WANT2LEARN Chcę się uczyć

Ekran 1 PROJEKT WANT2LEARN Chcę się uczyć SCENARIUSZ SZKOLENIA Jak morze danych zamienia się w informację, czyli krótki kurs kompetencji systemowo-informacyjnych Aby rozpocząć szkolenie, kliknij przycisk dalej. Projekt realizowany przy udziale środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL 1

Ekran 2 WPROWADZENIE Witamy w szkoleniu dotyczącym kompetencji systemowo-informacyjnych. Żyjemy w świecie informacji. Aby nad nimi zapanować, analizujemy je, klasyfikujemy i interpretujemy. Wprowadzamy specjalne systemy zarządzania danymi, które służą temu, by w tym świecie łatwiej nam było funkcjonować. Tak naprawdę bowiem otacza nas nie tyle morze informacji, co morze danych. Systemy informacji pozwalają nam dane te zgromadzić, uporządkować, przeanalizować i zinterpretować, a w efekcie zmienić w posiadającą dla nas wartość informację. Najczęściej potrzebną po to, by podjąć jakąś decyzję. Zapraszamy Cię do wzięcia udziału w szkoleniu, które dotyczy kompetencji systemowo-informatycznych, czyli takich, które pomagają lepiej przyglądać się napływającym zewsząd informacjom, lepiej je wykorzystywać tworzyć i modyfikować na własny użytek te dane, które przynoszą nam określone korzyści. POWODZENIA! 2

Ekran 3 INSTRUKCJA OBSŁUGI SZKOLENIA 3

Ekran 4 WYMAGANIA TECHNICZNE 4

Ekran 5 Potop, czyli Tofil i Ziomal w zalewie informacji 5

Ekran 6 Rys. 1 Opis rysunku: Widok przedstawiającej się postaci, może z wyciągniętą ręką Rys. 2 Opis rysunku: Widok innej postaci Ziomala obok Tofil Cześć, jestem Teofil, ale wszyscy na mnie mówią Tofil. Mam 24 lata. Jestem nieźle zakręcony i mam też takich samych znajomych. Szukam roboty znam się trochę na wszystkim i trochę na niczym. Tofil: Poznajcie mojego znajomka ma ksywkę Ziomal. Rys. 3 Opis rysunku: Tofil i Ziomal spotykają się na ulicy Rys. 4 Opis rysunku: Tofil i Ziomal rozmawiają Ziomal: Siema Tofil! Wpadnij do mnie jutro! Doradzisz mi czy mam kupić sonmensa Tofil: Cześć! O czym Ty mówisz? [zdziwiona twarz Tofila] Ziomal: No, sonmensa GX630. Do jutra, spieszę się! Tofil: Sonmens? aha, telefon Sonmens!! Model GX630, już rozumiem. 6

Ekran 7 Rys. 5 Opis rysunku: Tofil i Ziomal żegnają się, podając sobie ręce Rys. 6 Opis rysunku: Tofil zastanawia się Ziomal: No, to do jutra, lecę, strzała! Tofil: Strzała! Tofil: Ok., muszę poszukać tu i ówdzie, żeby mu coś poradzić Od czego by tu zacząć? Rys. 7 Opis rysunku: Tofil bierze do ręki gazetę z wielkiego stosu gazet Rys. 8 Opis rysunku: Tofil w swoim domu, zagrzebany w stosie gazet z obłędem w oczach Tofil: No tak się składa, że mam kilka technicznych gazet w domu.. Może tak będzie najszybciej. Pamiętam, gdzieś chyba był artykuł o GX630... No taaak Przeszukałem już całe stosy gazet i tylko w kilku znalazłem coś o GX630 A to, co znalazłem nie wystarcza mi, żeby wyrobić sobie o nim zdanie 7

Ekran 8 Rys. 9 Opis rysunku: Tofil ma w rękach po kilka gazet, stara się zajrzeć do jednej, jest poirytowany Rys. 10 Opis rysunku: niezadowolony Tofil rzucający gazety na stół Tofil: Zresztą, szukanie w gazetach jest strasznie uciążliwe! Tofil: To bez sensu, jak można tu coś znaleźć?! Może spróbuję w encyklopedii moich rodziców? Rys. 11 Opis rysunku: Tofil zagłębiający się w ogromną księgę Rys. 12 Opis rysunku: Tofil przeglądając księgę mówi do siebie ze zdumioną miną T: Hmmm... Pod czym tu szukać...? Pod S Sonmens? Czy pod T jak Telefon? Tofil: Kurcze, nic tu nie ma?! 8

Ekran 9 Rys. 13 Opis rysunku: Tofil, mina zdumiona do potęgi Rys. 14 Opis rysunku: Tofil ogląda księgę Tofil: Podają tylko, że telefon to urządzenie telekomunikacyjne, ale o tym sonmensie nic nie ma! Zaraz... Zaraz... Z którego roku to wydanie? Tofil: No tak! Z 2001, wszystko jasne! Nie śniło im się wtedy o takich komórkach. Rys. 15 Opis rysunku: Tofil zagląda do gazety z programem TV Tofil: Dobra, może coś w TV będzie? Spójrzmy O, akurat program o nowych technologiach telekomunikacyjnych! Spojrzę! 9

