POWIATOWY PROGRAM ROZWOJU PIECZY ZASTĘPCZEJ NA LATA

Załącznik do Uchwały Nr XV/163/2012 Rady Powiatu Chojnickiego z dnia 26 kwietnia 2012 r. POWIATOWY PROGRAM ROZWOJU PIECZY ZASTĘPCZEJ NA LATA 2012 2014 CHOJNICE 2012

Spis treści 1.Wstęp...3 2. Podstawy prawne...3 3. Zadania go Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na Lata...4 4. Diagnoza rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej w powiecie chojnickim...5 4.1 Rodzinna piecza zastępcza...5 4.2 Instytucjonalna piecza zastępcza...9 5. Usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków opuszczających pieczę zastępczą...10 6. Cele Programu...12 7. Rezultaty realizacji Programu...18 8. Źródła finansowania Programu... 18 9. Limit rodzin zastępczych zawodowych w latach 2012 2014...19 10. Wdrożenie i monitorowanie Programu...20 2

1. Wstęp Podstawą opracowania go Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej jest art. 180 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887 ze zm.). Zgodnie z ww. ustawą zadania związane z zapewnieniem dzieciom pieczy zastępczej należą do zadań własnych powiatu. Do głównych zadań w tym zakresie należą: organizowanie opieki i wychowania w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych, przyznawanie świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci, przyznawanie wynagrodzeń rodzinom zastępczym zawodowych oraz prowadzącym rodzinny dom dziecka, przyznawanie rodzinom zastępczym zawodowym oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka świadczeń na utrzymanie lokalu mieszkalnego, na pokrycie kosztów związanych z remontem, udzielanie tym rodzinom dni wolnych od sprawowania opieki nad dzieckiem w związku z wypoczynkiem. Ponadto rodzinom zastępczym oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka można przyznać świadczenia na: dofinansowanie wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka w wieku od 6. do 16 lat, pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka oraz wystąpieniem zdarzeń losowych. Do zadań własnych powiatu należy również przyznawanie pomocy na usamodzielnienie i zagospodarowanie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym placówki opiekuńczo wychowawcze, rodziny zastępcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, domy pomocy społecznej, schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wyraźnie podzieliła kompetencje między samorząd gminny i powiatowy w zakresie pracy z rodziną biologiczną. Aby lokalny system wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przynosił pożądane efekty należy położyć szczególny nacisk na profilaktykę oraz pracę z rodziną biologiczną. Umieszczenie dziecka w systemie pieczy zastępczej ma być ostatecznością, po wykorzystaniu przez gminę wszystkich możliwych form wsparcia rodziny naturalnej. Stąd też potrzeba opracowania powiatowego programu rozwoju pieczy zastępczej, który z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań nakreśli kierunki działań w perspektywie 3 letniej, których głównym celem będzie zapewnienie odpowiedniej liczby miejsc w rodzinnych i instytucjonalnych formach opieki zastępczej, właściwych warunków oraz stosownych środków finansowych. Niniejszy program został opracowany przez Rodzinie w Chojnicach, który Zarządzeniem Starosty Chojnickiego Nr 64/2011 z dnia 21 października 2011 r. wyznaczony został na organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. 2. Podstawy prawne Działania w zakresie rozwoju pieczy zastępczej, w tym zadania zapisane w niniejszym programie, podejmowane są i realizowane w oparciu o następujące akty prawne: 1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483 ze zm.); 2) ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t. j. - Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1592 ze zm.); 3) ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887 ze zm.); 4) ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t. j.- Dz. U. z 2009 r., Nr 175, poz. 1362 ze zm.); 3

5) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720); 6) Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie z dnia 23 grudnia 2004 r. (Dz. U. z 2005 r., Nr 6, poz. 45 ze zm.) 3. Zadania go Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata 2012 2014 Poniższe zadania wynikają z ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 1) Zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej w rodzinach zastępczych rodzinnych domach dziecka oraz w placówkach opiekuńczo wychowawczych. 2) Ustalenie corocznego limitu rodzin zastępczych zawodowych. 3) Przyznawanie świadczeń na miesięczne utrzymanie dziecka w rodzinie zastępczej, zgodnie z ustawą. 4) Zapewnienie wynagrodzeń dla zawodowych rodzin zastępczych, prowadzących rodzinne domy dziecka. 5) Zapewnienie środków finansowych na utrzymanie rodziny pomocowej. 6) Zapewnienie środków finansowych na utrzymanie lokalu mieszkalnego rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka. 7) Zatrudnienie wymaganej liczby koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej. 8) Zatrudnienie na wniosek rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka osoby zajmującej się opieką i wychowaniem oraz osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich. 9) Zapewnienie środków na pokrycie kosztów związanych z remontem lub ze zmianą lokalu mieszkalnego. 10) Dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka w wieku od 6 do 18 roku życia. 11) Przyznanie świadczeń na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka jednorazowo. 12) Pokrycie wydatków związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki jednorazowo lub okresowo. 13) Prowadzenie naboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka. 14) Kwalifikowanie osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka. 15) Organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka oraz dla kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego. 16) Zapewnienie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji. 17) Zapewnienie pomocy i wsparcia rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka, w szczególności w ramach grup wsparcia. 18) Prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. 19) Współpraca z ośrodkami pomocy społecznej w zakresie udzielania pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej. 4

