Dokumentacja użytkownika Dla edytora metadanych zgodnego z normą ISO19139 Autor: Kopaoczyk Bartosz
Zawartość 1. Wstęp... 3 1.1 Normy metadanych... 3 1.2 Architektura systemu... 3 2. Instalacja... 4 2.1 Instalacja w systemie Windows... 4 2.1 Instalacja w systemie Linux.... 5 2.1.1 MONO Framework... 6 3. Użytkowanie... 8 3.1 Grupy i ich właściwości... 9 3.2 Słowniki... 10 4. Funkcjonalnośd programu.... 11 4.1. Podstawowe informacje... 11 4.1.1. Strona odpowiedzialna.... 11 4.2. Informacje o zasobach.... 12 4.2.1. Informacje o usłudze sieciowej.... 13 4.3. Zasięg zasobów.... 13 4.3.1. Zasięg geograficzny... 14 4.3.2. Zasięg czasowy.... 14 4.4. Informacja o systemie współrzędnych.... 15 4.5. Reprezentacja przestrzenna.... 15 4.6. Informacje o jakości.... 16 4.7. Ograniczenia dostępu do zasobów.... 17 4.8. Informacje o dystrybucji.... 17 4.9. Operacje na wielu plikach.... 19
1. Wstęp MEtadata Editor 2 (w skrócie: MEE) jest aplikacją służącą tworzeniu oraz edycji metadanych, zgodnych z norma ISO 19115 oraz ISO 19139. Jest komponentem zrealizowanym na zlecenie Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii. 1.1 Normy metadanych Norma ISO 19115 określa strukturę opisująca cyfrowe dane geograficzne. Definiuje poszczególne elementy metadanych oraz ustala właściwą terminologie. Jest punktem wyjścia do innych norm. W szczególności może byd rozszerzana do norm przeznaczonych do specyficznych typów danych i usług geograficznych (jako rozszerzenie normy: ISO 19119). Norma ISO 19139 (Geographic information - Metadata - XML schema implementation) zawiera technologiczny opis tworzenia schematów w języku XML Schema. Udostępniony przez OGC (Open Geospatial Consortium) zestaw plików obejmuje informacje opisywane przez normę ISO 19115. Wyżej wymienione normy są oficjalnie uznanymi standardami reprezentacji metadanych geologicznych. W ich skład wchodzą schematy w postaci plików w formacie XSD (tzw. XML Schema), z których korzystają algorytmy walidujące aplikacji. 1.2 Architektura systemu Zestaw bibliotek realizuje model wzorca projektowego MVC (z ang. Model - View - Controller ). Warstwa zajmująca się modelem danych zawarta jest w bibliotekach DLL (z ang. Dynamic Link Library - biblioteka łączona dynamicznie) - w środowisku Windows biblioteka współdzielona (z ang. shared library). Biblioteka DLL sama nie może wywoływad swoich funkcji (wykorzystywad zasobów w niej zawartych), może to zrobid jedynie program EXE. W danym przypadku jest to warstwa widoku, którą zawiera kontroler. Z poziomu widoku wywoływane są zdarzenia, przechwycone przez odpowiedzialne za pośrednictwo metody - informujące warstwę kontrolera o zmianach. Biblioteki dynamicznie łączone można wykorzystywad w innym oprogramowaniu.
2. Instalacja W zależności od systemu operacyjnego dostępna jest aktualnie wersja dla systemu Windows. Należy pamiętad, że do uruchomienia potrzebne są biblioteki Microsoft (tzw..net Framework 2.0) dostępne darmowo do ściągnięcia na stronie: 2.1 Instalacja w systemie Windows http://www.microsoft.com/downloads/ W przypadku pliku z rozszerzeniem.msi wymagana jest nakładka, zawarta w aktualizacji Windows (Service Pack 2) - Windows Installer. Pliki MSI nie zawierają w sobie instalatora i dlatego potrzebują zewnętrznej aplikacji, która rozpakuje plik. Instalacja rozpoczyna sie w momencie uruchomienia pliku setup. Pojawia się w nim okienko powitalne, informujące o rozpoczęciu działania programu, należy nacisnąd przycisk next w celu przejścia do ustawieo instalacji. W przypadku, gdy to konieczne, należy zmienid w nim adres katalogu, w którym umieszczona zostanie aplikacja (pole Folder) oraz uprawnienia do korzystania z aplikacji. Możliwa jest instalacja programu tylko dla użytkownika aktualnie zalogowanego, lub dla wszystkich użytkowników korzystających z komputera.
