Roczny plan pracy dla klasy VI na 2 godziny tygodniowo

Dział ROZDZIAŁ I W obronie upadającej Rzeczypospolitej 1. 1. Oświecony wiek XVIII 2. 2. Rzeczpospolita w połowie XVIII wieku ideologia oświecenia trójpodział władzy według Monteskiusza rozwój nauki, techniki i oświaty w bie oświecenia sytuacja Rzeczypospolitej w połowie XVIII wieku sąsiedzi Rzeczypospolitej polityka państw ościennych wobec Rzeczypospolitej I rozbiór Rzeczypospolitej wyjaśnia pojęcie oświecenie; wskazuje czas trwania epoki oświecenia i zaznacza go na taśmie chronologicznej; wymienia najważniejsze konania naukowe i techniczne epoki oświecenia (np. maszyna parowa, piorunochron). wymienia sąsiadów Rzeczypospolitej w XVIII wieku wyjaśnia, na czym polegało niebezpieczeństwo wynikające z polityki państw ościennych wobec Rzeczypospolitej; wskazuje datę I rozbioru Polski (1772 rok) i zaznacza ją na taśmie chronologicznej; wymienia państwa, które konały I rozbioru Rzeczypospolitej i wskazuje je na mapie; wyjaśnia przyczyny I rozbioru Rzeczypospolitej; wskazuje na mapie zasięg I rozbioru. przedstawia najważniejsze cechy ideologii oświecenia; przedstawia zmiany, które zaszły w oświacie w bie oświecenia; przedstawia zasady trójpodziału władzy według Monteskiusza; wyjaśnia znaczenie trójpodziału władzy dla współczesnych społeczeństw demokratycznych. przedstawia sytuację Rzeczypospolitej w połowie XVIII wieku i wskazuje przyczyny jej słabości; wskazuje źródło potęgi sąsiadów Rzeczypospolitej; przedstawia samodzielnie różne postawy w społeczeństwie wobec rozbioru państwa na podstawie analizy obrazu Jana Matejki Rejtan ; konuje oceny postawy społeczeństwa polskiego wobec trudnej sytuacji kraju. Temat spoza podstawy. Temat spoza podstawy. Roczny plan pracy dla klasy VI na 2 godziny tygodniowo

2 Dział 3. 2. W kręgu oświeconego monarchy Warszawa w czasach stanisławowskich ostatni władca Rzeczypospolitej rozwój oświaty w Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVIII wieku kultura w walce o naprawę kraju Temat datkowy wykorzystania na lekcji W kręgu oświeconego monarchy jako materiał uzupełniający wymienia Stanisława Augusta Poniatowskiego jako ostatniego władcę Rzeczypospolitej; wyjaśnia konieczność przeprowadzenia reformy szkolnictwa i przedstawia jej cel; wymienia szkoły i instytucje kształcące młodzież w duchu reform oświeceniowych; wskazuje cel wychowania i edukacji młodzieży w XVIII wieku; podaje dwa przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. wyjaśnia, dlaczego Stanisława Augusta Poniatowskiego można nazwać władcą oświeconym; wyjaśnia pojęcie obiady czwartkowe; przedstawia cel organizowania obiadów czwartkowych; wymienia działania zmierzające naprawy państwa w dziedzinach oświaty i kultury; przedstawia rolę teatru i czasopism w walce o naprawę państwa; opowiada o zmianach, które zaszły w Warszawie za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. 22.1 Temat spoza podstawy Dokumentacja nauczyciela klasa VI

4. 4. Sejm Wielki i Konstytucja 3 maja 5. 5. Wojna w obronie Konstytucji 3 maja Rzeczpospolita po I rozbiorze cel obrad Sejmu Czteroletniego (1788 1792) reformy Sejmu Wielkiego Konstytucja 3 maja 1791 roku konfederacja targowicka wojna polsko-rosyjska 1792 roku II rozbiór Rzeczypospolitej wyjaśnia pojęcie konstytucja; wskazuje datę uchwalenia Konstytucji 3 maja (1791 rok) i zaznacza ją na taśmie chronologicznej; wymienia reformy uchwalone przez Sejm Wielki; przedstawia okoliczności uchwalenia konstytucji 3 maja; wymienia najważniejsze zmiany wprowadzone przez Konstytucję 3 maja; wskazuje Stanisława Augusta Poniatowskiego i Stabisława Małachowskiego jako twórców konstytucji; wskazuje Konstytucję 3 maja jako przykład działań zmierzających naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. podaje datę II rozbioru Rzeczypospolitej i zaznacza ją na taśmie chronologicznej; wymienia państwa, które konały II rozbioru Rzeczypospolitej; wskazuje na mapie państwa, które konały II rozbioru Rzeczypospolitej; wskazuje na mapie tereny, które Rzeczpospolita utraciła w wyniku II rozbioru. przedstawia sytuację w Rzeczypospolitej po I rozbiorze; wskazuje cel obrad Sejmu Wielkiego; wyjaśnia konieczność przeprowadzenia reform ustrojowych w celu ratowania niezależności kraju; omawia najważniejsze reformy Sejmu Czteroletniego; ocenia znaczenie reform Sejmu Wielkiego dla ratowania państwa polskiego; analizuje samodzielnie obraz Jana Matejki Konstytucja 3 maja, wymieniając osoby przedstawione na obrazie, opisując atmosferę, czas i miejsce wydarzeń przedstawionych na obrazie. wyjaśnia pojęcie konfederacja; przedstawia sytuację w Rzeczypospolitej po uchwaleniu Konstytucji 3 maja; wyjaśnia przyczyny wojny polsko- -rosyjskiej (1792 rok); ocenia postawę targowiczan; ocenia decyzję Stanisława Augusta Poniatowskiego o przystąpieniu konfederacji targowickiej; opowiada o okolicznościach powstania orderu Virtuti Militari; zbiera samodzielnie z różnych źródeł informacje o osobach, które jako pierwsze zostały uhonorowane orderem Virtuti Militari. 22.1 Temat spoza podstawy Roczny plan pracy dla klasy VI 3

