Warszawa, 30 lipca 2015 r. BM.0730.261.2015 Pani Małgorzata Kidawa-Błońska Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowna Pani Marszałek, Ministerstwo Skarbu Państwa w trakcie dotychczasowych, prawie ośmioletnich rządów, skutecznie i z korzyścią dla Naszego Państwa i Jego Obywateli wypełniało swą misję, którą w skrócie można przedstawić, jako efektywne gospodarowanie majątkiem Skarbu Państwa, przy czym efektywność oznacza nie tylko bieżące zyski, ale zapewnienie trwałego wzrostu gospodarczego przy realizacji interesu publicznego w obszarach uznanych za strategiczne dla funkcjonowania państwa. Realizacja misji MSP obywała się w dwóch podstawowych zakresach działania: transformacji gospodarczej oraz doskonalenia aktywnego zarządzania aktywami Skarbu Państwa. W przypadku transformacji gospodarczej najważniejsze działania to skuteczne realizowanie prywatyzacji obejmującej przedsiębiorstwa i spółki niemające kluczowego znaczenia dla strategicznych interesów państwa. To także realizacja Programu Akcjonariatu Obywatelskiego, jako praktycznego uczestnictwa obywateli w zmianie polskiej gospodarki, nieodpłatne udostępnianie akcji uprawnionym pracownikom i plantatorom oraz realizacja roszczeń majątkowych związanych z niezgodnymi z prawem działaniami państwa przed 1989 r. (reprywatyzacja) oraz wypłata rekompensat dla Zabużan. Zarządzanie szeroko rozumianymi aktywami obejmowało w pierwszym rzędzie akcje i udziały w spółkach kluczowych w drugim tych, które nadal pozostają w rękach Skarbu Państwa i z różnych powodów takich, jak proces restrukturyzacji czy zgłoszone roszczenia reprywatyzacyjne nie mogą być lub nie zostały sprywatyzowane. W przypadku spółek kluczowych centralną osią działania jest budowanie ich wartości, zabezpieczenie interesu Skarbu Państwa, w tym przeciwdziałanie potencjalnym wrogim przejęciom poprzez inicjatywy korporacyjne i legislacyjne oraz zapewnienie bezpiecznego realizowania strategicznych z punktu widzenia państwa inwestycji. Działaniem podejmowanym w przypadku spółek o słabszej kondycji była restrukturyzacja z wykorzystaniem dostępnych narzędzi i funduszy oraz pomoc publiczna. W przypadku majątku będącego w zarządzie 1
państwowych osób prawnych MSP wykonywał uprawnienia związane z wydawaniem lub odmową wydania zgody na rozporządzanie składnikami majątkowymi. Ministerstwo jako struktura organizacyjna, na którą składają się wszyscy pracownicy i współpracownicy a także zasoby majątkowe niezbędne do realizacji zadań Ministra Skarbu Państwa, przechodziło zmiany umożliwiające efektywną realizację tych zadań poprzez zapewnienie nowoczesnych i godnych warunków pracy, stworzenie zespołu ludzi którzy potrafią odpowiadać na wyzwania zmieniającego się świata oraz dostosowanie struktury organizacji i liczby zatrudnionych do aktualnych priorytetów. W dalszej części pisma znajdzie pan Poseł informacje o najważniejszych dokonaniach i wyzwaniach. Ministerstwo Skarbu Państwa podczas rządów koalicji PO-PSL skutecznie wypełniało misję transformacji gospodarczej w obszarze przekształceń własnościowych, rozpoczętą przez Polskę na początku lat 90. Zaczynaliśmy od gospodarki centralnie planowanej z prawie 8,5 tysiącem państwowych przedsiębiorstw, reliktów przeszłości, nad którymi nadzór w większości sprowadzał się do biurokracji, a kluczowe sektory rynku były zarezerwowane dla monopolistów. Obecnie w nadzorze MSP pozostało