Erziehungsdirektion des Kantons Bern Amt für Kindergarten, Volksschule und Beratung Direction de l instruction publique du canton de Berne Office de l enseignement préscolaire et obligatoire, du conseil et Der Kindergarten (Przedszkole) w niemieckojęzycznej części kantonu Berno (Bern) Informacje dla rodziców (Sprachversion: Polnisch) Erziehungsdirektion des Kantons Bern 1
Impressum: Herausgeberin und Copyright: Erziehungsdirektion des Kantons Bern Amt für Kindergarten, Volksschule und Beratung www.erz.be.ch/akvb, akvb@erz.be.ch 2
Szanowni Rodzice! Gdy Państwa dziecko ukończy czwarty rok życia, rozpocznie w sierpniu swoją edukację od poziomu przedszkola. Uczęszczanie do przedszkola jest dla Państwa i Państwa dziecka wyjątkowym wydarzeniem. Związane są z tym kwestie dotyczące integracji Państwa dziecka w większej grupie rówieśników i rozpoczęcia jedenastoletniego okresu nauki w szkole podstawowej. Jako rodzice możecie Państwo w znacznym stopniu przyczynić się do sukcesu, jaki może osiągnąć Państwa dziecko w życiu przedszkolnych i wspierania oraz towarzyszenia mu w całej dalszej ścieżce edukacyjnej. Wspomagajmy i zachęcajmy dziecko, aby wiele rzeczy robiło samodzielnie. Dzięki temu ugruntujemy jego pewność siebie, będziemy motywować je do samodzielności i ułatwimy mu kwestie związane z rozpoczęciem nauki w przedszkolu i funkcjonowaniem w większej grupie. Abyście mogli Państwo uzyskać szczegółowy obraz spraw dotyczących przedszkola, przygotowaliśmy dla Państwa zestawienie najistotniejszych informacji. Życzymy Państwu i Państwa dziecku pomyślnego rozpoczęcia okresu edukacji i następnie wspaniałych wrażeń w przedszkolu! Dyrekcja ds. wychowawczych 3
Der Kindergarten (Przedszkole) Wspólnota dzieci W przedszkolu Państwa dziecko spotyka się z grupą dzieci, do której przynależą dzieci różniące się w kwestiach rozwoju, wieku, umiejętności językowych i sytuacji rodzinnej. W przedszkolu dzieci uczą się zasad obowiązujących we wspólnocie, w której mogą się ze sobą bawić i uczyć. Dzieci w wieku od czterech do sześciu lat przydzielane są wspólnie do jednej klasy. Wychowawcy przedszkolni Klasa składająca się z dzieci z różnych roczników prowadzona jest przez wykształconego nauczyciela przedszkolnego, który w zależności od sytuacji wspomagany jest przez kolejną osobę. Nauczyciel określa umiejętności i zainteresowania poszczególnych dzieci. Przygotowuje materiały do zabawy i nauki, które pozwalają dzieciom na zdobycie nowych doświadczeń i wspomagają oraz wspierają ich rozwój. Wybór materiałów uwarunkowany jest celami programu nauczania. Pomieszczenia do zabawy i nauki W przedszkolu dzieciom prezentowane są różnorodne możliwości dla zabawy i nauki. Zachęcają one do samodzielnego działania, do eksperymentowania i tworzenia. W trakcie tych aktywności dzieci wspomagane są przez nauczyciela. Podstawy prawne Wraz ze zmianą ustawy o szkole podstawowej od sierpnia 2013 r. przedszkole zostało zintegrowane ze szkołą podstawową. Przedszkole jest częścią jedenastoletniej szkoły podstawowej i trwa dwa lata. Pozostaje samodzielnym poziomem edukacyjnym, w trakcie którego łączone są zabawy i systematyczna nauka. Rozpoczęcie uczęszczania do przedszkola Każde dziecko, które do dnia lub w dniu 31. lipca ukończy czwarty rok życia, rozpoczyna edukację w przedszkolu. Macie Państwo możliwość posłania dziecka do przedszkola jeden rok później. Jeżeli chcielibyście skorzystać z niniejszej możliwości, należy taki zamiar zgłosić podczas meldunku w kompetentnym urzędzie reprezentatywnym dla Państwa gminy. Dyrekcja szkoły jest do Państwa dyspozycji w kwestiach podejmowania decyzji. Okres uczęszczania do przedszkola Dziecko uczęszcza do przedszkola przez okres dwóch lat. Czas przeznaczony na uczęszczanie do szkoły podstawowej zależny jest w poszczególnych przypadkach od stopnia rozwoju dziecka. Okres uczęszczania do przedszkola może trwać w wyjątkowych przypadkach jeden rok dłużej lub jeden rok krócej. W związku z tym Państwa dziecko może przejść rok wcześniej lub później do 1. klasy szkoły podstawowej. Z reguły decyzja taka podejmowana jest na podstawie oceny rozwoju i poziomu edukacyjnego Państwa dziecka. 4
