KATALOG TECHNICZNY 2016

KATALOG TECHNICZNY 2016

SPIS TREŚCI Znaczenie termoizolacji budynków... 4 Zamiany w przepisach... 5 Podstawowe pojęcia, wyznaczanie oraz wymogi normowe... 8 Ocieplanie ścian zewnętrznych metodą lekką mokrą z zastosowaniem płyt fasadowych... 12 Ocieplanie ścian zewnętrznych metodą lekką mokrą z zastosowaniem płyt lamelowych... 14 Ocieplanie ścian szkieletowych metodą lekką mokrą... 16 Ocieplanie metodą lekkąsuchą murowanej ściany zewnętrznej... 18 Ocieplanie metodą lekkąsuchą ściany zewnętrznej szkieletowej... 20 Ocieplanie ściany zewnętrznej z drewnianych bali... 22 Ocieplanie ściany zewnętrznej z zastosowaniem okładziny szklanej... 23 Ocieplanie ściany zewnętrznej trójwarstwowej... 24 Asortyment firmy ISOROC... 26 Najczęściej popełniane błędy... 27 Katalog Techniczny 2016

Znaczenie termoizolacji budynków W dzisiejszych czasach dużą rolę odgrywa oszczędne oraz racjonalne gospodarowanie energią. To właśnie energooszczędność jest podstawową zasadą przy projektowaniu nowych oraz modernizowaniu starych budynków, których zadaniem jest zapewnić użytkownikom komfort oraz bezpieczeństwo, bez względu na panującą na zewnątrz aurę. Ściany zewnętrzne oraz dach stanowią główne elementy budynku, przez które dochodzi do utraty ciepła. Zjawisko to można w znacznym stopniu ograniczyć poprzez zastosowanie izolacji termicznej tych przegród, co może radykalnie zmniejszyć koszty utrzymania, a co za tym idzie, podnieść wartość samego budynku. Wentylacja ok. 2030% Starty ciepła w domu jednorodzinnym Dach ok. 2030% Okna/drzwi ok. 1225% Ściany zew. ok. 2535% Podłoga na gruncie / piwnica ok. 1015% 4 Katalog Techniczny 2016

Zmiany w przepisach Dnia 13 sierpnia 2013 r. zostało wydane Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Wprowadza ono m. in. graniczne wartości izolacyjności cieplnej oraz zapotrzebowania na energię budynków nowowznoszonych i podlegających przebudowie. Wymagania w zakresie tych parametrów zaostrzają się stopniowo aż do 2021. Istotne jest, iż budynki zajmowane przez władze publiczne oraz będące ich własnością już od 1 stycznia 2019 roku muszą spełniać wymagania roku 2021. Izolacyjność cieplna przegród Załącznik do rozporządzenia narzuca graniczne wartości współczynnika przenikania ciepła Uc(max) ścian, dachów, stropów i stropodachów dla wszystkich rodzajów budynków, uwzględniające poprawki ze względu na: pustki powietrzne w warstwie izolacji, łączniki mechaniczne przechodzące przez warstwę izolacji, opady na dach o odwróconym układzie warstw. Obliczone zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła oraz przenoszenia przez grunt. Wartości U c (max) zestawiono w poniżej tabeli: Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu Ściany zewnętrzne: Współczynnik przenikania ciepła U c [max] [W/(m2. K0] od 1 stycznia 2014 r. od 1 stycznia 2017 r. od 1 stycznia 2021 r.* 16 C 0,25 0,23 0,20 przy 8 C t i < 16 C 0,45 0,45 0,45 < 8 C 0,90 0,90 0,90 Ściany wewnętrzne: przy t i 8 C oraz oddzielające pomieszczenia ogrzewane 1,00 1,00 1,00 od klatek schodowych i korytarzy < 8 C bez wymagań bez wymagań bez wymagań oddzielające pomieszczenia ogrzewane 0,30 0,30 0,30 od nieogrzewanego Ściany przyległe do szczelin dylatacyjnych o szerokości: do 5 cm, trwale zamknietych i wypełnionych izolacją cieplną na głębokość co najmniej 20 cm 1,00 1,00 1,00 powyżej 5 cm, niezależnie od przyjętego sposobu zamknięcia i zaizolowania szczeliny 0,7 0,7 0,7 Sciany nieogrzewanych kondygnacji podziemnych bez wymagań bez wymagań bez wymagań Dachy, stropodachy i stropy pod nieogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami: 16 C 0,20 0,18 0,15 przy 8 C t i < 16 C 0,30 0,30 0,30 < 8 C 0,70 0,70 0,70 Podłogi na gruncie: 16 C 0,30 0,30 0,30 przy 8 C t i < 16 C 1,20 1,20 1,20 < 8 C 1,50 1,50 1,50 Stropy nad pomieszczeniami nieogrzewanymi i zamknietymi przestrzeniami podpodłogowymi: 16 C 0,25 0,25 0,25 przy 8 C t i < 16 C 0,30 0,30 0,30 < 8 C 1,00 1,00 1,00 Stropy nad ogrzewanymi pomieszczeniami podziemnymi i stropy międzykondygnacyjne: przy t i 8 1,00 1,00 1,00 przy t i < 8 bez wymagań bez wymagań bez wymagań oddzielające pomieszczenie ogrzewane 0,25 0,25 0,25 od nieogrzewanego Pomieszczenie ogrzewane pomieszczenie, w którym na skutek działania systemu ogrzewania lub w wyniku bilansu strat i zysków ciepła utrzymywana jest temperatura, której wartośc została określona w 134 ust. 2 rozporządzenia. t 1 Temperatura pomieszczenia ogrzewanego zgodnie z 134 ust. 2 rozporządzenia. * ) Od 1 stycznia 2019 r. w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz bedących ich własnością. 5

Zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną Kolejną zmianą jest wprowadzenie dla budynków granicznego rocznego obliczeniowego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej, a w przypadku budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, gospodarczych i magazynowych również do oświetlenia wbudowanego. Maksymalną wartość wskaźnika EP określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie budynku na nieodnawialną energie pierwotną do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz oświetlenia oblicza się zgodnie z poniższym wzorem: EP = EP H+W + EP C + EP L ; [kwh/(m 2.rok)] gdzie: EP H+W ΔEPC ΔEPL cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej, cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby chłodzenia, cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby oświetlenia. Na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej: Budynek mieszkalny Rodzaj budynku Cząstkowe maksymalne wartości wskaźnika EP H+W na potrzeby ogrzewanaia,wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody uzytkowej [kwh/(m 2. rok)] od 1 stycznia 2014 r. od 1 stycznia 2017 r. od 1 stycznia 2021 r.* jednorodzinny 120 95 70 wielorodzinny 105 85 65 Budynek zamieszkania zbiorowego Budynek użyteczności publicznej 95 85 75 opieki zdrowotnej 390 290 190 pozostałe 65 60 45 Budynek gospodarczy, magazynowy i produkcyjny 110 90 70 * ) Od 1 stycznia 2019 r. w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz bedących ich własnością. 6 Katalog Techniczny 2016

Na potrzeby chłodzenia: Rodzaj budynku Budynek mieszkalny jednorodzinny wielorodzinny Budynek zamieszkania zbiorowego od 1 stycznia 2014 r. Cząstkowe maksymalne wartości wskaźnika EP C na potrzeby chłodzenia [kwh/(m 2. rok)] * od 1 stycznia 2017 r. od 1 stycznia 2021 r.** EP C = 10. A f,c /A f EP C = 10 Ȧ f,c /A f EP C = 5 Ȧ f,c /A f EP C = 25 Ȧ f,c /A f EP C = 25 Ȧ f,c /A f EP C = 25 Ȧ f,c /A f Budynek użyteczności publicznej opieki zdrowotnej pozostałe Budynek gospodarczy, magazynowy i produkcyjny EP C = 25 Ȧ f,c /A f EP C = 25 Ȧ f,c /A f EP C = 25 Ȧ f,c /A f EP C = 25 Ȧ f,c /A f EP C = 25 Ȧ f,c /A f EP C = 25 Ȧ f,c /A f A f powierzchnia użytkowa ogrzewania budynku (m 2 ) A f,c powierzchnia użytkowa ogrzewania budynku (m 2 ) * Jeżeli budynek posiada instalację chłodzenia, w przeciwnym wypadku EP C =0 kwh/(m 2. rok) ** Od 1 stycznia 2019 r. w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz będących ich własnością. Na potrzeby oświetlenia: Rodzaj budynku Budynek mieszkalny jednorodzinny wielorodzinny Budynek zamieszkania zbiorowego Budynek użyteczności publicznej opieki zdrowotnej pozostałe Budynek gospodarczy, magazynowy i produkcyjny Cząstkowe maksymalne wartości wskaźnika EP L na potrzeby oświetlenia [kwh/(m 2. rok)] w zależności od czasu działania oświetlenia w ciagu roku t 0 [h/rok] * od 1 stycznia 2014 r. od 1 stycznia 2017 r. od 1 stycznia 2021 r.** EP L = 0 EP L = 0 EP L = 0 dla t 0 < 2500 EP L = 50 dla t 0 2500 EP L = 100 dla t 0 < 2500 EP L = 50 dla t 0 2500 EP L = 100 dla t 0 < 2500 EP L = 50 dla t 0 2500 EP L = 50 * Jeżeli w budynku należy uwzględnić oświetlenie wbudowane, w przeciwnym wypadku EP L =0 kwh/(m 2. rok). ** Od 1 stycznia 2019 r. w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz będących ich własnością. 7

Podstawowe pojęcia, wyznaczanie oraz wymogi normowe Współczynnik przenikania ciepła Obliczanie wg PNEN ISO 6946:2008 1 3 R opór cieplny warstwy jednorodnej d grubość warstwy materiału w komponencie λ obliczeniowy współczynnik przewodzenia ciepła materiału 2 U współczynnik przenikania ciepła 4 gdzie dla ścian: R T całkowity opór cieplny komponentu budowlanego składającego się z warstw jednorodnych R si opór przejmowania ciepła na wewnętrznej powierzchni R R se suma obliczeniowych oporów cieplnych każdej z warstw opór przejmowania ciepła na zewnętrznej powierzchni U c poprawiony współczynnik przenikania ciepła U człon korekcyjny 5 U g poprawki z uwagi na pustki powietrzne U f poprawka z uwagi na łączniki mechaniczne U r poprawki z uwagi na dach o odwróconym układzie włókien 8 Katalog Techniczny 2016

Wymogi dla budynków nowowznoszonych, przebudowywanych i rozbudowywanych Dz. U. Nr 75, poz. 690/2002, z późn. zm. U c U c(max) Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu Współczynnik przenikania ciepła U C(max) [W/m2 K] Ściany zewnętrzne: 16 C 0,25 przy 8 C t i <16 C 0,45 <8 C 0,90 Ściany wewnętrzne: przy Δt i 8 C oraz oddzielające pomieszczenia ogrzewane od klatek schodowych i korytarzy 1,00 przy Δt i <8 C bez wymagań oddzielające pomieszczenie ogrzewane od nieogrzewanego 0,30 Ściany przyległe do szczelin dylatacyjnych o szerokości: do 5 cm, trwale zamkniętych i wypełnionych izolacją cieplną na głębokości co najmniej 20 cm 1,00 powyżej 5 cm, niezależnie od przyjętego sposobu zamknięcia i zaizolowania szczeliny 0,70 Dachy, stropodachy i stropy nad nieogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami: 16 C 0,20 przy 8 C t i <16 C 0,30 <8 C 0,70 Podłogi na gruncie: 16 C 0,30 przy 8 C t i <16 C 1,20 <8 C 1,50 Stropy nad pomieszczeniami nieogrzewanymi i zamkniętymi przestrzeniami podpodłogowymi: 16 C 0,25 przy 8 C t i <16 C 0,30 <8 C 1,00 Stropy nad ogrzewanymi pomieszczeniami podziemnymi i stropy międzykondygnacyjne: przy Δt i 8 C 1,00 przy Δt i <8 C bez wymagań oddzielające pomieszczenie ogrzewane od nieogrzewanego 0,25 t i temperatura pomieszczenia ogrzewanego 9

