PICH Robert 1 PELLOWSKI Witalis 1 Techniczne wsparcie dekontaminacji masowej potencjał wojsk chemicznych WSTĘP Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej (SZ RP) w myśl Konstytucji służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic [1]. Celem skutecznej realizacji tych zadań SZ RP zostały podzielone na Rodzaje Sił Zbrojnych (RSZ): Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarkę Wojenną oraz Wojska Specjalne. Wojska chemiczne, jako jeden z rodzajów wojsk realizują w czasie wojny przedsięwzięcia obrony przed bronią masowego rażenia (OPBMR). Ponadto stanowią w czasie pokoju, w sytuacjach kryzysowych, wsparcie dla układu pozamilitarnego z zakresu wykrywania, rozpoznawania, identyfikacji oraz likwidacji skażeń chemicznych, promieniotwórczych i biologicznych[2]. Udział oddziałów SZ RP w realizacji działań ratowniczych, w tym dekontaminacji masowej, może nastąpić na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów i oddziałów SZ RP w zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu [3] oraz Planu użycia oddziałów i pododdziałów Wojsk Lądowych w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych [4]. Szczegółowe zasady wykorzystania potencjału SZ RP ujęte są w krajowym i wojewódzkich planach zarządzania kryzysowego opracowanego. Wszystkie te plany oraz zmiany w nich podlegają uzgodnieniu z Ministrem Obrony Narodowej w zakresie: warunków użycia oddziałów SZ w działaniach ratowniczych lub prewencyjnych; składu i wyposażenia oddziałów SZ, a także zabezpieczenia logistycznego wymaganego do realizacji powierzonych zadań; przedsięwzięć realizowanych przez działające na terenie województwa jednostki organizacyjne, których celem będzie zabezpieczenie logistyczne oddziałów SZ w zakresie: zakwaterowania, wyżywienia, pomocy medycznej, zabezpieczenia materiałowo-technicznego i łączności; korzystania przez oddziały SZ z elementów infrastruktury technicznej w czasie realizacji zadań. Elementami przewidzianymi do realizacji zadań związanych z likwidacją skażeń chemicznych lub promieniotwórczych są Chemiczne i Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA), których główne siły stanowią Grupy Ratownictwa Chemicznego (GRChem). Czas gotowości do działania ChRZA wynosi 12h, natomiast GRChem 3h. Czas ten nie obejmuje czasu na przemieszczenie. Do zasadniczych zadań pododdziałów wojsk chemicznych w rejonie działań ratowniczych należy: prognozowanie rejonu skażeń powstałych w wyniku awarii; rozpoznanie, identyfikacja skażeń oraz określenie rzeczywistych stref skażeń; określanie możliwości i warunków prowadzenia akcji ratowniczej; ograniczenie rozprzestrzeniania się skażeń; likwidacja skażeń (dekontaminacja) ludzi, sprzętu, budynków, urządzeń oraz terenu; dostarczanie wody oraz sporządzanie i dystrybucja roztworów do dekontaminacji [2]. 1. AKTUALNA STRUKTURA WOJSK CHEMICZNYCH Spektrum zadań postawionych wojskom chemicznym wymusiło w latach 2012-2013 reorganizację ich struktury organizacyjnej. Wpłynęło to na znaczące zwiększenie ich potencjału, lecz zmiany w lokalizacji grup RChem negatywnie odbiły się na czasie reakcji na zagrożenie niemilitarne. 1 Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. Tadeusza Kościuszki, Wydział Nauk o Bezpieczeństwie, Zakład Inżynierii Bezpieczeństwa; 51-150 Wrocław; ul. Czajkowskiego 109,. Tel. +48 71 76 58 567, +48 71 76 58 361, r.pich@wso.wroc.pl, w.pellowski@wso.wroc.pl 1025