Czas przedszkola Ilość godzin lekcyjnych (45 minut) uzależniona jest od liczby tygodni szkoły w miejscu Państwa zamieszkania. W przypadku 38 tygodni szkoły są to 23 do 26 godzin lekcyjnych, w przypadku 39 tygodni szkoły 22 do 25 godzin lekcyjnych. W ramach tej liczby lekcji uwzględniono czasy przerw dla dzieci. Maksymalny zakres lekcji dla dzieci w przedszkolu (26 ew. 25 lekcji) reprezentatywny jest dla dzieci w 1. roku szkoły podstawowej. W wielu miejscach plany lekcji w przedszkolu i pierwszych latach szkoły podstawowej są koordynowane. Od poniedziałku do piątku przed południem odbywają się co najmniej cztery lekcje, które rozpoczynają i kończą się o tej samej porze (zajęcia blokowe). Po południami czas zajęć może być zmienny. Redukcja czasu zajęć w pierwszym roku przedszkola W trakcie pierwszego roku zajęć przedszkolnych Państwa dziecko może uczęszczać do przedszkola uczestnicząc w zredukowanej liczbie zajęć. Jeżeli wyrażacie Państwo takie życzenie, prosimy o zgłoszenie tego faktu podczas rejestracji dziecka kompetentnym władzom Państwa gminy. Czas zajęć może zostać skrócony maksymalnie o jedną trzecią. Zadaniem takiego rozwiązania jest stopniowe przyzwyczajanie Państwa dziecka do pełnego wymiaru zajęć dydaktycznych. Dyrekcja szkoły decyduje w kwestiach organizacji i realizacji redukcji ilości zajęć. Absencje i zwolnienia Dzieci uczęszczają do przedszkola regularnie zgodnie z harmonogramem (planem zajęć). W każdej klasie nauczyciel kontroluje absencje. Odpowiednio wcześniej, jednakże najpóźniej przed rozpoczęciem zajęć należy zgłaszać nauczycielowi nieobecności (np. z powodu choroby lub wypadku dziecka lub nagłego zdarzenia zaistniałego w rodzinie, wizyt u lekarza i stomatologa). W celu uzyskania zwolnienia należy cztery tygodnie wcześniej przedłożyć pisemną prośbę o wyrażenie zgody u dyrekcji szkoły, podając powody takiego zwolnienia. Zwolnienia mogą być zaakceptowane z takich powodów jak przykładowo np. świętowanie ważnych świąt religijnych, ważne wydarzenia rodzinne, uczęszczanie na kurs języka rodzimego i kultury (HSK). Wolne połowy dni Istnieje możliwość niewysyłania dziecka do przedszkola - po wcześniejszym powiadomieniu wychowawcy - przez maksymalnie pięć połówek dnia w roku szkolnym. Korzystanie z tej możliwości nie wymaga uzasadnienia. Takie wolne połówki dni można wykorzystać pojedynczo lub całościowo. Wspieranie i wspomaganie rozwoju dziecka Zdolności i zainteresowania dzieci Dzieci przychodząc do przedszkola mają własne wymagania, doświadczenia i umiejętności. Nauczyciel określa ich stopień rozwoju, prowadząc ich baczną obserwację oraz wyciąga wnioski z rozmów z rodzicami. Odkrywa mocne strony i uzdolnienia, słabe strony i braki, zainteresowania i potrzeby i w ten sposób lepiej rozumie zachowanie i doznania dzieci. Na tej podstawie planuje i kształtuje przebieg pracy z dziećmi. 5