20) Współpraca z sądami, ich organami pomocniczymi oraz innymi instytucjami w zakresie oceny sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej. 21) Współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz rodzin biologicznych i zastępczych. 22) Zapewnienie środków na funkcjonowanie instytucjonalnej pieczy zastępczej. 23) Zapewnienie środków na przyznanie pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki, usamodzielnienie i zagospodarowanie dla osób usamodzielnianych. 24) Zapewnienie wsparcia dla osób usamodzielnianych. 25) Dochodzenie należności od rodziców biologicznych za pobyt dzieci w pieczy zastępczej. 26) Pozyskiwanie środków zewnętrznych na realizację Programu, w tym środków rządowych, na podstawie art. 187 ust. 1 pkt 2 ustawy. 4. Diagnoza rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej 4.1. Rodzinna piecza zastępcza Rodzinna piecza zastępcza jest formą tymczasowej opieki nad dzieckiem. W sytuacji, kiedy dziecko nie może wychowywać się w swojej rodzinie biologicznej, najlepszym wyjściem jest zapewnienie mu opieki rodzinnej w rodzinie zastępczej: spokrewnionej, niezawodowej, zawodowej lub rodzinnym domu dziecka. Dziecko może pozostać w pieczy zastępczej do osiągnięcia pełnoletniości, a w przypadku podjęcia dalszego kształcenia - nie dłużej niż do 25 roku życia, ale również w wyniku zmiany sytuacji prawnej (przywrócenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej), może ustać potrzeba sprawowania dalszej pieczy zastępczej. Jeśli rodzice biologiczni nie mogą wypełniać wobec swego dziecka funkcji opiekuńczo wychowawczych, oznacza to, że pozbawieni są władzy rodzicielskiej albo władza ta została im ograniczona lub zawieszona. Najczęściej do pieczy zastępczej trafiają dzieci rodziców o ograniczonej władzy rodzicielskiej Jak wynika z zebranych poniżej danych, na terenie naszego powiatu zdecydowaną większość stanowiły rodziny zastępcze spokrewnione, tj. rodziny, w których opiekunami dzieci byli dziadkowie, wujostwo, bądź rodzeństwo, następnie rodziny zastępcze niespokrewnione z dzieckiem i rodziny zawodowe. Od dnia 01.01.2012 r. w związku z wejściem w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, rodziną zastępczą spokrewnioną zostają jedynie wstępni lub rodzeństwo dziecka. Natomiast rodziny zastępcze niespokrewnione stają się rodzinami zastępczymi niezawodowymi. Tabela Nr 1. Liczba rodzin zastępczych i umieszczonych w nich dzieci w latach 2009-2011 w powiecie chojnickim (stan na dzień 31 grudnia danego roku) Rodziny 2009 2010 2011 zastępcze Spokrewnione 79 78 74 Liczba umieszczonych dzieci 94 96 92 Niespokrewnione 35 35 27 Liczba umieszczonych dzieci 74 72 39 Zawodowe 11 12 19 Liczba umieszczonych dzieci 46 48 73 Ogółem 125 125 120 5

Ogółem liczba umieszczonych dzieci Źródło: Sprawozdanie z PCPR w Chojnicach 214 216 204 Tabela Nr 2. Liczba rodzin zastępczych w 2012r. w powiecie chojnickim (stan na dzień 06.04.2012r.) Rodziny zastępcze Liczba rodzin zastępczych 2012 Liczba dzieci w rodzinach zastępczych Spokrewnione 60 77 Niezawodowe 55 78 Zawodowe 9 26 Rodzinne Domy Dziecka 6 41 Ogółem 130 222 Źródło: Dane z PCPR w Chojnicach Do 31.12.2011r. wśród rodzin zastępczych zawodowych funkcjonowały zawodowe niespokrewnione z dzieckiem: wielodzietne rodziny zastępcze, specjalistyczne rodziny zastępcze, o charakterze pogotowia rodzinnego. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ustanawia rodziny zastępcze zawodowe, w tym rodziny pełniące funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowe rodziny specjalistyczne. W myśl art. 234 wielodzietne rodziny zastępcze działające na podstawie przepisów dotychczasowych funkcjonują do czasu wygaśnięcia lub rozwiązania umowy zawartej na podstawie dotychczasowych przepisów, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Tabela Nr 3. Liczba rodzin zastępczych zawodowych w latach 2009-2011 w powiecie chojnickim finansowanych przez powiat chojnicki (stan na dzień 31 grudnia danego roku) Rodziny 2009 2010 2011 zastępcze zawodowe Pogotowia rodzinne 2 2 2 Wielodzietne 5 6 9 Specjalistyczne 1 1 1 Źródło: Sprawozdanie z PCPR w Chojnicach 6