Ekran 10 Ćwiczenie Zaznacz prawidłową odpowiedź. Dlaczego Teofil nie znalazł oczekiwanych informacji? Jak Ci się wydaje, które z poniższych powodów są istotne? [DO PROGRAMISTÓW: przy każdej odpowiedzi są dwa pola wyboru odpowiedzi przez uczestnika TAK i NIE. Przy zaznaczeniu konkretnego pola, wyświetla się w popupie komentarz z nawiasu okrągłego adekwatny do danego stwierdzenia (już bez tego nawiasu) i jednocześnie pokazuje się pop up drugiej odpowiedzi a w polach wyboru pojawiają się tick-i zielony (dla prawidłowej odpowiedzi) i czerwony (dla niewłaściwej). Nie ma możliwości opuszczenia jakiegoś pytania gdy uczestnik nie odniesie się do wszystkich stwierdzeń i będzie chciał przejść do kolejnego ekranu na ekranie wyświetli się komunikat: Sprawdź, czy odniosłeś się do wszystkich stwierdzeń. ] PRASA Za mało czasu poświęcił na szukanie. TAK (Nie do końca Poszukiwania w gazecie konkretnego artykułu mogą być czasochłonne trzeba przejrzeć wszystkie artykuły. Nie ma w nich żadnej wyszukiwarki, więc Teofil mógłby bardzo długo szukać informacji, a efekt byłby mizerny.) NIE (Zgadza się, Tofil przeszukał kilkanaście gazet nie można powiedzieć, że brak efektów to skutek zbyt krótkiego czasu poświęconego na szukanie raczej jest to kwestia uciążliwości takiego ręcznego wyszukiwania.) Wyszukiwanie artykułów w gazetach było uciążliwe. TAK (To chyba oczywiste trzeba przekartkować ręcznie kilkaset stron i jeszcze czytać przynajmniej tytuły.) NIE (Nie do końca Np. 20 gazet po 30 stron każda, to daje 600 stron do przekartkowania... To chyba jednak uciążliwe, prawda?) W prasie były pewne informacje, ale okazało się, że są niewystarczające. TAK (Dokładnie autor artykułu nie wie jakich konkretnie informacji oczekuje czytelnik wie tylko, co on chciałby napisać, a to mogą być całkiem inne rzeczy i w efekcie czytelnik może nie znaleźć odpowiedzi na wszystkie swoje pytania.) NIE (A jednak artykuł w gazecie jest już napisany i skończony trudno tu dopytać o coś, czego autor wcześniej nie uwzględnił, więc takie informacje jak najbardziej mogą być niewystarczające.) 10

Ekran 11 Ćwiczenie Zaznacz prawidłową odpowiedź. Dlaczego Teofil nie znalazł oczekiwanych informacji? Jak Ci się wydaje, które z poniższych powodów są istotne? [DO PROGRAMISTÓW: przy każdej odpowiedzi są dwa pola wyboru odpowiedzi przez uczestnika TAK i NIE. Przy zaznaczeniu konkretnego pola, wyświetla się w popupie komentarz z nawiasu okrągłego adekwatny do danego stwierdzenia (już bez tego nawiasu) i jednocześnie pokazuje się pop up drugiej odpowiedzi a w polach wyboru pojawiają się tick-i zielony (dla prawidłowej odpowiedzi) i czerwony (dla niewłaściwej). Nie ma możliwości opuszczenia jakiegoś pytania gdy uczestnik nie odniesie się do wszystkich stwierdzeń i będzie chciał przejść do kolejnego ekranu na ekranie wyświetli się komunikat: Sprawdź, czy odniosłeś się do wszystkich stwierdzeń. ] Encyklopedia Miał za stare wydanie. TAK (To też prawda, ale czy w wydaniu z roku 2007 byłaby taka informacja? Raczej nie encyklopedia to nie miejsce na aż tak szczegółowe informacje.) NIE (Oczywiście rok wydania to nie jest główny powód braku tych informacji w każdym wydaniu ogólnej encyklopedii, nawet najnowszym, nie będzie informacji o konkretnym modelu telefonu.) Encyklopedia to nie jest dobre miejsce na szukanie informacji o konkretnym modelu telefonu. TAK (Otóż to w encyklopedii mamy zbiór pewnych ogólnych informacji ale bez podawania takich detali jak konkretny model telefonu. Jeśli takie informacje byłyby w encyklopedii, składałaby się ona z miliona tomów!) NIE (Tego typu informacje znajdziesz jednak w innych miejscach encyklopedia objaśni co to jest telefon, ale nie opisze modelu GX630, więc jednak nie jest to zbyt dobre miejsce na tego typu poszukiwania.) Wróć do naszego bohatera może już coś udało mu się znaleźć? 11

