Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu historia i społeczeństwo dla klasy V szkoły podstawowej, do programu nauczania DKOS 4014-35/02 Dział Cele ogólne Proponowany temat jednostki metodycznej i treści programowe Rozdział I: Pierwsi ludzie Omówienie pierwszych ludzi oraz ich najważniejszyc h osiągnięć 1. Od jaskini do pierwszych domów - Czas i miejsce pojawienia się pierwszych ludzi - Warunki człowieka pierwotnego - Najważniejsze osiągnięcia pierwotnych ludzi Wiesława Surdyk-Fertsch i Bogumiła Olszewska Wymagania podstawowe konieczne (K) i podstawowe (P) Uczeń: - definiuje pojęcia: koczowniczy i osiadły tryb - wskazuje Afrykę Środkową jako miejsce pojawienia się pierwszych ludzi - charakteryzuje warunki najdawniejszych ludzi - wyjaśnia, jak pierwsi ludzie wzniecali ogień - wyjaśnia, jaki wpływ na zmianę pierwszych ludzi miała umiejętność wzniecania ognia Rozdział II: Na Bliskim Wschodzie najstarszych cywilizacji i koniecznych do ich naturalnych występujących w starożytnym Egipcie oraz zajęć poszczególnych grup społecznych 1. Nad wielkimi rzekami - Państwo formą organizacji społeczeństwa - Warunki konieczne i sprzyjające powstawaniu państw - Najważniejsze i największe cywilizacje starożytnego Wschodu 2. Wśród Egipcjan - Położenie starożytnego Egiptu - Znaczenie Nilu dla państwa - Społeczeństwo starożytnego Egiptu - definiuje pojęcie: system nawadniający - wyjaśnia, na czym polega rola wielkich rzek w życiu najstarszych społeczeństw - wyjaśnia, dlaczego pierwsze państwa powstały nad wielkimi rzekami - wskazuje na mapie wybrane cywilizacje starożytnego Bliskiego Wschodu i Dalekiego Wschodu Egipt, Mezopotamię, Indie i Chiny - definiuje pojęcie: faraon - wyjaśnia, dlaczego Egipt nazwano darem Nilu - wskazuje na mapie Afrykę, Egipt, Nil - charakteryzuje warunki naturalne starożytnego Egiptu - wskazuje znaczenie wylewów Nilu dla sytuacji Egiptu oraz państwa - wymienia najważniejsze warstwy społeczne Egiptu (kapłani, urzędnicy, chłopi, niewolnicy)
wierzeniami Egipcjan codziennego starożytnego Egiptu warunkami Izraelitów i ich wierzeniami dokonań cywilizacji starożytnego Bliskiego i Dalekiego Wschodu 3. Droga Egipcjanina do wieczności - Wierzenia starożytnyc h Egipcjan - wyobrażenia o bogach - najważniejsze bóstwa - wiara w życie pozagrobowe - Miejsca kultu religijnego - Piramidy grobowce faraonów 4. Różne domy, różne życie - Mieszkania Egipcjan - Ubiór - Jedzenie i rozrywki - Różnice w położeniu poszczególnych warstw 5. W poszukiwaniu Ziemi Obiecanej - Palestyna i jej mieszkańcy. Warunki - Dzieje Izraelitów - Wierzenia Żydów 6. Dziedzictwo dawnych ludów Bliskiego i Dalekiego Wschodu - Dokonania cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu: - architektura - nauka - pismo - definiuje pojęcia: wielobóstwo, piramida - wymienia najważniejsze bóstwa Egiptu (np. Ra, Amon, Ozyrys) - opowiada o wierzeniach Egipcjan i sposobach przedstawiania bogów - opisuje sposób oddawania czci bogom - wymienia świątynię jako miejsce kultu religijnego - opisuje wygląd domów w starożytnym Egipcie - wymienia materiał stosowany do budowy domów - opowiada o sposobach ubierania się kobiet i mężczyzn w starożytnym Egipcie - wymienia potrawy spożywane przez Egipcjan - opowiada o sposobach spędzania wolnego czasu przez Egipcjan (biesiady, tańce, gra) - definiuje pojęcia: Jahwe, Dekalog, Żydzi, Mesjasz, Stary Testament, - charakteryzuje postaci: Salomona, Mojżesza - wymienia przyczyny wędrówek Izraelitów - wskazuje na mapie Palestynę, Jordan, Morze Martwe - opowiada o warunkach i zajęciach Hebrajczyków (koczowniczy tryb, pasterstwo) - opowiada o zasadach religii Izraelitów - wymienia wybrane dokonania cywilizacji w takich dziedzinach, jak: - architektura - nauka - pismo