4 Dział 6. 6. Pod wództwem Kościuszki 7. 7. III rozbiór i upadek I Rzeczypospolitej Rzeczpospolita po II rozbiorze insurekcja kościuszkowska postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości państwa III rozbiór Rzeczypospolitej najważniejsze przyczyny upadku I Rzeczypospolitej w XVIII wieku wyjaśnia pojęcia: kosynier, naczelnik powstania, przysięga Kościuszki; wymienia Tadeusza Kościuszkę, Bartosza Głowackiego, Jana Kilińskiego jako przykłady osób walczących w obronie niepodległości kraju; wymienia datę powstania kościuszkowskiego (1794 rok) i zaznacza ją na taśmie chronologicznej; omawia wydarzenia powstania kościuszkowskiego (bitwa pod Racławicami, insurekcja w Warszawie). wskazuje datę III rozbioru (1795 rok) i zapisuje ją na taśmie chronologicznej; wymienia państwa, które konały III rozbioru Rzeczypospolitej i wskazuje je na mapie; wymienia najważniejsze przyczyny upadku Rzeczypospolitej w XVIII wieku. przedstawia sytuację Polski po II rozbiorze; wyjaśnia pojęcie insurekcja; wyjaśnia przyczyny wybuchu powstania kościuszkowskiego w 1794 roku; ocenia postawę społeczeństwa polskiego w sytuacji zagrożenia niepodległości państwa; wyjaśnia przyczyny upadku powstania kościuszkowskiego; charakteryzuje postawę Tadeusza Kościuszki, Bartosza Głowackiego, Jana Kilińskiego podczas powstania kościuszkowskiego. wyjaśnia pojęcie I Rzeczpospolita ; przedstawia sytuację Rzeczypospolitej po upadku powstania kościuszkowskiego; wyjaśnia okoliczności III rozbioru Rzeczypospolitej; wskazuje i zaznacza na mapie konturowej zasięg poszczególnych rozbiorów; przeprowadza samodzielną analizę danych statystycznych i ilustracji związanych z rozbiorami Rzeczypospolitej. 22.2 22.3 Dokumentacja nauczyciela klasa VI

8. Sprawdzamy wiedzę Przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć 9. Sprawdzian wiamości Test numer 1 ROZDZIAŁ II Za wolną Polskę 10. 8. Z ziemi włoskiej Polski Dzieje hymnem zapisane sytuacja Polaków po III rozbiorze przyczyny emigracji po upadku I Rzeczypospolitej Legiony Polskie we Włoszech bohaterowie i dzieje Polski zapisane w Mazurku Dąbrowskiego Temat datkowy wykorzystania na lekcji Z ziemi włoskiej Polski jako materiał uzupełniający wyjaśnia pojęcie: emigracja, Legiony Polskie we Włoszech; wskazuje twórców legionów Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego; wskazuje datę utworzenia Legionów Polskich we Włoszech (1797 rok) i zapisuje ją na taśmie chronologicznej; wyjaśnia cel utworzenia Legionów Polskich we Włoszech; opowiada o atmosferze i zasadach panujących wśród legionistów; wskazuje na mapie Reggio; deklamuje z pamięci trzy pierwsze zwrotki Mazurka Dąbrowskiego. charakteryzuje położenie Polaków po III rozbiorze; przedstawia przyczyny emigracji Polaków po III rozbiorze; przedstawia okoliczności utworzenia Legionów Polskich; wyjaśnia przyczyny tworzenia polskich oddziałów zbrojnych u boku Napoleona Bonaparte; wskazuje źródło rekrutacji żołnierzy polskich oddziałów wojskowych; wyjaśnia, dlaczego Legiony Polskie zostały wysłane na wyspę San Domingo; opowiada o okolicznościach powstania Pieśni Legionów Polskich we Włoszech ; wymienia dzieje narodu polskiego zapisane w hymnie i łączy je z ich bohaterami. Temat spoza podstawy Roczny plan pracy dla klasy VI 5

6 Dział 11. 9. W listopawą noc 1830 roku autonomia Królestwa Polskiego przyczyny wybuchu powstania listopawego wybuch powstania w Warszawie wojna z Rosją postawa społeczeństwa polskiego wobec szansy na odzyskanie niepodległości; skutki powstania listopawego wyjaśnia pojęcia: represje, Królestwo Polskie; wskazuje na mapie Królestwo Polskie; wymienia datę wybuchu powstania listopawego (1830 rok) i zapisuje ją na taśmie chronologicznej; wymienia cele walki powstańców listopawych; omawia charakter walk w powstaniu listopawym; wymienia przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu listopawym. wyjaśnia pojęcia: autonomia; przedstawia zakres autonomii Królestwa Polskiego; wyjaśnia przyczyny wybuchu powstania listopawego; wskazuje postać Piotra Wysockiego jako inicjatora spisku powstańczego; wyjaśnia dlaczego powstanie w Warszawie przerodziło się w wojnę polsko-rosyjską; przedstawia przyczyny upadku powstania listopawego; ocenia postawę społeczeństwa polskiego wobec konieczności prowadzenia wojny z Rosją; wymienia skutki powstania listopawego; wykonuje zadanie mowe pt. Dzieje Piotra Wysockiego, zbierając datkowe informacje o tej postaci. 23.1 23.2 Dokumentacja nauczyciela klasa VI 12. 10. Tułacza la czyli o Wielkiej Emigracji przyczyny i zasięg Wielkiej Emigracji Kierunki emigracji po powstaniu listopawym Emigracyjna codzienność Kultura polska na emigracji wyjaśnia przyczyny emigracji po powstaniu listopawym; wymienia kraje których udawali się emigranci z Polski i wskazuje je na mapie; wymienia wybitnych przedstawicieli kultury polskiej, którzy tworzyli na emigracji, m.in. Adama Mickiewicza i Fryderyka Chopina i wskazuje ich zasługi dla kultury polskiej. wyjaśnia, dlaczego emigracja po powstaniu listopawym została nazwana wielką ; opowiada o życiu codziennym na emigracji; wskazuje problemy polskich emigrantów; charakteryzuje twórczość Adama Mickiewicza i Fryderyka Chopina; zbiera informacje na temat twórczości Fryderyka Chopina i Adama Mickiewicza i ich zasługach dla kultury polskiej. Tworzy portfolio. 23.2