Ekran 12 Rys. 16 Opis rysunku: Tofil ogląda TV, głos z odbiornika Rys. 17 Opis rysunku: Tofil krzywi się z niesmakiem Zaburzenie to ma charakter fali poprzecznej, w której składowa elektryczna i magnetyczna, prostopadłe do siebie i kierunku ruchu, nawzajem się przekształcają. Zmieniające się pole elektryczne wytwarza pole magnetyczne, a zmieniające się pole magnetyczne wytwarza pole elektryczne Tofil: O czym oni mówią?! Włączę radio, może tam coś akurat znajdę? Rys. 18 Opis rysunku: Tofil włącza radio, głos z radia Rys. 19 Opis rysunku: Tofil wyłączył radio, na twarzy ma cierpienie Ziarno pszenżyta wpisało się już na trwałe w naszym kraju jako zboże paszowe, mające istotne zastosowanie w żywieniu trzody chlewnej Tofil: Nie no, co to ma być?! Hodowlą świń nie interesuję się w ogóle 12

Ekran 13 Rys. 20 Opis rysunku: Tofil siada przed komputerem Tofil: No dobra, tu na pewno coś znajdę. Muszę tylko uruchomić wyszukiwarkę. Jeśli chcesz dowiedzieć się czegoś o przeglądarkach, kliknij oznaczony na niebiesko tekst. Rys. 21 Opis rysunku: Tofil wpisuje hasło T: Wpiszę Sonmens Tofil: O kurcze, cała masa wyników Co z tym zrobić? [***DO PROGRAMISTÓW: kliknięcie na wyraz WYSZUKIWARKĘ otwiera pop-up1.] Rys. 22 Opis rysunku: zamyślony Tofil Tofil: Może dopiszę, że chodzi o telefon? 13

Ekran 14 POP-UP1 WYSZUKIWARKA INTERNETOWA To program lub strona internetowa, której zadaniem jest ułatwienie użytkownikom Internetu znalezienie informacji w sieci. Ponieważ Internet rośnie znacznie szybciej niż jakakolwiek grupa ludzi może go katalogować, powstały wyszukiwarki, które przeszukują Internet, analizując zawartość stron. Kiedy użytkownik wpisze w wyszukiwarkę zapytanie, ona odpowie mu linkami do stron, które uzna za najbardziej odpowiednie. W Internecie funkcjonuje bardzo dużo wyszukiwarek. Do najpopularniejszych należą: www.google.com www.yahoo.com www.altavista.com www.hotbot.com www.infoseek.pl www.netsprint.pl www.szukacz.pl Aby skorzystać z wyszukiwarki, należy wpisać interesujące nas hasło i poczekać na wyniki wyszukiwania. W większości wyszukiwarek można stosować też specjalny język, którym precyzuje się swoje zapytania, co pozwala na bardziej dokładne efekty poszukiwań. 14

Ekran 15 Rys. 23 Opis rysunku: Tofil zafrasowany przygląda się liście wyników Rys. 24 Opis rysunku: Tofil zadowolony, wpatruje się w monitor Tofil: Dalej sporo... Może jeszcze wpiszę, że chodzi mi o GX630. Tofil: O, wreszcie są jakieś konkrety! Trzeba tylko umieć rozmawiać z tą wyszukiwarką! Aby wyświetlić więcej informacji o tym, jak efektywnie używać wyszukiwarek, kliknij oznaczony na niebiesko tekst. [DO PROGRAMISTÓW: Kliknięcie oznaczonego na niebiesko tekstu wyświetla pop-up2] Aby dowiedzieć się więcej na temat na temat języka przeglądarek internetowych i poznać kilka sztuczek precyzyjnego wyszukiwania informacji w Internecie, przeczytaj uważnie informacje na kolejnych ekranach. [UWAGA DLA PROGRAMISTÓW: wstawić jakąś grafikę dekoracyjną związana z wyszukiwaniem informacji w Internecie.] 15

Ekran 16 POP-UP 2 BUDOWA ZAPYTAŃ Budując zapytanie w przeglądarce internetowej, staraj się pamiętać o następujących zasadach: *Jeśli to możliwe używaj rzeczowników i dopełnień jako słów kluczowych. Przykład: lekarstwo na katar * Umieść najważniejsze słowa na początku listy i dodaj znak + aby mieć pewność, że wszystkie słowa będą wyszukiwane. Przykład: +hybrydowe +elektryczne +pojazdy * Użyj przynajmniej 3 słów w jednym zapytaniu. Przykład: dzieci antybiotyki wpływ * Staraj się tworzyć frazy. Przykład: "kupię używany samochód" * Unikaj słów powszechnie używanych, np. zielony. Jeśli jednak musisz ich użyć, stwórz frazę z innymi słowami. Przykład: "zielona herbata" * Spróbuj określić słowa, których spodziewasz się znaleźć w treści dokumentu i użyj ich jako słów kluczowych. Przykład: anoreksja bulimia wstręt do jedzenia * Wybierz tak dużo słów lub fraz opisujących szukany temat, jak to tylko możliwe. Dzięki temu zawęzisz wyniki wyszukiwania. Największym problemem jest ilość znalezionych dokumentów. Aby ograniczyć ich liczbę, wykorzystuj operatory + oraz -, np.: +radio -radiologia * Przede wszystkim bądź uparty i pomysłowy. Wyszukiwarki są bardzo pomocnymi narzędziami, lecz wciąż niedoskonałymi. Tylko od Ciebie zależy, co w nich znajdziesz. 16