Rozdział III: W Helladzie starożytnej Grecji jako ojczyzny Hellenów i miejsca narodzin demokracji wierzeniami Greków 1. W starożytnej Grecji - Położenie i warunki naturalne starożytnej Grecji - Zajęcia - Przyczyny wykształcenia się polis i przedstawienie form ustrojowych na przykładach Aten i Sparty - elementów jednoczących Hellenów 2. Z wizytą na Olimpie - Wyobrażenia o bogach - Greckie miejsca kultu religijnego i służba bogom - Najważniejsi bogowie greccy - definiuje pojęcia: polis, demokracja, Hellada, Hellenowie - wymienia najważniejsze miastapaństwa Grecji (Ateny, Sparta) - wyjaśnia, w jaki sposób doszło do wykształcenia się polis - wskazuje na mapie starożytną Grecję - opowiedzieć o warunkach naturalnych w starożytnej Grecji - opowiada o zajęciach starożytnej Grecji i określa ich związku z warunkami naturalnymi - wymienia czynniki jednoczące Greków w starożytności - definiuje pojęcia: bogowie olimpijscy, Olimp - wskazuje na mapie Olimp i Delfy - opowiada o tym, jak Grecy wyobrażali sobie bogów (wygląd zewnętrzny, cechy charakteru) - wymienia sposoby oddawania czci bogom wpływu mitów na różne dziedziny celów i zasad organizowania igrzysk w starożytności. 3. Spotkania z bohaterami mitów - Mity greckie opowieściami o bogach i bohaterach - Odzwierciedlenie mitów we współczesnym języku - Mitologia źródłem inspiracji dla twórców 4. W drodze po laur - Powody rozgrywania igrzysk w starożytnej Grecji - Przebieg igrzysk - Konkurencje sportowe rozgrywane podczas igrzysk - Rola igrzysk w życiu Greków i współcześnie - definiuje pojęcia: mit, mitologia - wskazuje w mitologii źródło pochodzenia wybranych wyrażeń - definiuje pojęcia: igrzyska, laur - wymienia Olimpię jako miejsce rozegrania pierwszych igrzysk - wymienia Ateny jako miejsce rozegrania pierwszych igrzysk nowożytnych - wymienia dyscypliny sportowe rozgrywane podczas igrzysk - wymienia sposoby nagradzania zwycięzców - wskazuje na mapie Olimpię i Ateny
Rozdział IV: Rzym codziennego starożytnej Grecji wkładu Greków w rozwój nauki i kultury rozwoju form ustrojowy państwa rzymskiego i źródeł jego potęgi zajęć i sytuacji poszczególnych warstw społecznych w starożytnym Rzymie niewolników w starożytnym Rzymie warunkami codziennego starożytnego Rzymu 5. W greckim domostwie - Domostwa Greków - Ubiór i pożywienie - Sposoby spędzania czasu wolnego w Grecji 6. Co zawdzięczamy starożytnym Grekom? - Architektura i sztuka grecka - Teatr grecki - Demokracja w starożytności i dzisiaj - Dokonania naukowe Greków 1. Rzym imperium świata starożytnego - Położenie i warunki naturalne Rzymu - Początki miastapaństwa i legenda o jego powstaniu - Podboje Rzymian i powstanie imperium - Formy ustrojowe republika, cesarstwo 2. Spotkania z Rzymianami - Warunki naturalne starożytnego Rzymu - Zajęcia ludności - Położenie poszczególnych