Po zaznaczeniu odpowiednich parametrów, rozpoczyna sie instalacja programu, która w przypadku pomyślnego zakooczenia wyświetli komunikat potwierdzający. 2.1 Instalacja w systemie Linux. Metoda uruchomienia edytora MEE2 w systemie Linux wykorzystując wine: Wine (akronim rekurencyjny od słów "Wine is not an emulator") oprogramowanie umożliwiające wykonywanie aplikacji przeznaczonych dla Microsoft Windows w środowisku systemu operacyjnego klasy Unix (Linux, Solaris, FreeBSD). Przy pomocy bibliotek Wine można również przenosid niektóre aplikacje systemu Windows do natywnych plików binarnych systemu Unix. Wine nie jest emulatorem systemu Windows, a implementacją WinAPI dla środowiska X11. Wine jest wolnym oprogramowaniem. Jest wiele dystrybucji oprogramowania, przykładowa znajduje się: http://www.winehq.org/ Konfigurację testowano na systemie Fedora 8, wine 1.0, wykorzystany skrypt winetricks.
Ponieważ w chwili obecnej Fedora dostarcza wine w wersji 0.9.58 a MEE2 dobrze funkcjonuje pod wine 1.0rc1 należy pobrad źródła wine i skompilowad zgodnie z instrukcją. Przydatne jest też narzędzie winetricks. Jest to skrypt pozwalający zainstalowad w wine wybrane, wolnodostępne pakiety windows. Kolejnośd wywołao w celu stworzenia środowiska dla działania MEE2: 1) winetricks dotnet11 2) wineboot 3) winetricks dotnet20 4) winetricks corefonts 5) wineboot uruchamianie edytora: 6) wine MEE2.exe W przypadku gdy wyświetlane okno jest za duże dla ekranu należy zmniejszyd rozdzielczośd grafiki programem winecfg lub zmieniając wpis w pliku: ~/.wine/system.reg [System\\CurrentControlSet\\Hardware Profiles\\Current\\Software\\Fonts] "LogPixels"=dword:00000060-0x060 to 96 dpi Ponieważ oprogramowanie zależy od zewnętrznych bibliotek i specyficznej konfiguracji, nie jest zalecana przez twórców. 2.1.1 MONO Framework Mono Framework jest zestawem bibliotek wykorzystywanych w dystrybucjach Linux, dzięki którym możliwa staje się darmowa kompilacja i uruchamianie programów w językach.net (C#, J#, VB). Jest projektem open source, który oprócz możliwości wykorzystania własnych bibliotek umożliwia
mapowanie bibliotek stricte windows owych. W celu sprawdzenia kompatybilności projektu MEE2 utworzonego na platformie Visual Studio.Net 2005, wykorzystano Mono Migration Analyzer: Pozytywny wynik analizy kompatybilności projektu MEE2 z platformą MONO. Pomimo pozytywnego wyniku, program uruchamiany w systemie Linux poprzez komendę mapującą nie działa zgodnie z założeniem. Rekompilacja bibliotek i projektu MEE2 generuje błędy. Ponieważ MONO jest projektem intensywnie rozwijanym, prawdopodobnie zostanie to rozwiązane przez twórców platformy w przyszłości.