Ekran 17 JĘZYK PRZEGLĄDAREK INERNETOWYCH Wyszukiwarki internetowe posługują się specyficznym językiem. Aby dokładniej wyszukiwać informacje w zasobach Internetu, sformułuj odpowiednio Twoje zapytanie. 1. Dobieraj słowa kluczowe rozważnie. Wybieraj słowa opisowe i konkretne. Na przykład: piłka nożna statystyki 2004 zamiast piłka nożna albo Olimpiada Vancouver 2010 zamiast Olimpiada. Rys. 25 Opis rysunku: Schematyczne okno wyszukiwarki internetowej (bez logo musi być widoczny przycisk Szukaj), poniższy napis w pasku wyszukiwarki. piłka nożna statystyki 2004 17

Ekran 18 JĘZYK PRZEGLĄDAREK INERNETOWYCH 2. Jeżeli potrzebujesz dokładnego dopasowania, spróbuj wyszukać frazę. Jeżeli umieścisz zapytanie w cudzysłowiu, uzyskasz wyłącznie wyniki wyszukiwania w dokładnie takiej postaci i kolejności, w jakiej zostały wprowadzone. Na przykład: " niesamowita okazja" zamiast niesamowita okazja. Rys. 26 Opis rysunku: Schematyczne okno wyszukiwarki internetowej (bez logo musi być widoczny przycisk Szukaj), poniższy napis w pasku wyszukiwarki. niesamowita okazja 18

Ekran 19 JĘZYK PRZEGLĄDAREK INERNETOWYCH 3. Jeżeli jakieś używane słowo jest konieczne do uzyskania pożądanych wyników, możesz je dołączyć, wstawiając przed nim znak + (plus). Na przykład: niesamowita +okazja. Rys. 27 Opis rysunku: Schematyczne okno wyszukiwarki internetowej (bez logo musi być widoczny przycisk Szukaj), poniższy napis w pasku wyszukiwarki. niesamowita +okazja 19

Ekran 20 JĘZYK PRZEGLĄDAREK INERNETOWYCH 4. Natomiast jeśli chcesz odfiltrować informacje i uzyskać wyniki, w których jakieś słowo nie występuje, użyj znaku - (minus). Na przykład: niesamowita -okazja. Rys. 28 Opis rysunku: Schematyczne okno wyszukiwarki internetowej (bez logo musi być widoczny przycisk Szukaj), poniższy napis w pasku wyszukiwarki. niesamowita -okazja 20

Ekran 21 ĆWICZENIE Zaznacz prawidłową odpowiedź. Co może być najbardziej istotne przy wyborze źródła informacji? Zastanów się nad poniższymi kryteriami i zdecyduj, czy Twoim zdaniem są one istotne przy wyborze źródła informacji, czy też nie. [DO PROGRAMISTÓW: przy każdej odpowiedzi są dwa pola wyboru odpowiedzi przez uczestnika TAK i NIE. Przy zaznaczeniu konkretnego pola, wyświetla się w pop-upie komentarz z nawiasu okrągłego adekwatny do danego stwierdzenia (już bez tego nawiasu) i jednocześnie pokazuje się pop up drugiej odpowiedzi a w polach wyboru pojawiają się tick-i zielony (dla prawidłowej odpowiedzi) i czerwony (dla niewłaściwej). Nie ma możliwości opuszczenia jakiegoś pytania gdy uczestnik nie odniesie się do wszystkich stwierdzeń i będzie chciał przejść do kolejnego ekranu na ekranie wyświetli się komunikat: Sprawdź, czy odniosłeś się do wszystkich stwierdzeń. ] Aktualność danych w materiałach NIE (Niestety to nie jest prawidłowa odpowiedź. Aktualność danych w materiałach to ważna kwestia. A zwłaszcza gdy pytamy o kwestie związane z technologią ten temat bardzo szybko się dezaktualizuje informacje pochodzące sprzed roku to już starocie.) TAK (Zgadza się, to ważna kwestia nie dowiemy się wiele o tym telefonie z informacji dostępnych przed jego wyprodukowaniem.) Typ informacji, jakie chcesz uzyskać NIE (Niestety to nie jest prawidłowa odpowiedź. Czy sądzisz, że wszystko znajdziesz w Internecie? Owszem jego atutem jest szybkość, ale idąca w parze z natłokiem i szumem informacji. W zależności od rodzaju informacji, których szukasz, czasami można łatwiej znaleźć je w gazecie lub w Internecie znaleźć tylko fragmenty opracowań.) TAK (Tak, zgadza się. W innym miejscu szukasz schematu budowy telefonu, w innym opinii użytkowników, a jeszcze w innym miejscu znajdziesz dane producenta czy historię wynalazku, jakim jest łączność bezprzewodowa.) 21