Wymogi dla budynków termomodernizowanych wg Dz. U. Nr 43/2009, poz. 346 R C R C (min) ; U C U C (min) Rodzaj przegrody Całkowity opór cieplny przegrody R C(min) [m 2 K/W] Współczynnik przenikania ciepła U C(max) [W/m 2 K] Ściany zewnętrzne 4,0 0,25 Stropodachy i stropy pod nieogrzewanym poddaszem lub nad przejazdem Stropy nad nieogrzewanymi piwnicami i zamkniętymi przestrzeniami podpodłogowymi Obliczeniowe roczne zapotrzebowanie na energię pierwotną Obliczanie wg Dz. U. nr 201/2008, poz. 1240 4,5 0,22 2,0 0,50 EP wskaźnik zapotrzebowania na energię pierwotną Q P roczne zapotrzebowanie na energię pierwotną dla ogrzewania i wentylacji, przygotowania ciepłej wody orz napędu urządzeń pomocniczych Wymogi wg Dz. U. Nr 75, poz. 690/2002, z późn. zm. Q P =Q P,H +Q P,W Q P roczne zapotrzebowanie na energię pierwotną przez system grzewczy i wentylacyjny do ogrzewania i wentylacji, wyznacząć zgodnie z DzU nr 201/2008, poz. 1240 Q P,W roczne zapotrzebowanie na energię pierwotną przez system do podgrzania ciepłej wody, wyznaczać zgodnie z DzU nr 201/2008, poz. 1240 EP=EP (max) EP H+W cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej, EP C cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby chłodzenia, EP L cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby oświetlenia. 10 Katalog Techniczny 2016

Odporność pożarowa Obliczanie Przyjmuje się na postawie PNEN1992 na etapie projektowania konstrukcji. Wymogi wg Dz. U. Nr 75, poz. 690/2002, z późn. zm. Zgodnie z Dz. U. Nr 75, poz. 690/2002 w budynku, na wysokości powyżej 25 m od poziomu terenu, okładzina elewacyjna i jej zamocowanie mechaniczne, a także izolacja cieplna ścian zewnętrznych powinna być wykonana z materiałów niepalnych. W zależności od klasy odporności budynku wyznaczanej na podstawie DzU nr 56/2009 poz. 461 klasa odporności ogniowej elementów budynku powinna mieścić się w przedziałach: Element budynku Główna konstrukcja nośna Konstrukcja dachu Strop Ściana zewnętrzna Ściana wewnętrzna Przekrycie dachu Klasa odporności ogniowej R30 R240 R15 R30 REI30 REI120 EI30 EI120 EI15 EI60 RE15 RE30 Izolacyjność akustyczna Obliczanie wg PNB0215103:1999 Do oceny izolacyjności przegród od dźwięków powietrznych: wewnętrznych R' A1 =R' w +C=(R W +K)+C [db] zewnętrznych R' A2 =R' w +C tr =(R W +K)+ C tr [db] R W oznacza wskaźnik przybliżony izolacyjności akustycznej przegrody w budynku [db] R W K oznacza wskaźnik izolacyjności akustycznej przegrody, który jest wyznaczony w warunkach laboratoryjnych [db], oznacza poprawkę określającą wartość przenoszenia bocznego dla odpowiedniej przegrody w budynku [db], C widmowy wskaźnik adaptacyjny hałasu bytowego wewnętrznego, który występuje w budynkach [db], C tr widmowy wskaźnik adaptacyjny hałasu zewnętrznego pochodzącego od komunikacji drogowej [db], Wymagania wg PNB0215103:1999 Wymaganą izolacyjność akustyczna ścian zewnętrznych i stropodachów uzależnia się od miarodajnego poziomu dźwięku A hałasu zewnętrznego wyznaczonego w zależności od rodzaju źródła hałasu, występującego w odległości 2 m od fasady budynku na poziomie rozpatrywanego fragmentu przegrody zewnętrznej. Rodzaj budynku Rodzaj przegrody zewnętrznej R A2 lub R A1 w decybelach, w zależnościod miarodajnego poziomu dźwięku A w decybelach Pokoje i kuchnie 20 38 Budynki mieszkalne Klatki schodowe i piwnice Brak wymagań Przychodnie lekarskie Gabinety badań, pokoje zabiegowe 2038 Sale lekcyjne 20 33 Szkoły Korytarze Brak wymagań Budynki administracyjne Pokoje do pracy administracyjnej 2038 Dokładne wartości należy określić na postawie PNB0215103:1999 Uwaga: W budynkach wielorodzinnych izolacja akustyczna stropów międzymieszkaniowych powinna zapewniać zachowanie przez te stropy właściwości akustycznych, których wartość określona jest w tablicach, bez względu na rodzaj zastosowanej nawierzchni podłogowej. 11