13. 11. Powstanie styczniowe Polskie powstania narowe 14. Sprawdzamy wiedzę 15. Sprawdzian wiamości cele działalności spiskowej po upadku powstania listopawego sytuacja polityczna w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX wieku wybuch powstania styczniowego w 1863 roku partyzancki charakter walk powstańczych skutki i znaczenie powstania Temat datkowy wykorzystania na lekcji Powstanie styczniowe jako materiał uzupełniający Przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć Test numer 2 wymienia datę wybuchu powstania styczniowego (1863 rok) i zaznacza ją na taśmie chronologicznej; przedstawia charakter walk w powstaniu styczniowym; wyjaśnia cel organizowania przez Polaków powstań narowych; wyjaśnia przyczyny i cel działalności spiskowej Polaków po upadku powstania listopawego; wymienia przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranych powstaniach. wyjaśnia pojęcia: emisariusz, branka; wyjaśnia zadania emisariuszy; wyjaśnia przyczyny wybuchu powstania styczniowego; opowiada o sytuacji w Królestwie Polskim przed wybuchem powstania styczniowego; przedstawia okoliczności wybuchu powstania styczniowego; wyjaśnia przyczyny upadku powstania styczniowego; omawia skutki i znaczenie powstania styczniowego; porównuje powstanie listopawe z powstaniem styczniowym (cel i charakter walk); ocenia szanse Polaków na zwycięstwo w organizowanych przez nich powstaniach. 23.1 23.2 Roczny plan pracy dla klasy VI 7

8 Dział ROZDZIAŁ III Ziemie polskie pod zaborami w drugiej połowie XIX wieku 16. 12. W zaborze rosyjskim 17. 13. Pod pruskim zaborem polityka rusyfikacji Polacy w obronie narowych wartości polscy artyści w zaborze rosyjskim antypolska polityka rządu walka o ziemię w zaborze pruskim strajk szkolny we Wrześni wskazuje na mapie zabór rosyjski; przedstawia cele polityki władz carskich wobec ludności polskiej po upadku powstania styczniowego; wyjaśnia pojęcia: tajne nauczanie; opowiada, w jaki sposób Polacy walczyli z rusyfikacją; opisuje tajne komplety jako przykład walki o język polski w nauczaniu; wymienia artystów tworzących w zaborze rosyjskim Henryka Sienkiewicza i Stanisława Moniuszkę i wskazuje ich zasługi dla rozwoju kultury polskiej. wskazuje na mapie zabór pruski; opowiada krótko o polityce władz niemieckich wobec ludności polskiej; podaje datę strajku we Wrześni (1901) i zapisuje ją na taśmie chronologicznej; wskazuje strajk we Wrześni jako przykład walki o język polski w nauczaniu; opowiada o przyczynach strajku we Wrześni; ocenia postawę dzieci wrzesińskich i ich rodziców. wyjaśnia pojęcie rusyfikacja; przedstawia cel polityki rusyfikacyjnej; przedstawia działania władz carskich zmierzające zrusyfikowania Polaków; wyjaśnia cele tajnego nauczania; zbiera informacje na temat twórczości Henryka Sienkiewicza i Stanisława Moniuszki i ich zasługach dla kultury polskiej. Tworzy portfolio. wyjaśnia pojęcie: germanizacja; przedstawia działania władz niemieckich zmierzające wynarowienia Polaków; opowiada, w jaki sposób Polacy walczyli z germanizacją; opowiada o proteście Michała Drzymały; porównuje sytuację Polaków w zaborze pruskim z położeniem Polaków w zaborze rosyjskim, wskazując pobieństwa i różnice; opisuje gospodarność i rzetelność Polaków w zaborze pruskim jako sposób przeciwstawiania się działaniom germanizacyjnym. 23.3 23.4 23.3 Dokumentacja nauczyciela klasa VI