Ekran 22 ĆWICZENIE Zaznacz prawidłową odpowiedź. Co może być najbardziej istotne przy wyborze źródła informacji? Zastanów się nad poniższymi kryteriami i zdecyduj, czy Twoim zdaniem są one istotne przy wyborze źródła informacji, czy też nie. [DO PROGRAMISTÓW: przy każdej odpowiedzi są dwa pola wyboru odpowiedzi przez uczestnika TAK i NIE. Przy zaznaczeniu konkretnego pola, wyświetla się w pop-upie komentarz z nawiasu okrągłego adekwatny do danego stwierdzenia (już bez tego nawiasu) i jednocześnie pokazuje się pop up drugiej odpowiedzi a w polach wyboru pojawiają się tick-i zielony (dla prawidłowej odpowiedzi) i czerwony (dla niewłaściwej). Nie ma możliwości opuszczenia jakiegoś pytania gdy uczestnik nie odniesie się do wszystkich stwierdzeń i będzie chciał przejść do kolejnego ekranu na ekranie wyświetli się komunikat: Sprawdź, czy odniosłeś się do wszystkich stwierdzeń. ] Jakość materiałów na jakich są one dostarczane NIE (Powinniśmy raczej zwrócić uwagę na ten aspekt, czyli na jakość dostarczonych danych czy są kompletne, konkretne i bazują na rzeczowych informacjach.) TAK (Dokładnie. Można mieć pewne obawy co do wiarygodności przekazu, jeśli nośnik, na którym przekaz się znajduje, jest wykonany niechlujnie czy bardzo tandetnie. Taki przekaz powinniśmy mocno zweryfikować. Można to porównać do informacji dostarczanych przez popularne tabloidy część informacji w nich zawartych mogą być prawdziwe, ale często przedstawiają rzeczywistość nie do końca zgodnie z prawdą.) Czas dostępu do informacji (czas oczekiwania na informacje) NIE (Nie do końca. W niektórych okolicznościach kryterium czasu jest bardzo istotne. Jeśli musisz wypożyczyć książkę z biblioteki, to zajmie Ci to o wiele więcej czasu niż wyszukanie informacji w Internecie, prawda? A potem jeszcze trzeba wyszukać to i owo, więc czas dostępu jest inny.) TAK (Rzeczywiście. W niektórych okolicznościach czas dostępu do informacji/czas oczekiwania na informacje jest istotnym kryterium. Jeśli musisz wypożyczyć książkę z biblioteki, to zajmie Ci to o wiele więcej czasu niż wyszukanie informacji w Internecie, prawda? Należy pamiętać jednak, że szybkość często nie idzie w parze z jakością.) 22

Ekran 23 Rys. 29 Opis rysunku: Tofil siedzi przed komputerem, wpatruje się w monitor Rys. 30 Opis rysunku: Tofil siedzi przed komputerem, ale zastanawia się, patrzy do góry Tofil: O, jest strona producenta! Hmm Tu go przecież tylko wychwalają Mimo to są to ważne informacje, zapiszę je sobie. Tofil: Może sprawdzę opinie na jakimś forum? O, np. tu forum komórkowców. [***DO PROGRAMISTOW: poniżej zrzut ekranu z opiniami z forum] A mi się bardziej podoba GX630. Moja koleżanka ma GX610, a ja mam GX630 i uważam, że mój jest dużo fajniejszy. Zosia Mam GX610 i uważam, że jest super. W GX630 nie podobają mi się klawisze i tył, to coś koło obiektywu. GX630 jest beznadziejny, słaby jest. Rys. 31 Opis rysunku: Tofil zastanawia się, zafrasowany wyraz twarzy Rys. 32 Opis rysunku: Tofil wyłączył radio, na twarzy ma cierpienie Tofil: No tak, wiem niewiele więcej niż wcześniej, a nawet mniej co człowiek, to opinia. Tylko zaraz Ja tak szukam i szukam, a nie wiem co Ziomal chce wiedzieć Tofil: Siemasz Ziom, słuchaj no co Ty właściwie chcesz wiedzieć o tym GX630? Acha, acha. Czyli ceny Cię nie interesują, bo je znasz Aby wyświetlić więcej informacji, kliknij oznaczony na niebiesko tekst. [DO PROGRAMISTÓW: Kliknięcie oznaczonego na niebiesko tekstu wyświetli pop-up3] 23

Ekran 24 POP-up 3 Wiedzieć, czego się chce to najważniejszy komponent strategii poszukiwań. Ale niemal równie ważne jest, by wiedzieć, czego się nie chce znaleźć. 24