Ocieplanie ścian zewnętrznych metodą lekką mokrą z zastosowaniem płyt fasadowych Wytyczne projektowe 1. zaprawa klejąca, 2. płyta fasadowa np. ISOPANEL, 3. łącznik mechaniczny z rdzeniem stalowym, 4. zaprawa zbrojąca, 5. siatka z włókna szklanego, 6. podkład tynkarski, 7. tynk mineralny, 8. farba elewacyjna, 9. listwa cokołowa Wartości współczynnika przenikania ciepła U [W/m 2 ] dla ściany zewnętrznej ocieplonej metodą lekką mokrą k (bez uwzględnienia poprawek U i dodatków na mostki termiczne U k, w warunkach średnio wilgotnych) Grubość ocieplenia płytami elewacyjnymi [cm] ocieplenie płytam ISOFAS/ISOPANEL U [W/m 2 K] 5 6 8 10 12 14 15 16 0,53 0,46 0,37 0,31 0,26 0,23 0,21 0,20 ISOFASP 0,55 0,38 0,32 cegła pełna 25 cm ocieplenie płytami ISOFAS/ISOPANEL 0,51 0,44 0,35 0,30 0,25 0,22 0,21 0,20 ISOFASP 0,52 0,37 0,21 cegła kratówka 25 cm ocieplenie płytami ISOFAS/ISOPANEL 0,42 0,38 0,31 0,26 0,23 0,20 0,19 0,18 ISOFASP 0,43 0,32 0,28 beton komórkowy 24 cm ocieplenie płytami ISOFAS/ISOPANEL 0,44 0,39 0,32 0,27 0,24 0,21 0,20 0,19 ISOFASP 0,45 0,33 0,28 pustak MAX 29 cm ocieplenie płytami ISOFAS/ISOPANEL 0,54 0,47 0,37 0,31 0,26 0,23 0,20 0,20 ISOFASP 0,57 0,39 0,32 cegła silikatowa pełna 25 cm tynk mineralny 1,5cm 12 Katalog Techniczny 2016

Wytyczne wykonawcze Kolejność prac 1 Mocowanie listwy cokołowej 5 Malowanie podkładem tynkarskim 6 Zatarcie tynku mineralnego 2 Klejenie płyt fasadowych Zalecane rozmieszczenie łączników mechanicznych pasmo krawędziowe szer. 1,0 2,0 m 3 Kołkowanie łącznikami mechanicznymi 4 Zatarcie zaprawy zbrojącej z wtopieniem siatki 1. Przed przystąpieniem do ocieplana należy oczyścić powierzchnię ściany z kurzu, brudu, resztek tynku, oraz olejów 2. Jeżeli wełna została zamoczona podczas składowania lub montażu, należy ją wysuszyć przed dalszym stosowaniem, a następnie zweryfikować jej właściwości. 3. Po wcześniejszym zagruntowaniu, zaprawę klejącą nakładać na całej powierzchni lameli za użyciu pacy zębatej. 4. Płyty z wełny mineralnej należy układać bardzo dokładnie, w tzw. sposób mijankowy, unikając szczelin tworzących mostki termiczne. Szerokość budynku do 8m od 8 m do 16 m powyżej 16 m Pasmo krawędziowe 1,0 m 1,5 m 2.0 m 5. Warstwę płyt należy mocować do ściany za pomocą kleju oraz łączników mechanicznych. 6. Rozstaw kołków mocujących powinien być zgodny z projektem 7. W narożach budynku oraz otworów okiennych stosujemy listwy narożne. 8. Siatkę z włókna szklanego należy zatopić w warstwie zaprawy tak, aby była niewidoczna spod jej powierzchni. Siatkę łączyć na zakładach co najmniej 10 cm. 9. Warstwę tynku nakładać po całkowitym wyschnięciu zaprawy oraz zagruntowaniu. 13

Ocieplanie ścian zewnętrznych metodą lekką mokrą z zastosowaniem płyt lamelowych 1. zaprawa klejąca, 1 2 3 7 8 2. płyta ISOFASLM, 3. łącznik mechaniczny z rdzeniem stalowym, 4. zaprawa zbrojąca, 4 5 6 5. siatka z włókna szklanego, 6. podkład tynkarski, 7. tynk mineralny, 9 8. farba elewacyjna, 9. listwa cokołowa Wytyczne projektowe Wartości współczynnika przenikania ciepła U [W/m 2 ] dla ściany zewnętrznej ocieplonej metodą lekką mokrą k (bez uwzględnienia poprawek U i dodatków na mostki termiczne U k, w warunkach średnio wilgotnych). Grubość ocieplenia płytami elewacyjnymi [cm] ocieplenie płytami ISOFASLM cegła pełna 25 cm U [W/m 2 K] 5 8 10 12 15 20 0,58 0,41 0,34 0,29 0,24 0,19 ocieplenie płytami ISOFASLM cegła kratówka 25 cm 0,54 0,39 0,33 0,28 0,23 0,18 ocieplenie płytami ISOFASLM beton komórkowy 24 cm 0,45 0,34 0,29 0,25 0,21 0,12 ocieplenie płytami ISOFASLM pustak MAX 29 cm 0,47 0,35 0,30 0,26 0,22 0,17 ocieplenie płytami ISOFASLM cegła silikatowa pełna 25 cm tynk mineralny 1,5cm 0,57 0,40 0,34 0,29 0,24 0,19 14 Katalog Techniczny 2016

Wytyczne wykonawcze Kolejność prac 1 2 5 Malowanie podkładem tynkarskim 6 Zatarcie tynku mineralnego Mocowanie listwy cokołowej Klejenie lameli fasadowych Zalecane rozmieszczenie łączników mechanicznych pasmo krawędziowe szer. 1,0 2,0 m 3 Kołkowanie łącznikami mechanicznymi 4 Zatarcie zaprawy zbrojącej z wtopieniem siatki Szerokość budynku do 8m od 8 m do 16 m powyżej 16 m 1. Przed przystąpieniem do ocieplania należy oczyścić powierzchnię ściany z kurzu, brudu, resztek tynku, oraz olejów. 2. Jeżeli wełna została zamoczona podczas składowania lub montażu, należy ją wysuszyć przed dalszym stosowaniem, a następnie zweryfikować jej właściwości. 3. Zaprawę klejącą nakładać na płyty punktowo oraz obwodowo, po wcześniejszym zagruntowaniu. 4. Płyty z wełny mineralnej należy układać bardzo dokładnie, w tzw. sposób mijankowy, unikając szczelin tworzących mostki termiczne. 5. Warstwę płyt należy mocować do ściany za pomocą kleju oraz łączników mechanicznych. Pasmo krawędziowe 1,0 m 1,5 m 2.0 m 6. Rozstaw łączników mechanicznych powinien być zgodny z projektem. 7. W narożach budynku oraz otworów okiennych należy stosować listwy narożne oraz dodatkowe ukośne łaty z siatki z włókna szklanego. 8. Siatkę z włókna szklanego należy zatopić w warstwie zaprawy tak, aby była niewidoczna spod jej powierzchni. Siatkę łączyć na zakładach co najmniej 10 cm. 9. Warstwę tynku nakładać po całkowitym wyschnięciu zaprawy oraz zagruntowaniu. 15