18. 14. W zaborze austriackim autonomia Galicji rozwój kultury polskiej Jan Matejko, Stanisław Wyspiański, Helena Modrzejewska i ich zasługi dla rozwoju kultury polskiej wskazuje na mapie zabór austriacki; wyjaśnia pojęcie: Galicja, autonomia; wyjaśnia, dlaczego w zaborze austriackim swobodnie rozwijała się kultura polska; wymienia artystów tworzących w Galicji Jana Matejkę, Stanisława Wyspiańskiego, Helenę Modrzejewską i ich najważniejsze dzieła; wskazuje zasługi Jana Matejki, Stanisława Wyspiańskiego i Heleny Modrzejewskiej dla rozwoju kultury polskiej. wyjaśnia, w czym przejawiała się autonomia Galicji; wyjaśnia wpływ autonomii na swobodny rozwój kultury i oświaty polskiej w zaborze austriackim; opowiada o rozwoju kultury polskiej w Galicji; zbiera informacje na temat twórczości Jana Matejki, Stanisława Wyspiańskiego i Heleny Modrzejewskiej i ich zasługach dla kultury polskiej. Tworzy portfolio. 22.4 19. 15. Za chlebem emigracja zarobkowa Polaków Ziemie polskie pod koniec XIX wieku 20. Sprawdzamy wiedzę 21. Sprawdzian wiamości emigracja Polaków w 2 poł. XIX wieku kierunki emigracji 2 poł. XIX wieku położenie emigrantów zasługi polskich emigrantów Ernesta Malinowskiego i Rulfa Modrzejewskiego dla rozwoju postępu technicznego Temat datkowy wykorzystania na lekcji 8 jako materiał uzupełniający Przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć Test nr 3 wyjaśnia pojęcie: emigracja polityczna i emigracja zarobkowa; zaznacza na taśmie chronologicznej 2 poł. XIX wieku; nazywa i wskazuje na mapie kraje, które w 2 poł. XIX wieku przyjmowały emigrantów z ziem polskich; rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową. porównuje przyczyny emigracji Polaków w 1 i 2 poł. XIX wieku; opowiada o życiu Polaków na emigracji; wskazuje przyczyny trudnego położenia polskich emigrantów; przedstawia zasługi polskich emigrantów Ernesta Malinowskiego i Rulfa Modrzejewskiego dla rozwoju postępu technicznego. 24.1 24.2 Temat spoza podstawy Roczny plan pracy dla klasy VI 9

Dział 10 ROZDZIAŁ IV Wielkie przemiany XIX wieku 22. 16. Wiek pary i elektryczności 23. 17. Odkrycia i wynalazki zmieniają świat zastosowanie maszyny parowej produkcja fabryczna elektryczność i jej znaczenie nowe sposoby komunikowania się osiągnięcia medycyny Maria Skłowska-Curie wynalazki w służbie człowieka wyjaśnia i posługuje się pojęciami: maszyna parowa, kolej żelazna, parowóz, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka; wyjaśnia, na czym polega produkcja fabryczna; rozróżnia rzemieślniczy i fabryczny sposób produkcji; wskazuje różnice między rzemieślniczym a fabrycznym sposobem produkcji; wskazuje korzyści płynące z wynalezienia elektryczności; zaznacza na taśmie chronologicznej 2. poł. XIX wieku. wskazuje korzyści płynące dla człowieka, wynikające z osiągnięć medycznych; wskazuje Marię Skłowską-Curie jako przykład wybitnego naukowca XIX/XX wieku; przedstawia w krótkiej wypowiedzi konania naukowe Marii Skłowskiej-Curie; zaznacza na taśmie chronologicznej rok 1903 i 1911 daty otrzymania Nagrody Nobla przez Marię Skłowską-Curie; wymienia wynalazki przełomu XIX i XX wieku: telefon, oświetlenie elektryczne, tramwaj, samochód, samolot, radio, film. wskazuje zastosowanie maszyny parowej; na przykładach przedstawia wpływ rozwoju cywilizacyjnego na poszczególne dziedziny życia (np. rozwój techniki a komunikacja i przemieszczanie się ludzi); opowiada o nowych sposobach komunikowania się (np. telegraf); wyjaśnia, dlaczego XIX wiek został nazwany wiekiem pary i elektryczności. przedstawia osiągnięcia w medycynie, których konano w 2. poł. XIX wieku; wskazuje zmiany, które zaszły w życiu ludzi dzięki wynalazkom konanym na przełomie XIX i XX wieku; wskazuje wynalazki, które przyczyniły się : a. usprawnienia komunikacji b. szybszego przekazu informacji c. postępu w medycynie; zbiera informacje na temat życia i konań Marii Skłowskiej- -Curie. Tworzy portfolio. 25.1 25.3 24.3 Dokumentacja nauczyciela klasa VI

24. 18. Miasto przemysłowe nowe grupy społeczne warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce rozwój miast przemysłowych wymienia kapitalistów i robotników jako nowe grupy społeczne, które powstały w 2. poł. XIX wieku; opisuje warunki pracy w XIX wiecznej fabryce; wskazuje na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich. wyjaśnia i posługuje się pojęciami: robotnicy, kapitaliści, miasto przemysłowe; opowiada o warunkach życia robotników w XIX wieku. 25.2 25.4 25. 19. Życie ludzi w XIXwiecznym mieście 26. 20. Przemiany na polskiej wsi w XIX wieku 27. Sprawdzamy wiedzę 28. Sprawdzian wiamości miasto XIX wieku ugodnienia w życiu mieszkańców miast czas wolny wzrost produkcji rolnej warunki życia mieszkańców wsi czas wolny mieszkańców wsi Przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć Test numer 4 opowiada o wyglądzie miasta XIX-wiecznego; wskazuje ugodnienia w życiu mieszkańców miast wprowadzone w XIX wieku (wociągi, tramwaje, oświetlenie elektryczne). wymienia nowe narzędzia, które w 2. poł. XIX usprawniły produkcję rolną; wymienia nowe uprawy, które zostały wprowadzone na skalę masową w XIX w ziemniak i burak cukrowy; przedstawia sposoby spędzania czasu wolnego przez mieszkańców wsi; wymienia potrawy będące podstawą wyżywienia mieszkańców wsi. wskazuje różnice między wyglądem miasta średniowieczne a miasta XIX wiecznego; porównuje życie ludzi w XIX-wiecznych miastach z życiem współczesnych mieszkańców miast; opowiada o sposobach spędzania czasu wolnego przez mieszkańców XIX-wiecznego miasta. wyjaśnia przyczyny wzrostu produkcji rolnej; opowiada o wyglądzie zagrody chłopskiej; opowiada o wyglądzie chłopskiej chaty; porównuje sposoby spędzania czasu wolnego mieszkańców wsi i mieszkańców miast. Roczny plan pracy dla klasy VI 11