Tabela Nr 4. Liczba rodzin zastępczych zawodowych w latach 2009-2011 w powiecie chojnickim finansowanych przez inne powiaty (stan na dzień 31 grudnia danego roku) Rodziny 2009 2010 2011 zastępcze zawodowe Pogotowia rodzinne - - - Wielodzietne 1 1 2 Specjalistyczne 2 3 5 Źródło: Sprawozdanie z PCPR w Chojnicach Tabela Nr 5. Liczba rodzin zastępczych zawodowych i rodzinnych domów dziecka w 2012 r. w powiecie chojnickim (stan na dzień 06.04.2012 r.) 2012 Rodziny zastępcze zawodowe Zawodowe 2 (w tym 1 finansowana przez powiat człuchowski) Pogotowie rodzinne Wielodzietne Specjalistyczne 4 ( w tym 2 finansowane przez powiat człuchowski i 1 przez powiat tczewski) Rodzinne domy dziecka 6 Źródło: Dane z PCPR w Chojnicach 1 2 W powiecie chojnickim funkcjonowały do 31.03.2011 r. rodziny zastępcze, z którymi podpisały umowy na pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej inne powiaty: powiat człuchowski z 3 rodzinami, powiat tczewski z 1 rodziną, Miasto Gdańsk z 3 rodzinami. Rodziny te sprawowały opiekę nad dziećmi z terenu powiatu, który finansował wynagrodzenie oraz koszty utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej umożliwia tworzenie rodzin zastępczych zawodowych tylko na ternie powiatu. W związku z powyższym na prośbę powiatu człuchowskiego i tczewskiego od 01.04.2012 r. podpisano umowy z 4 rodzinami zastępczymi. Koszty wynagrodzenia będą zwracane przez w/w powiaty na podstawie zawartych porozumień. Zawarto w nich jednak zastrzeżenie, iż w przypadku zmiany przepisów pozwalających tworzyć rodziny zawodowe na terenie innego powiatu, umowy te i porozumienia mogą ulec rozwiązaniu. W/w ustawa wprowadza nową formę pieczy zastępczej w postaci rodzinnych domów dziecka. W powiecie chojnickim na dzień 06.04.2012 r. funkcjonuje 6 rodzinnych domów dziecka, które w większości zostały przekształcone z zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem wielodzietnych rodzin zastępczych. W rodzinnych domach dziecka przebywa obecnie 41 dzieci. 7

Tabela Nr 6. Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych powiatu chojnickiego w latach 2009 2011 (stan na dzień 31 grudnia danego roku) Rodziny zastępcze Liczba dzieci umieszczonych w spokrewnionych rodz. zast. Liczba dzieci umieszczonych w niespokrewnionych rodz. zast. Liczba dzieci umieszczonych w zawodowych rodz. zast. Ogółem Źródło: Dane z PCPR w Chojnicach 2009 2010 2011 17 13 12 26 13 4 23 11 15 66 37 31 Tabela Nr 7. Dzieci, które opuściły rodziny zastępcze (do 18. roku życia) w latach 2009-2011 Liczba dzieci Liczba dzieci, które powróciły do rodziny naturalnej Liczba dzieci, które zostały umieszczone w innej rodzinie zastępczej Liczba dzieci przekazanych do adopcji Liczba dzieci, które zostały umieszczone w placówkach opiek. wych. Źródło: Dane z PCPR w Chojnicach 2009 2010 2011 8 7 4 16 10 10 3 3 3 3 3 - Jak wynika z danych zawartych w powyższej tabeli bardzo mało dzieci Umieszczonych w rodzinach zastępczych wraca do rodziców biologicznych. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej kładzie duży nacisk na prace z rodziną biologiczną dziecka, co w konsekwencji ma doprowadzić do tego, że więcej dzieci będzie mogło wrócić do domu rodzinnego. Każdego roku Rodzinie w Chojnicach przeprowadza kampanię promującą rodzicielstwo zastępcze, mającą na celu pozyskanie kandydatów do pełnienia funkcji rodzin zastępczych niespokrewnionych. Informacje o naborze na szkolenie kandydatów zamieszczane są w lokalnych mediach, stronie internetowej, w parafiach naszego powiatu. Tabela Nr 8. Pozyskiwanie kandydatów na rodziny zastępcze w latach 2009-2011 w powiecie chojnickim (stan na dzień 31 grudnia danego roku) Kandydaci na rodziny zastępcze Liczba pozyskanych kandydatów na rodziny zastępcze 2009 2010 2011 10 11 9 8