Ocieplanie ścian szkieletowych metodą lekką mokrą 1 2 3 4 5 6 7 1. płyta fasadowa np. ISOPANEL, 2. łącznik mechaniczny z rdzeniem stalowym, 3. zaprawa zbrojąca, 4. siatka z włókna szklanego, 5. podkład tynkarski, 6. tynk mineralny, 8 7. farba elewacyjna, 8. listwa cokołowa, Wytyczne projektowe Wartości współczynnika przenikania ciepła U [W/m 2 ] dla ściany zewnętrznej ocieplonej metodą lekką mokrą k (bez uwzględnienia poprawek U i dodatków na mostki termiczne U k, w warunkach średnio wilgotnych). Grubość ocieplenia płytami elewacyjnymi [cm] ocieplenie płytami ISOFASP (ISOPANEL) płyta wiórowa OSB3 płyty 8 cm pomiędzy słupkami szkieletu: ISOLIGHT / ISOVENT / ISOVENTL płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm U [W/m 2 K] 5 6 8 10 12 14 15 16 0,28/ 0,27/ 0,27 () (0,28/ 0,25/ 0,24) 0,23/ 0,22/ 0,22 (0,24/ 0,22/ 0,21) 0,21/ 0,20/ 0,20 (0,21/ 0,20/ 0,20) 0,19/ 0,18/ 0,18 (0,19/ 0,18/ 0,18) (0,17/ 0,16/ 0,16) 0,17/ 0,16/ 0,16 () 0,16/ 0,15/ 0,15 ocieplenie płytami ISOFASP (ISOPANEL) płyta wiórowa OSB3 płyty 10 cm pomiędzy słupkami szkieletu: ISOLIGHT / ISOVENT / ISOVENTL płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm 0,24/ 0,23/ 0,23 () (0,24/ 0,22/ 0,21) 0,21/ 0,20/ 0,20 (0,21/ 0,20/ 0,19) 0,19/ 0,18/ 0,18 (0,19/ 0,18/ 0,18) 0,18/ 0,17/ 0,17 (0,17/ 0,17/ 0,17) (0,16/ 0,15/ 0,15) 0,16/ 0,15/ 0,15 () 0,15/ 0,14/ 0,14 ocieplenie płytami ISOFASP (ISOPANEL) płyta wiórowa OSB3 płyty 12 cm pomiędzy słupkami szkieletu: ISOLIGHT / ISOVENT / ISOVENTL płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm 0,22/ 0,21/ 0,21 () (0,21/ 0,20/ 0,19) 0,19/ 0,18/ 0,18 (0,19/ 0,18/ 0,18) 0,17/ 0,16/ 0,16 (0,17/ 0,16/ 0,16) 0,16/ 0,15/ 0,15 (0,16/ 0,15/ 0,15) (0,15/ 0,14/ 0,14) 0,15/ 0,14/ 0,14 () 0,14/ 0,13/ 0,13 ocieplenie płytami ISOFASP (ISOPANEL) płyta wiórowa OSB3 płyty 14 cm pomiędzy słupkami szkieletu: ISOLIGHT / ISOVENT / ISOVENTL płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm 0,20/ 0,19/ 0,19 () (0,19/ 0,18/ 0,18) 0,17/ 0,16/ 0,16 (0,17/ 0,16/ 0,16) 0,16/ 0,15/ 0,15 (0,16/ 0,15/ 0,15) 0,15/ 0,14/ 0,14 (0,15/ 0,14/ 0,14) (0,14/ 0,13/ 0,13) 0,14/ 0,13/ 0,13 () (0,13/ 0,12/ 0,12) ocieplenie płytami ISOFASP (ISOPANEL) płyta wiórowa OSB3 płyty 16 cm pomiędzy słupkami szkieletu: ISOLIGHT / ISOVENT / ISOVENTL płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm 0,19/ 0,18/ 0,18 () (0,18/ 0,17/ 0,17) 0,17/ 0,16/ 0,16 (0,16/ 0,16/ 0,16) 0,15/ 0,14/ 0,14 (0,15/ 0,14/ 0,14) 0,14/ 0,13/ 0,13 (0,14/ 0,13/ 0,13) (0,13/ 0,12/ 0,12) 0,12/ 0,12/ 0,12 () (0,12/ 0,11/ 0,11) 16 Katalog Techniczny 2016

Wytyczne wykonawcze Kolejność prac 1 Mocowanie listwy cokołowej 5 Malowanie podkładem tynkarskim 6 Zatarcie tynku mineralnego 2 Mocowanie płyt fasadowych 3 Kołkowanie łącznikami mechanicznymi Zalecane rozmieszczenie łączników mechanicznych pasmo krawędziowe szer. 1,0 2,0 m 4 Zatarcie zaprawy zbrojącej z wtopieniem siatki 1. Przed przystąpieniem do ocieplania należy oczyścić powierzchnię ściany z kurzu, brudu, resztek tynku, oraz olejów. 2. Jeżeli wełna została zamoczona podczas składowania lub montażu, należy ją wysuszyć przed dalszym stosowaniem, a następnie zweryfikować jej właściwości. 3. Zaprawę klejącą nakładać na płyty punktowo oraz obwodowo, po wcześniejszym zagruntowaniu. 4. Płyty z wełny mineralnej należy układać bardzo dokładnie, w tzw. sposób mijankowy, unikając szczelin tworzących mostki termiczne. 5. Warstwę płyt należy mocować do ściany za pomocą kleju oraz łączników mechanicznych. Szerokość budynku do 8m od 8 m do 16 m powyżej 16 m Pasmo krawędziowe 1,0 m 1,5 m 2.0 m 6. Rozstaw łączników mechanicznych powinien być zgodny z projektem. 7. W narożach budynku oraz otworów okiennych należy stosować listwy narożne oraz dodatkowe ukośne łaty z siatki z włókna szklanego. 8. Siatkę z włókna szklanego należy zatopić w warstwie zaprawy tak, aby była niewidoczna spod jej powierzchni. Siatkę łączyć na zakładach co najmniej 10 cm. 9. Warstwę tynku nakładać po całkowitym wyschnięciu zaprawy oraz zagruntowaniu. 17