Po reorganizacji w wojskach chemicznych wyróżniamy: w Wojskach Lądowych: o 4. Pułk Chemiczny w Brodnicy im. Ignacego Mościckiego o 5. Pułk Chemiczny w Tarnowskich Górach im. gen. Broni Leona Berbeckiego o plutony chemiczne w strukturach brygad pancernych i zmechanizowanych, o Grupę Zabezpieczenia Szkolenia w Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego w Poznaniu, w Marynarce Wojennej: o 30. Kompania Chemiczna Marynarki Wojennej w Dziwnowie, o 55. Kompania Chemiczna Marynarki Wojennej w Rozewiu, W Siłach Powietrznych: o 6. Batalion Chemiczny Sił Powietrznych w Śremie (od 01.11.2013r. podporządkowany 4. pchem). 2. MOŻLIWOŚCI WOJSK CHEMICZNYCH W ZAKRESIE DEKONTAMINACJI MASOWEJ Jedną z różnic w zakresie działania wojsk chemicznych oraz podmiotów krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (KSRG) jest używanie specjalistycznej nomenklatury, która jest różna dla oby wspominanych elementów. W zakresie skażeń różnica w nazewnictwie jest znacząca, lecz zakres działania jest niemal taki sam. Przykładem jest proces usuwania substancji niebezpiecznych z powierzchni ciał człowieka lub obiektu. W wojskach chemiczny proces ten nazywa się likwidacją skażeń,zaś w PSP dekontaminacją. W związku z powyższym autorzy używając określenia dekontaminacja masowa odnoszą się, zgodnie z nomenklaturą obowiązującą w wojskach, chemicznych do likwidacji skażeń stanów osobowych. Zasadniczym założeniem przyjętym przez autorów artykułu dotyczy zadysponowania sił i środków wojsk chemicznych w chwili określenia potencjalnego zagrożenia. Jedynie takie działanie umożliwia wykorzystanie potencjały specjalistycznych pododdziałów wojskowych. Dowodem potwierdzając tą tezę była planowa zmiana lokalizacji wybranych pododdziałów wojsk chemicznych w okresie mistrzostw europy w piłce nożnej EURO 2012. Z analizy możliwości wojsk chemicznych przeprowadzonej pod kątem dekontaminacji masowej wynika, że do tego typu akcji można zastosować następujące środki i sprzęt: indywidualne pakiety do likwidacji skażeń: IPP-95, IPLS-1, IZAS-05; instalację rozlewczą na samochodzie IRS-2; instalację rozlewczą na samochodzie IRS-2C; łaźnię polowo-namiotową. 1.1. Indywidualne pakiety do likwidacji skażeń Pojęcie indywidualny pakiet do likwidacji skażeń, zgodnie z Polską Normą PN-V-01009 Środki i urządzenia do likwidacji skażeń [5], oznacza opakowany zestaw środków profilaktycznych i środków do likwidacji skażeń przeznaczony do natychmiastowej likwidacji skażeń, mogący zawierać również zestaw środków farmakologicznych przeciwdziałających skutkom skażenia, wraz z urządzeniami umożliwiającymi ich stosowanie. Przytoczona definicja obejmuje swoim zakresem dotychczas używane w SZ RP pakiety: IPP 51M, PChW-012, PS-75, IPR oraz ich nowsze wersje takie jak: IPP-95, IPLS-1, IZAS-05. Pakiety powinny być zastosowane w procesie wstępnej dekontaminacji w miejscu zdarzenia. Biorąc pod uwagę, że w PSP występują pakiety do dekontaminacji autorzy pragną zwrócić uwagę na ich niewystarczającą ilość oraz brak w ich składzie środków od neutralizacji skażeń. Indywidualny Pakiet Przeciwchemiczny IPP- 95 Indywidualny pakiet przeciwchemiczny IPP-95 przeznaczony jest do profilaktycznego zabezpieczenia odkrytych powierzchni skóry (twarz, dłonie, szyja) oraz prowadzenia likwidacji 1026