Dział 12 29. 21. I wojna światowa 30. 22. Sprawa polska w czasie I wojny światowej przyczyny konfliktu Wielka Wojna 1914 1918 nowe rodzaje broni nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości związane z wybuchem I wojny czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę (konflikt państw zaborczych, działania dyplomatyczne) 11 listopada 1918 r. odzyskanie niepodległości. zasługi Józefa Piłsudskiego, Ignacego Jana Paderewskiego i Romana Dmowskiego dla odzyskania niepodległości. wskazuje czas trwania wojny światowej 1914 1918 i zaznacza go na taśmie chronologicznej; wymienia przyczyny konfliktu między państwami europejskim; wskazuje na mapie państwa należące dwóch wrogich sobie bloków politycznych; uzasadnia, dlaczego konflikt zbrojny w latach 1918 1919 nazwany został I wojną światową; wymienia nowe rodzaje broni zastosowane w I wojnie światowej; wymienia 11 listopada 1918 r. jako datę zakończenia I wojny światowej. wymienia czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę; wymienia polskie jednostki wojskowe działające podczas I wojny światowej i wskazuje ich wódców; w oparciu o zgromadzony materiał ilustracyjny opowiada o sytuacji na ziemiach polskich w listopadzie 1918 r.; zbiera informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego. wskazuje dzień 11 listopada 1918 r. jako dzień odzyskania przez Polskę niepodległości i umieszcza go na taśmie chronologicznej. omawia znaczenie kolonii dla rozwoju gospodarki państw europejskich; uzasadnia określenie Wielka Wojna dla działań wojennych w latach 1914 1918; opisuje zastosowanie poszczególnych rodzajów broni; uzasadnia wpływ wykorzystania nowoczesnej techniki wojennej dla osiągania lepszych efektów bojowych. wyjaśnia, dlaczego konflikt między zaborcami Polski był dla Polaków szansą na odzyskanie niepodległości; uzasadnia, dlaczego Józef Piłsudski utworzył Legiony u boku armii austriackiej; wyjaśnia, na czym polegały zabiegi dyplomatyczne Ignacego Jana Paderewskiego i Romana Dmowskiego podejmowane dla sprawy niepodległości Polski; na podstawie tekstów źródłowych przedstawia sytuację ziem polskich w pierwszych dniach niepodległości; porównuje działania na rzecz odzyskania niepodległości przez Polskę podejmowane przez Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego; wyjaśnia, dlaczego Polacy liczyli na poprawę swojej sytuacji narowej w związku z wybuchem I wojny światowej. Temat spoza podstawy 26.3 26.2 Dokumentacja nauczyciela klasa VI

31. 23. Konferencja pokojowa traktat wersalski zmiany terytorialne w Europie postanowienia w sprawie Polski rola Ignacego Jana Paderewskiego i Romana Dmowskiego w czasie konferencji wymienia najważniejsze postanowienia traktatu wersalskie w sprawie Niemiec; wskazuje na mapie i omawia zmiany terytorialne w Europie; wymienia Ignacego Jana Paderewskiego i Romana Dmowskiego jako przedstawicieli Polski podczas obrad konferencji pokojowej w Paryżu; wymienia postanowienia, które zapadły na konferencji w sprawie Polski. nazywa i uzasadnia cel zwołania konferencji pokojowej; wyjaśnia, dlaczego konferencja pokojowa nie zajmowała się wyznaczeniem wschodniej granicy Polski; wyszukuje informacje z różnych źródeł o zasługach Ignacego Jana Paderewskiego, Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego dla sprawy niepodległości Polski; wyjaśnia, dlaczego traktat pokojowy jest nazywany traktatem wersalskim. 26.1 26.3 32. 24. Państwo w nowych granicach Powstanie wielkopolskie czynniki decydujące o kształcie granic niepodległej Polski (powstania w Wielkopolsce i na Śląsku, wojna polsko- -bolszewicka). plebiscyty na Śląsku walki o Lwów Temat datkowy wykorzystania na lekcji 24 jako materiał uzupełniający wskazuje dzień 27 grudnia 1918 r. jako dzień wybuchu powstania wielkopolskiego i dzień 15 sierpnia 1920 r. jako dzień bitwy warszawskiej; umieszcza w/w daty na taśmie chronologicznej; wymienia powstania w Wielkopolsce i na Śląsku oraz wojnę polsko-bolszewicką jako wydarzenia, które przyczyniły się ukształtowania granic niepodległego państwa polskiego; opowiada o okolicznościach wybuchu powstania wielkopolskiego. wyjaśnia, dlaczego rocznica bitwy warszawskiej obchodzona jest jako Święto Wojska Polskiego; wskazuje na mapie tereny ziem polskich, o które toczyły się walki zbrojne i plebiscytowe; wyjaśnia pojęcie orlęta lwowskie ; wskazuje związek przyczynowo- -skutkowy między zwycięstwem powstania wielkopolskiego a włączeniem Wielkopolski odrodzonej II RP. 26.2 Roczny plan pracy dla klasy VI 13