Liczba kandydatów, którzy otrzymani kwalifikacje do pełnienia funkcji rodziny zastępczej Źródło: Sprawozdanie z PCPR w Chojnicach 9 10 9 Tabela Nr 9. Środki pieniężne dla rodzin zastępczych w latach 2009-2011 Środki Środki pieniężne dla rodzin zastępczych w zł. 2009 2 287 020,00 2010 2 530 296,00 2011 2 512 492,00 Źródło: Sprawozdanie z PCPR w Chojnicach Wysokość środków w poszczególnych latach w dziale 85204 rodziny zastępcze uzależniona była od liczby dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych oraz wypłacanych wynagrodzeń dla rodzin zastępczych zawodowych. 4.2. Instytucjonalna piecza zastępcza Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w instytucjonalnej pieczy zastępczej wyróżnia: placówki opiekuńczo wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo terapeutyczne, interwencyjne ośrodki preadopcyjne. Placówki opiekuńczo wychowawcze dzieli się na placówki opiekuńczo wychowawcze typu: socjalizacyjnego, interwencyjnego, specjalistycznego terapeutycznego, rodzinnego. Na terenie powiatu chojnickiego funkcjonuje placówka opiekuńczo wychowawcza typu rodzinnego - Placówka Rodzinna Przytań w Czersku. Placówka ta działa od lutego 2008r. Posiada zezwolenie Wojewody Pomorskiego na umieszczenie 12 dzieci. Obecnie przebywa w niej 10 dzieci (stan na 31 marca 2012 r.). W latach 2009-2011 ilość dzieci przebywających kształtowała się następująco: Tabela Nr 10. Liczba dzieci umieszczonych w Placówce Rodzinnej Przystań w latach 2009-2011(stan na dzień 31 grudnia danego roku) Ilość dzieci 2009 2010 2011 Ilość dzieci umieszczonych 8 10 8 Źródło: Sprawozdanie z PCPR w Chojnicach Na mocy postanowień sądu dzieci umieszczane są także w placówkach opiekuńczo wychowawczych prowadzonych na terenie innych powiatów. Powiat chojnicki ponosi koszty utrzymania dzieci umieszczonych w placówkach. 9

Tabela Nr 11. Liczba dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo wychowawczych poza powiatem (stan na dzień 31 grudnia danego roku) 2011 2009 2010 Powiat człuchowski 5 12 12 kościerski 2 2 2 nakielski 2 2 2 wągrowiecki - 1 1 tucholski - 1 1 koszaliński 6 - - bytowski 2 1 1 Miasto Poznań 1 - - Ogółem liczba umieszczonych dzieci Źródło: Dane z PCPR w Chojnicach 18 19 19 Tabela Nr 12. Koszty utrzymania dzieci w placówkach opiekuńczo - wychowawczych poza powiatem w latach 2009 2011 (stan na dzień 31 grudnia danego roku) Koszt Koszt utrzymania dzieci w placówkach opiekuńczowychowawczych Źródło: Dane z PCPR w Chojnicach 2009 2010 2011 651 679 zł 637 461 zł 668 844 zł Miesięczny koszt utrzymania jednego dziecka w placówce opiekuńczo wychowawczej kształtuje się w średnio w kwotach od 2 800, 00 zł do 4 300,00 zł. 5. Usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków opuszczających pieczę zastępczą Osoba, która osiągnęła pełnoletniość w pieczy zastępczej oraz placówkach, tj. dom pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, specjalny ośrodek szkolno wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek socjoterapii zapewniający całodobową opiekę i młodzieżowy ośrodek wychowawczy jako osoba usamodzielniana zostaje objęta pomocą mająca na celu jej życiowe usamodzielnienie i integrację ze środowiskiem przez pracę socjalną a także: pomoc pieniężną na usamodzielnienie, pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki, pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej. Świadczenia te wypłacane są po spełnieniu określonych warunków i w wysokościach określonych w obowiązujących przepisach. 10