skażeń chemicznych. Szczegółowa instrukcja użycia pakietu znajduje się na każdym z jego elementów. Fot. 1. Indywidualny pakiet przeciwchemiczny IPP-95. Fot. R. Pich. 1 pudełko z tworzywa sztucznego z instrukcją użytkowania, 2 serwetki do zdejmowania widocznych kropel środka trującego, 3 woreczki z proszkowym środkiem do likwidacji skażeń, 4 tubka z tworzywa sztucznego z maścią profilaktyczną Charakterystyka techniczna: masa pakietu masa maści profilaktycznej masa proszkowego środka do likwidacji skażeń z chemosorbentem maksymalny czas ochronnego działania pakietu 235 g; 90 g; 3 x 25 g; 2 x 3 godz. Indywidualny Pakiet do Likwidacji Skażeń IPLS-1 Indywidualny pakiet IPLS-1 przeznaczony jest do profilaktycznego zabezpieczenia przed oddziaływaniem bojowych środków trujących i prowadzenia likwidacji skażeń odkrytych powierzchni skóry (twarz, dłonie, szyja) oraz skażeń broni osobistej i wyposażenia. Fot. 2. Indywidualny pakiet do likwidacji skażeń IPLS-1. Fot. R. Pich. 1 dwie serwety, 2 głowica spryskiwacza z pompką, 3 zbiornik spryskiwacza ze środkiem do likwidacji skażeń z nośnikiem organicznym, 4 tubka z tworzywa sztucznego z maścią profilaktyczną, 5 pakiet w folii z proszkowym środkiem do likwidacji skażeń i rękawicą 1027
Charakterystyka techniczna: masa pakietu 460 g; masa maści profilaktycznej 100 g; masa proszkowego środka do likwidacji skażeń 90 g; objętość pojemnika z roztworem organicznym 2 200ml; maksymalny czas ochronnego działania pakietu 2 x 1 godz. Indywidualny Zestaw Autostrzykawek IZAS-05 Indywidualny Zestaw Autostrzykawek IZAS-05 jest zestawem środków farmakologicznych przeciwdziałających skutkom skażenia. Zestaw składa się z trzech autostrzykawek umieszczonych w pudełku z tworzywa sztucznego: autostrzykawka niebieska - przeznaczona jest do uśmierzania silnego bólu pourazowego oraz łagodzenia objawów zatrucia środkami chemicznymi, zawiera 7,5 mg diazepamu; autostrzykawka zielona - przeznaczona jest do przeciwdziałania zatruciom środkami z grupy fosforoorganicznych np.: soman, sarin, Vx, zawiera: 2 mg atropiny oraz reaktywtor acetylocholinoesterazy 220 mg toksogoniny lub 600 mg pralidoksym; autostrzykawka żółta - przeznaczona jest do podtrzymania działania cholinolitycznego (uzupełnienie autostrzykawki zielonej), zawiera 2 mg atropiny. Fot. 3. Indywidualny Zestaw Autostrzykawek IZAS-05. Fot. Z. Zielonka 3. INSTALACJA ROZLEWCZA NA SAMOCHODZIE IRS-2 (IRS-266, IRS-2M) Instalacja rozlewcza IRS-2 (fot. 4) przeznaczona jest do likwidacji skażeń chemicznych i promieniotwórczych uzbrojenia, sprzętu bojowego, środków transportu obiektów inżynieryjnobudowlanych oraz terenu i dróg. Instalacje można także użyć do dezynfekcji oraz prowadzenia likwidacji skażeń ludzi. Załogę instalacji stanowi dwóch żołnierzy (dowódca i kierowca), zaś w celu prowadzenie dekontaminacji należy przydzielić dodatkowe do 4 do 12 osób (np. ratowników Ochotniczej Straży Pożarnej lub Obrony Cywilnej) [6]. Dodatkowe zadania, do których możne być użyta ta instalacja, to: podgrzewanie wody bezpośrednio w cysternie (do 60 o C); przygotowywanie i dystrybucja roztworów do likwidacji skażeń i dezynfekcji; przepompowywanie cieczy z jednego zbiornika do innego z pominięciem cysterny instalacji; wypompowywanie cieczy z beczek i innych zbiorników (do 3,5 m 3 ); transport wody; gaszenia pożarów. 2 Skład odkażalnika: sód 2,3%, monoetanoloamina 15%, dimetylosulfotlenek 40%, etanol 42,7% 1028