Ekran 25 ĆWICZENIE Zaznacz prawidłową odpowiedź. Jak myślisz, jakiego rodzaju informacje najbardziej przydadzą się Teofilowi? Zaznacz jedną odpowiedź z każdej pary A i B. [DO PROGRAMISTÓW: przy każdej odpowiedzi są dwa pola wyboru odpowiedzi przez uczestnika TAK i NIE. Przy zaznaczeniu konkretnego pola, wyświetla się w pop-upie komentarz z nawiasu okrągłego adekwatny do danego stwierdzenia (już bez tego nawiasu) i jednocześnie pokazuje się pop up drugiej odpowiedzi a w polach wyboru pojawiają się tick-i zielony (dla prawidłowej odpowiedzi) i czerwony (dla niewłaściwej). Nie ma możliwości opuszczenia jakiegoś pytania gdy uczestnik nie odniesie się do wszystkich stwierdzeń i będzie chciał przejść do kolejnego ekranu na ekranie wyświetli się komunikat: Sprawdź, czy odniosłeś się do wszystkich stwierdzeń. ] A. Co się podoba Zosi z forum internetowego? (Niewątpliwie Teofil może to wziąć pod uwagę, ale skąd on wie, kim jest Zosia, co ona wie o telefonach? I tak po co Teofil miałby wiedzieć co się jej podoba? Najważniejsze wydaje się to, co podoba się Ziomalowi, to w końcu dla niego ma być ten telefon.) B. Co się podoba Ziomalowi? (Bardzo istotna informacja w zasadzie od tego Teofil powinien zacząć. W końcu to Ziomal kupuje telefon i jego oczekiwania są tu najważniejsze, a nie opinie przypadkowej osoby z forum internetowego.) A. Co mówi producent? (Informacje ważne, ale koniecznie trzeba je sprawdzić bo każda sroczka swój ogonek chwali. Oprócz tego warto się przyjrzeć opiniom użytkowników, ale należy zwrócić uwagę czy pochodzą od jednej osoby, czy też może wiele osób potwierdza daną opinię im jest ich więcej, tym opinia staje się bardziej wiarygodna.) B. Co mówią użytkownicy? (Z dużą uwagą trzeba się im przyglądać zwracać uwagę na konkrety i sprawdzać, czy przytaczane opinie powtarzają się, czy są to tylko jednostkowe zdarzenia. Opinie użytkowników są ważne, jednak raczej w momencie, gdy pochodzą od wielu osób, a nie jednej. Można też odnieść je do danych podawanych przez producenta, jeśli jest taka możliwość.) 25

Ekran 26 ĆWICZENIE Zaznacz prawidłową odpowiedź. Jak myślisz, jakiego rodzaju informacje najbardziej przydadzą się Teofilowi? Zaznacz jedną odpowiedź z każdej pary A i B. [DO PROGRAMISTÓW: przy każdej odpowiedzi są dwa pola wyboru odpowiedzi przez uczestnika TAK i NIE. Przy zaznaczeniu konkretnego pola, wyświetla się w pop-upie komentarz z nawiasu okrągłego adekwatny do danego stwierdzenia (już bez tego nawiasu) i jednocześnie pokazuje się pop up drugiej odpowiedzi a w polach wyboru pojawiają się tick-i zielony (dla prawidłowej odpowiedzi) i czerwony (dla niewłaściwej). Nie ma możliwości opuszczenia jakiegoś pytania gdy uczestnik nie odniesie się do wszystkich stwierdzeń i będzie chciał przejść do kolejnego ekranu na ekranie wyświetli się komunikat: Sprawdź, czy odniosłeś się do wszystkich stwierdzeń. ] A. Konkretne dane? (Owszem przydadzą się, jeśli Ziomala interesują konkretne parametry i ważne dla niego jest czy bateria trzyma 54, czy 52 godziny. W takim wypadku Teofil powinien zwrócić również uwagę na to, co jest atutem, zaletą danego modelu telefonu, a co jest jego wadą.) B. Ogólne wrażenia? (Z ogólnymi wrażeniami trzeba być ostrożnym. Bo słowo fajny, którym ktoś określi telefon, wcale nie musi oznaczać, że Zimalowi też wyda się on fajny. Pod słowem fajny może kryć się dla każdego coś innego. Teofil powinien pytać o konkrety.) A. Informacje z pojedynczych źródeł? (Mogą być istotne, jeśli dotyczą konkretów, a osoby informujące są wiarygodne. Ale zawsze warto je zweryfikować w innym źródle informacji.) B. Porównanie wielu informacji? (Bardzo korzystne podejście. Ma jednak pewną wadę jest czasochłonne. Wszystkich informacji i tak nie uda się zgromadzić Teofilowi ale zawsze może sięgnąć do kilku źródeł, a nie tylko do jednego i porównać otrzymane dane.) 26

Ekran 27 Rys. 33 Opis rysunku: Tofil, który rozmawia przez telefon Rys. 34 Opis rysunku: Tofil zamyślony Tofil: Dobra Ziomal, więc mówisz, że chciałbyś też wiedzieć, jak często się psują te słuchawki, tak? Ok, postaram się coś dowiedzieć. Cześć. Tofil: Kto by wiedział, jak często się psują te telefony? W Internecie są uwagi ludzi, którym się popsuły, ale ilu ich jest w stosunku do tych, którym się nie popsuły? Aby wyświetlić więcej informacji, kliknij oznaczony na niebiesko tekst. DO PROGRAMISTÓW: Kliknięcie oznaczonego na niebiesko tekstu wyświetli POP-up 4] Rys. 35 Opis rysunku: ucieszony Tofil wpada na świetny pomysł] Rys. 36 Opis rysunku: Tofil przychodzi do domu do Ziomala, puka do drzwi Tofil: Wiem! Mam znajomego w serwisie telefonów komórkowych zapytam go, jak często psują się te telefony! Tofil: Siemasz Ziomal! Ziomal: Siemasz Tofil, wchodź! 27

Ekran 28 POP-up4 PORÓWNANIA Jeśli dotrzesz do 20-stu informacji o uszkodzeniach telefonu możesz pomyśleć, że to wyjątkowo trefny model. Ale równie dobrze możesz znaleźć się w błędzie. Wszystko zależy bowiem od informacji jakie zdobędziesz i od porównań, jakie zrobisz! Np. ilu jest zadowolonych użytkowników, którym aparaty się nie popsuły i ilu z nich skłonnych było opisać ten fakt ponieważ znacznie częściej informujemy innych o swoim niezadowoleniu niż zadowoleniu. Jak wygląda porównanie z aparatami konkurencyjnymi? Może liczba niezadowolonych użytkowników jest jeszcze większa? Ile w ogóle aparatów tego typu znajduje się na rynku im mniej aparatów, a im więcej negatywnych komentarzy, tym bardziej staje się to niepokojące. 28