Tabela Nr 13. Ilościowy wykaz pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek z powiatu chojnickiego w latach 2009-2011 Piecza Rodziny zastępcze Placówki kontynuacja nauki usamodzielnienia pomoc na zagospodarowanie kontynuacja nauki usamodzielnienia pomoc na zagospodarowanie 2009 57 3 10 10 1 5 2010 51 4 28 15 6 8 2011 53 6 18 14 5 7 Źródło: Sprawozdanie z PCPR w Chojnicach Jednym z największych problemów osób usamodzielnianych, opuszczających pieczę zastępczą, jest trudność w pozyskaniu we własnym zakresie mieszkania i tym samym stworzenia sobie odpowiednich warunków mieszkaniowych. Ponadto osoby te często cechuje bierność, niechęć do zmian w swoim życiu, niejednokrotnie jest to także zbyt niska motywacja do zdobywania wykształcenia lub kwalifikacji zawodowych. Okoliczności te w istotny sposób utrudniają realizację programów usamodzielnienia. Dlatego celowe jest podejmowanie działań wspierających proces usamodzielnienia, aby mógł on przebiegać w szerszym zakresie i w bardziej efektywny sposób, umożliwiający młodym osobom rozpoczęcie samodzielnego życia. Mieszkanie chronione Rodzinie w Chojnicach w 2009 r. pozyskało z ZGM w Chojnicach mieszkanie, które zostało przeznaczone dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo - wychowawczych. W mieszkaniu jest 6 miejsc. W 2010 r. pobyt przyznano 5 wychowankom, a w ciągu 2011 r. przebywało w nim łącznie 7 wychowanków. Koszt utrzymania mieszkania (czynsz i media) wyniósł w 2010 r. - 20 968,50 zł, a w 2011 r. - 21 179 zł. Wychowankowie ponoszą częściowe koszty z tytułu użytkowania mieszkania. Opłata ta jest ustalana w zależności od sytuacji dochodowej wychowanka. Projekty Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Pełnoletni wychowankowie z rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo wychowawczych od 2008r. mogą brać udział w realizowanym przez Rodzinie w Chojnicach projekcie systemowym Poznać, zrozumieć, wzmocnić przez aktywność do integracji współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. W ramach projektu wychowankowie mogli skorzystać z następujących działań: konsultacje z doradcą zawodowym, 11

trening aktywnego poszukiwania pracy, kurs zawodowy, w tym kurs prawa jazdy, pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej, warsztaty informatyczne i programistyczne, trening kompetencji społecznych. Tabela Nr 14. Ilościowy wykaz wychowanków rodzin zastępczych i placówek uczestniczących w projekcie oraz środki finansowe wykorzystane na uczestników projektu w latach 2009 2011 Ilość wychowanków Ilość wychowanków biorących udział w projekcie Środki wykorzystane w ramach aktywnej integracji na uczestników projektu Źródło: Sprawozdanie z PCPR w Chojnicach 2009 2010 2011 2012 (prognoza) 2013 (prognoza) 10 10 10 8 8 45 098,49 42 415,65 51 967,52 64 488,00 64 488,00 Projekt realizowany jest w latach 2008 2013, w związku z czym wychowankowie przez okres realizacji projektu uczestniczą w działaniach mających na celu pomoc w ich usamodzielnieniu i wejściu w dorosłe życie. 6. Cele Programu Cel główny: zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki i wychowania przez rodziców, poprzez organizowanie i prowadzenie pieczy zastępczej w powiecie chojnickim. Cele szczegółowe: Cel 1 Wielokierunkowa praca z rodzinami zagrożonymi odebraniem dzieci, niewydolnymi w zakresie sprawowania funkcji opiekuńczo - wychowawczych oraz przeciwdziałanie ich dysfunkcjonalności Podstawowym zadaniem jest profilaktyka, czyli zapobieganie przyczynom umieszczania dzieci w pieczy zastępczej. Dotychczasowe doświadczenia wskazują w pierwszej kolejności na potrzebą wsparcia rodzin naturalnych na etapie, gdy problemy się rozpoczynają. Pomoc dla tych rodzin często przychodzi za późno, wtedy gdy jest głęboki kryzys w rodzinie. Najczęściej wówczas zachodzi potrzeba zabrania dzieci z rodziny. W obszarze tym szczególny nacisk należy położyć na profesjonalną, systemową pracę z rodziną dysfunkcyjną, w kryzysie, wypełniającą swoje obowiązki rodzicielskie w nieprawidłowy sposób, w jej środowisku naturalnym. Działania wspomagające i wspierające rodzinę pozwolą na wzmocnienie jej podstawowych funkcji oraz zminimalizują jej dysfunkcje, a tym samym ograniczą wzrost liczby orzeczeń sądu rodzinnego o umieszczeniu dzieci w pieczy zastępczej. 12