Dział 14 33. 25. Odrodzona Rzeczpospolita 34. Sprawdzamy wiedzę 35. Sprawdzian wiamości. obszar, granice i ludność II Rzeczpospolitej trudności w scalaniu państwa polskiego sukcesy młodego państwa Przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć i umiejętności Test nr 5 wskazuje na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienia jej sąsiadów; podaje przykłady trudności w scalaniu państwa polskiego; wymienia przykłady sukcesów w odbuwie państwa; wymienia mniejszości narowe zamieszkujące terytorium II RP; w oparciu o tekst podręcznika sporządza kalendarium wydarzeń II RP. uzasadnia, przytaczając dane statystyczne, że II RP była państwem wielonarowościowym; wyjaśnia, na czym polegały trudności w scalaniu państwa polskiego; przedstawia funkcjonowanie władzy w odrodzonym państwie polskim (zasada trójpodziału); porównuje pod względem wielkości terytorium II RP z terytorium Rzeczpospolitej Obojga Narodów i formułuje wnioski; konuje na wybranych przykładach oceny sukcesów młodego państwa polskiego. Temat spoza podstawy Dokumentacja nauczyciela klasa VI

36. 26. Europa zmierza ku wojnie 37. 27. Wybuch II wojny światowej. Polski wrzesień 1939 roku jście Hitlera władzy rządy nazistów w Niemczech komunizm w Związku Radzieckim dyktatorska polityka Hitlera i Stalina wybuch II wojny światowej 1 września 1939 r. kampania wrześniowa wojna na dwa fronty atak ZSRR postawa Polaków we wrześniu 1939 r. Temat datkowy wykorzystania na lekcji Wybuch II wojny światowej jako materiał uzupełniający Uczeń; wskazuje na mapie Niemcy i ZSRR oraz wymienia ich przywódców Hitlera i Stalina; przedstawia sytuację Niemiec po zakończeniu I wojny światowej; podaje przykłady obrazujące życie codzienne ludności w państwach totalitarnych; wyjaśnia pojęcie państwo totalitarne i kojarzy je z Niemcami i Związkiem Radzieckim. wskazuje na mapie państwa, które konały agresji na Polskę; opowiada, podając przykłady, o postawie Polaków podczas walk we wrześniu 1939 r.; wymienia i umieszcza na taśmie chronologicznej daty agresji Niemiec (1.09.1939 r.) i ZSRR (17.09.1939 r.) na Polskę. wskazuje pobieństwa w systemie władzy w państwie Hitlera i w państwie Stalina; posługuje się poznanymi pojęciami; wyjaśnia, jak funkcjonowało państwo totalitarne; podaje charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw; wymienić metody, za pomocą których Hitler i Stalin utrzymywali posłuch społeczeństwa; korzystając z mapy wyjaśnia, dlaczego sposób sprawowania władzy przez Hitlera i Stalina stanowił realne zagrożenie dla Polski i Europy; podaje przykłady polityki nazistów wobec Żydów; wyjaśnia, podając przykłady, na czym polegał kult jednostki. wskazuje na mapie miejsca bitew wrześniowych; konuje oceny postaw społeczeństwa polskiego podczas walk wrześniowych; wskazuje na mapie kierunki niemieckich i radzieckich uderzeń na Polskę we wrześniu 1939 r.; przedstawia sytuację Polski we wrześniu 1939 r., uwzględniając osamotnienie w walce z najeźdźcą; podaje przykłady bohaterstwa ludności cywilnej i żołnierzy we wrześniu 1939 r. 27.2 27.1 Roczny plan pracy dla klasy VI 15

Dział 16 38. 28. W okupowanej Polsce podział Polski polityka okupantów wobec ludności polskiej położenie ludności żywskiej życie ludności na okupowanych terytoriach Polski. przedstawia, wskazując na mapie podział ziem polskich konany przez okupantów; omawia na przykładach politykę Stalina i Hitlera wobec ludności polskiej na okupowanych terenach; omawia na przykładach politykę niemiecką wobec ludności żywskiej; wyjaśnia pojęcie obóz zagłady, getto; podaje datę powstania w getcie warszawskim; wyjaśnia ideę przyznawania medalu Sprawiedliwy wśród narodów świata. podaje charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec społeczeństw i państw podbitych; porównuje politykę okupantów wobec ludności podbitych terenów; wymienia formy terroru stosowane przez okupantów wobec ludności polskiej; uzasadnia na wybranych przykładach, że okupanci za pomocą różnych metod prowadzili planową politykę wyniszczenia narodu polskiego; wyjaśnia, dlaczego pomoc ludności żywskiej była dla Polaków wielkim wyzwaniem; uzasadnia na wybranych przykładach, że Polacy ryzykując własnym życiem pomagali ludności żywskiej; zbiera samodzielnie z różnych źródeł informacje o osobach, które zostały uhonorowane medalem Sprawiedliwy wśród narodów świata. 27.2 27.3 Dokumentacja nauczyciela klasa VI 39. 29. Polacy w walce z okupantem formy oporu społeczeństwa wobec okupantów (walka zbrojna i cywilna) przykłady walki Polaków z okupantem Szare Szeregi i ich wkład w wojnę z okupantem wyjaśnia pojęcia: walka zbrojna i walka cywilna, Armia Krajowa; podaje przykłady walki zbrojnej i walki cywilnej z okupantem; wyjaśnia pojęcie Szare Szeregi i podaje przykłady walki harcerzy z okupantem. wyjaśnia pojęcie Polskie Państwo Podziemne ; omawia na przykładach funkcjonowanie Polskiego Państwa Podziemnego ; uzasadnia, przytaczając argumenty, że żart i piosenka były ważnym orężem w walce z okupantem. 27.4