Fot. 4. Instalacja rozlewcza IRS-2 w położeniu marszowym z otwartymi schowkami Instalacja IRS-2 jest zamontowana na podwoziu samochodu ciężarowo-terenowego Star-266. Podstawowe elementy instalacji mogące być wykorzystane w ramach dekontaminacji masowej: cysterny o pojemności: całkowitej - 3,65 m 3, roboczej - 3,0 m 3 ; pompa mechaniczna (jednostopniowa, odśrodkowa) o wydajności do 1,8 m 3 /min i ciśnieniu tłoczenia do 0,6 MPa; przepływowy podgrzewacz wody z palnikiem zasilanym olejem opałowym (olejem napędowym); węże tłoczne i ssawne; urządzenie prysznicowe (8 stanowisk). Niestety instalacja IRS nie posiada namiotów do dekontaminacji masowej. W związku z powyższym należy namioty dodatkowo przygotować lub adoptować pomieszczenia, z których można w łatwy sposób odprowadzić wodę po dekontaminacji. Szacuje się, że wydajności procesu dekontaminacji nieprzeszkolonych poszkodowanych będzie na w zakresie 48 98 osób na godzinę. Możliwe jest po spełnieniu kilku istotnych warunków, które opisane są szczegółowo w 5. i 6. części artykułu poświęconej łaźni polowo-namiotowej. Do likwidacji skażeń ludzi używa się czystej, podgrzanej do temperatury 36-40 o C wody oraz mydła (ok. 15 g/osobę). Należy także pamiętać o dekontaminacji wstępnej (z użycie pakietów) osób oczekujących na dekontaminację całkowitą. 4. INSTALACJA ROZLEWCZA NA SAMOCHODZIE IRS-2C Instalacja IRS-2C jest nowszą, o większej wszechstronności i wydajności, instalacją przeznaczona do likwidacji skażeń chemicznych i promieniotwórczych uzbrojenia, sprzętu bojowego, środków transportu obiektów inżynieryjno-budowlanych oraz terenu i dróg [7]. Instalacje można być wykorzystana do dezynfekcji oraz prowadzenia dekontaminacji masowej w sposób analogiczny jak w przypadku instalacji IRS-2. Zasadniczymi elementami instalacji IRS-2C są dwa urządzenia wysokociśnieniowe SANIJET C.921D (fot. 5). Na czas transportu umieszczone są między kabiną a skróconą cysterną. Urządzenia te można wykorzystać między innymi do: podgrzania i tłoczenia wody do instalacji prysznicowych; wstępnego i końcowego zmywania w czasie likwidacji skażeń sprzętu; nanoszenia roztworów do likwidacji skażeń; likwidacji skażeń chemicznych i dezynfekcji za pomocą strumienia gorącej pary (do 210 C). 1029
Fot. 5. Instalacja rozlewcza IRS-2C wraz ze zdjętym jednym z urządzeń wysokociśnieniowych SANIJET C.921D. [7] Różnie pomiędzy instalacją IRS-2 i IRS-2C dotyczą zmian w budowie instalacji: zastosowanie mniejszego zbiornika o pojemności 2,0 m3, doposażenie w dwa urządzenia wysokociśnieniowe oraz rozpylacze roztworu roboczego (opryskiwacze plecakowe z trzema dyszami). Ze względu na fakt, iż urządzenie SANIJET C.921D stanowi podstawę nowego systemu likwidacji trudno jest określić jego możliwości, bez uwzględniania innych elementów układu (rys. 1). Można oszacować, że użycie dwóch urządzeń w sposób autonomiczny umożliwi likwidację skażeń chemicznych lub promieniotwórczych od 6 do 12 pojazdów na godzinę. Urządzenie to można także zastosować jako urządzenie grzejne w łaźni polowo namiotowej, z zachowaniem dotychczasowych możliwości dekontaminacji 96 skażonych żołnierzy w czasie 1 godziny. Rys. 1. Punkt likwidacji skażeń na bazie SANIJET C.921D [8] 1030