Ocieplanie metodą lekkąsuchą murowanej ściany zewnętrznej Wytyczne projektowe Wartości współczynnika przenikania ciepła U [W/m 2 ] dla ściany zewnętrznej ocieplonej metodą lekką suchą k (bez uwzględnienia poprawek U i dodatków na mostki termiczne U k, w warunkach średnio wilgotnych). Grubość ocieplenia płytami elewacyjnymi [cm] U [W/m 2 K] 5 7,5 10 15 20 okładzina elewacyjna wentylowana pustka powietrzna 1,5 cm ocieplenie płytami ISOVENTL 0,53 0,39 0,31 0,21 0,17 cegła pełna 25 cm okładzina elewacyjna wentylowana pustka powietrzna 1,5 cm ocieplenie płytami ISOVENTL 0,50 0,37 0,29 0,21 0,16 cegła kratówka 25 cm okładzina elewacyjna wentylowana pustka powietrzna 1,5 cm ocieplenie płytami ISOVENTL 0,42 0,32 0,26 0,19 0,15 beton komórkowy 24 cm okładzina elewacyjna wentylowana pustka powietrzna 1,5 cm ocieplenie płytami ISOVENTL 0,44 0,34 0,27 0,20 0,16 pustak MAX 29 cm okładzina elewacyjna wentylowana pustka powietrzna 1,5 cm ocieplenie płytami ISOVENTL 0,52 0,38 0,30 0,21 0,16 cegła silikatowa pełna 25 cm 18 Katalog Techniczny 2016

Wytyczne wykonawcze 1 Mocowanie rusztu do ściany za pomocą rusztu 2 Mocowanie wiatroizolacji i nabicie szerszych desek do rusztu przytrzymujących wełnę 3 Ułożenie wełny między rusztem 4 Montaż paneli elewacyjnych 19

Ocieplanie metodą lekkąsuchą ściany zewnętrznej szkieletowej Wytyczne projektowe Wartości współczynnika przenikania ciepła U [W/m 2 ] dla ściany zewnętrznej ocieplonej metodą lekkąsuchą k (bez uwzględnienia poprawek U i dodatków na mostki termiczne U k, w warunkach średnio wilgotnych). Grubość ocieplenia płytami elewacyjnymi [cm] U [W/m 2 K] 5 7,5 10 15 ocieplenie płytami ISOVENTL pomiędzy słupkami szkieletu (metoda lekka sucha) płyta wiórowa OSB3 ocieplenie płytami ISOLIGHT 8 cm pomiędzy słupkami szkieletu 0,27 0,25 0,22 0,21 płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm ocieplenie płytami ISOVENTL pomiędzy słupkami szkieletu (metoda lekka sucha) płyta wiórowa OSB3 ocieplenie płytami ISOLIGHT 10 cm pomiędzy słupkami szkieletu 0,23 0,22 0,20 0,18 płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm ocieplenie płytami ISOVENTL pomiędzy słupkami szkieletu (metoda lekka sucha) płyta wiórowa OSB3 ocieplenie płytami ISOLIGHT 12 cm pomiędzy słupkami szkieletu 0,21 0,20 0,18 0,17 płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm ocieplenie płytami ISOVENTL pomiędzy słupkami szkieletu (metoda lekka sucha) płyta wiórowa OSB3 ocieplenie płytami ISOLIGHT 14 cm pomiędzy słupkami szkieletu 0,19 0,18 0,17 0,15 płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm ocieplenie płytami ISOVENTL pomiędzy słupkami szkieletu (metoda lekka sucha) płyta wiórowa OSB3 ocieplenie płytami ISOLIGHT 15 cm pomiędzy słupkami szkieletu 0,18 0,17 0,16 0,15 płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm 20 Katalog Techniczny 2016

Wytyczne wykonawcze Kolejność prac 1 Zamocowanie po wewnętrznej stronie ściany szkieletowej folii paroizolacyjnej 4 Ułożenie wełny między rusztem 2 Ułożenie wełny między szkieletem 5 Mocowanie folii wiatroizolacyjnej, przymocowanie szerszych desek do rusztu 3 Mocowanie poszycia z przygotowanymi otworami wentylacyjnymi oraz rusztu pod zewnętrzne ocieplenie 6 Przymocowanie desek elewacyjnych do rusztu 1. Ruszt drewniany powinien być wykonany z dobrze wysuszonych desek sosnowych lub świerkowych, najlepiej impregnowanych. 2. Można również wykonać ruszt metalowy z profili stalowych, ale nie jest to zalecane ze względu na możliwość powstawania mostków termicznych. 3. Rozstaw rusztu powinien być mniejszy o ok. 46 mm od szerokości płyt. Umożliwi to układanie płyt na wcisk, co dodatkowo zwiększy sztywność konstrukcji, oraz zapobiegnie powstawaniu mostków termicznych. 4. Płyty montujemy zaczynając od najniższego poziomu rusztu, kołkując. 5. Podczas układania drugiej warstwy należy zastosować przesunięcie ok. 15 cm. 6. Po ułożeniu dwóch warstw płyt z wełny mineralnej nakładamy folię wiatroizolacyjną za pomocą zszywek, następnie nabijamy szersze deski do rusztu. 7. Przystępujemy do nabijania desek elewacyjnych lub sidingu. 21