Ekran 29 Rys. 37 Opis rysunku: Ziomal, który rozmawia przez telefon Rys. 38 Opis rysunku: Ziomal zwraca się do Tofila, uśmiechając się trochę z politowaniem Ziomal: Halo?...a tak, dobra, ale nie wydaje mi się poszukaj coś jeszcze na ten temat, ok? Nara. Ziomal: Właśnie zadzwonił do mnie ojciec i powiedział mi, że jego sąsiad mu powiedział, że te sonmensy to czasem wybuchają. Tofil: O tym to ja proszę Ciebie nie słyszałem, ale... Rys. 39 Opis rysunku: Tofil z przejętą miną mówi Rys. 40 Opis rysunku: rozmowa trwa, Ziomal wytrzeszcza oczy, Tofil przejęty Tofil: Ale słyszałem, że komórki powodują raka! Ziomal: Skąd wiesz?! Tofil: W TV widziałem jak gość tak mówił, nie pamiętam dokładnie, ale na pewno było o tym szkodliwym promieniowaniu... Ziomal: Niby co? Że komórki powodują raka? Tofil: No nie pamiętam, ale coś w tym sensie. 29

Ekran 30 Rys. 41 Opis rysunku: Ziomal znowu się uśmiecha, Tofil z lekka zdenerwowany Rys. 42 Opis rysunku: rozmowa trwa, Ziomal pokazuje dłoń z wyprostowanymi 3-ma palcami Ziomal: Nie obraź się stary, ale to zwykła bujda! Tofil: Niby jak? Sam słyszałem, w telewizji. Facet tak właśnie mówił! Ziomal: A odpowiesz mi na 3 pytania? Tofil: Jasne, wal! 30

Ekran 31 Zanim Tofil odpowie na 3 pytania Ziomalowi, spójrz na poniższe 3 kwestie: 1. Czy zdajesz sobie sprawę, że to, o czym i jak mówią w telewizji w danej sprawie, wcale nie oznacza, iż jest to pogląd słuszny i prawdziwy? Nawet jeśli jest to program naukowy? W telewizji powiedzieli/pokazali. Ty siedzisz w kapciach na kanapie, a tam w telewizji mówią jakieś niesłychane historie, ale czy to znaczy, że wszyscy tak uważają i jest to prawda? A gdyby nawet wszyscy tak myśleli, to przecież wcale ich zdanie nie musi być prawdziwe. Zawsze należy zastanowić się nad wiarygodnością prezentowanych informacji. 2. Czy wiesz, że ludzie, którzy mówią do Ciebie z ekranu telewizyjnego wcale nie muszą być ekspertami w sprawach, w których zabierają głos? Czy potrafisz wskazać, w oglądanej przez Ciebie debacie politycznej lub programie gospodarczym, kto jest (a kto nie jest) ekspertem, autorytetem i powiedzieć dlaczego tak uważasz, powołując się na obiektywne osiągnięcia danej osoby (np.: dorobek naukowy, zawód pozwalający zabierać głos w danej materii z pozycji eksperta)? Zwróciłeś np. uwagę, że politycy są ekspertami praktycznie w każdej kwestii o jaką zostaną zapytani? Przyjrzyj się politykom, których cenisz i szanujesz może też zachowują się jakby znali się na wszystkim? 3. Czy wiesz, że prawdopodobnie uważasz, że inni są bardziej podatni na wpływ telewizji niż Ty sam? Jest to tzw. efekt trzeciej osoby sami uważamy, że nie podlegamy wpływom telewizji, ale ci inni są jak najbardziej jej ulegli. A im bardziej różnią się ich sympatie polityczne od naszych, tym bardziej jesteśmy skłonni traktować ich jako towarzystwo, które zostało zmanipulowane za pośrednictwem ekranu domowego telewizora. 31

Ekran 32 Rys. 43 Opis rysunku: Ziomal zostawia jeden palec i pyta, Tofil niepewny Rys. 44 Opis rysunku: Ziomal wystawia drugi palec i pyta, Tofil coraz bardziej niepewny Ziomal: Pytanie pierwsze. Czy jesteś pewien, że to prawda? Tofil: No w telewizji słyszałem... No ale nie... Pewien nie jestem... Ziomal: Zatem punkt 1. nie jesteś pewien, że to prawda. Ziomal: Pytanie drugie: Czy to jest dla mnie dobra wiadomość? Tofil: No raczej nie, raka masz mieć... Ziomal: Czyli punkt 2. to zła wiadomość. Rys. 45 Opis rysunku: Ziomal wystawia trzeci palec i pyta, Tofil drapie się w głowę w zadumie Rys. 46 Opis rysunku: Ziomal tryumfuje, Tofil zgnębiony Ziomal: Ok., ostatnia kwestia to mi się do czegoś przyda? Tofil: No... W sumie... to nie, i tak będziesz chyba gadał przez ten telefon Ziomal: Czyli punkt 3. nie przyda się. Ziomal: Tofil zastanów się teraz. Chcesz mi powiedzieć coś złego dla mnie, nie jesteś pewien że to prawda, a i w sumie mi się to nie przyda to po co mi to mówisz? 32