warstw społecznych 3. Niewolnicy - Źródła pochodzenia niewolników - Sytuacja niewolników - Powstanie Spartakusa 4. Życie codzienne w starożytnym Rzymie - Domostwa Rzymian - Ubiór i pożywienie - Sposoby spędzania czasu wolnego w starożytnym Rzymie - definiuje obyczaje domowników i gości związane z kultem ogniska domowego - omawia zasady rodziny greckiej - wymienia produkty spożywane przez Greków w starożytności - opowiada o wyglądzie i wyposażeniu domu greckiego - opowiada o możliwościach spędzania wolnego czasu przez Greków - opowiada o wyglądzie teatru ateńskiego i sposobie prezentacji sztuk - wymienia dokonania Greków w różnych dziedzinach (polityka, sport, sztuka) - definiuje pojęcia: legion, imperium - określa datę założenia Rzymu (753 rok p.n.e.) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie Rzym, Półwysep Apeniński, Morze Śródziemne, Tyber - opowiada legendę o założeniu Rzymu - wymienia przyczyny powstania imperium rzymskiego - wymienia źródła sukcesów militarnych Rzymian - wymienia grupy społeczne występujące w starożytnym Rzymie - omawia zajęcia poszczególnych grup społecznych w starożytnym Rzymie - definiuje pojęcia: niewolnik, niewolnictwo, gladiator - charakteryzuje postać Spartakusa - wymienia źródła pochodzenia niewolników - opowiada o walkach gladiatorów - opisuje wygląd domu zamożnego Rzymianina - charakteryzuje warunki niższych warstw społecznych - wymienia produkty spożywane w starożytnym Rzymie - opowiada o sposobach spędzania czasu wolnego w starożytnym Rzymie
wierzeń Rzymian naukami głoszonymi przez Jezusa z Nazaretu oraz przedstawienie podstawowych zasad religii chrześcijańskiej najważni ejszych dokonań starożyt nych Rzymian 5. W kręgu Jowisza, Marsa i innych bogów rzymskich - Rzymskie wyobrażenia o bogach. Wzorce greckie - Miejsca kultu religijnego i służba bogom - Najważniejsi bogowie rzymscy 6. Chrześcijaństwo - Działalność i nauki Jezusa z Nazaretu - Narodziny chrześcijaństwa - Rozprzestrzenienie się chrześcijaństwa 7. Rzym mój widzę wspaniały - Architektura rzymska - Osiągnięcia techniczne Rzymian - Prawo rzymskie - opowiada o tym, jak Rzymianie wyobrażali sobie bogów - wymienia miejsca kultu religijnego i sposoby oddawania czci bogom (świątynie, ofiary, kapłani, kapłanki) - wymienia najważniejszych bogów rzymskich i dziedziny, którymi się opiekowali - definiuje pojęcia: apostoł, Biblia, chrześcijaństwo, Nowy Testament - charakteryzuje postać Jezusa z Nazaretu - wymienia Palestynę jako kraj, w którym narodziło się chrześcijaństwo - potrafi zaznaczyć na taśmie chronologicznej wiek, w którym narodził się i działał Jezus - opowiada o naukach Jezusa z Nazaretu - potrafi zapisać cyfry (1-40) sposobem rzymskim - wymienia najważniejsze dokonania Rzymian w dziedzinie budownictwa i techniki (akwedukty, termy, drogi, mosty) Rozdział V: Na przełomie epok rozłamu w Kościele chrześcijańskim w XI wieku. charakterystyki islamu oraz roli Arabów w rozwoju cywilizacyjnym 1. Chrześcijaństwo u progu średniowiecza - Chrześcijaństwo religią jednoczącą Europę po upadku cesarstwa zachodniego - Dwa ośrodki chrześcijaństwa: Rzym i Konstantynopol - Kościół prawosławny dzisiaj jego rola i działalność 2. Arabowie pomostem łączącym starożytność ze średniowieczem - Narodziny nowej religii islam - Rola