Ocieplanie ściany zewnętrznej z drewnianych bali Wytyczne projektowe Wartości współczynnika przenikania ciepła U [W/m 2 ] dla ściany zewnętrznej z drewnianych bali k (bez uwzględnienia poprawek U i dodatków na mostki termiczne U k, w warunkach średnio wilgotnych) Grubość ocieplenia płytami elewacyjnymi [cm] ściana z bali 14 cm ocieplenie płytami ISOVENTL pomiędzy słupkami szkieletu ocieplenie płytami ISOLIGHT 5 cm pomiędzy słupkami rusztu płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm ściana z bali 16 cm ocieplenie płytami ISOVENTL pomiędzy słupkami szkieletu ocieplenie płytami ISOLIGHT 5 cm pomiędzy słupkami rusztu płyta gipsowo kartonowa 1,25 cm U [W/m 2 K] 5 7,5 10 15 0,21 0,19 0,15 0,12 0,21 0,19 0,15 0,12 Wytyczne wykonawcze Kolejność prac 1 Mocowanie słupków do bali drewnianych 4 Ułożenie wełny między rusztem 2 Ułożenie wełny między słupkami (należy pamiętać o utrzymaniu pustki powietrznej) 5 Mocowanie folii wiatroizolacyjnej, przymocowanie szerszych desek do rusztu 3 Mocowanie rusztu do słupków 6 22 Katalog Techniczny 2016

Ocieplanie ściany zewnętrznej z zastosowaniem okładziny szklanej Wytyczne projektowe Wartości współczynnika przenikania ciepła U [W/m 2 ] dla ściany zewnętrznej z okładziną szklaną k (bez uwzględnienia poprawek U i dodatków na mostki termiczne U k, w warunkach średnio wilgotnych). Grubość ocieplenia płytami elewacyjnymi [cm] U [W/m 2 K] 8 10 12 14 16 elewacja szklana wentylowana pustka powietrzna 1,5 cm ocieplenie płytami ISOPANEL 0,38 0,32 0,28 0,24 0,21 cegła pełna 25 cm elewacja szklana wentylowana pustka powietrzna 1,5 cm ocieplenie płytami ISOPANEL 0,31 0,30 0,26 0,23 0,20 cegła kratówka 25 cm elewacja szklana wentylowana pustka powietrzna 1,5 cm ocieplenie płytami ISOPANEL 0,34 0,29 0,25 0,22 0,19 beton komórkowy 24 cm elewacja szklana wentylowana pustka powietrzna 1,5 cm ocieplenie płytami ISOPANEL 0,33 0,28 0,25 0,22 0,19 pustak MAX 29 cm elewacja szklana wentylowana pustka powietrzna 1,5 cm ocieplenie płytami ISOPANEL 0,40 0,33 0,28 0,24 0,21 cegła silikatowa pełna 25 cm tynk mineralny 1,5cm 23

Ocieplanie ściany zewnętrznej trójwarstwowej Wytyczne projektowe Wartości współczynnika przenikania ciepła U [W/m 2 ] dla ściany zewnętrznej trójwarstwowej k (bez uwzględnienia poprawek U i dodatków na mostki termiczne U k, w warunkach średnio wilgotnych). Grubość ocieplenia płytami elewacyjnymi [cm] U [W/m 2 K] 5 7,5 10 15 cegła dziurawka lub kratówka 12 cm ocieplenie płytami ISOLIGHT (ISOVENTL) cegła kratówka 25 cm 0,32 (0,30) 0,28 (0,26) 0,32 0,24 (0,23) 0,21 (0,19) cegła pełna, klinkier 12 cm ocieplenie płytami ISOLIGHT (ISOVENTL) pustak MAX 29 cm 0,31 (0,29) 0,27 (0,25) 0,24 (0,22) 0,20 (0,18) beton komórkowy 12 cm ocieplenie płytami ISOLIGHT (ISOVENTL) beton komórkowy 24 cm 0,29 (0,28) 0,26 (0,24) 0,23 (0,21) 0,20 (0,18) cegła klinkierowa 12 cm wentylowana szczelina powietrzna 2,5 cm ocieplenie płytami ISOLIGHT (ISOVENTL)) beton komórkowy M700 24 cm 0,24 (0,23) 0,22 (0,20) 0,19 (0,18) 0,17 (0,16) cegła silikatowa pełna 12 cm ocieplenie płytami ISOLIGHT (ISOVENTL) cegła silikatowa pełna 25 cm 0,37 (0,34) 0,32 (0,29) 0,27 (0,24) 0,22 (0,21) 24 Katalog Techniczny 2016

Wytyczne wykonawcze 1 Kotwy stalowe pozostawione podczas wznoszenia ściany 1. kotew z kapinosem i kapturkiem, 2. ocieplenie, 3. klin z wełny, 4. fartuch z papy, 5. izolacja termiczna podparcia 2 Ułożenie klina z wełny oraz założenie fartucha z papy 1. klin z wełny, 2. fartuch z papy 3 Założenie wełny na kotwy i dociśnięcie talerzykiem dociskowym Rozkład szczelin wentylacyjnych (niewypełnione spoiny pionowe): 1. podparcie ścianki na wsporniku, 2. cokół 5 Wymurowanie ściany osłonowej (ściana przygotowana do wykonania wyprawy elewacyjnej) 25