40. 30. Powstanie warszawskie okoliczności wybuchu powstania warszawskiego przebieg powstania życie codzienne powstańczej stolicy postawa ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy wskazuje datę wybuchu powstania warszawskiego (1 sierpnia 1944 r.) i zapisuje ją na taśmie chronologicznej; przedstawia okoliczności wybuchu powstania warszawskiego; na podstawie ilustracji opowiada o przebiegu powstania i życiu codziennym powstańczej stolicy; opisuje postawę ludności cywilnej, żołnierzy i harcerzy Szarych Szeregów. wymienia przyczyny wybuchu powstania warszawskiego i wyjaśnia, dlaczego powstanie zakończyło się klęską; wymienia zadania, które w czasie powstania wykonywali harcerze z Szarych Szeregów; wyszukuje z różnych źródeł informacje, w jaki sposób utrwalona została pamięć o młodych warszawskich powstańcach; opisuje postawy Niemców wobec ludności powstańczej Warszawy. 27.5 41. 31. II wojna światowa wojną totalną 42. Sprawdzamy wiedzę 43. Sprawdzian wiamości strony konfliktu oraz zasięg działań wojennych wojna totalna sposoby prowadzenia walki najnowsza technika w służbie wojny zakończenie wojny w roku 1945 Przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć Test nr 6 wskazuje czas trwania II wojny światowej i datę jej zakończenia oraz zapisuje je na taśmie chronologicznej; przedstawia strony konfliktu; wyjaśnia pojęcie koalicja antyhitlerowska i przedstawia cel, jaki sobie stawiała; opowiada o okrucieństwach II wojny światowej; wymienia nowe rodzaje broni wykorzystane w II wojnie światowej. wyjaśnia, dlaczego konflikt zbrojny w latach 1939 1945 nazywamy II wojną światową; wymienia państwa koalicji antyhitlerowskiej; wyjaśnia skrót ONZ i przedstawia cel działania tej organizacji; podaje przykłady okrucieństw okupantów podczas II wojny światowej; porównuje broń wykorzystaną podczas działań II wojny światowej z bronią wykorzystana podczas I wojny; przedstawia udział Polaków w walkach II wojny światowej wyszukując informacji z różnych źródeł. Temat spoza podstawy Roczny plan pracy dla klasy VI 17

Dział 18 ROZDZIAŁ VII W powojennej Polsce 44. 32. Powstanie PRL-u 45. 33. Życie w PRL-u granice powojennej Polski odbuwa kraju ze zniszczeń wojennych sposób sprawowania władzy w Polsce problemy dnia codziennego mieszkańców kraju wieś w PRL-u awans społeczny szkolnictwo w PRL wskazuje na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Luwej i wymienia jej sąsiadów; opowiada na przykładach o odbuwie Polski ze zniszczeń wojennych; wyjaśnia pojęcie cenzura i dyktatura; opowiada o sprawowaniu władzy w Polsce powojennej. opowiada o sposobie sprawowania władzy w Polsce, używając pojęcia planowanie centralne; wymienia problemy dnia codziennego w PRL-u; wyjaśnia pojęcia awans społeczny; opisuje zmiany, jakie konały się na wsi w PRL-u. wskazując na mapie granice PRL-u porównuje je z granicami II Rzeczypospolitej; omawia zmiany granic i składu narowościowego PRL-u w odniesieniu II RP; opowiada o sposobie sprawowania władzy w Polsce, używając pojęć: dyktatura partii komunistycznej; wskazuje przejawy zależność Polski od ZSRR; podaje przykłady stosowania cenzury w II RP. wyjaśnia, na czym polegał awans społeczny w PRL-u; wymienia sukcesy PRL-u, zaliczając nich m.in. likwidację analfabetyzmu i rozwój szkolnictwa; porównuje problemy życia w PRL-u problemów współczesnej Polski; wyjaśnia, czym były PGR-y. 28.1 28.2 28.2 Dokumentacja nauczyciela klasa VI Codzienność PRL-u Temat datkowy wykorzystania na lekcji Życie w PRL-u jako materiał uzupełniający

46. 34. Walka o demokrację Czasy Solidarności 47. 35. Narodziny III Rzeczypospolitej brak swobód demokratycznych w Polsce społeczeństwo wobec władzy PRL u (strajki) powstanie i działania NSZZ Solidarności stan wojenny w Polsce Temat datkowy wykorzystania na lekcji Walka o demokratyczną Polskę jako materiał uzupełniający postanowienia Okrągłego Stołu schyłek PRL-u narodziny III Rzeczypospolitej zmiany w życiu społecznym i gospodarczym przemiany 1989 r. w Europie opowiada o sposobie sprawowania władzy w Polsce, używając pojęcia opozycja demokratyczna; opisuje powstanie i działania NSZZ Solidarność, używając określeń: strajk, walka bez przemocy; identyfikuje Lecha Wałęsę jako przywódcę Solidarności ; wyjaśnia znaczenie skrótu NSZZ Solidarność. wskazuje datę wprowadzenia stanu wojennego (13 grudnia 1981 r.) i umieszcza ją na taśmie chronologicznej. wskazuje datę narodzin III Rzeczpospolitej i umieszcza ją na taśmie chronologicznej; przedstawia sytuację polityczną u schyłku PRL-u; wymienia postanowienia Okrągłego Stołu ; przedstawia okoliczności narodzin III Rzeczypospolitej; wyjaśnia, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce w 1989 r. przedstawia sytuację wewnętrzną PRL-u i wskazuje przyczyny słabości państwa; przedstawia różne postawy Polaków w czasach walki o demokrację; wyszukuje informacje z różnych źródeł na temat powstania NSZZ Solidarność i wprowadzenia stanu wojennego w Polsce; przedstawia postać Lecha Wałęsy jako przywódcy Solidarności ; na podstawie ilustracji i tekstów źródłowych opowiada o czasach NSZZ Solidarność ; konuje oceny postawy społeczeństwa polskiego wobec trudnej sytuacji kraju; wyjaśnia, czym charakteryzował się stan wojenny w Polsce. wyjaśnia, dlaczego w 1989 r. komuniści w Polsce zdecywali się na ustępstwa wobec opozycji, wyjaśnia, dlaczego rok 1989 był ważny dla Polski i Polaków; wyszukuje w różnych źródłach informacje o postaciach, które odegrały decydującą rolę w wydarzeniach 1989 r.; konuje oceny zmian, które nastąpiły w gospodarce i życiu politycznym kraju w 1989 r.; wyjaśnia na przykładach pojęcie kompromis; omawia na przykładach przemiany, jakie nastąpiły w Europie w 1989 r. 28.2 29.1 29.2 29.2 29.3 Roczny plan pracy dla klasy VI 19

