S-1.431.5.4.2012.2 JM Data sporządzenia Szczecin, 03.08.2012 r. P R O T O K Ó Ł z kontroli sprawdzającej przeprowadzonej w Starostwie Powiatowym w Świdwinie w dniu 28 czerwca 2012 r. Adres: Starostwo Powiatowe ul. Mieszka I 16 78-300 Świdwin Kontrolę przeprowadził zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie w składzie: Janusz Modrzejewski - starszy inspektor wojewódzki - przewodniczący zespołu, Anna Jasina starszy inspektor, na podstawie Upoważnienia Nr 57/2012 z dnia 20 czerwca 2012 r. wydanego przez Wicewojewodę Zachodniopomorskiego. Kontrolą objęto okres od dnia 15 listopada 2011 r. do dnia 28 czerwca 2012 r. Przed przystąpieniem do czynności kontrolnych zapoznano Pana Pawła Drzewieckiego dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Połczynie Zdroju z programem kontroli, w którym określono temat, cel i rodzaj oraz zakres kontroli. Zakresem kontroli objęto realizację zaleceń pokontrolnych wydanych przez Wojewodę Zachodniopomorskiego pismem z dnia 15.11.2011 r., znak: PS.1-431.5.5.2011.3 [JM], dotyczących opracowania i realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. Podczas kontroli analizie poddana zostanie następująca tematyka: Realizacja programu korekcyjno-edukacyjnego zgodnie z obowiązującymi przepisami i Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie; Zwiększenie nadzoru nad podmiotem, któremu zlecono realizację programu korekcyjno-edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie. Wyjaśnień udzielali: Pan Paweł Drzewiecki Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Połczynie Zdroju, Pani Ewelina Kornelak pracownik socjalny. Na podstawie art. 6 ust. 4, pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493), 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 lipca 2006 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, a także szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych (Dz. U. Nr 127, poz. 890), art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 31, poz. 206) zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie przeprowadził w Starostwie Powiatowym w Świdwinie kontrolę problemową z realizacji zadania z zakresu administracji rządowej, zleconego powiatowi w zakresie opracowania i realizacji programów korekcyjnoedukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. 1
Realizacja zadania przebiegała nieprawidłowo, bez uwzględnienia wszystkich zagadnień przewidzianych do realizacji powyższego zadania, zapisanych w Krajowym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie zatwierdzonym Uchwałą Nr 162/2006 Rady Ministrów z dnia 25 września 2006r. (cyt. dalej KPPPwR) oraz zapisów Załącznika Nr 4 do KPPPwR - Wytyczne do Tworzenia Modelowych Programów Korekcyjno- Edukacyjnych dla Osób Stosujących Przemoc w Rodzinie. Wydano następujące zalecenia: 1. Dokonać zwrotu dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, w wysokości 9.360 zł z odsetkami jak dla zaległości podatkowych, licząc od dnia otrzymania dotacji. 2. Przy realizacji programów korekcyjno-edukacyjnych przestrzegać wytycznych zawartych w Zał. Nr 2 do Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, a mianowicie: - prowadzić spotkania grupowe uzupełnione nurtem pracy indywidualnej, - utrzymywać i dokumentować kontakt z osobami wobec których sprawcy uczestniczący w programie stosowali przemoc, - monitorować zachowania związane z przemocą u osób uczestniczących w programie. 3. Wprowadzić nadzór nad realizacją programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. Ustalenia kontroli: Realizując zalecenia pokontrolne Powiat Świdwiński dokonał w dniu 30.11.2011 r. zwrotu dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem wraz z odsetkami w wysokości łącznej 11.196 zł. W 2011 roku powyższe zadanie z zakresu administracji rządowej było kontynuowane w II edycji od 07.09.2011 r. do 23.11.2011 r., na podstawie umowy zawartej w dniu 14.03.2011 r. z Towarzystwem Przyjaciół Dzieci Oddział Powiatowy w Połczynie-Zdroju, przy współpracy z osobą prowadzącą program. Spotkania odbywały się w Punkcie Informacyjno-Konsultacyjnym TPD w gminie Połczyn-Zdrój oraz w Urzędzie Miasta Świdwin. W 2012 roku realizację zadania rozpoczęto od 01.04.2012 r. i było ono kontynuowane w czasie kontroli, z terminem zakończenia planowanym na dzień 30.06.2012 r. Nadzór nad realizacją programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie przejęło Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Połczynie Zdroju. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne (Dz. U. Nr 50, poz. 259) osoby realizujące program korekcyjno-edukacyjny mają posiadać ukończone studia wyższe na wskazanych kierunkach, posiadać zaświadczenie o ukończeniu szkoleń w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w wymiarze co najmniej 100 godzin, w tym 50 godzin w zakresie pracy z osobami stosującymi przemoc w rodzinie oraz mieć udokumentowany co najmniej 3 letni staż pracy w instytucjach realizujących zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 2
Realizatorem programu w 2011 r. i w 2012 r. była osoba fizyczna, która bezpośrednio prowadziła zajęcia korekcyjno-edukacyjne. Były dokumenty potwierdzające wykształcenie wyższe tej osoby ukończone studia magisterskie na kierunku biologia, studia podyplomowe z pedagogiki ogólnej i szkolnej. Były dokumenty potwierdzające ukończone Studium Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie organizowane przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne, w wymiarze 120 godzin, w tym 7 godzin w zakresie pracy z ze sprawcą przemocy oraz szkolenie dla osób pracujących ze sprawcami przemocy w rodzinie organizowane przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Wielkopolskie Stowarzyszenie Kuratorów Sądowych, w wymiarze 40 godzin. Realizator posiadał 3-letni staż pracy w instytucjach realizujących zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie (Zał. Nr 1a). Zgodnie z Zał. Nr 2 do KPPPwR warunkiem przyjęcia osoby do programu powinno być uznanie przez nią faktu stosowania przemocy we własnej rodzinie. Należy także opracować reguły uczestnictwa w programie. Powinny one być zawarte w formie dokumentu podpisywanego przez uczestników....reguły te powinny obejmować w szczególności: a) formalne wymogi dotyczące systematycznej obecności na zajęciach; b) obowiązek bezpiecznego i zgodnego z zasadami współżycia społecznego zachowania w trakcie uczestnictwa w zajęciach; c) zobowiązanie do powstrzymania się od przemocowych zachowań i postaw w kontaktach z członkami rodziny i z innymi ludźmi; d) wymóg uznania osobistej odpowiedzialności za fakty stosowania przemocy w rodzinie. W dokumentacji z realizacji programów w roku 2011 r. znajdowały się kopie dokumentów uczestników programu: Karta konsultacji uczestnika programu zawierająca informacje personalne uczestnika, dane informacyjno-rozpoznawcze o uczestniku, zgodę uczestnika na kontakt pracowników Programu z innymi osobami lub instytucjami oraz na wyrażanie opinii o uczestniku do w/w osób lub instytucji. Ponadto znajdowały się indywidualne wykazy spotkań (Zał. Nr 1b). W dokumentacji z 2012 r. znajdowały się kopie dokumentów uczestników programu: kontrakt dotyczący uczestnictwa w zajęciach Programu, zawierający zobowiązania uczestnika oraz jego zgodę na kontakt pracowników Programu z innymi osobami lub instytucjami oraz na wyrażanie opinii o uczestniku do w/w osób lub instytucji; Karta konsultacji uczestnika programu zawierająca dane personalne uczestnika, Karta uczestnika programu zawierająca informacje o uczestniku (Zał. Nr 2a). Wskazano na konieczność dokumentowania uznania przez uczestnika programu faktu stosowania przemocy we własnej rodzinie. Zgodnie z Zał. Nr 2 do KPPPwR realizacja programu powinna być prowadzona z uwzględnieniem specyfiki różnych grup sprawców, wyodrębnionych ze względu na sposób kwalifikowania ich do programu. Jak wynikało z analizowanej dokumentacji w roku 2011 przy realizacji programu TPD wystąpiło pisemnie do wszystkich ośrodków pomocy społecznej z terenu Powiatu Świdwińskiego oraz zespołu kuratorskiej służby sądowej przy Sądzie Rejonowym w Białogardzie Oddział Zamiejscowy w Świdwinie, z prośbą o wskazanie osób do uczestnictwa w programie. Za pośrednictwem ośrodków pomocy społecznej lub zespołu kuratorskiej służby sądowej, TPD informowało o zajęciach, wskazując miejsce realizacji i terminy realizacji programu oraz procedury kwalifikacji uczestników (Zał. Nr 1c). Realizator poinformował o współpracy z zespołami interdyscyplinarnymi ze Świdwina i Połczyna Zdroju oraz przedstawił listy osób zakwalifikowanych do udziału w zajęciach w Połczynie Zdroju 8 osób i w Świdwinie 7 osób (Zał. Nr 1d). W roku 2012 PCPR wystąpiło pisemnie do ośrodków pomocy społecznej z terenu Powiatu Świdwińskiego oraz zespołu kuratorskiej służby sądowej w Świdwinie, z prośbą 3