Odmienności rozwojowe Specyficzne cechy rozwoju poszczególnych dzieci ujawniane są dopiero po raz pierwszy w okresie przedszkola. W wyniku ukierunkowanego wsparcia wprowadzane są impulsy rozwojowe i sterowane są procesy nauczania. Dzieci, które w określonych zakresach wymagają wsparcia specjalistycznego (np. w ramach rozwoju językowego lub motorycznego) wspomagane są przez dodatkowe osoby wykwalifikowane. Z reguły podjęcie decyzji w sprawie dodatkowego wsparcia omawiane jest z rodzicami. Badanie lekarskie W przedszkolu Państwa dziecko badane jest przez lekarkę lub lekarza szkolnego gminy. Także stan uzębienia dzieci kontrolowany jest regularnie przez szkolnego stomatologa. Wszystkie te badanie są obowiązkowe i bezpłatne. Jeżeli konieczne jest leczenie, lekarka lub lekarz przekażą Państwu stosowną informację. Koszty leczenia ponoszą już sami rodzice. Integracja W przedszkolu dzieci odkrywają różne zdolności, języki oraz poznają specyfikę pochodzenia społecznego i kulturowego. Taką różnorodność należy wykorzystać jako szansę rozwoju i pogłębiania wiedzy. Dzieci uczą się od siebie nawzajem i razem poznają nowe zagadnienia. Język niemiecki jako docelowy Dzieciom pochodzącym z rodzin wielojęzycznych oferowane są w przedszkolu różne możliwości, dzięki którym mogą szybko i intuicyjnie nauczyć się miejscowego języka potocznego i standardowego. Dalsze środki wspomagające dostępne są na stronie: www.erz.be/hsk > Mehrsprachig aufwachsen Zapewnienie opieki w ciągu dnia (szkoła dzienna) W wielu szkołach oferowane są zajęcia uzupełniające dla przedszkola, organizowane w ciągu dnia (w ramach szkoły dziennej). Zapewniają one opiekę w ciągu dnia (wraz z obiadem) i po południu, po zakończeniu zajęć przedszkolnych. Uczęszczanie na zajęcia szkoły dziennej jest dobrowolne. Rodzice uczestniczą odpowiednio do swoich zarobków w kosztach takiej opieki i pokrywają koszty wyżywienia. Dyrekcja szkoły może Państwa poinformować, jakie oferty dostępne są w szkole, do której uczęszcza Państwa dziecko. Ogólne informacje dotyczące opieki w ciągu dnia można znaleźć na stronie: www.erz.be.ch/tagesschulen Dalsze możliwości pozarodzinnej opieki na dziećmi (placówki dziennej opieki nad dziećmi, opiekunowie zajmujący się dziećmi we własnym domu itp.) dostępne są na stronie: www.gef.be.ch > Familie 6
Cele edukacyjne i formy pracy Program nauczania W przedszkolu zajęcia prowadzone są zgodnie z programem nauczania. Określa on, jakie umiejętności i sprawności należy wspomagać podczas zajęć przedszkolnych. Kompetencja społeczna Punktem centralnych jest rozwój umiejętności społecznych: umiejętność nawiązywania kontaktu, przekazywania informacji, słuchania, wczuwania się w sytuację, uwzględniania potrzeb innych, wspólnej zabawy i pracy, zachowywania zasad i rozwiązywania konfliktów. Dzieci dowiadują się, że współistnienie w większej grupie wymaga zaakceptowania zasad i prawidłowości. Uczą się, w jaki sposób można wspólnie ustalać reguły i jak należy je następnie wdrażać w życie. Dzieci dowiadują się także, jak należy rozwijać swoje zainteresowania angażując w nie także innych. W programie nauczania proces ten określany jest mianem rozwoju kompetencji społecznych. Kompetencja personalna W przedszkolu wspomaga się także umiejętności w zakresie postrzegania samego siebie i środowiska, możliwości artykułowania i komunikowania się z innymi. Dzieci opowiadają przeżycia, słuchają historyjek, poznają nowe pojęcia. Ćwiczą słuchanie ze zrozumieniem, uważną obserwację i zdolność wyrażania doznań słowami. Zawsze uwzględniane są także odczucia. Doznania przybierają swoją formę słowną, a środki leksykalne nabierają nowych wartości. Dzieci uczą się wyrażania radości za pomocą nowych, dodatkowych środków wyrazu. Poszerzają i zgłębiają swoje umiejętności motoryczne. W przedszkolu dzieci nabywają umiejętności samodzielnego działania i ugruntowują wiarę w samego siebie. Uczą się radzenia sobie z powodzeniami i porażkami, zwiększają zdolność koncentracji i wytrwałość. Niniejsze umiejętności