Ekran 33 Jeśli nie jesteś pewien, że to, co mówisz jest prawdą, jeśli informacja ta ma dla kogoś jakieś negatywne skutki i jeśli w dodatku informacja ta nie jest nikomu przydatna to jest możliwe, że rozgłaszasz PLOTKI! Rys.29 A plotkujące ptaki, przekupki, czy co tam chcesz Karolino 33

Ekran 34 PLOTKA Plotka niesie z sobą uproszczoną informację lub interpretację zdarzeń, które rozchodząc się w danym środowisku, po drodze pozbywa się nawet wiadomości o swym autorze. Plotka rodzi się często w związku ze sprawami nieznanymi, obcymi, trudno uchwytnymi. Często powstaje w wyniku niedomówienia, a brakujące informacje zwykle są wymyślane tak, aby wyolbrzymić jej znaczenie. Plotka może mieć na celu wywołanie odpowiedniego stanu emocjonalnego za jej rozpowszechnianiem nie stoi chęć poinformowania o czymś, a jedynie chęć wzbudzenia emocji, najczęściej negatywnych. Plotkowanie to rozpowszechnianie niepewnych, niesprawdzonych wiadomości. Plotka jest jedynym głosem szybszym od dźwięku. Elizabeth Shan Plotka jest zawsze smakowita. Fiodor Dostojewski Plotka rośnie rozchodząc się. Wergiliusz [***UWAGA DO PROGRAMISTY: niech te sentencje pojawiają się kolejno] 34

ĆWICZENIE Ekran 35 Zaznacz prawidłowe odpowiedzi. Wskaż, która informacja nosi cechy plotki. [DO PROGRAMISTÓW: przy każdej odpowiedzi są dwa pola wyboru odpowiedzi przez uczestnika TAK i NIE. Przy zaznaczeniu konkretnego pola, wyświetla się w pop-upie komentarz z nawiasu okrągłego adekwatny do danego stwierdzenia (już bez tego nawiasu) i jednocześnie pokazuje się pop up drugiej odpowiedzi a w polach wyboru pojawiają się tick-i zielony (dla prawidłowej Informacja odpowiedzi) i czerwony (dla niewłaściwej). Nie ma możliwości opuszczenia jakiegoś pytania gdy uczestnik nie odniesie się do wszystkich zawiera stwierdzeń cechy i będzie chciał przejść do kolejnego ekranu na ekranie wyświetli się komunikat: Sprawdź, czy odniosłeś się do wszystkich stwierdzeń. ] Jak donosi Polska Agencja Prasowa (PAP), wczorajszej nocy ujednolicone plotki zostały progi podatkowe dotychczasowe stawki podatku zastąpione zostały jednym, 19% progiem. Szczegóły w jutrzejszym Monitorze Rządowym. (Źródło PAP jest znane jako dostawca informacji, raczej nie zajmuje się dystrybucją plotek. Podaje też konkretne dane, odsyła do konkretnych zapisów. Opisuje sytuację, która już miała miejsce. Raczej można mu zaufać.) (FAKT) Czy Radek Majdan łysieje? Z informacji dostarczonych nam przez naszego informatora, wynika, że resztki włosów Radka Majdana to efekt pracy lekarza bez jego ingerencji gwiazda polskiej bramki byłaby już dawno łysa jak kolano. Z tego też powodu narzeczona Radka Doda, robi mu podobno straszne awantury. (Zdecydowanie informacja ta ma charakter plotki ma negatywny wydźwięk dla opisywanej osoby, jest rozpowszechniana przez źródło, które często wyolbrzymia różne sytuacje, a jej celem nie jest informowanie, tylko epatowanie czyli wzbudzanie określonych emocji.) (ONET) Przygotowywany przez ONZ raport ostrzega, że jeśli temperatury na świecie nie przestaną rosnąć, globalne ocieplenie przyniesie ze sobą w pierwszej fazie bujniejszy wzrost roślin na północy, lecz potem uprawy i lasy będą marnieć. (Do tej wiadomości należy podchodzić ostrożnie mówi ona o przewidywanej sytuacji, spowodowanej zmianami pogodowymi w horyzoncie kilkudziesięciu przyszłych lat, podczas gdy do tej pory często nie potrafimy przewidzieć pogody na najbliższy tydzień. Można oczywiście przewidywać zmiany, lecz tego typu, dość kategoryczne stwierdzenia i informacje, mimo wiarygodnego źródła, należy traktować z przymrużeniem oka.) TAK [To nie jest prawidłowa odpowiedź.] NIE [Zgadza się. To prawidłowa odpowiedź. TAK [Zgadza się. To prawidłowa odpowiedź. NIE [To nie jest prawidłowa odpowiedź.] TAK [Zgadza się. To prawidłowa odpowiedź.] NIE [To nie jest prawidłowa odpowiedź.] 35