tylko 229 czynnych spółek (z wyłączeniem 91 spółek jedynie z akcjami/udziałami pracowniczymi), a rząd koalicji PO- PSL w latach 2007-2015 pozyskał przychody z prywatyzacji w wysokości 58,7 mld zł. W trakcie rządów koalicji PO-PSL, zakończono niezwykle trudne spory, m.in. jak ten z międzynarodowym konsorcjum Eureko, dotyczący prywatyzacji PZU. Efektem jego zakończenia było odzyskanie przez Skarb Państwa kontroli nad spółką i jej debiut giełdowy w 2010 r. MSP jako skuteczny negocjator sprawdził się w sprawie dotyczącej spółki Vivendi. Spór toczył się wokół praw udziałowych Polskiej Telefonii Cyfrowej. Na mocy wypracowanej ugody Skarb Państwa uzyskał zrzeczenie się roszczeń inwestorów zagranicznych na łączną kwotę ok. 34 mld zł oraz zaspokojenie wierzytelności przysługującej mu względem Elektrimu w wysokości 389,9 mln zł. Dzięki zakończeniu tych międzynarodowych sporów Polska pokazała, że posiada dojrzałą, stabilną gospodarkę, w której można robić bezpieczne interesy, a spory rozwiązywać zgodnie z globalnymi standardami. W ten sposób odbudowano zaufanie zagranicznych inwestorów do polskiego rynku, a Skarb Państwa uniknął rujnujących budżet państwa miliardowych odszkodowań. Lata 2010 2011 to okres skutecznej i intensywnej prywatyzacji w Polsce, zarówno pod względem liczby realizowanych projektów wystarczy wymienić: Tauron, Giełdę Papierów Wartościowych, PZU jak i przychodów z prywatyzacji. Wyniosły one łącznie ponad 35 mld zł. To był szczyt prywatyzacyjny i realnie zbliżyliśmy się do tego, by powiedzieć kończymy transformację gospodarczą w Polsce. 2
Z tym wiąże się nowa rola Ministerstwa Skarbu Państwa, które z jednej strony finalizuje procesy prywatyzacyjne, a z drugiej pełni funkcję efektywnego zarządcy pomnażającego wartość spółek Skarbu Państwa. W obliczu nowych okoliczności gospodarczych resort zmienił priorytety działania po to, by sprostać oczekiwaniom Polaków, których de facto ten resort reprezentuje jako właściciel. MSP jest swoistym funduszem, który ma w swoim portfelu niezwykle atrakcyjne aktywa i umie je wykorzystać: zapewniając rozwój i wzrost wartości spółek, pobierając premię za zarządzanie w postaci dywidendy, jak i realizować za ich pośrednictwem priorytety państwa, jak bezpieczeństwo energetyczne czy finansowe. Wystarczy wspomnieć, że w latach 2008-2015, według stanu na koniec czerwca 2015 r., dochody z tytułu dywidend od spółek nadzorowanych przez Ministra Skarbu Państwa wyniosły 38,85 mld zł. Choć portfel spółek w nadzorze przez lata zmniejszył się kilkunastokrotnie, to diametralnie i na korzyść zmieniła się jakość i wartość posiadanych aktywów. Łącznie wartość nominalna akcji/udziałów spółek niepublicznych oraz wartość rynkowa akcji spółek publicznych z udziałem Skarbu Państwa wynosi 114,9 mld zł. Kluczowe spółki Skarbu Państwa prowadzą i planują inwestycje na niespotykaną do tej pory skalę o łącznej wartości 179 mld zł. W celu skutecznego zarządzania majątkiem Ministerstwo Skarbu Państwa wyodrębniło listę 22 podmiotów o strategicznym znaczeniu dla Skarbu Państwa, w których wskazany jest dalszy udział Skarbu Państwa ze względu na ich znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, surowcowego lub obronnego państwa. Są to spółki, które nie podlegają prywatyzacji. Ponadto opracowaliśmy listę 31 podmiotów o istotnym znaczeniu, pozostających w nadzorze Ministra Skarbu Państwa, których funkcjonowanie