Dział 20 Pamiętny rok 1989 Temat datkowy wykorzystania na lekcji Narodziny III Rzeczypospolitej jako materiał uzupełniający 48. Sprawdzamy wiedzę Przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć ROZDZIAŁ VIII Współczesny świat 49. Sprawdzian wiamości 50. 36. Świat na początku XXI wieku Test nr 7 problemy współczesnego świata (nędza, głód, terroryzm, katastrofy ekologiczne) prawa człowieka we współczesnym świecie i ich respektowanie pomoc potrzebującym międzynarowe organizacje humanitarne i pozarząwe podaje przykłady problemów współczesnego świata; wymienia prawa człowieka i podaje przykłady ich nierespektowania we współczesnym świecie; wymienia nazwy organizacji międzynarowych, które zajmują się niesieniem pomocy potrzebującym. wskazuje przyczyny problemów współczesnego świata; opisuje formy pomocy organizacji humanitarnych. 4.4 7.2 7.4 Dokumentacja nauczyciela klasa VI 51. 37. Konflikty zbrojne we współczesnym świecie charakter konfliktów występujących we współczesnym świecie przyczyny konfliktów we współczesnym świecie skutki konfliktów ONZ i jej działalność podaje przykłady konfliktów we współczesnym świecie; wskazuje na mapie miejsca występowania konfliktów. podaje przyczyny konfliktów we współczesnym świecie; na wybranych przykładach wskazuje skutki konfliktów; na wybranym przykładzie przedstawia działania ONZ, mające na celu łagodzenie lub rozwiązanie konfliktów. 7.5

52. 38. Świat stał się mniejszy świat na wyciągnięcie ręki (nowoczesne środki transportu, powszechny stęp informacji, telefony komórkowe) globalizacja jej przyczyny i przejawy wymienia środki komunikacji ułatwiające szybkie przemieszczanie się ludzi; wyjaśnia pojęcie globalizacja i podaje jej przykłady; przedstawia stanowisko zwolenników i krytyków globalizacji. na wybranych przykładach wyjaśnia, co oznacza powiedzenie świat stał się mniejszy lub świat na wyciągnięcie ręki ; prezentuje swoją ocenę globalizacji, argumentując swoje stanowisko. 7.1 53. 39. Media elektroniczne 54. 40. Polska krajem demokratycznym różne źródła informacji media elektroniczne pożytki i zagrożenia demokratyczny charakter państwa polskiego, wolne wybory, wolności słowa, wolne media obywatel w demokratycznym państwie jego prawa i obowiązki współczesna Polska emigracja Polska na arenie międzynarowej wymienia różne źródła informacji; wskazuje korzyści, jakie wynikają z istnienia mediów elektronicznych; wymienia przykłady zagrożeń wynikających ze stosowania mediów elektronicznych. wyjaśnia, w czym przejawia się funkcjonowanie demokratycznego państwa; wymienia przykłady problemów współczesnego państwa; wymienia prawa i obowiązki obywatela w demokratycznym państwie; wyjaśnia pojęcie emigracja i wskazuje na mapie główne kierunki emigracji w Polsce; podaje przykłady działań Polski na rzecz utrzymania pokoju na świecie. przedstawia wpływ, jaki mają media elektroniczne na życie człowieka; omawia zagrożenia, jakie niesie za sobą powszechne stosowanie mediów elektronicznych; wskazuje pożytki wykorzystywania mediów elektronicznych w życiu codziennym; ocenia zagrożenia wynikające z korzystania z Internetu; formułuje zasady bezpiecznego korzystania z Internetu. formułuje argumenty świadczące o demokratycznym charakterze państwa polskiego; na przykładzie swojej gminy wyjaśnia, na czym polegają problemy współczesnego społeczeństwa; w oparciu o informacje zebrane z różnych źródeł wskazuje przyczyny emigracji z Polski; wyszukuje w Internecie informacje o organizacjach międzynarowych działających na rzecz utrzymania pokoju na świecie, których należy Polska i opisuje przykłady takich działań. 7.2 7.3 4.1 5.3 Roczny plan pracy dla klasy VI 21

Dział 22 Europa wspólnym mem Temat datkowy wykorzystania na lekcji Polska krajem demokratycznym jako materiał uzupełniający Temat spoza podstawy 55. Sprawdzamy wiedzę Przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć 56. Sprawdzian wiamości Test nr 8 Dokumentacja nauczyciela klasa VI