Lp. Działania 1. 2. Działania profilaktyczne mające na celu zapobieganie zagrożeniom prawidłowego rozwoju dziecka i funkcjonowania rodziny w środowisku poprzez m.in. poradnictwo rodzinne, prowadzenia oddziaływań profilaktycznych w szkołach, świetlicach socjoterapeutycznych i innych placówkach wsparcia dziennego funkcjonujących na terenie powiatu, a także prowadzenie zajęć w szkołach przygotowujących do życia w rodzinie oraz prowadzenie Szkoły dla Rodziców, wspieranie rodziców w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych poprzez porady psychologiczne, prawne, socjalne, terapeutyczne, pedagogiczne. Promowanie wartości rodziny wśród lokalnej społeczności poprzez audycje, ulotki, artykuły w: prasie, radiu, internecie, a także organizowanie imprez rodzinnych, konferencji itp. Termin realizacji Realizatorzy Ośrodki Społecznej Kuratorzy Sądowi Placówki Oświatowe. Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna Rodzinie Lokalne instytucje i organizacje Partnerzy Lokalne instytucje i organizacje Lokalne media Cel 2 Rozwój i wsparcie rodzinnych form pieczy zastępczej Założeniem realizacji tego celu jest pozyskiwanie kandydatów na niezawodowe oraz zawodowe rodziny zastępcze oraz objęcie ich specjalistycznymi szkoleniami i wsparciem. Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej winno być ostatecznością i działaniu temu towarzyszyć ma przyjęcie zasady zapewnienia dziecku najlepszych warunków rozwojowych, które mogą zagwarantować rodziny zastępcze. Lp. Działania Pozyskiwanie kandydatów na rodziny zastępcze oraz prowadzących rodzinne domy 1. dziecka poprzez akcje promujące ideę rodzicielstwa zastępczego; szkolenie kandydatów na rodziny zastępcze oraz prowadzących rodzinne domy dziecka. 2. Tworzenie niezawodowych i zawodowych rodzin zastępczych, Termin Realizatorzy realizacji Rodzinie Partnerzy Instytucje pozarządowe działające na rzecz pieczy zastępczej, Lokalne media MPiPS (projekty 13

rodzinnych domów dziecka, finansowanie wynagrodzeń i doposażenie w niezbędny sprzęt nowopowstające formy rodzinnej pieczy zastępczej. konkursowe) 3. Wspieranie istniejących rodzin zastępczych poprzez organizowanie specjalistycznych szkoleń mających na celu podniesienie ich kompetencji opiekuńczo wychowawczych; dostarczanie wiedzy i umiejętności w zakresie opieki i wychowania, pomoc w prowadzeniu mediacji w sytuacjach konfliktowych, umożliwienie udzielania pomocy pedagogicznej rodzinom zastępczym w miejscu ich zamieszkania, organizacja zajęć warsztatowych dla dzieci i młodzieży o charakterze edukacyjnym, terapeutycznym oraz profilaktycznym, zapewnienie rodzinom dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, Ośrodki Społecznej 4. Zapewnienie pomocy prawnej osobom sprawującym pieczę zastępczą w szczególności w zakresie prawa rodzinnego. Rodzinie 5. Doposażenie mieszkań rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka, wypłacanie dodatkowych świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 6. 7. Zatrudnienie osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich zgodnie z w/w ustawą. Organizowanie dla rodzin zastępczych pomocy wolontariuszy. Rodzinie 14

8. Prowadzenie grup wsparcia rodzin zastępczych. 9. Udzielanie wsparcia rodzinom zastępczym poprzez rodziny pomocowe 10. Zatrudnienie koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej. 11. Doskonalenie zawodowe kadry pieczy zastępczej 12. 13. Systematyczna współpraca z ośrodkami pomocy społecznej i asystentami rodzinnymi polegająca na podejmowaniu działań zmierzających do powrotu dziecka do rodziny biologicznej Współpraca z organizacjami pozarządowymi na rzecz rozwoju pieczy zastępczej w powiecie 2012-2014 Rodzinie Instytucje szkolące, ROPS Ośrodki Społecznej Organizacje pozarządowe Cel 3 Rozwój instytucjonalnej pieczy zastępczej. Na terenie powiatu funkcjonuje obecnie jedynie placówka opiekuńczo wychowawcza typu rodzinnego Placówka Rodzinna Przystań w Czersku. Lp. Działania 1 Finansowanie Placówki oraz wspieranie poprzez organizowanie specjalistycznych szkoleń a także dofinansowanie w niezbędny sprzęt oraz dofinansowanie do zajęć pozalekcyjnych dla wychowanków. Termin realizacji Realizatorzy Partnerzy MPiPS (projekt konkursowe) 2. Utrzymanie standardu opieki i wychowania dzieci Placówka Rodzinna 15