3. Użytkowanie Okno główne programu MEtadata Editor 2. Interfejs użytkownika składa się z trzech współdziałających komponentów: 1. Menu użytkownika znajdują się w nim wszystkie operacje, jakie może dokonad użytkownik na plikach, jak również szczegóły administracji programem. 2. Okno właściwości Informacje zawarte w pliku XML, po wybraniu grupy z drzewa wyboru wyświetlają się jej właściwości 3. Drzewo wyboru grupy podział wczytanego pliku na logicznie powiązane grupy 4. Lista błędów informacje o błędach i warunkach napotkanych w trakcie wprowadzania danych
3.1 Grupy i ich właściwości Grupy logiczne, określające informacje w pliku dzieli się na : - Podstawowe informacje wszystkie bazowe informacje jak: o o o informacje o pliku: o wykorzystanym standardzie (nazwa oraz wersja), data utworzenia pliku, dane kontaktowe odpowiedzialne za plik, system kodowania znaków poziomy hierarchii metadanych: podział na warstwy opisujące serie lub kolekcje danych przestrzennych, które mają podobną charakterystykę tematu, datę źródła, zastosowanie i metodologię. Identyfikatory: pliku, ojca oraz UUID pliku - Informacje o zasobach w zależności od wyboru, czy plik jest rozszerzoną meta daną o opis usługi występują w niej dwie zakładki: Główne i Zaawansowane. Główne zawiera podstawową informację wymaganą do jednoznacznej identyfikacji zasobu lub zasobów, jak również usługi. Są tam informacje: o o o o Streszczenie i cel zasobu, jego status (archiwalny, w trakcie tworzenia, itd.) Lista słów kluczowych opisujących zasób Kontakty odpowiedzialne za zasób Podgląd w postaci miniaturki o podanym adresie URL Zaawansowane zawiera wszystkie dodatkowe informacje, jak język, tematykę danych, przytoczenia i zasięg danych, ich typ reprezentacji przestrzennej. Dla usług występują informacje jak możliwe operacje do zdalnego wywołania, restrykcje w użytkowaniu usługi, opis danych przestrzennych, które usługa serwuje, jak również opis, w jaki sposób te dane można zamawiad. - Zasięg zasobów zasięg geograficzny oraz czasowy zbiorów danych opisywanych przez metadane. Może byd określany przez prostopadłościan ograniczający, wielobok o podanych punktach (X,Y) jak również punkt w czasie lub przedział czasowy. - Informacje o systemie odniesienia przestrzeo, klucz oraz wersję systemu odniesienia - Reprezentacja przestrzenna określenie reprezentacji przestrzennej poprzez siatkę lub zdefiniowany typ wektora - Jakośd zasobów definiowana przez raport o określonych parametrach, wraz z opisem miernika wykorzystanego do określenia jakości oraz typie metody oceny - Ograniczenia dostępu do zasobów
o o prawne ograniczenia, na które składają się takie informacje jak ograniczenia dostępu w celu zapewnienia ochrony prywatności lub dóbr intelektualnych oraz wszystkie dodatkowe ograniczenia lub ostrzeżenia dotyczące nabycia zasobu ograniczenia nałożone na zasób w celu zapewnienia bezpieczeostwa krajowego lub bezpieczeostwa o podobnej wadze - Informacje o dystrybucji informacje o dystrybutorze, opcjach transferu oraz formacie dystrybucji 3.2 Słowniki Wszystkie słowniki zawarte są w katalogu: <Miejsce startu aplikacji> \ dictionaries\*.xml Możliwa jest ich realokacja poprzez zmianę w ustawieniach programu (Narzędzia -> Opcje -> Zmieo katalog główny słowników). Istniejące typy słowników: - boundingbox.xml plik zawierający opisy prostopadłościanów ograniczających zakres - parties.xml plik zawierający opisy danych kontaktowych - polygon.xml plik zawierający opisy wieloboków (punkty (x,y)) - referencesysteminfo.xml - kody opisujące układ współrzędnych dodane kody układów EPSG Wszystkie słowniki występują w postaci konfigurowalnych plików XML. Ich edycja (dodawanie, usuwanie wartości) możliwa jest poprzez ręczną edycję lub wykorzystanie opcji edytora. W przypadku pierwszej sytuacji należy pamiętad, że wszelkie wprowadzone zmiany zaktualizowane zostaną po ponownym uruchomieniu programu.
4. Funkcjonalność programu. 4.1. Podstawowe informacje Grupa zawierająca podstawowe informacje, które użytkownik powinien wypełnid w metadanych. Są tam informacje o identyfikatorze pliku, identyfikatorze ojca (w przypadku gdy plik należy do zbioru / serii), podstawowe informacje o standardzie i kodowaniu znaków w pliku. Obowiązkowo dodawana jest również data utworzenia pliku oraz opcjonalnie informacje o stronie odpowiedzialnej za plik. 4.1.1. Strona odpowiedzialna.
