wapnia, a jego zawartość jest uzależniona od obecności dwutlenku węgla w wodzie. Źródło: http://www.nieznanaukraina.pl/747/jezioro-synewyr/ Licheń 18. 02. 2014 r. 15
WAPŃ Licheń 18. 02. 2014 r. 16
WAPŃ Ca woda [mg/dm 3 ] Ca ryby [mg/kg] Średnia Technologia 0.27 Min-Maks OOH Sezon 0.19 RAS 1000 1000 800 800 600 600 400 400 200 200 0 0 Ca woda Ca ryby Ca woda Ca ryby Ca woda Ca ryby Ca woda Ca ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń 18.02.2014 17
MAGNEZ - Mg Związki magnezu w wodach pochodzą przede wszystkim z procesów rozpuszczania minerałów takich jak dolomity czy magnezyty. Źródło: http://upload.wikimedia.org/ Licheń 18. 02. 2014 r. 18
MAGNEZ Licheń 18. 02. 2014 r. 19
MAGNEZ Mg woda [mg/dm 3 ] Mg ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks OOH RAS 700 700 600 600 500 500 400 400 300 300 200 200 100 100 0 0 Mg woda Mg ryby Mg woda Mg ryby Mg woda Mg ryby Mg woda Mg ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń 18. 02. 2014 r. 20
SÓD - Na Kationy sodu występują w wodach powierzchniowych bardzo powszechnie. Sód może pochodzić z zanieczyszczeń antropogenicznych, głównym jego źródłem są minerały sodowe. Źródło: http://www.nurkomania.pl/ryby_pstrag_teczowy.htm Licheń 18. 02. 2014 r. 21
SÓD Na woda [mg/dm 3 ] Na ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks OOH Technologia 0.25 Sezon 0.53 Na woda 0.27 RAS 900 900 800 800 700 700 600 600 500 500 400 400 300 300 200 200 100 100 0 0 Na woda Na ryby Na woda Na ryby Na woda Na ryby Na woda Na ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń 18. 02. 2014 r. 22
POTAS - K Potas znajduje się w podłożu w formach słabo rozpuszczalnych jako składnik np. ortoklazu czy biotytu. Źródło: http://www.nurkomania.pl/ryby_pstrag_teczowy.htm Licheń 18. 02. 2014 r. 23
POTAS K woda [mg/dm 3 ] K ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks OOH RAS 6000 6000 5000 5000 4000 4000 3000 3000 2000 2000 1000 1000 0 0 K woda K ryby K woda K ryby K woda K ryby K woda K ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń 18. 02. 2014 r. 24
FOSFOR - P W wodzie stawowej fosfor występuje w postaci jonów fosforanowych, będących wynikiem dysocjacji kwasu ortofosforowego oraz jako rozpuszczony fosfor organiczny. Źródło: http://www.nurkomania.pl/ryby_pstrag_teczowy.htm Licheń 18. 02. 2014 r. 25
FOSFOR Licheń 18. 02. 2014 r. 26
FOSFOR P woda [mg/dm 3 ] P ryby [mg/kg] Średnia Sezon -0.22 Min-Maks OOH P woda 0.24 RAS 5000 5000 4000 4000 3000 3000 2000 2000 1000 1000 0 0 P woda P ryby P woda P ryby P woda P ryby P woda P ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń 18. 02. 2014 r. 27
AZOT - N Azot dostaje się do wód głównie w postaci związków mineralnych pochodzących z procesów rozkładu organicznych związków azotowych, opadów oraz gleb. W wodzie występuje w formach o różnym stopniu utlenienia, w połączeniach organicznych i nieorganicznych oraz jako wolny azot rozpuszczony. Źródło: http://www.nurkomania.pl/ryby_pstrag_teczowy.htm Licheń 18. 02. 2014 r. 28
AZOT Licheń 18. 02. 2014 r. 29
AZOT N woda [mg/dm 3 ] N ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks OOH RAS 3,5 3,5 3,0 3,0 2,5 2,5 2,0 2,0 1,5 1,5 1,0 1,0 0,5 0,5 0,0 0,0 N woda N ryby N woda N ryby N woda N ryby N woda N ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń 18. 02. 2014 r. 30
KADM Cd OŁÓW - Pb Zawartość pierwiastków śladowych w wodach jest uwarunkowana wieloma czynnikami naturalnymi i antropogenicznymi: Ø budowa geologiczna danej zlewni Ø geomorfologia terenu Ø warunki klimatyczne Źródło: http://akwa-mania.mud.pl/ Ø działalność gospodarcza i rolnicza. Licheń 18. 02. 2014 r. 31
KADM Cd woda [mg/dm 3 ] Cd ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks Technologia 0.21 MRL 0.05 mg/kg 0,045 OOH 0,045 RAS 0,040 0,040 0,035 0,035 0,030 0,030 0,025 0,025 0,020 0,020 0,015 0,015 0,010 0,010 0,005 0,005 Cd woda : jesień Cd ryby Cd woda : wiosna Cd ryby <0.001 <0.001 Cd woda : jesień Cd ryby Cd woda : wiosna Cd ryby Licheń 18. 02. 2014 r. 32
OŁÓW Pb woda [mg/dm 3 ] Pb ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks Technologia 0.19 MRL 0.3 mg/kg OOH RAS 0,20 0,20 0,18 0,18 0,16 0,16 0,14 0,14 0,12 0,12 0,10 0,10 0,08 0,08 0,06 0,06 0,04 0,04 0,02 0,02 <0.005 Pb woda : jesień Pb ryby Pb woda : wiosna Pb ryby <0.005 Pb woda : jesień Pb ryby Pb woda : wiosna Pb ryby Licheń 18. 02. 2014 r. 33
100 g PSTRĄGA dostarcza Źródło: opracowanie własne Źródło: https://www.google.pl/search?q= Licheń 18. 02. 2014 r. 34
POSDUMOWAIE I WNIOSKI Ø Wody wykorzystywane do zasilania gospodarstw rybackich spełniały wymagania jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb łososiowatych. Ø Wykorzystanie wody w chowie pstrągowym nie powodowało zmiany klasy ich jakości (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. Dziennik Ustaw Nr 257). Ø Technologia chowu nie miała wpływu na bioakumulację Mg, K, N i P, natomiast wpływała na koncentrację Ca, Na, Cd i Pb w tkance mięśniowej pstrąga tęczowego. Ø Stwierdzono wpływ sezonu odłowu na bioakumulację Ca, Na i P w tkance mięśniowej pstrąga tęczowego. Ø Koncentracja Na i P w wodzie wpływała na bioakumulację tych pierwiastków w mięśniach pstrąga. Ø Tkanka mięśniowa pstrąga tęczowego kumuluje znaczące ilości składników mineralnych: K>P>Na>Mg>Ca>N>Pb>Cd. Licheń 18. 02. 2014 r. 35
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Źródło: https://www.google.pl/search?q=pstrąg+pieczony www.pstrag.eu Licheń 18. 02. 2014 r. 36