3. Zmiana nazwy Placówka Rodzinna Przytań na Placówka Opiekuńczo Wychowawcza typu Rodzinnego Przystań. 4. Utworzenia na terenie powiatu placówki opiekuńczo wychowawczej typu socjalizacyjnego i interwencyjnego (dla 14 dzieci), w której można umieszczać dzieci powyżej 10 roku życia, których przyjęcia może odmówić rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka. 5. Realizacja postanowień sądu w sprawie umieszczenia dzieci w placówkach opiekuńczo wychowawczych poprzez pozyskiwanie miejsc w placówkach na terenie innych powiatów. 6. Zwrot kosztów pobytu dzieci pochodzących z powiatu chojnickiego w placówkach na terenie innych powiatów. 2012 Przystań, Rodzinie Rodzinie Inne powiaty Cel 4 Wielokierunkowa praca z rodzinami biologicznymi dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej. W przypadku dzieci pozostających w rodzinnej pieczy zastępczej należy podejmować prace z rodzinami biologicznymi tak, aby dzieci jak najszybciej mogły powrócić do środowiska rodzinnego. Niezbędnym warunkiem realizacji tego zadania jest otwarcie się rodziców na działania pomocowe, wytrwałość w dążeniu do celu, a co najważniejsze motywacja do działania, której fundamentem powinna być wizja rodziny zintegrowanej. Lp. Działania 1. Wzbudzanie i podtrzymywanie motywacji rodzin biologicznych do współpracy i utrzymywania kontaktu z dziećmi, umieszczonymi w pieczy zastępczej, uświadamianie rodzicom, że dzieci zawsze ich potrzebują. Termin realizacji Realizatorzy Ośrodki Społecznej - asystenci Partnerzy Lokalne instytucje i organizacje 16

2. 3. Pomoc w przywróceniu równowagi w rodzinie, uświadomienie rodzicom biologicznym ich ról społecznych i podjęcie obowiązków przypisanych tym rolom zgodnie z oczekiwaniami społeczeństwa możliwość organizowania zajęć warsztatowych, kontrakt, wsparcie psychologiczno pedagogiczne. Ustalenie odpłatności rodzicom biologicznym za pobyt dzieci w pieczy zastępczej. rodziny, Ośrodki Społecznej - asystenci rodziny, Rodzinie Lokalne instytucje i organizacje Cel 5 Wspieranie procesu usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków opuszczających pieczę zastępczą Osoby usamodzielniające się z pieczy zastępczej zazwyczaj nie mogą liczyć na wsparcie ze strony rodzin biologicznych. Dlatego też ważnym zadaniem go Rodzinie w Chojnicach jest wspieranie młodych osób, które opuszczają różne formy pieczy zastępczej poprzez m.in. pomoc w uzyskaniu wykształcenia lub kwalifikacji zawodowych, pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, a także wsparcie finansowe i rzeczowe. Działania te, w zależności od potrzeb osoby usamodzielnianej, powinny również polegać na aktywizowaniu jej do uczestnictwa w życiu społecznym, czy też podejmowaniu działań na rzecz konstruktywnych zmian w swoim życiu. Lp. Działania 1. Pomoc w pozyskaniu mieszkania z zasobów gminy Termin realizacji Realizatorzy samorządy gmin Partnerzy Lokalne instytucje i organizacje 2. Zapewnienie miejsca w mieszkaniu chronionym utworzonym przy PCPR 3. Wspieranie finansowe i rzeczowe Rodzinie 4. Wspieranie osób usamodzielnianych w aktywnym uczestniczeniu w życiu społecznym, kontynuowaniu nauki i uzyskaniu kwalifikacji Opiekun usamodzielnienia 17