5. ŁAŹNIA POLOWO NAMIOTOWA Pod pojęciem łaźni polowo-namiotowej ŁPN należy rozumieć zespół urządzeń mających na celu zabezpieczenie likwidacji skażeń chemicznych i promieniotwórczych oraz dezynfekcję dużej liczby osób. Zgodnie z przytoczoną definicja ŁPN stanowi zasadniczy element wsparcia technicznego procesy dekontaminacji masowej. Przemawiają za tym dwa fakty: w strukturach PSP jest tylko kilka ciągów do dekontaminacji masowej,zaś w woskach chemicznych jest ich kilkadziesiąt i na ich wyposażeniu znajdują się także elementy pomocne w długotrwałym procesie dekontaminacji masowej. W wojskach chemicznych za dekontaminację masową odpowiedzialne są drużyny likwidacji skażeń stanów osobowych wyposażona między innymi w namioty pneumatyczne (fot. 6 i 7). Umożliwia to dużą mobilność oraz zmniejsza liczbę osób potrzebnych do rozwinięcia łaźni. Fot. 6. Łaźnia polowo-namiotowa na bazie namiotów pneumatycznych Milagro wraz z urządzeniem grzejnym UG-72 i otwartym zbiornikiem na wodę. Źródło: Archiwum MON Fot. 7. Wnętrze ciągu namiotów pneumatycznych Milagro z widoczna instalacja prysznicową oraz wyposażeniem podstawowym (maty antypoślizgowe, kosze na skażoną odzież). Widok z namiotu łaźni w stronę wejścia do namiotu-rozbieralni. W trakcie likwidacji skażeń poły namiotów są opuszczone. Źródło: Archiwum MON 1031
Zasadniczym elementem ŁPN jest ciąg trzech namiotów: rozbieralnia, łaźnia, ubieralnia. W warunkach niskiej temperatury dodaje się jeszcze dwa namioty tak zwane adaptacyjne. Podgrzewanie i dystrybucja wody odbywa się z użyciem urządzenia grzewczego typu UG-72, jednak można również zastosować instalacje IRS-2 lub IRS-2C. Zgodnie ze zmodyfikowaną technologią prowadzenie likwidacji skażeń ludzi plac, na którym organizowana jest łaźnia, podzielony się na dwie części: skażoną i nieskażoną. Granica pomiędzy częściami przebiega między namiotem-łaźnią, a namiotem-ubieralnią (rys. 2.) Na skażonej części placu zlokalizowane są: urządzenia ramowe do zmywania zewnętrznej powierzchni ubrań, kosze na skażone ubrania, pojemnik na worki z przedmiotami wartościowymi i dokumentami, oraz stanowisko z pakietami do dekontaminacji (pakiety z ręcznikami i ubraniem zastępczym). W części nieskażonej ustawia się zbiornik z zapasem czystej wody do urządzenia grzejnego (jeśli nie można pobierać wody bezpośrednio ze źródła). Organizuje się tam także przegląd medycy. W zależności od potrzeb można w jednym miejscu rozminąć równolegle 1-2 ciągi namiotów. Niestety ze względów na brak dodatkowego wyposażenia tj. stoły do dekontaminacji, węży z nasadkami do zmywania skażeń powierzchni skóry, łaźni tej nie można wykorzystać do organizacji tzw. ciągu poziomego dla poszkodowanych, którzy nie są w stanie samodzielnie przeprowadzić dekontaminacji. Rys. 2. Wariant rozwinięcia jednego ciągu łaźni polowo namiotowej 6. PROPOZYCJA ADAPTACJI PROCEDUR OBOWIĄZUJĄCYCH W WOJSKACH CHEMICZNYCH W CELU PROWADZENIA DEKONTAMINACJI MASOWEJ W przypadku wykorzystania sprzętu wojskowego w celu wsparcia elementów układu niemilitarnego, konieczne jest stworzenie szczegółowej procedury organizacji ruchu na placu likwidacji skażeń stanów osobowych, który zgodnie z niemilitarną nomenklaturą należałoby nazwać miejscem dekontaminacji poszkodowanych. W wyniku prowadzonych prac w ramach projektu badawczego Analiza możliwości współpracy wojsk chemicznych oraz elementów podsystemu niemilitarnego w ramach likwidacji skutków aktów terroru z wykorzystaniem toksycznych substancji 1032