oraz możliwości przekształceń własnościowych określone są przez poszczególne strategie branżowe, ustawy czy zapisy statutowe związane z zachowaniem przez Skarb Państwa władztwa korporacyjnego. Dzięki podjętym przez MSP na przestrzeni lat odpowiednim działaniom, nadzorowane spółki z udziałem Skarbu Państwa działają na zliberalizowanym, konkurencyjnym rynku, a o ich wartości i znaczeniu może świadczyć fakt, że często goszczą w międzynarodowych rankingach, jak lista 500 największych firm Europy Środkowo-Wschodniej. Na liście znajduje się co trzecie przedsiębiorstwo z Polski, a liczba ta z roku na rok wzrasta. Mówimy przede wszystkim o spółkach takich, jak: PKN Orlen, LOTOS, PGE, PGNiG i PKO BP. Jeśli pyta Pan poseł o szczególnie kontrowersyjne decyzje, to właśnie prywatyzacja oraz zarządzanie majątkiem SP budzi najwięcej emocji. Wiązało się to w dużej mierze z obawami pracowników państwowych spółek o miejsca pracy oraz ciągłość zatrudnienia. Demagodzy krytykują prywatyzację, nazywając ją wyprzedażą tzw. sreber rodowych. Tymczasem ostatnie 25 lat przemian w Polsce pokazały, że na prywatyzacji zyskali wszyscy. Firmy pozyskały know-how i kapitał niezbędny do rozwoju, giełda nowe spółki, a wielu Polaków stało się właścicielami akcji. Konsekwentna polityka przekształceń własnościowych znacznie ograniczyła liczbę spółek w nadzorze Ministra Skarbu Państwa. W latach 2008-2014 3
przychody z prywatyzacji stanowiły ponad 38% ogółu przychodów uzyskanych z prywatyzacji od początku transformacji, czyli od 1990 r. Z prywatyzacji giełdowej przychody w tym okresie wyniosły 22,1 mld zł, a dzięki Akcjonariatowi Obywatelskiemu prywatyzacja zbliżyła rynek kapitałowy i ludzi drobnych inwestorów. Proces prywatyzacji nie zawsze jednak przebiegał zgodnie z planem MSP. Są podmioty, dla których długo nie można było pozyskać prywatnego właściciela, co negatywnie odbijało się na kondycji tych spółek z racji niedoinwestowania. Niektóre procesy prywatyzacyjne trwały latami, jednak ostatecznie zostały zakończone. Wśród nich jest, m.in. Sklejka Pisz Paged S.A.. O jej prywatyzacji mówiło się od 9 lat. Próby prywatyzacji spółki były podejmowane trzykrotnie w 2001, 2005, 2008. Dopiero rozstrzygnięte w 2010 r. negocjacje przyniosły oczekiwany rezultat w postaci umowy sprzedaży spółki firmie Paged z Warszawy za kwotę ponad 65 mln zł. Podobnie rzecz miała się z Cefarm Białystok. Ministerstwo Skarbu Państwa zbyło za 71,5 mln zł 85 proc. akcji w 2009 r., co zakończyło czteroletni okres prywatyzacji. Jeśli mowa o najbliższych wyzwaniach, wśród nich znajduje się oddanie do użytku terminalu LNG, realizacja rządowego programu Śląsk 2.0, w tym utworzenie Nowej Kompani Węglowej oraz prywatyzacja Krajowej Spółki Cukrowej. W tym ostatnim przypadku trwają spotkania MSP z przedstawicielami plantatorów buraków cukrowych oraz pracowników Krajowej Spółki Cukrowej. Ich celem jest wspólne wypracowanie z reprezentantami uprawnionych pracowników i plantatorów koncepcji prywatyzacji KSC, co umożliwi przeprowadzenie przez MSP procesu przekształceń własnościowych spółki tak, aby jej akcjonariat nabrał plantatorsko-pracowniczego charakteru. Ze spraw, które wymagają dłuższej analizy i debaty, czasowo wykraczającej poza ramy kadencji, to specustawa węglowodorowa oraz ustawa o nadzorze właścicielskim. Brak przepisów nie wyklucza jednak pozytywnych zmian. Jeśli chodzi o ustawę o nadzorze