o wskazanie osób do uczestnictwa w programie. Realizator poinformował o współpracy podjętej z zespołami interdyscyplinarnymi ze Świdwina i Połczyna Zdroju. Przedstawił listy osób zakwalifikowanych do udziału w zajęciach w Połczynie Zdroju 9 osób i w Świdwinie 7 osób (Zał. Nr 2b). Zgodnie z Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Zał. Nr 2 i Zał. Nr 3, łączny czas programu powinien obejmować nie mniej niż 60 godzin zajęć, realizowanych w odstępach tygodniowych przez 3 miesiące. Uchwałą Nr 3/11/11 Zarządu Powiatu w Świdwinie z dn. 18.01.2011 r. ogłosił otwarty konkurs ofert na realizację zadań publicznych w 2011 r. z zakresu pomocy społecznej - pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób realizacja zadania polegającego na rozwiązywaniu problemów społecznych dotyczących przemocy w rodzinie. Ogłoszenie zostało umieszczone na stronach Biuletynu Informacji Publicznej. Ofertę na realizację zadań ogłoszonych w konkursie złożyło TPD Oddział Powiatowy w Połczynie-Zdrój. Zajęcia edukacyjno-korekcyjne dla sprawców przemocy w rodzinie miały odbywać się w gminach Brzeżno, Rąbino, Połczyn-Zdrój, Sławoborze, Świdwin. Uchwałą Nr 6/15/11 Zarząd Powiatu w Świdwinie z dn. 07.03.2011 r. rozstrzygnął otwarty konkurs ofert na realizację zadań publicznych w 2011 r. W dniu 14.03.2011 r. podpisano umowę nr PP.524.1.5.2011 pomiędzy Powiatem Świdwińskim a TPD Oddział Powiatowy w Połczynie-Zdrój, na wsparcie realizacji zadania publicznego pod nazwą Wsparcie dla rodzin w powiecie świdwińskim, zajęcia edukacyjno-korekcyjne dla sprawców przemocy w rodzinie, określonego szczegółowo w ofercie TPD, stanowiącej załącznik do umowy. W marcu 2012 r. PCPR wystąpiło z zaproszeniem do składania ofert na przeprowadzenie 60 godzin zajęć programu korekcyjno-edukacyjnego dla 10 sprawców przemocy w rodzinie. Ofertę złożyła osoba fizyczna, z którą podpisano umowę zlecenie nr 5/2012. Opracowano harmonogram spotkań (Zał. Nr 2c). Realizatorem programu była osoba, posiadająca wymagane rozporządzeniem kwalifikacje (Zał. Nr 1a). Zgodnie z Zał. Nr 2 do KPPPwR podstawową formą pracy korekcyjnej są spotkania grupowe uzupełnione nurtem pracy indywidualnej. Łączny czas programu, realizowany z udziałem każdego uczestnika, powinien obejmować nie mniej niż 60-120 godzin zajęć, a przerwy między kolejnymi zajęciami nie powinny być dłuższe niż tydzień. W 2011 roku w programie wzięło udział 15 osób, korzystających ze spotkań w dwóch grupach w Punkcie Informacyjno-Konsultacyjnym TPD w gminie Połczyn-Zdrój i w Urzędzie Miasta Świdwin oraz z konsultacji indywidualnych. W spotkaniach grupowych, które odbywały się jeden raz w tygodniu, zazwyczaj uczestniczyło od 5 do 8 osób. Realizator poinformował, ze konsultacje indywidualne odbywały się przed lub po spotkaniach grupowych, w zależności od potrzeb zgłaszanych przez uczestników. Program ukończyło 10 osób. Ze spotkań sporządzane były listy obecności wraz z tematyką zajęć i liczbą zrealizowanych godzin (Zał. Nr 1e). W 2012 roku brało udział 16 osób, korzystających ze spotkań w dwóch grupach w Domu Wczasów Dziecięcych w gminie Połczyn-Zdrój i w Urzędzie Miasta Świdwin oraz z konsultacji indywidualnych. W spotkaniach grupowych, które odbywały się od 3 kwietnia br. dwa razy w tygodniu, zazwyczaj uczestniczyło od 5 do 7 osób. Realizator poinformował, że Program prawdopodobnie ukończy 11 osób. Ze spotkań sporządzane były listy obecności wraz z tematyką zajęć, celem zajęć i liczbą zrealizowanych godzin oraz dołączane konspekty zajęć (Zał. Nr 2d). Wskazano na potrzebę i zasadność realizowania programu z przerwami między kolejnymi zajęciami, nie dłuższymi niż tydzień. 4