chemicznych lub/i promieniotwórczych [9], stworzono m.in. przedstawiany na rysunku nr 3 wariant organizacji ruchu poszkodowanych w czasie likwidacji skażeń. Rys. 3. Wariant realizacji likwidacji skażeń przez drużynę likwidacji skażeń stanów osobowych wojsk chemicznych z wykorzystaniem łaźni polowo namiotowej [8] Przedstawiany powyżej wariant organizacji ruchu poszkodowanych w czasie likwidacji skażeń oraz wykorzystania pakietu do likwidacji skażeń wraz z uniwersalną instrukcją obsługi umożliwia zmniejszenie obsługi jednego ciągu ( normalnego ) do minimalnej liczby 3 żołnierzy (ratowników), w tym jednego ratownika medycznego. Przepustowość takiego ciągu szacowana jest od 48 do 96 osób/h i zależy przede wszystkim od rodzaju skażenia oraz temperatury powietrza. Ciąg poziomy - przeznaczony dla osób niemogących poruszać się samodzielnie lub wymagających opieki medycznej - jest obsługiwany doraźnie. Na podstawie antycypacji można rozpatrywać wariant bazujący na 4 żołnierzach (ratownikach) i 2 ratownikach medycznych. W pierwszym etapie ratownik medyczny wraz ratownikiem przygotowywaliby poszkodowanego do likwidacji skażeń w namiocie - rozbieralni. Następnie, para ratowników prowadziłaby likwidację skażeń u poszkodowanego w namiocie - łaźni. W przypadku nieprzytomnych poszkodowanych, konieczna byłaby dodatkowa obecność ratownika medycznego (lekarza), nadzorującego czynności życiowe poszkodowanego. W końcu, trzecia para ratowników zajmowałaby się poszkodowanym w namiocie ubieralni oraz przygotowywałaby go do transportu medycznego. WNIOSKI W obliczu nowych zagrożeń, ze szczególnym uwzględnieniem aktów terror z użyciem środków chemicznych, biologicznych, radiologicznych a nawet ładunków jądrowych, konieczna jest weryfikacja dotychczasowych założeń oraz permanentna aktualizacja planów działania adekwatnie do zmieniającej się sytuacji. W SZ RP trwają prace nad tworzeniem nowych oraz modyfikowane są procedur użycia sił i środków Wojsk Lądowych w sytuacjach kryzysowych. W zakresie likwidacji skażeń obiektów i urządzeń infrastruktury krytycznej wojska chemiczne stanowić będą trzon tych sił. 1033
Wyposażenie specjalistyczne Grup Ratownictwa Chemicznego gwarantuje kompleksowe przeprowadzenie dekontaminacji masowej. Należy jednak skupić się na najsłabszym elementem całego systemu wojskowego ratownictwa chemicznego jakim jest czas gotowości do działania. Należy podkreślić fakt, że GRChem mogą być użyte do działania najszybciej po 3 godzinach, nie uwzględniając czasu na dotarcia do miejsca działań ratowniczych. Z tego względu GRChem mogą zostać wykorzystane w dużych długotrwałych akcjach likwidacji skutków skażeń. Grupy te będą stanowiły wyspecjalizowane wsparcie dla Specjalistycznych Grup Ratownictwa Chemiczno Ekologicznego (SGR CHEM-EKO) Państwowej Staży Pożarnej. W celu szczegółowego określenia zadań oraz kompetencji poszczególnych osób funkcyjnych biorących udział SZ RP w działaniach