Arabów w zapoznaniu sobie współczesnych z wynalazkami ludów - Kultura arabska i jej rola - Ekspansja islamu - definiuje pojęcia: cerkiew, ikona, pop, papież, patriarcha - wymienia nazwy kościołów: (katolickiego i prawosławnego) powstałych w wyniku podziału chrześcijaństwa - określa czas podziału Kościoła chrześcijańskiego (XI wiek) i potrafi zaznaczyć go na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie Rzym i Konstantynopol - definiuje pojęcia: Arabowie, islam, Allah - wymienia postać Mahometa jako założyciela islamu - wymienia zajęciach Arabów - określa wiek, w którym powstał islam (VII wiek) i potrafi zaznaczyć go na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie Półwysep Arabski, Mekkę i Medynę oraz tereny zajęte w średniowieczu przez Arabów
VI. Polska pierwszych Piastów państwa Karola Wielkiego jego terytorium, organizacji oraz osiągnięć w dziedzinie kultury podziału plemion słowiańskich, ich wierzeń i organizacji państw okoliczności powstania się państwa polskiego oraz wyjaśnienie przyczyn i skutków przyjęcia chrztu sytuacji Polski za panowania Bolesława Chrobrego 3. Powstaje nowa Europa - Państwo Franków - Monarchia Karola Wielkiego i jej osiągnięcia - Podział państwa Karola Wielkiego 4. Nasi przodkowie Słowianie - i omówienie podziału plemion słowiańskich - położenia pierwszych państw słowiańskich: wielkomorawskiego, czeskiego i ruskiego. Informacje o współczesnych państwach słowiańskich - Omówienie i przedstawienie wierzeń i zwyczajów Słowian, z uwzględnieniem tych, które zachowały się do czasów współczesnych - Funkcjonowanie państwa słowiańskiego 1. Początki państwa polskiego - Plemiona polskie i ich siedziby - Zjednoczenie plemion polskich - Chrzest Mieszka I i jego znaczenie 2. Korona dla Bolesława - Bolesław Chrobry następcą Mieszka I - Misja św. Wojciecha i zjazd gnieźnieński - Rozwój terytorialny państwa Bolesława - Koronacja Bolesława Chrobrego w 1025 roku - definiuje pojęcia: król, państwo Franków - wymienia reformy przeprowadzone przez Karola Wielkiego - wymienia nowe państwa powstałe w wyniku rozpadu państwa Karola Wielkiego - definiuje pojęcia: wiec, plemię, Słowianie - wymienia sposoby oddawania czci bogom - podaje przykłady zwyczajów ludowych nawiązujących do obrzędów słowiańskich - wskazuje na mapie tereny zajmowane przez plemiona słowiańskie - podaje przykłady bliskości kulturowej Słowian (np. język, zwyczaje) - charakteryzuje postać Mieszka I - wymienia sposoby jednoczenia plemion w X wieku - wyjaśnia pochodzenie nazwy Polska - wymienia ród Piastów jako pierwszą dynastię panującą w Polsce - wskazuje na mapie Gniezno jako pierwszą stolicę państwa polskiego - określa datę przyjęcia chrztu przez Mieszka I (966 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - określa daty: zjazdu gnieźnieńskiego (1000 rok), koronacji Bolesława Chrobrego (1025 rok) i potrafi zaznaczyć je na taśmie chronologicznej - charakteryzuje postaci: Bolesława Chrobrego, Ottona III - wyjaśnia znaczenie przydomka Chrobry - wymienia głównych uczestników zjazdu w Gnieźnie - opowiada o przebiegu zjazdu gnieźnieńskiego - wymienia przyczyny zjazdu gnieźnieńskiego