5. 6. zawodowych poprzez realizowanie indywidualnych programów usamodzielnienia Realizacja projektów w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Motywowanie do aktywnego poszukiwania pracy i pomoc w zakresie przygotowania do wejścia na rynek pracy. Rodzinie Powiatowy Urząd Pracy 7. Rezultaty realizacji Programu 1) Wzmocnienie systemu wsparcia dla rodzin zagrożonych bezradnością opiekuńczo wychowawczą oraz rodzin dysfunkcyjnych. 2) Zwiększenie liczby niezawodowych i zawodowych rodzin zastępczych w powiecie. 3) Wsparcie istniejących rodzin zastępczych poprzez organizowane specjalistycznych szkoleń mających na celu podniesienie ich kompetencji opiekuńczo wychowawczych. 4) Prowadzenie grup wsparcia dla rodzin zastępczych, zapewnienie dostępu do specjalistycznej pomocy. 5) Zatrudnienie koordynatorów pieczy zastępczej w celu udzielania pomocy rodzinom zastępczym i rodzinnym domom dziecka w realizacji ich zadań oraz współpracy z asystentami rodziny zatrudnionymi w ośrodkach pomocy społecznej na terenie powiatu chojnickiego. 6) Zapewnienie kompleksowej pomocy osobom usamodzielnianym oraz zwiększenie wsparcia w realizacji indywidualnych programów usamodzielnienia. 7) Zwiększenie liczby dzieci wracających z pieczy zastępczej do rodziców biologicznych. 8) Zwiększenie świadomości społeczności lokalnej na temat rodzicielstwa zastępczego. 8. Źródła finansowania go Programu Rozwoju Pieczy zastępczej na lata 2012 2014 Źródłami finansowania Programu są środki finansowe pochodzące z: 1) budżetu powiatu, 2) budżetu państwa, 3) budżetów samorządów gminnych (zgodnie z art. 191 ut.8 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej), 4) budżetów innych powiatów (zgodnie z art. 191 ust. 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej), 5) odpłatności rodziców biologicznych, 6) środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, 7) inne. 18

9. Limit rodzin zastępczych zawodowych w latach 2012-2014 1. Rodziny nie wypełniające właściwie funkcji opiekuńczo wychowawczej, zagrożone umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej Tabela Nr 15. Liczba rodzin nie wypełniających właściwie funkcji opiekuńczo wychowawczej i liczba dzieci przebywających w rodzinach oraz podjęte działania z pięciu gmin w powiecie chojnickim (stan na dzień 31.03.2012r.) Gmina Liczba rodzin nie wypełniających właściwie funkcji opiekuńczo - wychowawczej Liczba dzieci przebywających w tych rodzinach Miasto Chojnice 14 31 Gmina Chojnice 5 21 Miasto i Gmina Czersk Miasto i Gmina Brusy 15 44 11 30 Gmina Konarzyny 0 0 Podjęte działania nadzór kuratora sądowego 1 rodzina objęta opieką asystenta, 2 rodziny planowane do objęcia opieką asystenta, 4 rodziny objęte są nadzorem kuratora 14 rodzin objętych opieką asystenta, 4 rodziny nadzorem kuratora 7 rodzin objętych nadzorem kuratora, 1 rodzina w toku sprawa w sądzie - Ogółem 45 126 Źródło: Informacje przekazane z ośrodków pomocy społecznej z terenu powiatu chojnickiego 29 rodzin objętych nadzorem kuratora, 15 rodzin objętych opieką asystenta rodziny Z powyższej tabeli wynika, iż w pięciu gminach, stanowiących obszar powiatu chojnickiego wskazanych zostało łącznie 45 rodzin, które nie wypełniają właściwie funkcji opiekuńczo wychowawczej. W rodzinach tych przebywa 126 dzieci. Spośród wskazanych rodzin 15 ma wsparcie w formie asystenta rodzinnego, 29 nadzór kuratora. 2. Limit rodzin zastępczych zawodowych w latach 2010-2014 19

Limit rodzin zastępczych zawodowych określony został na podstawie informacji uzyskanych z gmin z powiatu chojnickiego i przedstawionych w punkcie 1 oraz rozeznania potrzeb i praktyk w zakresie liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej. 1) 2012 9 rodzin zastępczych zawodowych (w tym 4 refundowanych przez inne powiaty: 3 powiat człuchowski, 1 powiat tczewski). 2) 2013 11 rodzin zastępczych zawodowych (w tym 5 refundowanych przez inne powiaty: 3 powiat człuchowski, 1 powiat tczewski, 1 powiat sępoleński). 3) 2014 12 rodzin zastępczych zawodowych (w tym 5 rodzin refundowanych przez inne powiaty: 3 powiat człuchowski, 1 powiat tczewski, 1 powiat sępoleński). 10. Wdrażanie i monitorowanie go Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata Podmiotem odpowiedzialnym za realizację założeń zawartych w niniejszym programie jest Rodzinie w Chojnicach Program jest spójny z Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Chojnickim na lata 2007-2015 i Programem Dziecku i Rodzinie dla Powiatu Chojnickiego na lata 2011-2013 Monitorowanie Programu odbywać się będzie na podstawie sporządzanej sprawozdawczości z wykonania zadań oraz analizy zbieranych informacji w zakresie realizacji kierunków działań ujętych w Programie. Informacje te przedkładane będą Radzie Powiatu Chojnickiego w corocznym sprawozdaniu z działalności go Rodzinie w Chojnicach. 20