Asortyment ISOROC Produkt Przewodność cieplna [W/m K] Ciężar właściwy [kn/m 3 ] ISOLIGHT 0,037 0,35 ISOVENT L 0,036 0,50 ISOVENT M 0,035 0,80 (dla grubości <80 mm) 0,75 (dla grubości 80 100 mm) 0,65 (dla grubości >100 mm) ISOVENT MW 0,037 0,80 (dla grubości <80 mm) 0,75 (dla grubości 80 100 mm) 0,65 (dla grubości >100 mm) ISOVENT 0,036 0,90 ISOPANEL W 0,036 1,10 ISOFAS 0,036 1,00 ISOPANEL 0,036 1,10 ISOFAS P 0,038 1,30 ISOFAS LM 0,041 0,90 ISOFAS LM fazowany 0,041 0,90 ISOFAS LMG 0,041 0,80 ISOROOF B 0,038 1,30 ISOROOF 0,039 1,50 ISOPANEL D 0,036 1,10 ISOROOF T 0,039 1,75 PRODUKTY ZASTOSOWANIE X REKOMENDOWANE ZASTOSOWANIE MOŻLIWE ZASTOSOWANIE ISOLIGHT ISOVENTL Poddasza użytkowe X X Stropy na legarach Stropodachy wentylowane X Sufity podwieszane X Konstrukcje szkieletowe X X Ścianki działowe X Ściany osłonowe X X Ściany trójwarstwowe X X Fasady wentylowane X Ściany zewnętrzne metoda lekka sucha X Ściany zewnętrzne metoda ciężka sucha X Ściany zewnętrzne metoda lekka mokra Stropy nad nieogrzewanymi pomieszczeniami X Stropodachy wentylowane i poddasza ISOVENTM X Podłogi pływające na gruncie i stropie X Dachy płaskie ISOVENTMW ISOVENT ISOPANELW ISOFAS ISOPANEL ISOFASP ISOFASLM ISOFASLM fazowany ISOFASLMG NOWOŚĆ ISOLOOSE ISOROOFB ISOROOF ISOPANELD ISOROOFT 26 Katalog Techniczny 2016

Najczęściej popełniane błędy Niewłaściwe przygotowanie podłoża Wykonując izolację termiczną metodą lekką mokrą należy zapewnić odpowiednio przygotowane podłoże. Powierzchnia ocieplanych ścian musi mieć odpowiednią nośność oraz być gładka, równa i odpylona, by zapewniać dobrą przyczepność dla kleju. Nierówne tynki z ubytkami wymagają naprawy lub skucia. W przypadku występowania na powierzchni ściany wykwitów, pleśni itp. należy usunąć je ze ściany oraz zlikwidować przyczynę ich powstania. Niewłaściwa kolejność wykonywanych prac Siatka zbrojąca musi być zatopiona w warstwie kleju. Niestety powszechnym błędem jest jedynie powierzchniowe nakładanie zaprawy na już rozpiętą siatkę takie wykonanie obniża wytrzymałość warstwy zbrojącej oraz wyprawy tynkarskiej. Ponadto, wykonawcy często rezygnują z gruntowania i nakładają tynk cienkowarstwowy bezpośrednio na warstwę zaprawy, czego skutkiem jest nieprawidłowe wiązanie tynku i możliwość jego spękania oraz odpadania. Zbyt słabe mocowanie płyt z wełny mineralnej do warstwy nośnej. Powszechnym błędem jest nakładanie zbyt małej ilości zaprawy oraz nakładanie jedynie w postaci placków. Istotny jest również dobór odpowiednich łączników mechanicznych, ich ilość oraz zagłębienie w warstwie nośnej. Brak odpowiedniego zabezpieczenia warstwy z wełny mineralnej przed wspływem czynników atmosferycznych Nieosłonięta wełna mineralna może nasiąknąć wodą, przez co jej parametry izolacyjne oraz wytrzymałościowe mogą ulec pogorszeniu. Materiały termoizolacyjne trzeba chronić przed wpływami atmosferycznymi zarówno wtedy, gdy są składowane na budowie, jak i po ich użyciu do ocieplenia ścian lub dachów. Należy również zadbać o odpowiednie wykończenie ocieplanych przegród, aby po zakończeniu prac wełna mineralna była zabezpieczona przed dostaniem się do niej wody opadowej. Nieprawidłowe układanie płyt z wełny mineralnej Należy pamiętać, aby płyty układać w sposób mijankowy, dzięki czemu wyeliminuje się część mostków termicznych na złączeniach płyt. Brak odpowiedniego zabezpieczenia naroży otworów okiennych i drzwiowych Naroża są szczególnie narażone na działanie naprężeń, dlatego miejsca te należy dodatkowo zabezpieczać poprzez wtopienie dodatkowych ukośnych łat z siatki zbrojącej. Pominięcie tego kroku skutkuje powstawaniem w tych miejscach ukośnych rys na powierzchni wyprawy tynkarskiej. NORMY, PODSTAWY PRAWNE, LITERATURA 1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki oraz ich usytuowanie. (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami). 2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17.03.2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacynego. (Dz. U. nr 43, poz. 346) 3. PNEN ISO 6946:1999 Komponenty budowlane i elementy budynku. Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczania. 4. PNB02025:2001 Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego. 5. Pn/82B02402.Ogrzewnictwo. Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach. 6. Pn/82B02403.Ogrzewnictwo. Temperatury obliczeniowe zewnętrzne. 7. PNEN ISO 7171:1999 Akustyka. Ocena izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Izolacyjność od dźwięków powietrznych. 8. PNB021513:1999 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania. 9. PN93/B02862/Az1:1999 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania niepalności materiałów budowlanych. 10. PNB028511:1997 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Badania odporności ogniowej elementów budynku. Wymagania ogólne i klasyfikacja. 11. PN83/B03430/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania. 12. PNB03002:1999 Konstrukcje murowe niezbrojone. Projektowanie i obliczanie. 13. PNB23116:1997 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Filce, maty i płyty z wełny mineralnej. 14. PNEN 12086:2001 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Określanie właściwości przy przenikaniu pary wodnej. 15. Praca zbiorowa, 2008 Budownictwo ogólne Warszawa. Arkady. 27

DZIAŁ DORADZTWA TECHNICZNEGO www.isoroc.pl Wioletta Korowaj Doradca techniczny tel.: +48 89 625 03 45 fax: +48 89 625 03 02 kom.: +48 516 059 835 email: w.korowaj@isoroc.pl Dariusz Ruciński Doradca Techniczny tel.: +48 89 625 03 47 fax: +48 89 625 03 02 kom. +48 504 220 166 email. d.rucinski@isoroc.pl