ratowniczych prowadzi się liczne badania, analizy oraz ćwiczenia aplikacyjne. Wnioski dotyczą przede wszystkim struktur ratowniczych Państwowej Straży Pożarnej, która jako zasadniczy element przeprowadzenia akcji ratowniczej oraz likwidacji skażeń (zagrożeń) na terenie RP nie dysponuje wystarczającymi siłami i środkami do samodzielnego oraz całkowitego przeprowadzenia dekontaminacja masowej dla liczy poszkodowanych powyżej 100. Oczekuje się, że wnioski będą miały zastosowanie w czasie tworzenia grup ratownictwa specjalnego CBRN (chemicznego, biologicznego, radiologicznego, nuklearnego) w systemie bezpieczeństwa państwa oraz systemów alarmowania i dysponowania sił i środków w chwili zdarzenia. Streszczenie Artykuł stanowi próbę zobrazowania potencjału wojsk chemicznych w aspekcie dekontaminacji masowej. Wprowadzeniem do problematyki jest opis struktur wojsk chemicznych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich roli w systemie ratownictwa chemicznego. Autorzy poprzez analizy wyposażenia pododdziałów wojsk chemicznych dokonują prezentacje wybranych środków i sprzętu wojsk chemicznych. W artykule przedstawione są także obowiązujące w SZ RP procedury likwidacji skażeń ludzi oraz propozycja adaptacji tych procedur w celu przeprowadzenia dekontaminacji masowej. The technical support of mass decontamination the capability of the chemical corps Abstract This article attempts to illustrate the potential of the chemical corps as capability to mass decontamination. Introduction to the problem is the description of the structures the chemical corps of the Polish Armed Forces and their role in the chemical rescue system. The authors through the analysis of the chemical corps troops equipment make presentations of selected decontamination kits, materials and specialized vehicles. There are presented also current in the Armed Forces procedures for decontamination and a proposal to adapt these procedures to perform mass decontamination. BIBLIOGRAFIA 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, rozdział I, art. 26, pkt. 1. 2. Regulamin działań wojsk chemicznych wojsk lądowych, Dowództwo Wojsk Lądowych Chem. 396/2004,, Warszawa 2011, s. 7. 3. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów i oddziałów SZ RP w zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu (Dz. U. Nr 41, poz. 347) 4. Plan udziału Wojsk Lądowych w rozpoznaniu i likwidacji skażeń spowodowanych awarią chemiczną (wypadkiem radiacyjnym) lub aktem terroru. - Załącznik Nr 5 do Planu użycia oddziałów i pododdziałów Wojsk Lądowych w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych 5. Polska Norma PN-V-01009 Środki i urządzenia do likwidacji skażeń 6. Instalacja rozlewcza IRS-2. Użytkowanie i obsługiwanie techniczne. OPChem.363/89 7. Zmodernizowana instalacja rozlewcza IRS-2.Użytkowanie i obsługiwanie techniczne. Projekt. WIChIR. Warszawa 2002 8. www.cristanini.it 1034
9. Maciejewski P., Pich R., Wrzesiński J., Pellowski W., Robak W., Szlęk J., Zielonka Z., Włodarczyk T.: Praca naukowo-badawcza nr ID/869/DzS Analiza możliwości współpracy wojsk chemicznych oraz elementów układu pozamilitarnego w ramach likwidacji skutków aktów terroru z wykorzystaniem toksycznych substancji chemicznych lub/i promieniotwórczych. WSOWL, 2008-2010 1035