Ramowy program zajęć w oparciu o który program korekcyjno-edukacyjny był realizowany, winien być zgodny z założeniami zapisanymi w Zał. Nr 2 do KPPPwR i prowadzony w celach o których mowa w 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 lipca 2006 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, a także szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych (Dz. U. Nr 127, poz. 890) oraz 4 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne (Dz. U. Nr 50, poz. 259). Spotkania w 2011 r. prowadzone były w oparciu o Plan pracy w ramach realizacji zajęć programu edukacyjno-korekcyjnego na rok 2011, w którym zapisano, że program ma charakter spotkań indywidualnych i spotkań grupowych. Podano cele oraz tematykę przewidzianą do realizacji zajęć (Zał. Nr 1f). W 2012 r. spotkania prowadzone były w oparciu o Plan pracy w ramach realizacji zajęć programu edukacyjno-korekcyjnego na rok 2012. Do Planu dołączono opracowane spotkania grupowe, zawierające tematykę spotkań, treści realizowane na zajęciach oraz formy pracy w grupie (Zał. Nr 2e). Zgodnie z Zał. Nr 2 do KPPPwR realizatorzy programu powinni utrzymywać kontakt z osobami wobec których sprawcy uczestniczący w programie stosowali przemoc. Działania takie powinny dostarczać rzetelnych informacji o zachowaniach uczestników programu wobec członków swej rodziny. W trakcie realizacji programu w 2011 r. odbyły się spotkania z żonami, partnerką i matką uczestników programu, wobec których stosowali oni przemoc. Znajdowała się dokumentacja z tych spotkań w postaci listy obecności oraz anonimowej ankiety (Zał. Nr 1g). W 2012 r. realizator przeprowadził rozmowy z dzielnicowymi i kierownikiem zespołu kuratorskiej służby sądowej w celu omówienia funkcjonowania uczestników programu w środowisku. Odbyło się też spotkanie z żoną jednego z uczestników programu. Znajdowała się dokumentacja z tych spotkań w postaci notatek służbowych (Zał. Nr 2f). Zgodnie z Zał. Nr 2 do KPPPwR instytucje i organizacje realizujące programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, powinny tworzyć system monitorowania zachowania związanego z przemocą u osób uczestniczących w programie, w trakcie trwania programu i do 3 lat po jego ukończeniu. Także przebieg i efekty programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych powinny być objęte badaniami monitorującymi i ewaluacyjnymi prowadzonymi przez powiat lub podmioty, którym powiat zlecił realizację oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych. Wyniki tych działań powinny być wykorzystywane przy doskonaleniu i upowszechnianiu tych oddziaływań, jak również być pomocne we współpracy z instytucjami i organizacjami prowadzącymi programy przeciwdziałania przemocy i pomagania ofiarom przemocy w rodzinie. W przedstawionej dokumentacji z 2011 r. znajdowały się pisma oraz notatki służbowe kuratorów i dzielnicowych, zawierające informacje o efektach funkcjonowania w środowisku uczestników programu z pierwszej edycji z 2011 roku (Zał. Nr 1h). Monitoring programu korekcyjno-edukacyjnego realizowanego w 2012 r. będzie prowadzony zgodnie z zawartą umową zleceniem, tj. po zakończeniu programu. 5
Ustalenia kontroli zostały omówione z Panem Pawłem Drzewieckim Dyrektorem Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Połczynie Zdroju. Dokonano wpisu w książce kontroli pod pozycją - 9/2012. Przedstawicielowi kontrolowanej jednostki, po zapoznaniu się z treścią protokołu, przysługują następujące uprawnienia: 1. Przed podpisaniem protokołu kontroli kontrolowany może zgłosić umotywowane zastrzeżenia na piśmie co do jego treści w ciągu 7 dni od dnia otrzymania do podpisu. 2. Prawo odmowy podpisania protokołu powinno być poprzedzone złożeniem pisemnych przyczyn odmowy, co nie stanowi przeszkody do wszczęcia postępowania pokontrolnego. Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, które otrzymują: - Starostwo Powiatowe w Świdwinie - egzemplarz nr 1 - a / a - egzemplarz nr 2 Starosta Powiatu Świdwińskiego Kontrolujący Szczecin, dnia 18 sierpnia 2012 r. Protokół otrzymałem dnia... 6