właścicielskim, w trakcie koalicji PO-PSL, Ministerstwo Skarbu Państwa wzmocniło nadzór właścicielski adekwatny do rozmiarów i znaczenia nadzorowanych spółek. Chodzi o standardy postępowania reprezentujących Skarb Państwa członków rad nadzorczych. Wskazują one oczekiwania wobec tych osób w takich kwestiach, jak: monitorowanie sytuacji w podmiotach zależnych od SP, organizacja i ocena pracy członków organów nadzoru, sposoby wykonywania praw i obowiązków organów nadzoru oraz podnoszenie kwalifikacji przez członków RN. Wraz z postępującą prywatyzacją, znacząco ograniczono liczebność przedstawicieli SP w radach nadzorczych. Zmniejszyła się rotacja we władzach spółek SP w siedmiu spółkach mających szczególny wpływ na rozwój polskiej gospodarki prezesi zarządów piastują swoje funkcje powyżej 5 lat. Zmiany zarządcze zaszły także w samym Ministerstwie Skarbu Państwa. Celem racjonalizacji zatrudnienia i kosztów w administracji publicznej zmniejszono liczbę urzędników w Warszawie, zlikwidowano gabinet polityczny oraz zamknięto 13 delegatur. 4
MSP na przestrzeni lat rządzenia koalicji PO-PSL jako odpowiedzialny właściciel było i jest katalizatorem pozytywnych zmian. To za czasów rządów obecnej koalicji, PKO Bank Polski przejął Grupę Nordea oraz portfel kredytów korporacyjnych największych krajowych firm za łączną kwotę ponad 2,8 mld zł. Innym przykładem jest przejęcie przez KGHM kanadyjskiego koncernu górniczego Quadra w marcu 2012 r., co było największą inwestycją zagraniczną w historii Polski. Zmieniła ona także pozycję KGHM na globalnym rynku. Całkowite zasoby surowca, jakimi dysponujemy, wzrosły o ponad 8,2 mln ton miedzi (tj. o blisko 30 proc.) i uplasowały KGHM na czwartym miejscu na świecie. Jednocześnie Polska Miedź stała się zdywersyfikowanym producentem metali. Z sukcesem zablokowaliśmy próbę wrogiego przejęcia Zakładów Azotowych w Tarnowie oraz przeprowadziliśmy konsolidację polskiej chemii. Dzięki zainicjowanemu przez nas procesowi konsolidacji firm Wielkiej Syntezy Chemicznej, Skarb Państwa pozostaje dominującym akcjonariuszem Grupy Azoty, a spółka ma dziś znaczący potencjał dalszego wzrostu na rynku nawozów i innych produktów chemicznych. Dysponuje kapitałem, który umożliwia jej dynamiczny rozwój, posiada autorskie patenty i licencje oraz niezależne zaplecze badawcze. Obecna kapitalizacja spółki wynosi prawie 6,5 mld zł, a w ciągu ostatnich pięciu lat kurs akcji wzrósł trzy i półkrotnie. Wiedząc, że podobne próby wrogich przejęć mogą mieć miejsce, opracowaliśmy ustawę o kontroli niektórych inwestycji, która ma na celu ochronę strategicznych polskich spółek przed takim działaniem. Przepisy właśnie zostały uchwalone przez Sejm. Tym sposobem uzyskaliśmy narzędzie do ingerencji w sytuacjach, gdy zachodzi ryzyko utraty kontroli nad spółkami niezbędnymi do zapewnienia bezpieczeństwa Polski. Ustawa dotyczy najważniejszych spółek z sektorów: gazowego, elektroenergetycznego, chemicznego, petrochemicznego i zbrojeniowego. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia wykaz podmiotów podlegających ochronie, a umieszczenie podmiotu na liście oznaczać będzie m.in., że przejęcie dominacji czy też istotnego uczestnictwa w nim poprzez nabycie akcji czy udziałów będzie wymagało zgłoszenia Ministrowi Skarbu Państwa. Będzie on mógł wydać sprzeciw wobec planowanej transakcji, jeśli zaistnieją przesłanki zagrożenia dla bezpieczeństwa i porządku publicznego. Stworzyliśmy Polską Grupę Zbrojeniową. Trwający od ponad dekady proces konsolidacji polskiego przemysłu zbrojeniowego istotnie przyspieszył w drugiej połowie 2013 roku. W efekcie powstał jeden z największych koncernów obronnych w tej części świata. Ma siłę i wieloletnie doświadczenia takich marek, jak radomski Łucznik, Huta Stalowa Wola, Bumar i wielu innych firm, których łączne roczne obroty sięgają 5 mld zł. Ma także wiedzę i zaangażowanie 17,5 tysięcy pracowników, cenionych specjalistów. Stworzyliśmy silny podmiot, który będzie mógł skutecznie konkurować o to, by jak największa część ze 130 mld zł na modernizację techniczną naszej armii została wydatkowana na zakupy polskiego uzbrojenia. 5
PGZ to nie jedyna konsolidacja pod egidą MSP. Z inicjatywy resortu skarbu na gospodarczej mapie Polski pojawi się również Polska Grupa Promowa. Tworzyć ją będą Polska Żegluga Bałtycka oraz Unity Line marka przewozowa należąca do Polskiej Żeglugi Morskiej. List intencyjny dotyczący powołania PGP w Szczecinie podpisali przedstawiciele władz obu firm oraz Polskich Inwestycji Rozwojowych (inwestor finansowy). To pierwszy krok w konsolidacji polskiej branży promowej. Grupa będzie niekwestionowanym liderem na rynku przewozów promowych na Bałtyku. Polskie firmy żeglugowe wspólnie będą mogły lepiej niż w rozdrobnieniu wykorzystać potencjał rynku. Najistotniejszym elementem strategii PGP będzie odnowienie floty przez zakup lub budowę nowych. W przypadku pozytywnej decyzji o budowie nowych promów, powstaną one w jednej z polskich stoczni. Szacunkowy koszt budowy jednego promu to 120-150 mln EUR. Przedsięwzięcie oznaczałoby pracę dla setek osób. Zmieniła się także rola będącej w nadzorze MSP Agencji Rozwoju Przemysłu. Oprócz dotychczasowej działalności w zakresie pomocy publicznej, wsparcia restrukturyzacji i rozwoju polskich przedsiębiorstw, w ramach nowej strategii do 2020 roku będzie koncentrować się także na innowacjach i inwestycjach. Stanie się swoistym pasem transmisyjnym między biznesem a nauką. Zapewni przedsiębiorcom kompleksowe, branżowe wsparcie od powstania, przez adaptację po wdrożenie produktu innowacyjnego, a także niezbędne środki finansowe na jego rozwój. To za czasów tej koalicji przeprowadzono udaną restrukturyzację PLL LOT. Wynegocjowana z Komisją Europejską pomoc publiczna i nadzorowanie procesu naprawczego w spółce doprowadziło do wypracowania po raz pierwszy od siedmiu lat dodatniego wyniku na podstawowej działalności spółki w kwocie 99,4 mln zł. Sejm uchwalił też przygotowaną przez MSP ustawę o przekształceniu własnościowym PLL LOT. Tym samym otwarta została droga do prywatyzacji tej spółki. MSP specjalizuje się w procesach restrukturyzacyjnych i oprócz LOT, uzdrowiło także sytuację w gdańskiej Stoczni. Zakończono spór z ukraińskim właścicielem, który toczył się od momentu nieudanej prywatyzacji Stoczni Gdańsk - przeprowadzonej przez rząd PiS. Należąca do Skarbu Państwa ARP, a także Stocznia Gdańsk i Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna, pod patronatem MSP, wypracowały model biznesowy, który pozwoli na utrzymanie działalności Stoczni oraz utworzenie na Pomorzu nowych miejsc pracy. Sukcesem okazała się także restrukturyzacja Polimeksu-Mostostalu. Dzięki wsparciu ARP oraz zaangażowaniu MSP, spółka która buduje najważniejsze dla kraju inwestycje energetyczne w Opolu i Kozienicach, przeszła proces naprawczy i w pierwszym kwartale 2015 r. zanotowała pierwszy od trzech lat pozytywny wynik finansowy. Opisując rolę MSP jako aktywnego właściciela, nie sposób nie wspomnieć też o wsparciu Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa w postępowaniu arbitrażowym przeciwko OAO Gazprom i OOO Gazprom Export w celu doprowadzenia do obniżenia ceny za 6