Informacje o danych kontaktowych strony odpowiedzialnej. Należy pamiętad o wypełnieniu przynajmniej jednego z trzech identyfikatorów (nazwa osoby, organizacji lub stanowiska). Dodatkową informacją jest opis w sieci. 4.2. Informacje o zasobach. Grupa zajmująca się opisem konkretnych danych przestrzennych, których metadana dotyczy. Posiada podział na informacje główne oraz zaawansowane.
4.2.1. Informacje o usłudze sieciowej. W przypadku wyboru pliku będącego opisem usługi sieciowej, zakładka zaawansowane zmienia postad na poniższą. Zakładka umożliwia wypełnienie informacji o udostępnianych publicznie operacjach usługi, restrykcjach w użytkowaniu czy danych, które usługa wykorzystuje, jak również krótki opis usługi, jego nazwa, oraz typ. Dodatkowymi informacjami są informacje dotyczące opłat oraz zamawiania. 4.3. Zasięg zasobów. Informacje o zasięgu, które dane przestrzenne dotyczą. Może byd określany przez położenie (zasięg geograficzny) lub czas (zasięg czasowy).
4.3.1. Zasięg geograficzny. Zasięg geograficzny określany jest przez prostopadłościan ograniczający (Bounding Box) opisany w szerokości oraz długości geograficznej. Inną formą reprezentacji jest wielobok (Polygon), posiadający od 4 do 7 kątów. 4.3.2. Zasięg czasowy.
Zasięg czasowy reprezentowany jest przez punkt w czasie lub przedział czasowy. Możliwe jest wprowadzanie wartości (RRRR-MM-DD) jak i dodatkowych informacji, jak dokładny czas w godzinach i minutach (RRRR-MM-DDT:hh:mm:ss), gdzie R rok, M miesiąc, D dzieo, h godzina, m minuta, s sekunda. 4.4. Informacja o systemie współrzędnych. Grupa zawiera informacje o typie układów współrzędnych, wykorzystywanych w opisach danych przestrzennych. Słownik zawiera zestaw kodów współrzędnych wg EPSG dla Polski. 4.5. Reprezentacja przestrzenna. Informacje dotyczące reprezentacji przestrzennej danych (siatka lub wektor reprezentacji). W pierwszym przypadku określane wymiary w siatka jest reprezentowana. W drugim przypadku określana jest topologia oraz obiekty, które składają się na postad wektorową reprezentacji przestrzennej.
4.6. Informacje o jakości. Informacje o jakości danych przestrzennych. Określane są sposoby opisywania poziomów oraz format i wyniki raportowania znalezionych błędów. W zależności od metody określania jakości opisywane są również mierniki oraz typ metody oceny użytej do wyznaczenia poziomu jakości.
4.7. Ograniczenia dostępu do zasobów. Ograniczenia dostępu do zasobów podzielone są na dwa typy: bezpieczeostwa oraz prawne. Restrykcje prawne dotyczą wszelkich ograniczeo użytkowania, jak licencje, prawa autorskie. Restrykcje bezpieczeostwa dotyczą opisu ograniczeo w wykorzystywaniu, udostępnianiu informacji posiadających status poufności. 4.8. Informacje o dystrybucji. Szczegółowe informacje dotyczące sposobu dystrybucji, formacie medium, na jakim dane przestrzenne są przechowywane, oraz sposobie kontaktu z dystrybutorem.
W przypadku wypełniania informacji o dystrybutorze, wymagane są dane kontaktowe. Opcjonalną informacja jest proces zamawiania u dystrybutora danych szczegóły dotyczące opłat oraz termin, w którym możliwa jest transakcja.
4.9. Operacje na wielu plikach. W programie istnieje funkcjonalnośd (Edycja -> Kopiuj wartości...) operacji na wielu plikach. Można je zaznaczad samemu, lub wykorzystywad informacje o ojcu (poprzez wskazanie pliku lub wpisaniu identyfikatora ojca). Przykładowo istnieją tam dwie możliwości dodania i zamiany (dodania: informacji o identyfikacji, zamiany: identyfikator ojca).