zaklasyfikowane są w programie nauczania pod pojęciem kompetencji personalnych. Znajomość rzeczy W przedszkolu dzieci poszerzają i zgłębiają swoje zdolności i możliwości w zakresie otaczającego ich świata: eksperymentują z użyciem różnych materiałów. Poznają narzędzia, urządzenia i instrumenty muzyczne, uczą się także korzystania z niniejszych przyrządów. Poszerzają i analizują swoje doświadczenia ze zwierzętami i roślinami. Poznają kwestie dotyczące mediów. Ćwiczą orientację w najbliższym otoczeniu i poznają zasady ruchu drogowego. Osoby wykwalifikowane wspierają najmłodszych w trakcie procesu uczenia i rozwiązywania problemów. Otrzymują wsparcie i w razie konieczności pomoc w odnajdywaniu właściwych rozwiązań. Poznają wzajemne zależności i uwarunkowania. Trenują także swój umysł. Niniejszy zakres współzależności określany jest w programie nauczania pojęciem znajomość / poznawanie rzeczy. Zabawa i nauka Najważniejszą czynnością, którą dzieci realizują w przedszkolu, jest zabawa. Dzieci uczą się, gdy się bawią i bawią się podczas nauki. Pomieszczenia przedszkolne, ich wyposażenie i materiały zapewniają optymalne możliwości i stanowią źródło inspiracji dla różnorodnych gier i zabaw. Podczas gry / zabawy dzieci kształcą i rozwijają swoje umiejętności, pogłębiają i rozszerzają doświadczenia, nabywają dalsze umiejętności i odkrywają pola zainteresowań. Podczas ukierunkowanej zabawy wprowadzane są nowe formy gry lub doskonalone są 7
określone zdolności. W trakcie samodzielnej, swobodnej zabawy dzieci same decydują o wyborze elementów do gier i zabaw i rozstrzygają o ich formie, decydują, z kim bawią się i jakie przyjmują zasady dla wspólnych gier i zabaw. Opiekun grupy towarzyszy im i wspiera dzieci podczas wykonywanych czynności. Formy pracy W trakcie projektów i warsztatów, podczas nauki piosenek i wierszyków, podczas analizowania obrazków w książkach, słuchania historyjek i ruchu na wolnym powietrzu, a także na sali sportowej dzieci posiadają wielorakie możliwości ukierunkowanego rozwijania swoich umiejętności i zainteresowań. Współpraca rodziców i nauczycieli Obustronne informowanie Przedszkole stanowi pomoc dla rodziny w fazie wychowywania i kształcenia dzieci. Dzięki regularnej, wzajemnej wymianie informacji i prowadzeniu rozmów, wyjaśniane są oczekiwania i ustalane są określone cele. Dzieci często zachowują się inaczej w przedszkolu niż w znanym sobie domowym otoczeniu. Rodzice i nauczyciele wymieniają zaobserwowane interakcje i doświadczenia, aby móc lepiej zrozumieć dzieci i tym samym móc je efektywniej wspierać i wspomagać. Rozmowy Z każdą rodziną prowadzona jest przynajmniej raz do roku rozmowa. W trakcie niej omawiane są sprawy związane z rozwojem, postępami w nauce, pracą i zachowaniem społecznym dziecka. Różne formy współpracy Nauczyciel zatrudniony w przedszkolu już na początku roku przedszkolnego nawiązuje kontakt z rodzicami, aby umożliwić dzięki temu stworzenie podstaw dla wzajemnej współpracy. Nauczyciel może wykorzystywać różne formy współpracy z rodzicami (np. spotkanie z rodzicami, korespondencję skierowaną do rodziców, serię rozmów, okazjonalne spotkania dla rodziców i dziecka). Wizyty Zaleca się ustalanie terminów wizyt rodziców w przedszkolu, przewidzianych na rozmowę z nauczycielem. 8