importowany gaz zapisanej w kontrakcie długoterminowym z 1996 r. Na drodze tej obniżki, gospodarstwa domowe płacą niższe rachunki za gaz. Jeśli mowa o polityce surowcowej, to właśnie nowe inwestycje oraz bezpieczeństwo energetyczne były na przestrzeni lat priorytetami Ministerstwa Skarbu Państwa. Przykładem takiej inwestycji jest pierwszy w basenie Morza Bałtyckiego terminal gazowy. Obecnie stan zaawansowania prac Terminalu LNG to 98 proc., a do końca 2015 r. do portu przypłynie pierwszy statek z tym surowcem. Gazoport pozwoli na przyjęcie 5 mld m 3 gazu rocznie, a po jego rozbudowie będzie w stanie przyjmować 7,5 mld m 3 gazu, co stanowi blisko połowę rocznego zapotrzebowania Polski. Dzięki terminalowi LNG Polska będzie mogła odgrywać rolę regionalnego hubu gazowego. Inne inwestycje to budowa nowoczesnych elektrowni oraz tysięcy kilometrów gazociągów. Zainicjowane działania mają na celu zwiększenie niezależności energetycznej Polski i możliwość dywersyfikacji dostaw gazu. Kolejnym elementem budowy bezpieczeństwa energetycznego kraju jest zagwarantowanie sprawnej realizacji projektów inwestycyjnych w elektroenergetyce. Tylko do 2020 r. spółki Skarbu Państwa zrealizują inwestycje wzmacniające polską energetykę, o wartości ponad 100 mld zł. Chodzi m.in. o budowę nowych bloków energetycznych o łącznej mocy ponad 5 tys. MW w Opolu, Turowie, Stalowej Woli czy Jaworznie z których popłynie prąd do 8 mln gospodarstw domowych. Oprócz konkretnych inwestycji MSP jest współautorem rządowego programu Inwestycje Polskie. Jego celem jest utrzymanie tempa wzrostu gospodarczego poprzez finansowanie wybranych inwestycji. Znaczący udział w tym procesie mają aktywa Skarbu Państwa. Mechanizm ten pozwala na finansowanie inwestycji w takich obszarach, jak np. infrastruktura transportowa, logistyka, energetyka, infrastruktura telekomunikacyjna czy eksploatacja węglowodorów, nie tylko na poziomie całego kraju, ale także samorządu. Program niesłusznie był stawiany jako przykład nieudanej strategii, ponieważ w jego ramach udzielono finansowania dla ponad 130 projektów o łącznej wartości prawie 24 miliardów złotych. Dodatkowo, w ramach IP, Bank Gospodarstwa Krajowego ułatwił przedsiębiorcom z sektora małych i średnich przedsiębiorstw sięgnięcie po kredyty inwestycyjne i obrotowe o wartości 27 mld zł. Wśród projektów, w których ostatnio zaangażowano pieniądze z programu to warta 1,5 mld złotych inwestycja w blok gazowo-parowy w Elektrowni Łagisza w Będzinie. Zawarto także porozumienia dotyczące budowy nowej elektrociepłowni gazowej w Toruniu oraz wybudowania przez Grupę Azoty nowej instalacji do produkcji propylenu w Policach. Jeśli chodzi o koszty działalności Ministerstwa na przestrzeni lat, ilustruje je poniższa tabela. Rok Wydatki na działalność MSP 7
2008 61 590 146,14 zł 2009 61 765 220,48 zł 2010 63 159 298,63 zł 2011 62 487 514,18 zł 2012 61 056 473,15 zł 2013 55 999 258,83 zł 2014 56 638 866,61 zł do 30.06.2015 25 412 689,87 zł Minister Skarbu Państwa (podpisano elektronicznie) 8