SEN I CZUWANIE NEUROFIZJOLOGIA
Sen i Czuwanie U ludzi dorosłych występują cyklicznie w ciągu doby dwa podstawowe stany fizjologiczne : SEN i CZUWANIE
SEN I CZUWANIE Około 2/3 doby przypada na czuwanie. Około 1/3 doby przypada na sen.
SEN I CZUWANIE CZUWANIE ( wakefulness) jest to stan aktywności układu somatycznego. SEN (sleep) jest to stan spoczynku dla układu somatycznego.
SEN I CZUWANIE W czasie snu dochodzi do zmian w czynności układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, trawiennego i gruczołów dokrewnych.
SEN I CZUWANIE W procesie snu i czuwania uczestniczą substancje chemiczne tzw. CZYNNIKI SNU i CZUWANIA. Do czynników snu i czuwania zalicza się substancje chemiczne powstające zarówno w mózgowiu, jak i na obwodzie i wraz z krwią dopływające do mózgowia.
SEN I CZUWANIE Czynników snu (sleep factors) jest ponad dwadzieścia. Czynniki snu to min.: melatonina-wydzielana w ciemności z szyszynki do krwi, GABA czyli kwas gamma - aminomasłowy, transmiter interneuronów hamujących, interleukina wytwarzana przez komórki glejowe w mózgowiu.
SEN I CZUWANIE W procesie zasypiania oddziaływanie czynników snu przeważa nad czynnikami czuwania, następuje tłumienie aferentnej impulsacji przewodzonej przez układ siatkowaty wstępujący pobudzający-ras i człowek zasypia.
SEN I CZUWANIE W czasie 7-8 godzinnego snu nocnego zostaje zmetabolizowany nadmiar czynników snu w mózgowiu i poza nim człowiek budzi się.
SEN I CZUWANIE Istnieje zależność pomiędzy regulacją temperatury ciała i snem. We śnie temperatura ciała stopniowo obniża się o około 0,6 C, aby przed przebudzeniem wzrosnąć.
SEN I CZUWANIE Czynność bioelektryczna mózgu charakterystyczna dla stanu czuwania zmienia się po zaśnięciu oraz w czasie trwania snu nocnego. Podczas snu nocnego czynność bioelektryczna mózgu zmienia się w sposób typowy co pozwala podzielić sen na fazy i stadia.
CZUWANIE CZUWANIE (wakefulness)- charakteryzuje się występowaniem w EKG fal alpha i beta u ludzi pozostających w spoczynku i z zamkniętymi powiekami.
SEN SEN dzieli się na dwie fazy: 1. sen o wolnych ruchach gałek ocznych (NREM) 2.sen o szybkich ruchach gałek ocznych (REM)
FAZA NREM W pierwszym stadium NREM, w czasie zasypiania zanikają fale alpha, pojawiają się fale o małej amplitudzie i częstotliwości od 6 do 7 Hz. Stadium 1-NREM nie przekracza 5% całego czasu przypadającego na sen nocny.
FAZA NREM W drugim stadium NREM amplituda fal nieco się podwyższa i od czasu do czasu pojawiają się skupienia ostrych fal o częstotliwości od 12 do 14 Hz i amplitudzie do 50 µv tworzące tzw. wrzeciona senne, zwane również FALAMI SIGMA, oraz zespoły fali ostrej z falą wolną tzw. zespoły K. Stadium 2-NREM zajmuje łącznie ok.50-55%, czasu przypadającego na sen nocny.
FAZA NREM W stadium 3-NREM występują fale o wyższej amplitudzie niż 75µV i o częstotliwości poniżej 2Hz. Fale te zajmują do 50% snu nocnego.
FAZA NREM W stadium 4-NREM fale o wyższej amplitudzie niż 75µV i o częstotliwości poniżej 2Hz zajmują ponad 50% analizowanego elektroencefalogramu. Stadium 3 i stadium 4 NREM są nazywane snem DELTA dominują w pierwszych godzinach snu.
FAZA NREM Na sen o wolnych ruchach gałek ocznych przypada od 70 do 80% całkowitego czasu snu nocnego TSN. W czasie tej fazy snu znacznie zmniejsza się aktywność bioelektryczna neuronów adrenergicznych, serotoninoergicznych i histaminoergicznych w obrębie pnia mózgu. Umożliwia to krążenie impulsów nerwowych pomiędzy wzgórzem a korą mózgu.
FAZA NREM Sen ten wiąże się z występowaniem jednego z czynników snu w płynie mózgowordzeniowym wypełniającym komory mózgu tj. peptydu wywołującego sen delta.
FAZA REM W czasie 8- godzinnego snu występuje kilka razy, zazwyczaj od 4-6, faza snu o szybkich ruchach gałek ocznych (REM). Każdorazowo faza REM trwa kilkanaście do kilkudziesięciu minut.
FAZA REM Szybkim ruchom gałek ocznych towarzyszy zmniejszone napięcie mięśni szkieletowych, ruchy żuchwy oraz desynchronizacja czynności bioelektrycznej kory mózgu. Faza snu REM zajmuje łącznie 20-30% całkowitego czasu snu nocnego.
FAZA REM REM związana jest z aktywnością neuronów mostu. W czasie REM stwierdzono największy przepływ krwi przez tętnice środkowe mózgu, przyśpieszenie częstości skurczów serca i inne objawy wyzwalane za pośrednictwem autonomicznego układu nerwowego. Aktywność neuronów adrenergicznych, serotoninoergicznych i histaminoergicznych jest całkowicie stłumiona.
ELEKTROENCEFALOGRAM opisuje aktywność bioelektryczność mózgu.
ELEKTROENCEFALOGRAM EEG może być zapisywane za pomocą: Elektrod umieszczanych na skórze głowy Elektrod umieszczonych na powierzchni mózgowia (opona miękka).
ELEKTROENCEFALOGRAM Zapisy EEG mogą być jednobiegunowe lub dwubiegunowe. Zapis jednobiegunowy pokazuje różnicę potencjału występującego pomiędzy elektrodą korową i elektrodą teoretycznie obojętną przystawioną do części ciała odległej od kory mózgu. Zapis dwubiegunowy pokazuje wahania potencjału elektrycznego pomiędzy dwiema elektrodami korowymi.
EKEKTROENCEFALOGRAM Kliniczne zastosowanie EEG: Pomoc w lokalizacji procesu patologicznego. Zdiagnozowanie i zlokalizowanie krwiaków podtwardówkowych. Zlokalizowanie ogniska padaczkowego.
ZABURZENIA SNU BEZSENNOŚĆ to subiektywny stan występowania niewystarczającego lub nieregenerującego snu pomimo obiektywnych warunków sprzyjających dla snu.
ZABURZENIA SNU LUNATYZM (somnambulizm) i MOCZENE NOCNE występują w czasie NREM lub w czasie budzenia się. Nie są związane z REM. Częściej występuje u dzieci, najczęściej u chłopców. Lunatyzm może trwać kilka minut. Lunatyk chodzi z otwartymi oczami w czasie snu a po obudzeniu nic nie pamięta.
ZABURZENIA SNU NARKOLEPSJA jest chorobą o nieznanej przyczynie w której istnieje nieodparte pragnienie snu w ciągu codziennej aktywności.
SEN I CZUWANIE
SEN I CZUWANIE