Okres przejściowy między przedszkolem a szkołą podstawową Współpraca W przedszkolu dzieci wkraczają na drogę edukacji, która kontynuowana jest w szkole podstawowej. Przedszkole i szkoła podstawowa mają wspólne cele, którymi są: wspomaganie kompetencji społecznej, personalnej i zaznajamiania dzieci z otaczającym światem. Mimo różnorodnych programów nauczania i różnych form nauczania oraz uczenia się nauczyciele podejmują się wspólnie zadania przeprowadzenia dzieci z fazy edukacji przedszkolnej do etapu nauczania szkolnego. Przejście do 1. klasy szkoły podstawowej Zasadniczo wszystkie dzieci po ukończeniu dwuletniego okresu uczęszczania do przedszkola przechodzą do 1. klasy szkoły podstawowej. W wyjątkowych przypadkach - zwłaszcza ze względu na stopień rozwoju - dzieci mogą przejść do 1. klasy szkoły podstawowej jeden rok wcześniej lub rok później. Przejście z przedszkola do szkoły podstawowej następuje na początku nowego roku szkolnego. Decyzja dotycząca trybu nauczania Przejście z przedszkola do szkoły podstawowej wymaga podjęcia decyzji dotyczącej dalszego trybu nauczania. Dyrekcja szkoły podejmuje niniejszą decyzję na wniosek nauczyciela przedszkola, w porozumieniu z rodzicami. W razie konieczności organem doradczym może być kantonalna placówka poradnictwa wychowawczego. Sprawozdanie z postępów nauczania Nauczyciel ocenia poziom rozwoju i nauczania dzieci na podstawie ukierunkowanych obserwacji i prac poszczególnych dzieci. Oceny uwzględniane są w specjalnym sprawozdaniu dotyczącym postępów nauczania. Dokument ten zawiera informacje dotyczące stopnia rozwoju umiejętności w zakresie kompetencji społecznych, personalnych i ogólnej znajomości świata. Dostępne są w nim także dane odnoszące się do zachowania, a także informacje opisujące umiejętności i postępy w nauce. Dokument zawiera także wniosek nauczyciela dotyczący promowania dziecka do 1. klasy szkoły podstawowej. Podczas rozmowy dotyczącej przejścia dziecka do 1. klasy szkoły podstawowej sprawozdanie z postępów w nauczaniu omawiane jest z rodzicami i przekazywane na zakończenie roku szkolnego. Sprawozdanie z postępów w nauczaniu przechowywane jest w dokumentacji przedszkola i szkoły podstawowej. 9
Kompetencje Rodzice Rodzice są zobowiązani do przyprowadzania swoich dzieci do przedszkola zgodnie z harmonogramem zajęć (planem zajęć). Poza godzinami przebywania w przedszkolu i w drodze do oraz z przedszkola dzieci znajdują się pod opieką rodziców. Warunkującym czynnikiem jest współpraca nauczyciela i dyrekcji szkoły. Wpływa ona w optymalny sposób na proces edukacyjny dziecka. Nauczyciel / wychowawca W razie pojawienia się pytań dotyczących przedszkola i rozwoju Państwa dziecka wszelkie wątpliwości można kierować do nauczyciela lub dyrekcji przedszkola, do którego uczęszcza Państwa dziecko. Dyrekcja szkoły Dyrekcja szkoły odpowiedzialna jest za procesy pedagogiczne i prowadzenie szkoły. Dokonuje przydziału dzieci do poszczególnych klas i odpowiada za organizację czasu zajęć, a także podejmuje decyzje dotyczące wszelkich wyznaczonych redukcji czasu zajęć w pierwszym roku uczęszczania do przedszkola oraz podejmuje decyzje o trybie dalszego nauczania. Komisja szkolna Komisja szkolna dba, aby dzieci uczęszczały do przedszkola zgodnie z kantonalnym ustawodawstwem i danymi określonymi przez gminę. Inspektorat szkolny Regionalny inspektorat szkolny sprawuje kantonalny nadzór nad szkołą podstawową. Placówki poradnictwa wychowawczego Kantonalna placówka poradnictwa wychowawczego w Państwa regionie sprawuje funkcję jednostki doradczej w razie wyjątkowych sytuacji związanych z rozwojem Państwa dziecka i w przypadku pytań dotyczących kwestii wychowawczych www.erz.be/cherziehungsberatung Rady odnoszące się do codziennego wychowania dostępne są w broszurze Dobra forma - wspaniała szkoła, czego oczekują małe dzieci od swoich rodziców, która dostępna jest w wielu wersjach językowych: www.erz.be.ch/fit-fuer-die-schule Dalsze informacje dotyczące szkoły podstawowej można znaleźć na stronie: www.erz.be.ch/elterninfo 4810.100.132 1/16 #733558 7. März 2013 10