Rozdział VII: Życie i praca w kraju pierwszych Piastów walki Bolesława Krzywoustego o utrzymanie niezależności państwa oraz przedstawienie podziału państwa polskiego na dzielnice funkcjonowanie społeczeństwa polskiego we wczesnym średniowieczu wyglądu i funkcji grodów oraz omówienie ich znaczenia. zajęciami grodu i podgrodzia. Omówienie zasad zakonów w X- XIII wieku cech stylu romańskiego w architekturze oraz ukazanie przykładów zabytków sztuki romańskiej w Polsce 3. Bolesław Krzywousty i jego testament - Walka Bolesława Krzywoustego o władzę i utrzymanie jedności państwa - Zmiany terytorialne w Polsce za czasów Bolesława Krzywoustego - Testament Bolesława Krzywoustego 1. Społeczeństwo polskie za pierwszych Piastów - Władca jego prawa i obowiązki - W kręgu władzy pierwsze urzędy i urzędnicy - Wojsko siła zbrojna państwa - Ludność służebna i jej obowiązki 2. W grodzie i na podgrodziu w X-XIII wieku - Miejsca powstania grodów - Wygląd, funkcja i znaczenie grodów - Zajęcia grodu i podgrodzia - Pierwsze grody na ziemiach polskich 3. Za furtą klasztorną w X-XIII wieku - Powstanie zakonów w Europie - Zakony na ziemiach polskich i ich zadania - Zajęcia zakonników 4. W cieniu romańskich świątyń - Sztuka romańska w Polsce cechy stylu - Zabytki sztuki romańskiej w Polsce - Zabytki pisane: Kronika polska Galla Anonima, żywoty świętych - definiuje pojęcia: statut Krzywoustego, senior - charakteryzuje postać Bolesława Krzywoustego - wyjaśnia przyczyny podziału Polski na dzielnice w XII wieku - określa datę podziału Polski na dzielnice (1138 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie Głogów, Pomorze - definiuje pojęcia: drużyna, podskarbi - wymienia obowiązki władcy i jego prawa - nazywa insygnia koronacyjne oraz symbole władzy książęcej i królewskiej i wskazuje je na ilustracji - wymienia nazwy pierwszych urzędów państwowych (wojewody, kasztelana) - wymienia obowiązki drużyny wobec księcia - definiuje pojęcia: gród, podgrodzie, fosa - wymienia elementy obronne grodu - wymienia nazwy najważniejszych grodów istniejących w Polsce za pierwszych Piastów - potrafi opowiedzieć o zajęciach każdej z tych grup - wymienia miejsca powstawania grodów - opisuje wygląd grodu i podgrodzia - wskazuje na mapie Polski: Legnicę, Poznań, Gniezno, Kraków - wskazuje na schemacie gród i podgrodzie - definiuje pojęcia: zakon, klasztor, reguła zakonna - wymienia nazwy wspólnot zakonnych powstałych w Europie: benedyktyni, cystersi, dominikanie, franciszkanie - wymienia główne zadania zakonników w X-XIII wieku (szerzenie wiary chrześcijańskiej, przepisywanie ksiąg, służba władcy, szkolnictwo, uprawa roli, opieka nad chorymi) - definiuje pojęcie: styl romański - wskazuje na przykładach cechy charakterystyczne dla architektury romańskiej - z ilustracji przedstawiających zabytki sakralne wybiera te, które zostały zbudowane w stylu romańskim
Rozdział VIII: Blaski i cienie rządów Piastów sytuacji ziem polskich w okresie rozbicia dzielnicowego przyczyn tendencji zjednoczeniowy ch i znaczenie koronacji Władysława Łokietka na króla Polski 1. Kraj wielu książąt - Statut Bolesława Krzywoustego i jego skutki - Sytuacja polityczna ziem polskich w okresie rozbicia dzielnicowego - Gospodarka w okresie rozbicia dzielnicowego 2. Koniec rozbicia dzielnicowego - Tendencje zjednoczeniowe - Walka Władysława Łokietka o zjednoczenie kraju - Koronacja Władysława Łokietka w 1320 roku i jej znaczenie - definiuje pojęcia: Krzyżacy, Mongołowie - wskazuje na mapie Legnicę i ziemię chełmińską, Mazowsze, Pomorze Gdańskie - wymienia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski - definiuje pojęcie: szczerbiec - charakteryzuje postać Władysława Łokietka - określa datę koronacji Władysława Łokietka (1320 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - opowiada o dążeniach Władysława Łokietka do zjednoczenie kraju - wskazuje na mapie Wielkopolskę, Małopolskę, Pomorze, Kujawy, Państwo Zakonu Krzyżackiego Rozdział IX: Życie codzienne u schyłku średniowiecz a działań Kazimierza Wielkiego zmierzających do umocnienia Królestwa Polskiego zasad monarchii stanowej w XIV wieku 3. Spadkobierca polityki ojca - Kazimierz Wielki królem Polski - Pokojowa polityka Kazimierza - Dokonania Kazimierza Wielkiego 1. Polska monarchią stanową - Monarchia stanowa - Obowiązki i przywileje poszczególnych stanów: a) duchownego b) rycerskiego c) mieszczańskiego d) kmiecego (chłopskiego) - definiuje pojęcia: Akademia Krakowska, żupy solne - charakteryzuje postać Kazimierza Wielkiego - określa datę założenia Akademii Krakowskiej (1364 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wymienia przyczyny prowadzenia przez Kazimierza Wielkiego pokojowej polityki - omawia znaczenie powstania Akademii Krakowskiej - wyjaśnia znaczenie powiedzenia dotyczącego Kazimierza Wielkiego: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną - wyjaśnia, dlaczego króla Kazimierza Wielkiego nazwano Wielkim - definiuje pojęcia: stan, monarchia stanowa - określa czas powstania monarchii stanowej w Polsce (XIV wiek) i potrafi zaznaczyć go na taśmie chronologicznej - wymienia stany, na jakie dzieliło się społeczeństwo polskie w XIV wieku
zamków i obyczajów rycerskich w średniowieczu wyglądem wsi średniowiecznej oraz omówienie zajęć i powinności zasad średniowieczne go miasta codziennego średniowieczne go miasta zasad szkolnictwa w średniowieczu 2. W Polsce w rycerskich czasach - Zamki rycerskie, ich funkcje i lokalizacja - Mieszkańcy zamku, ich zajęcia w czasie wojny i pokoju - Rycerze ich obowiązki i obyczaje - Stroje i herby - Turnieje rycerskie wybitni rycerze 3. Życie na wsi w średniowieczu - Charakter zabudowy wiejskiej. Wygląd wsi - Zajęcia i ich obowiązki - Narzędzia i sposoby uprawy - Życie codzienne średniowiecznej wsi 4. Średniowieczne miasto - Lokacja i wygląd miasta średniowiecznego (elementy obronne) - Rynek centrum miejskiego jego wygląd i zabudowa - Słynne polskie miasta 500 lat temu 5. Wśród miasta - Mieszkańcy miasta i ich zajęcia - Zróżnicowanie społeczne miast - Warsztaty rzemieślnicze - Dzień powszedni i świąteczny w średniowiecznym mieście 6. W średniowiecznej szkole - Początki szkolnictwa średniowieczne szkoły - Wspólnota uniwersytecka - Zwyczaje żaków - Średniowieczne tradycje uniwersyteckie - definiuje pojęcia: rycerz, turniej rycerski, herb, paź, giermek - wymienia miejsca, w których wznoszono zamki - na podstawie rysunku lub ilustracji nazywa i wskazuje elementy obronne zamku - wymienia obowiązki rycerza - opowiada o uroczystości pasowania na rycerza - wskazuje Zawiszę Czarnego jako wzór rycerza - wymienia zajęcia wsi w średniowieczu (rolnictwo, hodowla, rybołówstwo) - nazywa narzędzia wykorzystywane w pracy - opowiada o sposobach spędzania wolnego czasu przez wsi - definiuje pojęcia: ratusz, lokacja - opisuje wygląd średniowiecznego miasta z uwzględnieniem elementów obronnych - wyjaśnia, na czym polegała rola rynku w średniowiecznym mieście - wymienia miejsca, w których w średniowieczu budowano miasta - definiuje pojęcie: mieszczanie - wymienia grupy społeczne zamieszkujące miasto średniowieczne - wskazuje rzemieślników i kupców jako grupy najsilniejsze ekonomicznie - wymienia zajęcia kupców i rzemieślników - opowiada o sposobach spędzania wolnego czasu w mieście - definiuje pojęcie: żak - wymienia nazwę najstarszego polskiego uniwersytetu (Akademia Krakowska) - określa datę założenia Akademii Krakowskiej (1364 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wskazuje Kazimierza Wielkiego jako założyciela Akademii Krakowskiej - opowiada o życiu krakowskich żaków - wskazuje na mapie Kraków
Rozdział X: Pod berłem nowej dynastii Omówienie cech charakterystycz nych architektury gotyckiej. Prezentacja znanych zabytków architektury gotyckiej w Polsce sytuacji w Królestwie Polskim po śmierci Kazimierza Wielkiego oraz ukazanie okoliczności objęcia tronu przez Władysława Jagiełłę przyczyn i skutków wielkiej wojny z Zakonem w latach 1409-1411 działaniami zmierzającymi do odzyskania Pomorza Gdańskiego za panowania Kazimierza Jagiellończyka 7. Pod strzelistymi wieżami gotyku - Cechy architektury gotyckiej - Budownictwo sakralne i świeckie - Słynne zabytki architektury gotyckiej w Polsce 1. Jagiellonowie na tronie Polski - Jadwiga Andegaweńska królem Polski - Unia polsko-litewska - Zasługi Jadwigi i Władysława Jagiełły dla rozwoju Królestwa Polskiego 2. W lipcowym słońcu Grunwald 1410 roku - Wielka wojna z zakonem krzyżackim 1409-1411 - Pokój w Toruniu w 1411 roku - Spór polskokrzyżacki na soborze w Konstancji 3. Pomorze wraca do Polski - Wojna trzynastoletnia 1454-1466 - II pokój w Toruniu w 1466 roku - Wzrost znaczenia spławu wiślanego - definiuje pojęcie: styl gotycki - charakteryzuje budowlę gotycką nazywając jej charakterystyczne elementy - z ilustracji przedstawiających zabytki wybiera te, które zostały zbudowane w stylu gotyckim - definiuje pojęcie: unia - charakteryzuje postaci Władysława Jagiełły, królowej Jadwigi - wymienia Jagiellonów jako nową dynastię panującą w Polsce - wskazuje na mapie: Krewo, Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie, Państwo Zakonu Krzyżackiego - określa datę unii w Krewie (1385 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wymienia przyczyny zawarcia przez Polskę i Litwę unii w Krewie - określa daty: bitwy pod Grunwaldem (1410 rok), pokoju w toruńskiego (1411 rok) i potrafi zaznaczyć je na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie Grunwald, Malbork, Toruń - wymienia przyczyny wojny z Krzyżakami w latach 1409-1411 - charakteryzuje postać Kazimierza Jagiellończyka - wyjaśnia znaczenie odzyskania Pomorza Gdańskiego przez Polskę - określa czas trwania wojny trzynastoletniej (1454-1466 rok) oraz datę pokoju toruńskiego (1466 rok) i potrafi zaznaczyć je na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie: Toruń, Prusy Królewskie, Prusy Zakonne - wymienia przyczyny wybuchu wojny trzynastoletniej - wymienia najważniejsze postanowienia II pokoju w Toruniu